Πριν από πενήντα χρόνια: ο Μποστ σχολιάζει τις διακοινοτικές συγκρούσεις στην Κύπρο

Ο Μποστ αρέσει στο ιστολόγιο και, ελπίζω, σε αρκετούς αναγνώστες και φίλους. Εδώ και λίγο καιρό ανεβάζω, πότε-πότε, σκίτσα του Μποστ που σχολιάζουν σημαντικά γεγονότα που συνέβηκαν πριν από 50 χρόνια. Το προηγούμενο σκίτσο αυτής της σειράς, που σχολίαζε την απονομή του βραβείου Νόμπελ στον Γ. Σεφέρη, το είχα δημοσιεύσει πριν από δεκαπέντε περίπου μέρες.

Τα Χριστούγεννα του 1963 στην Κύπρο σημαδεύτηκαν από το ξέσπασμα μιας κρίσης που σοβούσε επί μήνες, με αιματηρές συγκρούσεις ανάμεσα σε ελληνοκυπρίους και τουρκοκυπρίους και την οριστική αποχώρηση των τουρκοκυπρίων από τους θεσμούς του νεαρού κράτους.

Ο Μποστ δημοσίευσε αρκετά σκίτσα με θέμα το Κυπριακό, μεταξύ των οποίων και το παρακάτω:

Όταν ο Μποστ συνάντησε τον Καβάφη στα περίχωρα της Καισαρείας

Το 1957 ο Μποστ, που ως τότε εργαζόταν ως εικονογράφος στο περιοδικό Εικόνες, μεταπήδησε στον Ταχυδρόμο, που τότε είχε διευθυντή τον Γ. Π. Σαββίδη. Εκεί, ο Μποστ άρχισε να εικονογραφεί τις ιστορίες του Νίκου Τσιφόρου, που δημοσιεύονταν σε συνέχειες (και μετά εκδόθηκαν σε βιβλίο): πρώτα τα «Βιβλικά χαμόγελα» και μετά τις «Σταυροφορίες». Λέγεται μάλιστα ότι ανέλαβε αυτή την εικονογράφηση επειδή αρρώστησε ο Κ. Μητρόπουλος, που την έκανε ως τότε. Λέγεται επίσης ότι ο Τσιφόρος αρχικά είχε δυσφορήσει, μην όντας εξοικειωμένος με το στιλ του Μποστ.

Στην αρχή, το σκίτσο του Μποστ σχολίαζε όσα διηγιόταν στην ιστορία ο Τσιφόρος, αλλά αρκετά γρήγορα αυτονομήθηκε, ιδίως όταν άρχισαν οι «Σταυροφορίες» και μετατράπηκε σε έμμεσο σχολιασμό της επικαιρότητας. Για τον σημερινό αναγνώστη, κάποιοι υπαινιγμοί είναι αίνιγμα αξεδιάλυτο. Για παράδειγμα, όποιος σήμερα βλέπει στο σκίτσο του Μποστ τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο να φωνάζει «Είμαστε οι Ριχάρδοι και δέρνουμε», απορεί’ πού να θυμάται ότι το 1959 οι διαβόητοι αδελφοί Λινάρδοι είχαν δείρει κάποιον αντίπαλό τους στον κόσμο της νύχτας, φωνάζοντας «Είμαστε οι Λινάρδοι και δέρνουμε»; Όμως τα περισσότερα σκίτσα δεν έχουν επικαιρικούς υπαινιγμούς, γιατί ο σχολιασμός είναι, είπαμε, έμμεσος. Εντωμεταξύ, έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και οι ανορθογραφίες και τα λογοπαίγνια, όπως το εξαιρετικό «Σφαγή των υποτών ιππό των Τούρκων».

Καθώς το Κυπριακό βρισκόταν διαρκώς στην επικαιρότητα, μαζί και το αντιαγγλικό αίσθημα, τους πρώτους μήνες του 1959 ο Μποστ έκανε μια σειρά από σκίτσα στα οποία ειρωνεύεται τους Άγγλους επιστρατεύοντας το αγοραίο στερεότυπο του όχι και πολύ φανατικού άντρα: σχεδιάζει τους άγγλους Σταυροφόρους με κολλητά παντελόνια σαν κολάν και τροφαντά οπίσθια να έχουν ύποπτα νταραβέρια με μουστακαλήδες Οθωμανούς, ενώ το κείμενο συχνά καλαμπουρίζει στα όρια της χυδαιότητας, όπως γράφει (όχι επιτιμητικά) ο Ηλίας Πετρόπουλος. Μερικά από τα σκίτσα αυτά υπάρχουν στο Διαδίκτυο, ένα από αυτά, την Πρόσκλησι εις κωζερί, το έχω ανεβάσει στον παλιό μου ιστότοπο. Σήμερα θα δούμε ένα άλλο σκίτσο της ίδιας σειράς.

Πάντως, για εισβολή είχε μιλήσει πρώτος ο Μακάριος

Φίλος του ιστολογίου έθεσε υπόψη μου μια μεγάλη συζήτηση που γίνεται σε κυπριακά κυρίως ιστολόγια για τις πρόσφατες δηλώσεις του κυπρίου Προέδρου Δ. Χριστόφια, την περασμένη Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου στην Ουάσινγκτον. Λέω κυρίως σε κυπριακά, διότι εκεί πράγματι γίνεται (και) συζήτηση, ενώ τα ελληνικά ιστολόγια, απ’ όσο αντιλήφθηκα και απ’ όσο με ενημερώνει το μπαζζ, ή δεν έχουν ασχοληθεί με το θέμα ή έχουν ασχοληθεί βγάζοντας αφρούς λύσσας κατά του προδότη Χριστόφια, όπως άλλωστε έκαναν και πριν από τις δηλώσεις.

Επειδή καλό είναι να σχηματίζει κανείς δική του άποψη για τα πράγματα, σε κάποιο κυπριακό ιστολόγιο βρήκα το λινκ και πήγα στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μπρούκινγκς, που ήταν ο διοργανωτής της εκδήλωσης, και βρήκα το απομαγνητοφωνημένο κείμενο. Ρίξτε του μια ματιά -είναι μεγαλούτσικο, 28 σελίδες, αλλά αραιογραμμένες.

Τόπλες και Κυπριακό, πριν από 46 χρόνια (Μποστ)

Πριν από 46 χρόνια, στα τέλη Ιουνίου του 1964, ο Γεώργιος Παπανδρέου, πρωθυπουργός της Ελλάδας, παππούς του σημερινού, βρίσκεται στις Ηνωμένες Πολιτείες για επίσημη επίσκεψη. Αντικείμενο των συνομιλιών με τον Πρόεδρο Τζόνσον, το Κυπριακό· οι Αμερικανοί πιέζουν τις δυο σύμμαχες χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, να τα βρουν και ειδικότερα ο Τζόνσον πιέζει τον Παπανδρέου να δεχτεί απευθείας συνομιλίες, ίσως στο Καμπ Ντέιβιντ, με τον Τούρκο πρωθυπουργό Ινονού, ο οποίος επίσης βρίσκεται στις ΗΠΑ (η δική του επίσημη επίσκεψη έχει προηγηθεί κατά μερικές ημέρες).

Ταυτόχρονα, στις στήλες των εφημερίδων φιγουράρει ένα σκανδαλιστικό μικροσυμβάν: μια δεκαεννιάχρονη αμερικανίδα, η ταξιθέτρια Τόνι Λι Σέλεϊ, επιχειρεί να κάνει μπάνιο φορώντας τόπλες στη λίμνη του Μίσιγκαν και αμέσως συλλαμβάνεται για προσβολή της δημοσίας αιδούς. Το κατόρθωμά της έδωσε τροφή σε περισπούδαστες αναλύσεις στον διεθνή και ελληνικό τύπο. Πολύ γρήγορα καταφθάνουν και στην Αθήνα τα πρώτα μοντέλα και πωλούνται προς 200 δρχ. το τεμάχιο. Από τότε λέγονται τόπλες, αν και σε πολλά άρθρα εμφανίζεται η ελληνική λέξη, «γυμνόστηθο».

Φυσικά, καλούνται να εκφράσουν τη γνώμη τους οι διανοούμενοι, και ο Στρ. Μυριβήλης επικροτεί τη νέα μόδα, θυμίζοντας ότι στη Μινωική εποχή οι γυναίκες επιδείκνυαν το στήθος τους. Πάντα συντηρητικός, ο Ψαθάς στα Νέα θυμίζει ότι τότε ζούσε και ο Μινώταυρος, «στο στόμα του οποίου ασφαλώς θα ρίχναν τους ακαδημαϊκούς που έλεγαν ελαφρότητες». Ο ίδιος Ψαθάς περιγράφει τη φωτογραφία που είδατε ως εξής: «Έξω όλα η κοπέλα, μ’ ένα βρακάκι μόνο, δυο τιράντες απ’ τους ώμους κι ένθεν και ένθεν των τιραντών να προβάλλουν τα ολοστρόγγυλα συμπράγκαλα».