Όλη νύχτα εδώ (η μαρτυρία του Κώστα Βοσταντζόγλου)

Σήμερα έχουμε 17 του Νοέμβρη, 48 χρόνια από τη μέρα της φονικής καταστολής της εξέγερσης των φοιτητών στο Πολυτεχνείο. Το ιστολόγιο συνηθίζει να δημοσιεύει τις μέρες αυτές κείμενα σχετικά με «το Πολυτεχνείο», είτε λογοτεχνικά είτε μαρτυρίες. Για παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια είχαμε δημοσιεύσει τη μαρτυρία του φίλου μας Δημήτρη Μαρτίνου, ο οποίος ήταν τότε φοιτητής της σχολής Χημικών Μηχανικών και είχε άμεση συμμετοχή.

Πέρυσι και πρόπερσι αναδημοσιεύσαμε μαρτυρίες από το βιβλίο «Όλη νύχτα εδώ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε επιμέλεια του ιστορικού Ιάσονα Χανδρινού και φιλοδοθεί ν’ αποτελέσει, όπως λέει ο υπότιτλος, Μια προφορική ιστορία της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει 80 μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην εξέγερση (εδώ μπορείτε να δείτε τα ονόματά τους) ενώ προτάσσεται εκτενής εισαγωγή του Χανδρινού.

Από το βιβλίο του Χανδρινού έχουμε δημοσιεύσει πρόπερσι τη μαρτυρία του Γιώργου Σορολοπίδη και πέρυσι τη μαρτυρία της Ιωάννας Καρυστιάνη.

Φέτος θα αναδημοσιεύσουμε μιαν ακόμα μαρτυρία από το ίδιο βιβλίο: του αείμνηστου φίλου Κώστα Βοσταντζόγλου, γιου του μεγάλου Μποστ, που έφυγε από τη ζωή φέτος τον Φλεβάρη (δείτε σχετικό άρθρο). Ταιριάζει νομίζω να θυμηθούμε έναν ωραίο αγωνιστή, μέρα που είναι.

ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΣΤΑΝΤΖΟΓΛΟΥ

1949, Αθήνα, γραφίστας, σπουδαστής Σχολής Δοξιάδη Αγιοι Ανάργυροι, 26 Νοεμβρίου 2014 (01:07:13]

Εκείνη την εποχή ήμουνα φαντάρος. 382 ΠΑΥΠ. Προκεχωρημένη Αποθήκη Υλικού Πολέμου. Στρατόπεδο ανεπιθυμήτων. Μεταξύ Κοζάνης και Φλώρινας, κοντά στο Αμύνταιο. Στο Δρέπανο Κοζάνης, εκεί είναι και μια σειρά [από άλλα] στρατόπεδα της 1ης Στρατιάς. Η ΠΑΥΠ ήτανε «ειδικό» στρατόπεδο, μας αλλάζαν τα φώτα. Τέλος πά­ντων, είχα πάρει άδεια. Κατέβηκα Αθήνα, γιατί γιόρταζα (είχα τα γε­νέθλιά μου στις 16), κι είχα φροντίσει να πάρω την τελευταία μου άδεια πριν απολυθώ τον Γενάρη, ώστε να είμαι εδώ στη γιορτή μου. Ήρθα στις 15 από την Κοζάνη. Ήδη ήτανε κλεισμένοι οι φοιτητές στο Πο­λυτεχνείο. Στις 16 συναντήθηκα με έναν συγκολυμβητή, πήγαμε από το κολυμβητήριο στο Ζάππειο και μετά έριξα την ιδέα να περάσουμε να δούμε τι γίνεται στο Πολυτεχνείο. Την ώρα που φτάναμε, ήτανε μαζεμένος κόσμος και φώναζε συνθήματα και τα λοιπά. Και μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο. Πολύς κόσμος. Το αδιαχώρητο, τουλά­χιστον μπροστά. Αλλά κατέβαινε και συνέχεια κόσμος από τη Σόλωνος, από τη Σταδίου, από την Πανεπιστημίου, μπουλούκια… Κατά τις 19:30 με 20:00 περίπου, πέσανε τα πρώτα δακρυγόνα. Κι άρχισε ο κό­σμος να φεύγει αλλόφρων δεξιά αριστερά. Εκεί χώρισα με τον Πέ­τρο τον Πομόνη, εγώ έμεινα, αυτός έφυγε. Αστυνομία δεν φαινόταν καθόλου, δεν ξέραμε καν από πού πέφτανε τα δακρυγόνα. Οι φοιτη­τές από μέσα μάς λέγανε: «Μη φεύγετε», οι περισσότεροι λακίσανε – εντάξει, λογικό είναι. Όσο πέρναγε η ώρα, πέφτανε ακόμα περισσό­τερα δακρυγόνα κι αρχίσανε πια και πέφτανε και σφαίρες. Δεν ξέ­ραμε πάλι ούτε από πού, ούτε ποιος έριχνε, ούτε τίποτα. Απλώς εί­δαμε κάποιους τραυματίες. Κάποιος με σφαίρα στο πόδι, άλλος με σφαίρα στο χέρι. Αυτοί κοιτάξανε να αδειάσουνε το χώρο μπροστά απ’ το Πολυτεχνείο – οι μπάτσοι.

Advertisement

Εις μνήμην Κώστα Βοσταντζόγλου (1949-2021): Τα τελευταία κείμενα

Προχτές ο Χάρος δούλευε υπερωρίες -πήρε τον Τσικ Κορία, τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Κώστα Βοσταντζόγλου, τον μεγάλο γιο του μεγάλου Μποστ. Και οι τρεις σημαντικοί, αλλά εγώ θέλω να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στη μνήμη του τρίτου, που τον γνώριζα καλά.

Ο Κώστας Βοσταντζόγλου ήταν εικαστικός, γραφίστας, έκανε πολλά εξώφυλλα βιβλίων. Ήταν και θεατρικός συγγραφέας -στο ιστολόγιο είχα παρουσιάσει τη μαυρη κωμωδία του «Ο ελέφας«. Στο άρθρο εκείνο τον έγραφα «Μποσταντζόγλου» αλλά το επίσημο όνομά του ήταν με Β αρχικό, όπως ήταν η αρχική μορφή του επιθέτου -ο Μποστ το έτρεψε σε «Μποσταντζόγλου», που το έχει κρατήσει και ο άλλος γιος, ο Γιάννης, ο γνωστός ηθοποιός. Ο Θεολόγος Βοσταντζόγλου, του Αντιλεξικού, έχει επίσης την παλιότερη μορφή του επωνύμου.

Αλλά αυτό μικρή σημασία έχει. Ο Κώστας Βοσταντζόγλου ήταν ένας γλυκύτατος και ευφυέστατος άνθρωπος με πεντακάθαρο βλέμμα. Είχα τη χαρά και την τιμή να τον γνωρίσω και να συνδεθώ φιλικά μαζί του όταν έφτιαχνα το ημερολόγιο της ΕΣΗΕΑ που ήταν αφιερωμένο στον Μποστ και στη συνέχεια όταν διοργανώσαμε στο Μπενάκη την έκθεση Μποστ, το 2013. Κάναμε πολλή δουλειά μαζί, τότε, πήγα στο σπίτι του για να δούμε ποιες γελοιογραφίες του πατέρα του σώζονταν σε πρωτότυπο (λίγες, γιατί επί χούντας το αρχείο του κατασχέθηκε και χάθηκε) και πολύ χαιρόμουν τις κουβέντες μας διότι, καθώς είχαμε και οι δυο απομνημονεύσει πολλές ατάκες του Μποστ, ο ένας έκοβε και ο άλλος έραβε. Μετά μιλούσαμε στο τηλέφωνο ή στα σόσιαλ -τι κάνετε κύριε Νίκο μου; Καλά, εσείς κύριε Κώστα μου;

Στα νιάτα του, ο Κώστας Βοσταντζόγλου ήταν πρωταθλητής της κολύμβησης με ειδικότητα στην πεταλούδα, είχε κερδίσει πανελληνιους αγώνες και ήταν μέλος της Εθνικής ομάδας. Ήταν επίσης πολίστας με τον Παναθηναϊκό. Κάποτε έλεγε ιστορίες από τα χρόνια εκείνα, αλλά όχι πολύ συχνά.

Ο Κώστας χτυπήθηκε από τον καρκίνο. Στον πρώτο γύρο βγήκε νικητής, αλλά ξαφνικά, στις 16 Δεκεμβρίου, ανάρτησε στο Φέισμπουκ το εξής κείμενο:

ΔΕ ΘΕΛΩ ΤΗ ΣΥΜΠΟΝΙΑ ΚΑΝΕΝΟΣ

Ένας φίλος ήρθε απόψε απ’ τα παλιά

…κι έκανε μετάσταση στα κόκκαλα μου…

Ήρθε που λέτε και ζητάει ρεβάνς. Ρεβάνς θέλει; Θα την έχει. Προβλέπεται ξανά λυσσαλέος αγών. Ρόκυ Μπαλμπόα εναντίον Απόλλο Κριντ σε βελτιωμένη βερσιόν. Το φως εναντίον του αιωνίου σκότους. Ο «κόκκινος» Κώστας εναντίον του Χάροντος σε μια τιτανομαχία που θα σας κόψει την ανάσα. Θα πονέσω, θα ματώσω …και θα νικήσω. Ξανά. Και ξανά. Όσες φορές θέλει.

Έχω δουλίτσες να τελειώσω πριν αποχωρήσω. Θα έχει πλάκα η συνέχεια.

Το πάλεψε πράγματι. («Θα την κερδίσεις και τη ρεβάνς, κύριε Κώστα μου», του είχα γράψει) Η τελευταία του ανάρτηση στο Φέισμπουκ ήταν:

Η αβατάρα του (το εικονίδιο με το πρόσωπό του) τον δείχνει με τσιγάρο. Κάπνιζε πολύ, αν και τους τελευταίους μήνες, πριν εκδηλωθεί μάλιστα η αρρώστια, το είχε κόψει.

Συγκέντρωσα μερικά από τα τελευταία κείμενα που δημοσίευσε στο Φέισμπουκ ο Κώστας και τα παρουσιάζω εδώ, εις μνήμην. Παρόλο που, αναγκαστικά, είναι κείμενα εφήμερα, νομίζω πως μας δίνουν μια καλή εικόνα για τον άνθρωπο που έφυγε.

Μνήμη Μέντη Μποσταντζόγλου (1918-1995)

Την περασμένη Κυριακή έκλεισαν 20 χρόνια από τον θάνατο του Χρύσανθου Βοσταντζόγλου, που έμεινε αθάνατος ως Μέντης Μποσταντζόγλου ή Μποστ.

Αγαπώ πολύ τον Μποστ και θα το έχετε διαπιστώσει όσοι διαβάζετε το ιστολόγιο, αφού συχνά-πυκνά βάζω σκίτσα του, σχολιασμένα πλέον προκειμένου να καλυφθεί το κενό των δεκαετιών από τότε που πρωτοδημοσιεύτηκαν.

Έτσι, γίνεται ακόμα πιο ασυγχώρητη η αμέλειά μου, που ενώ είχα σκεφτεί, σε ανύποπτο χρόνο, ότι στις 13 του μήνα κλείνουν τα 20 χρόνια από τον Μποστ, όταν έφτασε η μέρα της επετείου εγώ κοιμόμουν τον ύπνο του δικαίου. Μου το θύμισαν με μέιλ τους κάμποσοι, αλλά ήταν πολύ αργά.

Όμως, κάλλιο αργά παρά ποτέ, και ταυτόχρονα κάθε εμπόδιο για καλό. Διότι ακριβώς επειδή άργησα, το σημερινό άρθρο έχει ένα σπάνιο ντοκουμέντο, τη φωτογραφία από ένα εικαστικό πρωτόλειο του Μποστ, όπως την παρουσίασε στα κοινωνικά μέσα ο γιος του, ο φίλος μου Κώστας Βοσταντζόγλου, μαζί με ένα πολύ συγκινητικό κείμενο που έγραψε για τα είκοσι χρόνια του πατέρα του.

Θα παρουσιάσω το κείμενο του «Κώστα Μποστ», αλλά ας βάλω πρώτα ένα σύντομο βιογραφικό του Μποστ, γραμμένο από μένα.

Ο Μποστ γεννήθηκε ως Χρύσανθος Βοσταντζόγλου το 1918 στην Κωνσταντινούπολη. Από το 1920 έως το 1926 έζησε με την οικογένειά του στη Ρουμανία και μετά στην Αθήνα. Ως μαθητής γυμνασίου αρχίζει τα σκίτσα. Την ίδια εποχή αποκτά το παρατσούκλι Μέντης, από ένα μέντιουμ που του είχε κάνει μεγάλη εντύπωση. Εισάγεται στη σχολή Καλών Τεχνών, αλλά σύντομα την εγκαταλείπει. Στην Κατοχή οργανώνεται στο ΕΑΜ και μέσα στα Δεκεμβριανά γράφει τους πρώτους του στίχους, κάλαντα που τα ψάλλει στα νοσοκομεία του ΕΛΑΣ μαζί με τον φίλο του Γ. Σεβαστίκογλου.