Αντετοκουμπωμένα μεζεδάκια

Βασικά, δεν έβρισκα τίτλο για το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο -κι επειδή μιλήσαμε χτες για τον Γιάννη Αντετοκούνμπο με αφορμή την απεργία των παιχτών του ΝΒΑ, που έληξε αφού πέτυχε να φερει στο προσκήνιο τη φυλετική ανισότητα στις ΗΠΑ, και καθώς έχουμε κι ένα μεζεδάκι για τον Γιάννη, σκέφτηκα να καπαρώσω το λογοπαίγνιο «αντετοκουμπωμένος» το οποίο δεν γκουγκλίζεται -τώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, μια και σε λίγο θα βρίσκεται στο γκουγκλ εξαιτίας του άρθρου που διαβάζετε.

Με την ευκαιρία, μια προσπάθεια ελληνικής ετυμολόγησης του επωνύμου του Γιάννη θα ήταν «αντέτι» και «κουμπί». Το αντέτι είναι λέξη τουρκικής προέλευσης και σημαίνει έθιμο, συνήθεια. Σας αφήνω την άσκηση να βρείτε πώς συνδέθηκε με το κουμπί και οδήγησε στο όνομα Αντετοκούμπο (το ν πριν από το μπ αναπτύχθηκε στη συνέχεια, προρρινισμός).

* Και ξεκινάμε με έναν τίτλο άρθρου από το Capital.gr.

Σχολιάζει ο φίλος που το στέλνει:

Ήξερα για τα χάλια της ΕΛΑΣ, αλλά να κάνει και προαγωγές επειδή χτίζουν αυθαίρετα;

Κι εμένα με εκπλήσσει. Συνήθως οι επιβραβεύσεις για τέτοιες δραστηριότητες δίνονταν πιο διακριτικά.

* Φίλος γλωσσολόγος μου λέει:

Ο Χαρδαλιάς είπε σήμερα «δεν επιδέχεται αμφισβήτησης». Θα το έχεις σχολιάσει πολλές φορές. Η γενική φαίνεται να καθιερώνεται στο γλωσσικό αίσθημα όχι ως δείκτης λογιωτατισμου αλλά επίσημου λογου.

Ναι, υπάρχει αυτή η τάση. Βέβαια, ειδικά το «επιδέχομαι», ενω κανονικά συντάσσεται με αιτιατική, εύκολα έλκεται από το «επιδεκτικός» που πράγματι συντάσσεται με γενική -κι έχουμε και το κλισέ «ανεπίδεκτος μαθήσεως» από κοντά.

* Από το Φέισμπουκ, πιθανότατα σε σχέση με το παιδάκι που κινδύνεψε να πνιγεί.

Κάποιος σχολίασε ότι η φράση θα ταίριαζε για κάποιο γαλαζοαίματο παιδάκι, ας πούμε τον δισέγγονο της Ελισάβετ της Αγγλίας, που κυκλοφορεί έξω με σωσίες, αλλα παιδάκια, οπότε οι κακοποιοί αντί να αρπάξουν το πραγματικό πριγκιπόπουλο άρπαξαν κάποιο από τα άλλα.

Κι άλλη φορά έχω δει αυτοί που έσωσαν κάποιον να αποκαλούνται «σωσίες» αντί για «σωτήρες», διότι αυτοί που σώζουν είναι «αναμενόμενο» να λέγονται «σωσίες».

Από τη μια, ο σωσίας δεν έχει καμια ετυμολογική ή άλλη συνάφεια με την «εκπληκτική ομοιότητα», από την άλλη όμως είναι μια λέξη ζωντανή, που χρησιμοποιείται συνεχώς με την κανονική της σημασία.

Advertisement

Ποιο είναι το εθνικό μας φαγητό;

Μπορείτε να το πάρετε και σαν δημοσκόπηση. Πάντως δεν πρόκειται για κουίζ. Στο άρθρο θα βρείτε μιαν απάντηση, που δεν τη φανερώνω ακόμα, με την οποία μπορεί να συμφωνείτε ή να διαφωνείτε.

Την απάντηση δεν τη δίνω εγώ, εγώ απλώς παρουσιάζω το περιεχόμενο ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε σε διεθνή ιστότοπο μεγάλης κυκλοφορίας πριν από μερικούς μήνες, με τον τίτλο Best thing to eat in every country on Earth. Το μεταφράζω «εθνικό φαγητό» γιατί γι’ αυτό πρόκειται στην πραγματικότητα. Οι συντάκτες του άρθρου διάλεξαν ένα τυπικό έδεσμα για κάθε χώρα του κόσμου, που τις παρουσιάζουν με σειρά πληθυσμού κι αυτό που με εντυπωσίασε είναι πως συμπεριλαμβάνουν και τις πιο μικρές χώρες.

Κι έτσι, το άρθρο σας το συστήνω για ευχάριστο χασομέρι -χασομέρι μεταξύ άλλων επειδή δεν μπορείτε να πάτε απευθείας στη χώρα που σας ενδιαφέρει αλλά πρέπει να σκρολάρετε μία προς μία τις χώρες ξεκινώντας από τις πιο πολυάνθρωπες -κι έτσι, αν θέλετε να δείτε ποιο (θεωρείται ότι) είναι το εθνικό φαγητό της Ελλάδας θα περάσουν από τα μάτια σας καμιά ογδονταριά χώρες πρώτα, και μετα άλλες τόσες άμα θέλετε να δείτε την Κύπρο ή π.χ. το Λουξεμβούργο.

Οπότε, σκεφτείτε, πριν σκρολάρετε, ποιο θα μπορούσε να θεωρηθεί «εθνικό φαγητό» της Ελλάδας.

Εννοείται ότι στα θέματα αυτά δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει συναίνεση και στις περισσότερες περιπτώσεις οι περισσότεροι θα διαφωνούν με την προτεινόμενη επιλογή, αφού τα υποψήφια εδέσματα είναι πάντοτε πολλά. Σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις, όπως της Γαλλίας, διατυπώθηκαν εντονότατες διαφωνίες στα σχόλια για το «εθνικό» φαγητο που προτείνεται στο άρθρο.

Όπως είπα, οι χώρες είναι καταταγμένες κατά φθίνουσα σειρά πληθυσμού, οπότε πρώτη είναι η Κίνα, και το εθνικό κινέζικο φαγητό που επιλέχτηκε είναι η πάπια Πεκίνου, που θα την έχετε μάλλον δοκιμάσει σε κάποιο κινέζικο εστιατόριο.

Η Κίνα μάλλον δεν θα είναι για πολύ ακόμα καιρό η πρώτη χώρα από άποψη πληθυσμού. Σε μερικά χρόνια θα την ξεπεράσει η Ινδία, αφού η διαφορά τους αυτή τη στιγμή είναι «μόνο» 60 εκατομμύρια άνθρωποι. Βρίσκω κάπου ότι κάθε χρόνο η διαφορά μειώνεται κατά 8 εκατομμύρια, άρα, αν διατηρηθεί αυτός ο ρυθμός σε 8 περίπου χρόνια θα έχει πάρει η Ινδία την πρώτη θέση.

Για την Ινδία λοιπόν το άρθρο θεωρεί ως εθνικό φαγητό το khichdi, που είναι ένα είδος φακόρυζο, ρύζι με φακές και με διάφορα άλλα πράγματα.

Eπειδή μπορεί να μην το ξέρετε, βάζω και τη φωτογραφία του όπως υπάρχει στο άρθρο.

Εγώ τουλάχιστον ομολογώ πως δεν το ήξερα. Όταν πηγαίνω σε ινδικό εστιατόριο παραγγέλνω ταντούρι, τίκα μάσαλα και διάφορα άλλα πικάντικα με κρέας, ενώ αυτό το χίτσντι είναι μάλλον αυτό που λένε στα αγγλικά staple food, βασική τροφή, που είναι άφθονη και φτηνή και που μπορεί να τη φας και σκέτη, αλλά όταν μπορείς τη γαρνίρεις με διάφορες λιχουδιές -και με τη λογική αυτή το εθνικό φαγητό στην Κίνα θα ήταν το ρύζι, όχι η πάπια με ρύζι.

Τρίτη πληθυσμιακά χώρα είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες, και από αυτές το άρθρο επιλέγει όχι το χάμπουργκερ που θα περίμεναν κάποιοι ή τις μπριζόλες t-bone, αλλά τη μηλόπιτα -βλέπουμε δηλαδή ότι στο μενού μπαίνουν και επιδόρπια, όχι μόνο κυρίως πιάτα.

Συνεχίζοντας, έχουμε τέταρτη την Ινδονησία, που το εθνικό φαγητό της είναι το nasi goreng, το οποίο έχει ως βάση το ρύζι, ακολουθεί δηλαδή το σχήμα «βασική τροφή και καρυκεύματα-λιχουδιές».

Στην πέμπτη θέση έχουμε το Πακιστάν, που το εθνικό του φαγητό (σύμφωνα πάντοτε με το άρθρο) είναι το nihari, το πρώτο από τα πολλά φαγητά του καταλόγου που εντάσσονται στην κατηγορία «κρέας κατσαρόλας» αν αποδώσουμε έτσι το αγγλικό stew. Διότι δεν ξέρω αν μπορούμε να το πούμε «στιφάδο» αφού το δικό μας στιφάδο είναι ένα συγκεκριμένο πιάτο, με χαρακτηριστικό τα πολλά κρεμμυδάκια, που ανήκει στην κατηγορία των stew. Παλιά τα λέγαμε «εντράδες» τα πιάτα αυτά, δεν ξέρω αν η λέξη αυτή χρησιμοποιείται -ή αν την μπερδεύουμε με τα ορντέβρ λόγω του γαλλ. entrée. Εσείς πώς θα το λέγατε;

Διότι και στην έκτη θέση, Βραζιλία, έχουμε ένα πολύ διαφορετικό πιάτο, τη feijoada, που και αυτή ανήκει στην κατηγορία των stew, αλλά γίνεται με μαύρα φασόλια και γλώσσα μοσχαρίσια ή αυτιά γουρουνιού, κάτι φτηνό που θα συνοδέψει τα φασόλια.

Συνεχίζουμε μέχρι τη εντεκάδα:

7. Νιγηρία – Jollof, ένα πιάτο με βάση το ρύζι
8. Μπανγκλαντές – Hilsa Curry, με βάση ένα είδος ρέγκας. Το πρώτο πιάτο με ψάρια στον κατάλογο.
9. Ρωσία – Πέλμενι, το πρώτο πιάτο του καταλόγου που ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των dumpling, που δεν ξέρω πώς θα την αποδώσουμε στα ελληνικά -το λεξικό μου λέει «μπουλέτες» αλλά αυτή η λέξη δεν χρησιμοποιείται. Κι αν πεις «ραβιόλια» εννοείς έναν μόνο τύπο. Ζύμη απέξω, γέμιση μέσα, συν μια σάλτσα, αυτό είναι το γενικό σχήμα.
10. Μεξικό – Chilaquiles, ένα είδος τορτίγιες, λεπτά πιτάκια.
11. Ιαπωνία – Σούσι, ίσως αναμενόμενο.

Όμως δεν θα τελειώσουμε ποτέ αν παρουσιάσω μία προς μία τις χώρες. Αφού το ιστολόγιο είναι ευρωκεντρικό, θα περιοριστώ σε μερικές από τις ευρωπαϊκές και γειτονικές χώρες, που μας είναι περισσότερο οικείες και όπου ζουν και αρκετοί φίλοι του ιστολογίου και θα μπορούν να επιβεβαιώσουν ή να διαφωνήσουν με τις επιλογές των συντακτών.

Οπότε, επιλεκτικά συνεχίζω, με σειρά πληθυσμιακή πάντα, ενώ εσείς μπορείτε να συνεχίζετε να προσπαθείτε να μαντέψετε ποιο εβαλαν εθνικό φαγητό της Ελλάδας.

Ανακουφισμένα μεζεδάκια

Ανακουφισμένα όχι επειδή φύσηξε λίγο και πέρασε ο καύσωνας του περασμένου σαββατοκύριακου, αλλά για το εξαιρετικά χαρμόσυνο νέο που καταύγασε τη χτεσινή μέρα -και εννοώ βέβαια την αθώωση του αναρχικού Τάσου Θεοφίλου από όλες τις κατηγορίες για την αιματηρή ληστεία στην Πάρο. Θυμίζω ότι ο Θεοφίλου είχε κατηγορηθεί με μονο πειστήριο το γενετικό υλικό του που βρέθηκε πάνω σε ένα καπέλο, το οποίο όμως δεν είχε περιληφθεί στην επιτόπια φωτογράφιση των πειστηρίων στον τόπο της ληστείας και διέφερε από το καπέλο που φορούσε ο ληστής όπως τον κατέγραψαν οι κάμερες. (Γράψαμε προχτές).

Η πανηγυρική αθώωση του Τάσου Θεοφίλου συνιστά ίσως προηγούμενο ώστε να μην καταδικάζονται πολίτες με μόνο πειστήριο το γενετικό υλικό τους πάνω σε κινητά αντικείμενα που μπορούν να εμφανιστούν εκ των υστέρων, έτσι ώστε η πρόοδος της επιστήμης αντί για δυνατότητα απαλλαγής αθώων να μη μετατρέπεται σε αμάχητο υπεραποδεικτικό στοιχείο με το οποίο μπορεί να ενοχοποιηθεί ο καθένας -να βρεθεί, όπως έγραψα, ,τυλιγμένος σε μια κόλλα χαρτί με γενετικό υλικό πάνω της.

Όλοι εκείνοι που συμπαρασταθήκαμε στον Τάσο Θεοφίλου, με οποιονδήποτε τρόπο, από τη μαρτυρική κατάθεση έως την υπογραφή σε ένα κείμενο συμπαράστασης, μπορουμε να είμαστε χαρούμενοι -και λιγάκι περήφανοι ή έστω ανακουφισμένοι.

* Τώρα που τελείωσε η περιπέτεια του Τάσου Θεοφίλου να θυμηθούμε ένα από τα αθλιότερα σκιτσα της ελληνικής γελοιογραφίας. Είναι Αυγουστος του 2012, ο Θεοφίλου έχει μόλις συλληφθεί, και ο Χαντζόπουλος, ενεργώντας ως παράρτημα γελοιογραφίας της ΓΑΔΑ, δημοσιεύει στα Νέα αυτό το άθλιο σκίτσο που παρουσιάζει τον Θεοφιλου (που έχει σπουδάσει θεολόγος) υπεύθυνο για τη δολοφονία του ταξιτζή.

Θα ντρέπεται άραγε λιγάκι σήμερα, συνειδητοποιώντας ότι συνέβαλε να μείνει πέντε χρόνια στη φυλακή ένας αθώος;

* Κατά τα άλλα, μέσα στη βδομάδα που μας πέρασε τα μεζεδάκια μας έχασαν έναν βασικό τροφοδότη μας σε μαργαριτάρια, αφού ο δημοσιογράφος Κωνσταντίνος Μπογδάνος αποπέμφθηκε από τον Σκάι ύστερα από τον εξωφρενικό ισχυρισμό του ότι τον Λουκά Παπαδήμο τον χτύπησαν «πρώην σύντροφοι» του σημερινού πρωθυπουργού. Η απώλεια πάντως μοιάζει για προσωρινή, αφού οι άξιοι δεν πάνε χαμένοι.

Σε κείμενό του, στο οποίο προσπαθεί να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό του, ο Κ. Μπογδάνος παρουσιάζει μια σειρά στοιχεία που κατ’ αυτόν δείχνουν τη φιλική στάση της αριστεράς προς την τρομοκρατία -και όχι με τη συγκεκριμένη ενέργεια. Ανάμεσα στ’ άλλα, γράφει ότι 15 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ «έσπευσαν να υπογράψουν κοινή δήλωση για την Ηριάννα Β. Λ. (δύο επίθετα – χαρακτηριστική αναρχική επιλογή)».

Όπως καταλαβαίνετε, ειναι ύποπτοι για αναρχικές τάσεις όσοι έχουν διπλό επίθετο, έστω κι αν αυτό είναι αρμοδιότητα των γονέων, που μάλιστα το διαλέγουν στο ληξιαρχείο πριν από τον γάμο, δηλ. συνήθως χρόνια πριν γεννηθεί το παιδί. Είναι γνωστό άλλωστε ότι υπήρξαν επιφανείς αναρχικοί και αντιεξουσιαστές με διπλό επώνυμο, όπως ο διαβόητος Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, που μάλιστα έγραψε και το αναρχικό μανιφέστο «Φωτιά και τσεκούρι», ο Όθων Λέφας-Τετενές ή ο Νίκος Δίγκας-Χαρδαλιάς, πρώτος πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (αναρχικός ιδιοκτήτης, Πεσόα φάε τη σκόνη μας)!

Ο κουμπαράς της κουμπάρας

Την έκφραση μας τη θύμισε τις προάλλες ο Αλέξης Τσίπρας, στις κοινές δηλώσεις που έκανε μαζί με τον Ντόναλντ Τουσκ. Εκφράζοντας τη δυσφορία του για την καθυστέρηση στο κλείσιμο της αξιολόγησης, είπε: «Και επειδή εδώ δεν παίζουμε ένα παιχνίδι όπως παίζαμε μικροί τις κουμπάρες, εδώ παίζουμε με το μέλλον ενός ολόκληρου λαού, αυτό πρέπει να σταματήσει».

Πολλοί αναρωτήθηκαν πώς άραγε θα απέδωσε τη φράση ο διερμηνέας -αλλά βέβαια δεν υπάρχει λόγος να μεταφραστεί κατά λέξη μια ιδιωματική έκφραση. Ένας καλός διερμηνέας έχει κάμποσες εναλλακτικές λύσεις -ίσως το απλούστερο για τη φράση του Τσίπρα να είναι αυτό που αναφέρθηκε στη σχετική συζήτηση στη Λεξιλογία, από την οποία έχω αντλήσει κάποια πράγματα: We will not tolerate games being played at the expense of the Greek people… Όσο για το αγγλικό αντίστοιχο της έκφρασης γενικά, το «δεν παίζουμε τις κουμπάρες» μπορεί να αποδοθεί με κάτι σαν «let’s stop kidding each other», που το λέει κι ένα τραγούδι.

Κατά σύμπτωση, η έκφραση είναι μία από τις 1001 εκφράσεις που εξετάζω στο βιβλίο μου «Λόγια του αέρα«, αν και εκεί τη λημματογραφώ υπό μορφή ερώτησης: «Τις κουμπάρες θα παίξουμε;» και απλώς αναφέρω την άλλη μορφή. Η ερώτηση βέβαια είναι ρητορική: υπονοεί ότι τα πράγματα είναι σοβαρά, δεν σηκώνουν επιπολαιότητες.

Είτε ως ερώτηση, είτε ως δήλωση (και σε πρώτο πρόσωπο: «εγώ δεν παίζω τις κουμπάρες» = δεν αστειεύομαι) η φράση επικρίνει την ανώριμη αντιμετώπιση σοβαρών θεμάτων, αφού συγκρίνει την αντιμετώπιση αυτή όχι απλώς με ένα παιδικό παιχνίδι αλλά, επιπλέον, με ένα κατεξοχήν κοριτσίστικο παιχνίδι -βέβαια τα κορίτσια είναι σε γενικές γραμμές πολύ ωριμότερα από τα συνομήλικά τους αγόρια, αλλά αυτό η σύμβαση της πατριαρχικής κοινωνίας το προσπερνάει αγέρωχα.

Από τo κέρατo στo καράτι

Το σημερινό άρθρο είναι παρακλάδι του προχτεσινού. Προχτές μιλήσαμε για κέρατα, κυρίως με τη μεταφορική τους σημασία, σήμερα θα δούμε πώς από το κέρατο φτάσαμε στο καράτι, λεξιλογικά εννοώ. Οι λέξεις έχουν βέβαια ηχητική συγγένεια, αλλά οι σημασίες τους φαίνονται να απέχουν πολύ. Πώς μπορούμε να φτάσουμε από το κέρατο στο καράτι;

Θα πάμε μέσω Κερατέας, ή μάλλον μέσω κερατέας. Κερατέα είναι η χαρουπιά, το δέντρο που κάνει τα χαρούπια -κερατέα η έλλοβος το επιστημονικό της όνομα. Στην κλασική αρχαιότητα ονομαζόταν κερωνία, στα ελληνιστικά χρόνια την είπαν και κερατέα -και σήμερα τη λέμε ξυλοκερατιά και ξυλοκέρατα τα χαρούπια, που μοιάζουν πράγματι με κέρατα. Η λέξη χαρουπιά/χαρούπι είναι τουρκοαραβικής προέλευσης, και αντίστοιχες βρίσκουμε σε πολλές γλώσσες της Ευρώπης (π.χ. carob-tree στα αγγλικά). Στην Κύπρο τη λένε και τερατσιά, ενώ υπάρχουν και τα ονόματα κουντουρουδιά και κουτσουπιά. Είναι δέντρο αποκλειστικά μεσογειακό.

Ο καρπός της χαρουπιάς ή ξυλοκερατιάς, τα χαρούπια ή ξυλοκέρατα, λέγονταν κεράτια στην αρχαιότητα -κερατάκια δηλαδή. Όπως και σήμερα, έτσι και στην αρχαιότητα, μια από τις βασικές χρήσεις αυτού του εξαιρετικά θρεπτικού καρπού ήταν να τον δίνουν ζωοτροφή στα γουρούνια. Οι άνθρωποι δεν τον καταδέχονταν, εκτός όταν έπεφτε πείνα. Στην παραβολή του Ασώτου, ο άσωτος υιός όταν δυστύχησε «επεθύμει γεμίσαι την κοιλίαν αυτού από των κερατίων ών ήσθιον οι χοίροι, και ουδείς εδίδου αυτώ»

Αν ανοίξετε έναν λοβό χαρουπιού, θα βρείτε μέσα τα σπόρια. Τα σπόρια αυτά ονομάστηκαν επίσης κεράτια στην αρχαιότητα.

Τα καλύτερα ελληνικά μυθιστορήματα, λοιπόν

Στις αρχές του καλοκαιριού, είχαμε συζητήσει μια σφυγμομέτρηση που διοργάνωσε ο Αντώνης Πετρίδης, καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου, μια λογοτεχνική σφυγμομέτρηση για τα καλύτερα νεοελληνικά μυθιστορήματα, με κατάλογο καταρτισμένον εκ των προτέρων.

Εννοώ ότι ο ίδιος ο κ. Πετρίδης κατάρτισε έναν κατάλογο, που τον διεύρυνε λίγο στη συνέχεια αποδεχόμενος προτάσεις σχολιαστών στο ιστολόγιό του (και δικές μου), φτάνοντας τα 223 νεοελληνικά μυθιστορήματα και νουβέλες, και ζήτησε από τους επισκέπτες του ιστολογίου του να ψηφίσουν τα 30 κατά τη γνώμη τους καλύτερα ή πιο σωστά έως 30. Η χρονική συγκυρία ήταν καλή, αφού το καλοκαίρι πάντοτε ευνοεί το διάβασμα εκτενέστερων έργων. Παλιότερα, ο κ. Πετρίδης είχε κάνει ανάλογη δημοσκόπηση για ποιήματα.

Επειδή δεν είναι πάντοτε εύκολο να διακριθεί το μυθιστόρημα από τη νουβέλα, στη δημοσκόπηση συμμετείχαν και νουβέλες -και μάλιστα νουβέλα κατέκτησε την πρώτη θέση, και με μεγάλη διαφορά, στις προτιμήσεις όσων ψήφισαν. Θα καταλάβατε πως εννοώ τη Φόνισσα του Παπαδιαμάντη, που νομίζω πως σχεδόν όλοι στις νουβέλες θα την κατέτασσαν (αν και βέβαια ο δημιουργός της την είχε χαρακτηρίσει “κοινωνικόν μυθιστόρημα”).

Η δημοσκόπηση είχε πολύ μεγάλη επιτυχία από πλευράς συμμετοχής, αφού συμμετείχαν συνολικά σχεδόν 10.000 άτομα (για την ακρίβεια: 9904!)

Τα πλήρη αποτελέσματα θα τα δείτε παρακάτω, τα παραθέτω όλα για να τα σχολιάσετε.

Προσωπικά, τα θεωρώ αναμενόμενα και αυτό το λέω χωρίς καμιά μειωτική διάθεση. Ίσως περίμενα λίγο πιο πάνω τον Ζορμπά και λίγο πιο κάτω τη Διδώ Σωτηρίου -αλλά βέβαια δεν είχα υπολογίσει ότι το βιβλίο της Σωτηρίου, που άλλωστε είναι εξαιρετικό, γνώρισε μια δεύτερη περίοδο εντατικής δημοσιότητας πριν από μερικά χρόνια. Ασφαλώς περίμενα τον Λουντέμη ψηλά, και πιστεύω ότι αν ο κατάλογος είχε κι άλλα βιβλία του θα έπαιρναν κι αυτά καλές θέσεις στην κατάταξη. Παρόλο που η κριτική τον σνομπάρει, ο Λουντέμης, ειδικά σ’ αυτό το βιβλίο του, έχει δώσει ένα πολύ μεγάλο έργο κατά τη γνώμη μου.

Και πάλι για το φρούτο (ή τα φρούτα) απ’ τη Συρία

Ανοίγουμε τη βδομάδα της ραστώνης με ένα άρθρο ραστωνιάρικο, αφού είναι επανάληψη παλιότερου. Το ξαναδημοσιεύσω αφενός επειδή είχαμε πρόσφατα τη συζήτηση για κορόμηλα και συναφή, και αφετέρου επειδή, καλοκαίρι είναι, είχατε πει ότι καλό είναι να κερνάμε κανα φρουτάκι πότε-πότε.

Το παλιό εκείνο άρθρο ήταν ελαφρώς γρουσούζικο, μια και έτυχε να δημοσιευτεί τη μέρα που έγινε η φονική και καταστροφική έκρηξη στο Μαρί της Κύπρου, όπου ήταν αποθηκευμένα εκρηκτικά που αρχικά προορίζονταν για τη Συρία. Από τότε βέβαια, και η Κύπρος και πολύ περισσότερο η Συρία έχουν τραβήξει κι άλλα πολλά -αλλά ας μείνουμε στα φρούτα.

Η φωτογραφία που συνοδεύει το σημερινό άρθρο είναι καινούργια, πάντως, την έβγαλα τις προάλλες, αλλά το πιάτο δεν έχει μόνο «φρούτα από τη Συρία», αλλά και μούρα, κάτω αριστερά, όπως και κάτι μπέρια πάνω δεξιά. Βασικά να τα φάω ήθελα, και δεν κάνω ταξινομικές διακρίσεις.

Στη σημερινή αναδημοσίευση, έχω εμπλουτίσει το παλιό μου άρθρο με μερικά πράγματα που τα έβαλα εκ των υστέρων, όταν συμπεριέλαβα το άρθρο σε κεφάλαιο του βιβλίου «Οπωροφόρες λέξεις«.

Λοιπόν, το φρούτο -ή τα φρούτα;- από τη Συρία:

Μια από τις πιο παλιές πόλεις του μεσογειακού χώρου που κατοικούνται συνεχώς από την αρχαιότητα ως τα σήμερα, είναι κι η Δαμασκός, η πρωτεύουσα της Συρίας. Δαμασκός στα ελληνικά, Ντιμάσκ αλ-Σαμ στα αραβικά, Damas στα γαλλικά, πόλη που κάποτε ήταν ζηλευτή για τα πλούτη της και είχε δώσει τ’ όνομά της σε ένα σωρό περιζήτητα προϊόντα της, όπως είναι το δαμάσκο ύφασμα, πολύχρωμο μεταξωτό με αργυρά και χρυσά νήματα (damask στα αγγλικά),  ή το δαμασκηνό σπαθί, φτιαγμένο με μια ιδιαίτερη τεχνική (πλέγμα από ράβδους σίδερου και ατσαλιού). Αλλά εδώ δεν κάνουμε γεωγραφία· ταξιδεύουμε στον κόσμο των οπωρικών, και το κεφάλαιο αυτό είναι αφιερωμένο στο φρούτο από τη Δαμασκό, το δαμάσκηνο.

Είναι όμως ένα φρούτο το δαμάσκηνο ή μια οικογένεια; Τι γίνεται με τα κορόμηλα; Με τις μπουρνέλες ή βανίλιες; Πρόκειται για ποικιλίες που προέρχονται από πολύ συγγενικά δέντρα· εδώ θα τα εξετάσουμε όλα μαζί, και τα μοβ ελλειψοειδή μεσαίου μεγέθους  (τα δαμάσκηνα), και τα μικρά στρογγυλά πράσινα ή κόκκινα ή κίτρινα (τα κορόμηλα), και τα μεγάλα στρογγυλά μοβ ή κίτρινα (μπουρνέλες ή βανίλιες). Στη φωτογραφία, πέρα από τα μούρα και τα μπέρια, έχουμε τα εξής δαμασκηνοειδή: αριστερά τις (πράσινες) ρεγκλότες, πιο πάνω μια ποικιλία δαμάσκηνα που τα λένε κβετς (quetsche) εδώ στη Λοθαριγγία, αλλά νομίζω πως είναι πολύ παρόμοια με τα σκοπελίτικα. Βέβαια, δαμάσκηνα είναι και εκείνα κάτω δεξιά, που εδώ τα λένε «προεδρικά» (ποικιλία President), ενώ στο κέντρο είναι δυο μπουρνέλες, και δεξιά, τα κίτρινα, είναι μιραμπέλες, που κι αυτά είναι ποικιλία της Λοθαριγγίας, αν και πολύ όμοια με τα πράουστα της Σαμοθράκης. Παναπεί, τα φρούτα απ’ τη Συρία έχουν πολλές ποικιλίες και πολλά ονόματα.

Σαράντα χρόνια μετά τη μεταπολίτευση

Πριν από σαράντα χρόνια τέτοια μέρα παραθέριζα με τον παππού και τη γιαγιά. Ένας φίλος, που ήτανε καναδυό χρόνια μεγαλύτερος, τάραξε την απογευματινή ησυχία καθώς βγήκε στο δρόμο και φώναζε θριαμβευτικά «Πολιτική κυβέρνηση! Καραμανλής! Έρχεται από το Παρίσι!», γύρευε βρες που το είχε μάθει. Οι μεγάλοι μαζεύτηκαν στο ραδιόφωνο στο εστιατόριο του ξενοδοχείου, προσπαθώντας να μάθουν κάτι περισσότερο από ντόπιους και ξένους σταθμούς, και για πρώτη φορά ο Α., που ήταν ο αρχιχουντικός της περιοχής, έμεινε σε απόσταση, σε μια γωνία, επιφυλακτικός -αντίθετα, πριν καναδυό μέρες, ενώ ακούγαμε τις ειδήσεις από την εισβολή στην Κύπρο, μόλις άρχισε να λέει ο εκφωνητής την ανακοίνωση του ΑΚΕΛ, ο Α. είχε απλώσει τη χερούκλα του κι είχε κλείσει το ραδιόφωνο με ύφος που δεν σήκωνε αντιρρήσεις.

Τις προηγούμενες μέρες το χωριό είχε αναστατωθεί με την επιστράτευση, καθώς έφυγαν οι ντόπιοι άντρες. Ο αστείος του χωριού, θυμάμαι, φώναζε «Θα φάω σαράντα», αλλά οι περισσότεροι δεν είχαν κέφια, ενώ μια κοπέλα που κάναμε παρέα έβαλε τα κλάματα ανησυχώντας για τον πατέρα της, που τον παίρνανε -παναπεί ήτανε κάτω από σαράντα χρονώ, σε αντίθεση με τον δικό μου, ας πούμε.

Καναδυό μέρες αργότερα ήρθαν οι γονείς μου και με πήραν στην Αθήνα, λίγο νωρίτερα από το προβλεπόμενο. Τις επόμενες μέρες διάβαζα μανιωδώς και συζητούσα με φίλους. Νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ και βγήκαν οι αριστερές εφημερίδες. Όταν άρχισε το σχολείο ήμουν έτοιμος να γραφτώ σε οργάνωση, αλλά το ανάβαλα γιατί είχα πρόβλημα στην εκλογή. Μετά έγιναν εκλογές και μια βδομάδα αργότερα στην πορεία για το Πολυτεχνείο κάποιοι φώναζαν «Λαέ ντροπή σου για την εκλογή σου» και οι άλλοι τούς έλεγας «Σσσςς» να μην το λένε.

Ποιο είναι το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα;

Τα λογοτεχνικά άρθρα τα βάζουμε τις Κυριακές, αλλά χτες είχαμε τα μεζεδάκια, ετεροχρονισμένα κατ’ εξαίρεση. Από την άλλη, σήμερα είναι του Αγίου Πνεύματος, οπότε είναι αργία για αρκετούς, άρα το λογοτεχνικό θέμα ταιριάζει.

Ερωτήσεις σαν την ερώτηση του τίτλου εμφανίζονται πολύ συχνά στο Διαδίκτυο όσο κι αν είναι δύσκολο να απαντηθούν -αν μου την έκαναν εμένα, θα έπεφτα σε φοβερήν αμηχανία, γιατί δεν θα μπορούσα να διαλέξω ένα μυθιστόρημα. Ευτυχώς, κανείς δεν μας κάνει ακριβώς αυτή την ερώτηση, οπότε είναι πιο εύκολο να απαντήσουμε.

Πριν από λίγους μήνες, στις αρχές του χρόνου, είχαμε συζητήσει στο ιστολόγιο τα αποτελέσματα μιας ψηφοφορίας που είχε θέμα «Τα 100 καλύτερα νεοελληνικά βιβλία«, στην οποία 120 λογοτέχνες δήλωσαν τα 20 βιβλία νεοελληνικής λογοτεχνίας που θεωρούσε ο καθένας τους καλύτερα και από την καταμέτρηση των 120 επί 20 προτιμήσεων προέκυψε ο κατάλογος με τα 100 «καλύτερα» βιβλία.

Σχολιάζοντας τότε αυτή την πρωτοβουλία, έγραψα ότι «παρόμοιες ψηφοφορίες είναι από τερπνές έως  χρήσιμες, δεν βλάφτουν και ίσως να ωφελούν -αν όχι τίποτε άλλο, μας δίνουν την αφορμή να συλλογιστούμε ποια βιβλία δεν έχουμε διαβάσει και ίσως να πάρουμε την απόφαση να διαβάσουμε κάποιο από τα βιβλία του καταλόγου. Οπότε, σε πρώτο επίπεδο είναι χρήσιμος ο κατάλογος, όπως χρήσιμες είναι και πολλές άλλες παρόμοιες λίστες που έχουν προκύψει από κάποιας μορφής ψηφοφορία», αλλά στη συνέχεια είχα εκφράσει κάποιες γκρινιάρικες ενστάσεις για τη μέθοδο και την οργάνωση της ψηφοφορίας, κυριότερη από τις οποίες ήταν ότι συγκρίνονταν μήλα με πορτοκάλια, πεζός λόγος με ποίηση, και κυρίως συγκεντρωτικές εκδόσεις με μεμονωμένα έργα.

Στο ίδιο άρθρο είχα κάνει λόγο και για μια άλλη παρόμοια πρωτοβουλία, μια διαδικτυακή δημοσκόπηση για τα καλύτερα νεοελληνικά ποιήματα, όπου όμως ψήφισε το κοινό και όχι κάποιοι λογοτέχνες, με βάση έναν αρκετά εκτενή κατάλογο από 170 ποιήματα, που τον κατάρτισε ο Αντώνης Πετρίδης, καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου. Είχα πει ότι «αυτή είναι μια άλλη προσέγγιση, αφού οι επιλογές είναι περιορισμένες, πάντως έχει το ενδιαφέρον της, και ίσως κάποτε το επιχειρήσουμε κι εδώ, αν και με κάπως διαφορετική μορφή που έχω στο νου μου».

Τώρα, μαθαίνω ότι ο κ. Πετρίδης προχώρησε σε νέα λογοτεχνική δημοσκόπηση, αυτή τη φορά όχι για ποιήματα αλλά για μυθιστορήματα. Και πάλι, έχει καταρτίσει τον κατάλογο, από 217 αν τα μέτρησα καλά νεοελληνικά μυθιστορήματα και νουβέλες, και ζητάει από τους επισκέπτες του ιστολογίου του να ψηφίσουν τα 30 κατά τη γνώμη τους καλύτερα ή πιο σωστά έως 30. Η χρονική συγκυρία είναι καλή, αφού το καλοκαίρι πάντοτε ευνοεί το διάβασμα εκτενέστερων έργων (κάποια στιγμή, μάλλον στα τέλη του μήνα, θα δημοσιευτεί κι εδώ το καθιερωμένο άρθρο με προτάσεις βιβλίων για το καλοκαίρι).

Παρακυπριακά μεζεδάκια

Όπως (σχεδόν) κάθε Σάββατο, έτσι και σήμερα το μενού γράφει μεζεδάκια, δηλαδή πολλά μικρά θέματα, κυρίως γλωσσικά ή μεταφραστικά μαργαριτάρια, αλιευμένα από τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα την προηγούμενη βδομάδα. Και είναι κυπριακά, ή μάλλον παρακυπριακά, τα μεζεδάκια, όχι επειδή έχουν αλιευτεί σε κυπριακά μέσα, αλλά απλώς λόγω της επικαιρότητας, επειδή αυτές τις μέρες η Κύπρος διαπιστώνει ότι δεν είν’ εύκολες οι θύρες εάν η χρεία τες κουρταλεί. Βέβαια, αρκετά από αυτά εντοπίστηκαν σε κείμενα σχετικά με την κυπριακή κρίση.

Και με ένα από αυτά ξεκινάμε, τη μετάφραση που έκανε η ηλεκτρονική έκδοση του Βήματος στο άρθρο του Πολ Κρούγκμαν, που είχε τίτλο Cyprus: the sum of all FUBAR. Σύμφωνα με το Βήμα, αυτό αποδίδεται: «Κύπρος: το άθροισμα όλης της γα**μένης κατάστασης», και ακολουθεί η επεξήγηση: -όπου F.U.B.A.R. είναι αρκτικόλεξο των λέξεων «Fucked up beyond all recognition» που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «γα**μένοι άνευ προηγουμένου»-. Το fubar είναι αμερικάνικη στρατιωτική σλανγκ, με πρώτη καταγραφή το 1944 -όλοι οι στρατοί αγαπάνε τα αρκτικόλεξα. Αλλά δεν μου αρέσει καθόλου η απόδοση του Βήματος.  Πολλές φορές το αμερικάνικο fuck και κυρίως τα παράγωγά του (fucking, fuck up κτλ.) δεν αντιστοιχεί στο ελληνικό γμτ, και εδώ θα ήταν πολύ καλύτερη μια απόδοση με σκατά, με μπάχαλο ή με χάος μέσα. Κάπου διάβασα «το απόλυτο μπάχαλο». Ακούω άλλες ιδέες.

Και πάλι για την Κύπρο, άκουσα σε ένα κανάλι τον καθηγητή Γιάννη Βαρουφάκη να υποστηρίζει ότι το Γιούρογκρουπ «διέβη τον Ρουβικώνα», αλλά ο ποταμός της Βόρειας Ιταλίας, που τον διάβηκε με τις λεγεώνες του ο Καίσαρας κι έτσι παραβίασε τον νόμο της Συγκλήτου λεγόταν Ρουβίκων, Ρουβίκωνας σήμερα, και «τον Ρουβίκωνα» στην αιτιατική. Στην ίδια συνέντευξη, ο καθηγητής είπε ότι «οι καταθέσεις κάτω από 100.000 εγγυώνται». Μόνο που το «εγγυώμαι» είναι ρήμα αποθετικό (σαν τα επεξεργάζομαι, διαπραγματεύομαι κτλ.). Τα κράτη εγγυώνται τις καταθέσεις, οι καταθέσεις είναι εγγυημένες. Ή δεν είναι (πια).

Δύο μαργαριτάρια στη συσκευασία του ενός είχε το άρθρο του skai.gr πριν από μερικές μέρες: Στον μεν τίτλο, το συνηθισμένο με την ακλισιά της τρόικας («εντός ή εκτός τρόικα η Κύπρος») και στην αρχή του άρθρου «Τα δύο ευρεία σενάρια». Δεν καταλαβαίνω γιατί ένα σενάριο να είναι «ευρύ», αλλά αν έχουμε δύο σενάρια θα είναι «ευρέα», όχι «ευρεία». Όχι ότι διορθώνεται πολύ η κατάσταση αν γράψουμε το γραμματικά σωστό «ευρέα σενάρια», που είναι σχεδόν κωμικό. Καλύτερα να έλεγε κάτι σαν: Σε αδρές γραμμές, τα δυο σενάρια….

Κάφκα στο υπερώο και άλλα μεζεδάκια

Μερικά μεζεδάκια για σήμερα, όχι πολλά, ελπίζω όμως να τα βρείτε νόστιμα.

Και ξεκινάω με μια πολύ περίεργη περίπτωση ακλισιάς, ή μάλλον ιδιοκλισιάς. Βρίσκω στο protagon.gr άρθρο της Ρέας Βιτάλη «Τα ξυλοπόδαρα των Λάκη Γαβαλά» για το μείζον θέμα της εβδομάδας, και δεν καταλαβαίνω τι σημαίνει ο τίτλος. Με μπερδεύει το πληθυντικό άρθρο με το όνομα σε ενικό. Αρχίζω να διαβάζω το άρθρο και μια φριχτή υποψία γεννιέται μέσα μου. Φτάνω στο σημείο που λέει: Μη βιαστείτε να λοιδορήσετε τον Λάκη. Είχε πολλούς Λάκη και η υποψία μου επιβεβαιώνεται. Το «Λάκη» χρησιμεύει στην κ. Βιτάλη για πληθυντικός-πασπαρτού. Βέβαια, εμείς οι άλλοι θα λέγαμε «οι Λάκηδες». Είχε πολλούς Λάκηδες. Τα ξυλοπόδαρα των Λάκηδων. Γιατί άραγε η κυρία Βιτάλη επιλέγει την περίεργη αυτή ακλισιά; Δυο εξηγήσεις βρίσκω: α) είτε πιστεύει ότι το Λάκης είναι ξένο, άρα πρέπει να μένει άκλιτο, είτε, πιθανότερο, β) αισθάνεται φρίκη απέναντι στα ανισοσύλλαβα (όπως ο Λάκης – οι Λάκηδες, ο μπαμπάς – οι μπαμπάδες, ο μεντεσές – οι μεντεσέδες) οπότε αποφεύγει τον πληθυντικό. Εσείς έχετε άλλην εξήγηση;

Κάποιοι με έχουν βάλει στον κατάλογο παραληπτών τους κι έτσι κάθε μέρα παίρνω δυο-τρία ηλεμηνύματα που είναι διασταύρωση ενημερωτικού δελτίου και σπαμ, ένα με οικονομικές ειδήσεις, ένα με τεχνολογικά νέα και ένα με ιατρικά άρθρα -σπαμ τα λέω επειδή δεν ζήτησα να τα παίρνω. Σε κάθε τέτοιο ηλεμήνυμα βλέπω μόνο τους τιτλους των ειδήσεων, πρέπει να κλικάρω για να πάω στον ιστότοπο και να διαβάσω το πλήρες άρθρο. Συνήθως τα σβήνω. Στο χτεσινό ιατρικό ηλεμήνυμα που πήρα (από το medicalnews.gr), διάβασα τον τίτλο: Η δύσπνοια ελλοχεύει κινδύνους. Από κεκτημένη ταχύτητα το έσβησα κι ύστερα το μετάνιωσα, γιατί όταν εγκυμονεί ο κίνδυνος δεν πρέπει να τον παίρνει κανείς αψήφιστα.

Είναι το φιλότιμο ελλαδική λέξη;

Το άρθρο αυτό του πατέρα μου, του Δημ. Σαραντάκου, δημοσιεύεται σήμερα, 9 Αυγούστου 2011, στην εφημερίδα Εμπρός της Μυτιλήνης.

Προσέξτε αγαπητοί αναγνώστες, δεν αναρωτιέμαι αν το φιλότιμο είναι ελληνική, αλλά ελλαδική λέξη. Γιατί, για την ελληνική προέλευσή της δεν υπάρχει αμφιβολία ή αντίρρηση. Διαθέτει υπερδισχιλιετείς περγαμηνές, μια που τη βρίσκουμε ήδη στην κλασική αρχαιότητα. Αυτό που με στεναχωρεί και με εξοργίζει είναι πως το φιλότιμο, όχι σα λέξη, αλλά σαν έννοια, είναι ανύπαρκτο στη σημερινή ελληνική πολιτική πραγματικότητα.

Ανέκαθεν καμάρωνα πως οι Κύπριοι, που είναι κι αυτοί Έλληνες και, μάλιστα, πιο ανατολίτες από εμάς τους Ελλαδίτες, έχουν φτιάξει ένα υποδειγματικό κράτος, όπου οι νόμοι τηρούνται και είναι σεβαστοί και όπου η προκοπή είναι εμφανής. Μου κακοφάνηκε λοιπόν πολύ όταν έμαθα για την πολύνεκρη έκρηξη και τα όσα επακολούθησαν. Δεν ταίριαζαν με την εικόνα που είχα σχηματίσει. Μια εξήγηση που θα την αποδεχόμουνα είναι πως η κυβέρνηση Χριστόφια τα έχει μπλέξει, προσπαθώντας να συνδυάσει την αντιιμπεριαλιστική πολιτική του Μακαρίου και του Τάσου Παπαδόπουλου με τη σημερινή πραγματικότητα. Έτσι, δε μπορώ να αξιολογήσω ποιες και πόσες από τις παραιτήσεις σημαινόντων παραγόντων έγιναν για λόγους ευθιξίας, δηλαδή από φιλότιμο, και πόσες για λόγους σκοπιμότητας ή για άλλες ανομολόγητες αιτίες.

Το γεγονός πάντως είναι πως έγιναν πολλές παραιτήσεις. Και θα μου πείτε εντάξει, οι Κύπριοι είναι Έλληνες και συνεπώς έχουνε φιλότιμο. Αλλά και στην Αγγλία, που δεν την κατοικούνε Έλληνες, τώρα που ξέσπασε το σκάνδαλο των υποκλοπών και αποκαλύφθηκε ο σκοτεινός ρόλος του Μέρντοχ κι εκείνης της κοκκινομάλλας καρακάξας, ακολούθησαν τουλάχιστον δέκα παραιτήσεις εμπλεκομένων, γιατί είχαν το φιλότιμο να παραδεχτούν τις ευθύνες τους.

Πάντως, για εισβολή είχε μιλήσει πρώτος ο Μακάριος

Φίλος του ιστολογίου έθεσε υπόψη μου μια μεγάλη συζήτηση που γίνεται σε κυπριακά κυρίως ιστολόγια για τις πρόσφατες δηλώσεις του κυπρίου Προέδρου Δ. Χριστόφια, την περασμένη Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου στην Ουάσινγκτον. Λέω κυρίως σε κυπριακά, διότι εκεί πράγματι γίνεται (και) συζήτηση, ενώ τα ελληνικά ιστολόγια, απ’ όσο αντιλήφθηκα και απ’ όσο με ενημερώνει το μπαζζ, ή δεν έχουν ασχοληθεί με το θέμα ή έχουν ασχοληθεί βγάζοντας αφρούς λύσσας κατά του προδότη Χριστόφια, όπως άλλωστε έκαναν και πριν από τις δηλώσεις.

Επειδή καλό είναι να σχηματίζει κανείς δική του άποψη για τα πράγματα, σε κάποιο κυπριακό ιστολόγιο βρήκα το λινκ και πήγα στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Μπρούκινγκς, που ήταν ο διοργανωτής της εκδήλωσης, και βρήκα το απομαγνητοφωνημένο κείμενο. Ρίξτε του μια ματιά -είναι μεγαλούτσικο, 28 σελίδες, αλλά αραιογραμμένες.

Η πιο αποδοτική επένδυση

 Άρθρο του πατέρα μου Δημ. Σαραντάκου, στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ της Μυτιλήνης. Ας μας πουν οι θαμώνες που γνωρίζουν τα κυπριακά πράγματα αν έχει δίκιο που επαινεί τους κουμπάρους.
Διαβάζοντας για τον προϋπολογισμό του 2010, που κατέθεσε στη Βουλή η κυβέρνηση, είδα πως οι δαπάνες που προβλέπονται συνολικά για την Παιδεία φτάνουν το 3,6% του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (του γνωστού με το αρκτικόλεξο ΑΕΠ). Αυτό κατατάσσει τη χώρα μας στην 26η θέση των 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευτυχώς που υπάρχει η Ρουμανία (27η) και δεν είμαστε οι έσχατοι.

Για να μην ανατρέξω στα ρομαντικά εκείνα χρόνια της δεκαετίας του ’60, όταν η νεολαία διαδήλωνε με το αίτημα του 15% για την Παιδεία, αναφέρω πως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Δανία διαθέτουν υπερδιπλάσιο (8%), από εμάς ποσοστό του προϋπολογισμού τους στην Παιδεία. Αλλά για να μην πάμε τόσο μακριά, η γειτονική μας Κύπρος διαθέτει το 7% του προϋπολογισμού της.

Και τις δυο φορές που πήγα στην Κύπρο δύο πράγματα με εντυπωσιάσανε: πως οι εκπαιδευτικοί είναι οι «πρίγκιπες» των μισθωτών και πως υπάρχει εθνικό κτηματολόγιο, με σαφή καθορισμό ζωνών χρήσεως γης, που τηρείται με αυστηρότητα. Αποτέλεσμα: στη μεγαλόνησο είναι άγνωστα τα φροντιστήρια και η αυθαίρετη δόμηση.
Η ύπαρξη κτηματολογίου και ο καθορισμός ζωνών χρήσεως της γης, εμποδίζει την αυθαίρετη δόμηση με τρόπο απλό και σχεδόν αυτόματο και όχι με την ύπαρξη ειδικού σώματος ελεγκτών, που και δαπανηρό είναι και ευάλωτο στη διαφθορά. Αν για παράδειγμα χτίσει κάποιος χωρίς πολεοδομική άδεια το εξοχικό του σε δικό του κομμάτι δάσους, έρχεται η Εφορία και του λέει: μετέτρεψες τη δασική γη, που η αντικειμενική της αξία είναι (λέω τώρα) 1 λίρα το στρέμμα, σε οικιστική γη, που αντικειμενική της αξία είναι 100 λίρες το στρέμμα – κατέβαινε τη διαφορά. Και η διαφορά είναι τόσο μεγάλη, που κανείς δεν το διακινδυνεύει.