Μεζεδάκια, αρειανά και άλλα

Τελευταία Κυριακή της Απόκριας σήμερα, οπότε τα μεζεδάκια μας, που εκτάκτως δημοσιεύονται κυριακάτικα διότι χτες ήταν πρωτομηνιά και μας εκτόπισε το Μηνολόγιο, θα μπορούσα να τα ονομάσω «αποκριάτικα», ονομασία που άλλες δυο φορές έχω δώσει και γι’ αυτό την απέφυγα. Αρειανά όχι από τον πλανήτη Άρη, αλλά επειδή αρκετά απ’ αυτά είναι αντλημένα από μια πλουσιότατη πιατέλα που παρέθεσε τις προάλλες ο υποψήφιος δήμαρχος Αθηναίων κ. Άρης Σπηλιωτόπουλος στη συνέντευξή του στον Ν. Ευαγγελάτο.

Τον παλιό καιρό, βλέπετε, ας πούμε στη μικρή Αθήνα του 19ου αιώνα, οι υποψήφιοι δήμαρχοι και βουλευτές άνοιγαν το σπίτι τους, δέχονταν όλη τη μέρα τους «πολιτικούς φίλους» τους και τους κερνούσαν αφειδώς μεζέδες, ποτά και φτηνά πούρα. Για πολλούς πολίτες, οι μέρες των εκλογών ήταν περίοδος συνεχούς ευωχίας, αφού έπαιρναν γραμμή τα σπίτια των υποψηφίων για να κεραστούν ισομερώς απ’ όλους. Καλώς ή κακώς οι καιροί εκείνοι έχουν περάσει, οπότε δεν μπορούμε παρά να χαιρετίσουμε την πρωτοβουλία του κ. Σπηλιωτόπουλου να αναβιώσει ενμέρει το παλιό εκείνο έθιμο και να προσφέρει άφθονα και νόστιμα γλωσσικά μεζεδάκια στη συνέντευξή του.

Κάποιοι ίσως έχουν αντίρρηση ως προς τον σχηματισμό του επιθέτου: αν τα μεζεδάκια είναι του Άρη Σπηλιωτόπουλου δεν μπορούμε να τα πούμε «αρειανά», διότι η λέξη αυτή είναι καπαρωμένη από άλλο διαστημικό αντικείμενο, τον πλανήτη Άρη, και εν πάση περιπτώσει ο υποψήφιος δήμαρχος δεν λέγεται Άρης αλλά Αριστόβουλος Αριστομένης, αν δεν κάνω λάθος. Πράγματι, θα μπορούσα να τα πω ‘αριστομενικά‘ ‘αριστοβουλικά’, αλλά ας μη μείνουμε εκεί. Προχωράμε στο σερβίρισμα, ξεκινώντας από τη συνέντευξη του κ. Σπηλιωτόπουλου, που μπορείτε να την ακούσετε εδώ.

Φίλος που άκουσε προσεχτικά τη συνέντευξη σταχυολόγησε τα εξής νόστιμα μεζεδάκια -αν και καναδυό από αυτά δεν τα θεωρώ και τόσο σοβαρά.

* η παραβατικότητα εγκυμονεί σε κάθε γωνιά της Αθήνας (γύρω στο 2.47 της συνέντευξης). Εδώ προφανώς ο κ. Σπηλιωτόπουλος ήθελε να πει «ελλοχεύει» ή κάτι τέτοιο. Εγκυμονεί απόλυτο δεν στέκει, εκτός αν είναι κυριολεκτικό. Το λαθάκι είναι αρκετά συχνό, συνήθως στη μορφή «οι κίνδυνοι εγκυμονούν».

* κοστοβόρος (στο 3.27) Αυτό εγώ δεν το χρεώνω στον υποψήφιο, αν και αποφεύγω τον όρο δεν τον θεωρώ μαργαριτάρι -δείτε την άποψή μου εδώ.

Η απάντηση του μεθυσμένου ποιητή

Λείπω σήμερα και θα γυρίσω το βραδάκι, οπότε το κείμενο ανεβαίνει με αυτόματο πιλότο. Για τον ίδιο λόγο, σήμερα διάλεξα κάτι μικρό, ένα σύντομο ποίημα στο οποίο ένας μεθυσμένος ποιητής μάς διδάσκει τη διαφορά ανάμεσα στο «πολύ» και στο «αρκετά» και καταλήγει σε ένα εκ πρώτης όψεως αντιδιαισθητικό (counter-intuitive ελληνιστί) συμπέρασμα. Γιατί, μπορεί π.χ. στις σχολικές βαθμολογίες το «πολύ καλά» να δείχνει βαθμό καλύτερο από το «αρκετά καλά», αλλά στο πιοτό η σειρά ίσως και να αντιστρέφεται.

Το ποίημα είναι γερμανικό, του Λέσινγκ, αλλά θα παρουσιάσω πρώτα την ελληνική του μετάφραση, αφού αυτήν συνάντησα πρώτη, σε μια παλιά εφημερίδα που την ηλεξεφύλλιζα ψάχνοντας κάτι άλλο. Την εποχή εκείνη, δεκαετία του 1920, πολλές εφημερίδες δημοσίευαν κάθε μέρα στη δεύτερη σελίδα τους ένα ποίημα (μερικές., όπως η Μακεδονία, το συνέχισαν αυτό ως τη δεκαετία του 1960). Συνήθως το ποίημα ήταν μικρό, αφού χώρος πολύς δεν υπήρχε, αλλά στην ποίηση το μέγεθος δεν μετράει και πολλές φορές βρίσκει κανείς διαμαντάκια, σαν τούτο εδώ, που υπογράφεται από τον Κ. Καρθαίο:

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ
του Lessing

Ένας ποιητής κατέβαζε
ποτήρια απανωτά
Φτάνει, του λέει ο φίλος του
γιατ’ ήπιες αρκετά.
Κι εκείνος τού αποκρίθηκε:
Γιατί μιλείς κουτά;
Πολύ, μπορεί να πιει κανείς,
ποτέ όμως αρκετά!

Ο ποιητής που τον έλεγαν Κ.

Ο ποιητής που τον έλεγαν Κ.

Θα μπορούσα να το βάλω και για κουίζ αλλά δεν θα άντεχε για πολύ, οπότε ας το παρουσιάσω ευθέως: ποιος ήταν ο ποιητής που τον έλεγαν Κ; Βέβαια, λογοτεχνικοί ήρωες με όνομα Κ. υπάρχουν πολλοί, με πιο γνωστόν τον Κ. στον Πύργο του Κάφκα και τον Γιόζεφ Κ. στη Δίκη του Κάφκα πάλι (άλτερ έγκο του συγγραφέα υποθέτω), ενώ και ο Β. Βασιλικός, μετά το Ζ έβγαλε και το Κ, ίσως από τον Κοσκωτά (ή από το «κακέκτυπο»). Αλλά και τις μπρεχτικές Ιστορίες του κ. Κόινερ, μερικές φορές θα τις δούμε να γράφονται Ιστορίες του κ. Κ.

Όμως όλοι αυτοί είναι λογοτεχνικοί ήρωες, εγώ ζητάω λογοτέχνη, ποιητή συγκεκριμένα, που να λεγόταν Κ. Για να το πω αλλιώς, που το μικρό του όνομα να ήταν Κ. Όχι Κώστας, όχι Κυριάκος ή Κοσμάς, όχι Κλέαρχος, Κρίτωνας ή Καλλισθένης, αλλά σκέτο Κάπα. Θα μου πείτε, γίνεται αυτό; Μπορεί κανείς να βαφτιστεί ή να πάρει όνομα σκέτο Κ; Όχι. Αλλά μπορεί να το δώσει στον εαυτό του. Μπορεί δηλαδή να διαλέξει τέτοιο λογοτεχνικό ψευδώνυμο που να αποτελείται μόνο από το επώνυμο και το αρχικό γράμμα του μικρού του ονόματος.

Διάσημη τέτοια περίπτωση είναι ο Καραγάτσης· ο Δημήτρης Ροδόπουλος διάλεξε το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μ. Καραγάτσης, και έτσι υπέγραφε. Το Μ. δεν σήμαινε Μιχάλης, όπως πολλοί υπέθεσαν επειδή είδαν στον Μιχάλη Καραμάνο, τον συγγραφέα φίλο του Γιούγκερμαν το άλτερ έγκο του Καραγάτση. Είτε σήμαινε Μίτια (το ρώσικο Δημήτρης, λόγω της αγάπης προς τον Ντοστογιέφσκι), είτε ένα σκέτο Μι χωρίς εξήγηση. Σήμερα δεν νομίζω να βρεθεί έργο αναφοράς να αναφέρει Μιχάλη τον Καραγάτση.

Δυστυχώς όμως, τον ποιητή που λεγόταν Κ. βρίσκονται και σήμερα ακόμα αρκετές πηγές να τον βαφτίζουν Κώστα, ενώ Κώστας ούτε ονομάστηκε, ούτε διάλεξε να τον λένε. Εννοώ τον Κ. Καρθαίο (1878-1955), ποιητή, ονομαστό μεταφραστή, κορυφαίο στον αγώνα του δημοτικισμού. Ο Καρθαίος γεννήθηκε Κλέανδρος Λάκων, γιος του καθηγητή Πανεπιστημίου Βασ. Λάκωνα. Σπούδασε στην Ευελπίδων, βγήκε αξιωματικός του πυροβολικού και έκανε μεταπτυχιακά στα μαθηματικά. Πολέμησε στους βαλκανικούς πολέμους, και παράλληλα συμμετείχε στον Νουμά και στους γλωσσικούς αγώνες, ενώ, πράγμα όχι συνηθισμένο για αξιωματικό, δημοσίευε στον Νουμά αντιπολεμικά ποιήματα, που ακόμα διεθνιστικά θα μπορούσε να τα πει κανείς, πιστεύοντας ότι πρέπει να γράφεται πολεμική λογοτεχνία αλλά δεν είναι ανάγκη να είναι πολεμόχαρη.