Ο Μωάμεθ στην Ολλανδία

Σύμφωνα με την παροιμία, ο Μωάμεθ πηγαίνει ή δεν πηγαίνει στο βουνό. Η Ολλανδία βουνά δεν έχει, ως γνωστόν, αφού το ψηλότερο σημείο της (στο τριεθνές με τη Γερμανία και με το Βέλγιο, έχω πάει) είναι μόλις 322 μέτρα. Αλλά πηγαίνει ο Μωάμεθ στην Ολλανδία;

Ο ακροδεξιός ανεξάρτητος βουλευτής Κώστας Μπογδάνος, διαγραμμένος από τη Νέα Δημοκρατία και πρόεδρος του κόμματος ΠΑΤΡΙ.Δ.Α., που σημαίνει Πατριωτική Δύναμη Αλλαγής, δημοσίευσε τις προάλλες στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ μια ανάρτηση, που τη βλέπετε στην οθονιά:

Δεύτερο δημοφιλέστερο όνομα στην Ολλανδία για το 2022: Μοχάμεντ. Μέσα σε λίγα χρόνια, έθνη ολόκληρα καταλύονται. Οι «προοδευτικές» κυβερνήσεις και οι ΜΚΟ τελειώνουν τους γηγενείς πληθυσμούς.

Θα αφήσουμε να συμβεί και στην Ελλάδα; Αυτό είναι το μέγιστο ζήτημα στις επόμενες κάλπες.

Εννοεί προφανώς «δεύτερο δημοφιλέστερο όνομα σε νεογέννητα κατά το 2022″, εξάλλου εκεί παραπέμπει και η φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο, και βεβαίως «σε νεογέννητα αγόρια».

Πολλοί κατηγόρησαν τον ακροδεξιό βουλευτή για παραπληροφόρηση, διότι σε διάφορες ιστοσελίδες τα αποτελέσματα που έβρισκαν ήταν διαφορετικά, και το όνομα Muhammad δεν βρισκόταν στην πρώτη δεκάδα. Για παράδειγμα, εδώ βλέπουμε ότι τα δέκα δημοφιλέστερα ονόματα που δόθηκαν, στην Ολλανδία, σε νεογέννητα αγόρια, ήταν:

1. Noah
2. Liam
3. Luca
4. Lucas
5. Mees
6. Finn
7. James
8. Milan
9. Levi
10. Sem

Όχι μόνο δεν υπάρχει πουθενά Muhammad, αλλά πρώτο είναι, όπως και τα προηγούμενα 2-3 χρόνια, το όνομα Noah, εμφανώς χριστιανικό/εβραϊκό.

Ωστόσο, ο Κ. Μπογδάνος απάντησε παραθέτοντας άρθρο της TRT, στο οποίο δηλώνεται, με καμάρι, ότι το όνομα Muhammad δόθηκε το 2022 σε 671 νεογέννητα αγόρια στην Ολλανδία και έρχεται στη δεύτερη θέση πίσω από τον Noah.

Nα κάνουμε εδώ μια παρένθεση. Όταν κάποιοι διαμαρτύρονται για τις επαναπροωθήσεις που κάνει το Λιμενικό στο Αιγαίο, οι εθνικόφρονες τούς κατηγορούν ότι προωθούν την τουρκική προπαγάνδα. Πρόσφατα, στο Τουίτερ, η εθνικόφρων δημοσιογράφος Βασιλική Σιούτη κατηγόρησε για φορέα τουρκικής προπαγάνδας τον άξιο διασώστη Ιάσονα Αποστολόπουλο επειδή ο τελευταίος παρουσίασε ένα βίντεο τουρκικής προέλευσης που έδειχνε επαναπροωθήσεις. Απ’ όσο ξέρω, κανείς δεν κατηγόρησε για προωθητή τουρκικής προπαγάνδας τον βουλευτή Μπογδάνο παρόλο που η TRT είναι, ακριβώς, η τουρκική ραδιοτηλεόραση και ελέγχεται απόλυτα από το καθεστώς Ερντογάν -και παρόλο που, όπως θα δούμε, το επίμαχο άρθρο παρουσιάζει τα δεδομένα κατά τρόπο μεροληπτικό. Τέλος της παρένθεσης.

Και πάλι για τον Ισοκράτη και τους «μετέχοντες της ημετέρας παιδείας»

Δυο ρητά του αρχαίου ρήτορα Ισοκράτη εμφανίζονται τακτικά στη δημόσια συζήτηση. Το ένα είναι το «απόφευγμα», όπως τα λέμε εδώ στο ιστολόγιο, για τη «δημοκρατία που αυτοκαταστρέφεται», για το οποίο έχουμε επανειλημμένα γράψει -σας παραπέμπω σε παλιότερο άρθρο μας.

Το άλλο είναι το απόσπασμα από τον Πανηγυρικό περί ελληνικής παιδείας. Ήρθε και πάλι στην επικαιρότητα, επειδή το ανέφερε ο αποπεμφθείς από τη Νέα Δημοκρατία βουλευτής Κώστας Μπογδάνος, αντιπρόεδρος πλέον του ακροδεξιού κόμματος Εθνική Δημιουργία (που έχει ιδρύσει μαζί με τον Θάνο Τζήμερο και τον Φαήλο Κρανιδιώτη), στην πρόσφατη συζήτηση του νομοσχεδίου για την ανώτατη παιδεία.

Εκεί είπε, ανάμεσα σε άλλα:

Πουθενά δεν δηλώνει ο μεγάλος ρήτωρ ότι όποιος παίρνει ελληνική παιδεία γίνεται αυτομάτως Έλληνας· ας παύσουν λοιπόν ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένου και του λογογράφου του κ. πρωθυπουργού, να χρησιμοποιούν το «της ημετέρας παιδείας μετέχοντες», το οποίο ως φράση δεν υπάρχει και πουθενά στο πρωτότυπο, για να μας πείσουν ότι Έλληνας δήθεν γίνεσαι με λίγα χρόνια σε ένα ελληνικό σχολείο … Αν κάποιοι λοιπόν φιλοδοξούν να λύσουν το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδος με Αφρικανούς ή με Πακιστανούς ας βρουν άλλο πρόσχημα, όχι τον Ισοκράτη. Αυτά, από έναν τριτοδεσμίτη.

Αναφέρεται στον λογογράφο του πρωθυπουργού, αλλά, στη συγκεκριμένη τουλάχιστον συζήτηση ο κ. Μητσοτάκης δεν φαίνεται να επικαλέστηκε τη ρήση του Ισοκράτη. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό να την έχει χρησιμοποιήσει πρόσφατα σε άλλη ευκαιρία. Και πράγματι είναι σωστό αυτό που λέει ο κ. Μπογδάνος ότι η φράση «της ημετέρας παιδείας μετέχοντες» δεν υπάρχει «πουθενά στο πρωτότυπο», αλλά απλώς για δημιουργία εντυπώσεων το λέει, διότι ο Ισοκράτης έλεγε «περί ημετέρας παιδεύσεως». Δεν είναι Κώστας, είναι Κωνσταντίνος.

Εντεψίζικα από το 2009 (ακατάλληλον δι’ ανηλίκους)

Το σημερινό άρθρο θα μας ταξιδέψει στο πολύ μακρινό παρελθόν, στο 2009, πριν από τον κόβιντ, πριν από τα μνημόνια. Θα αναδημοσιεύσω υλικό από έναν στιχουργικό διαγωνισμό που είχε δημοσιευτεί στο ιστολόγιο του φίλου μας του Τιπούκειτου. Όπως θα δείτε, συμμετέχω κι εγώ, όπως και άλλοι φίλοι του ιστολογίου, ενώ υπάρχει και μια απρόσμενη συμμετοχή στο τέλος. Προειδοποιώ όμως από τώρα ότι το θέμα των στιχουργημάτων είναι ακατάλληλο δι’ ανηλίκους και συνάμα παρακαλώ τη μαμά μου, που μας διαβάζει, να δείξει κατανόηση.

Ομολογώ πως είχα ξεχάσει αυτόν τον παλιό στιχουργικό διαγωνισμό. Μου τον θύμισε ο φίλος Γιώργος Σεργάκης, με μια πρόσφατη δημοσίευσή του στο Φέισμπουκ. Και χάρη στη δική του δημοσίευση μπόρεσα να λύσω ένα μικρό αίνιγμα που αφορά το ιστολόγιο και που ως τώρα παρέμενε για μένα άλυτο -θα σας εξηγήσω παρακάτω περί τίνος πρόκειται.

Ο τίτλος του σημερινού άρθρου, Εντεψίζικα, ίσως σας είναι άγνωστος. Εντεψίζης είναι ο ανήθικος, αλλά και ο κακοήθης, ο αχρείος, ο ανάγωγος. Πρόκειται για τουρκικό δάνειο (edepsiz, όπου edep είναι οι καλοί τρόποι, η ευπρέπεια, και siz το στερητικό επίθημα).

Παρόλο που η λέξη λίγο ακούγεται στις μέρες μας, διατηρείται ζωντανή σε μια κώχη του λεξιλογίου μας, εξαιτίας μιας συλλογής με άσεμνα ποιήματα του Γ. Σεφέρη που κυκλοφόρησε μετά τον θάνατό του (το 1988) σε επιμέλεια Γ.Π.Σαββίδη, με τίτλο «Τα εντεψίζικα», συλλογή που περιλαμβάνει αρκετά αθυρόστομα λιμερίκια, μια πορνογραφική παρωδία του Ερωτόκριτου και άλλα ακατάλληλα για ανηλίκους στιχουργήματα.

Τον Ιούνιο του 2009 λοιπόν, ο φίλος μας ο Τιπούκειτος προκήρυξε στο ιστολόγιό του έναν στιχουργικό διαγωνισμό με αθυρόστομο θέμα, δίνοντάς του τον τίτλο Εντεψίζικα για προχωρημένους. Επρόκειτο για ένα άσεμνο στιχούργημα που σατίριζε έναν πολιτικό.

Από το 2009 μέχρι σήμερα έχουν συμβεί πολλά και διάφορα και πολλά έχουν αλλάξει. Στην Ελλάδα ήταν πρωθυπουργός ο Κώστας Καραμανλής, ενώ στη γειτονική μας Ιταλία ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι -που συνεχίζει βέβαια και σήμερα να συμμετέχει στην πολιτική, στα 84 χρόνια του. Τότε λοιπόν είχε κυκλοφορήσει ευρέως ένα σατιρικό στιχούργημα εναντίον του Μπερλουσκόνι. Είπαν ότι το είχε γράψει ο κωμικός Ρομπέρτο Μπενίνι, αλλά η πατρότητα απ’ όσο ξέρω ποτέ δεν ξεκαθαρίστηκε -και δεν ενδιαφέρει και τόσο.

Το ποιηματάκι ήταν το εξής:

Se quella notte, per divin consiglio,
la Donna Rosa, concependo Silvio,
avesse dato a un uomo di Milano
invece della topa il deretano
l’avrebbe preso in culo quella sera
sol Donna Rosa e non l’Italia intera

Ο Τιπούκειτος λοιπόν ζήτησε να μεταφραστεί το ποίημα και μάλιστα «κατά τον τρόπο του αγαπημένου μας ποιητή».

Θέλει να μας βάλει τσιπ ο Μπιλ Γκέιτς; -ή, όταν ο Ευ.Βενιζέλος παραλίγο να συναντήσει τη Ραχήλ Μακρή

Μέσα στην πανδημία, ανάμεσα στα άλλα κακά που μας έχουν βρει, έχει φουντώσει και η διάδοση των κάθε λογής μύθων. Αυτό είναι σε κάποιο βαθμό λογικό, αφού βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρωτοφανή κατάσταση όπου η επιστήμη βάδιζε, και σε κάποιο βαθμό βαδίζει, σε νερά αχαρτογράφητα, όπου οι επιστήμονες είναι αναγκασμένοι να εισηγηθούν στους πολιτικούς προτάσεις με βάση ελάχιστα δεδομένα, όπου με βάση τις εισηγήσεις αυτές παίρνονται αποφάσεις περιστολής των ελευθεριών, που ταυτόχρονα δοκιμάζουν την οικονομία, όπου οι ειδικοί εμφανίζονται κάποτε να πέφτουν σε παλινωδίες ή διαφωνούν μεταξύ τους.

Πρωτόγνωρη κατάσταση, λίγα δεδομένα, σπασμωδικές αντιδράσεις, μια αόρατη απειλή. Το έδαφος είναι γόνιμο για να ευδοκιμήσουν διάφοροι μύθοι και ακούμε πολλούς τέτοιους τελευταία, καθώς το Διαδικτυο φέρνει στο σαλόνι μας όχι μόνο το απόσταγμα της γνώσης των καλύτερων πανεπιστημίων αλλά και τα συνωμοσιολογικά παραληρήματα των όπου γης ψεκασμένων. Δύσκολη κατάσταση, πολύ περισσότερο που θα ήταν επίσης λάθος να θεωρήσουμε συνωμοσιολόγους όσους εκφράζουν επιφυλάξεις ή ασκούν κριτική.

Πολλοί από τους μύθους που κυκλοφορούν στο Διαδίκτυο έχουν στόχο τον Μπιλ Γκέιτς, τον πάμπλουτο πρώην συνιδρυτή της Μάικροσοφτ, που τώρα που βρίσκεται στη δεύτερη νεότητά του παρεμβαίνει στη δημόσια ζωή ως πρόεδρος του φιλανθρωπικού ιδρύματος που έχει ιδρύσει μαζί με τη γυναίκα του.

Για παράδειγμα, η Ραχήλ Μακρή, πρώην βουλεύτρια των ΑΝΕΛ και του ΣΥΡΙΖΑ (εμείς οι Συριζαίοι να μην το ξεχνάμε αυτό και να σκύβουμε το κεφάλι με ντροπή), που εδώ και καιρό έχει αποτινάξει τα δεσμά της λογικής σκέψης, έγραψε πριν από κάμποσες μέρες το μήνυμα που βλέπετε αριστερά.

..

Εδώ μπλέκουν πολλοί μύθοι και πολλοί φόβοι: η αντίθεση στην τεχνολογία 5G (κι εγώ έχω επιφυλάξεις και πιστεύω ότι πρέπει να έχουμε), η εναντίωση σε κωδικούς αριθμούς, η αντίθεση στα εμβόλια, η υποτιθέμενη πρόταση για εμφύτευση τσιπ σε ολους τους πολίτες, που υποτίθεται ότι προέρχεται από τον Μπιλ Γκέιτς, και σαν κερασάκι στην τούρτα η ανορθογραφία στη συνΩμοσία -καλά, αυτό το έκανε λάθος και ο Μπαμπινιώτης.

Πώς (δεν) ξεθάφτηκε ο Παπαδιαμάντης

Στο άρθρο του περασμένου Σαββάτου είχα αναφερθεί και στην κόντρα του παρουσιαστή Κ. Μπογδάνου με τον δήμαρχο Ζακύνθου, με αφορμή τα όσα είπε ο πρώτος για τον Διονύσιο Σολωμό, χωρίς ωστόσο να μπω στην ουσία του θέματος. Σε συνέχεια αυτής της αντιπαράθεσης, ο παρουσιαστής προσκάλεσε τη Δευτέρα στην εκπομπή του τον συγγραφέα (και τ. βουλευτή) Πέτρο Τατσόπουλο για μια συζήτηση που ξεκίνησε από αυτή τη διένεξη αλλά επεκτάθηκε και σε άλλα θέματα.

Στη συζήτηση αυτή, ο Π. Τατσόπουλος ανέφερε ως γεγονός κάτι που μου φαίνεται ότι δεν αληθεύει -και επειδή το άκουσε αρκετός κόσμος, και αφού ένας από τους σκοπούς του ιστολογίου είναι και η αναζήτηση της αλήθειας και η ανασκευή μύθων ειδικά σε σχέση με τη γλώσσα και τη λογοτεχνία, θέλω να αφιερώσω το σημερινό άρθρο σε αυτό.

Το θέμα το έχω ήδη συζητήσει στο Φέισμπουκ, και μάλιστα με συμμετοχή του άμεσα εμπλεκόμενου, αλλά οι συζητήσεις του Φέισμπουκ έχουν το κακό ότι δεν διατηρούνται στην επιφάνεια και δεν γκουγκλίζονται (όταν γίνονται σε προσωπικές σελίδες), οπότε μεταφέρω εδώ κάποια πράγματα.

Λοιπόν, στην εκπομπή της Δευτέρας 15/2, ο Πέτρος Τατσόπουλος, που είναι πολύ καλός συζητητής κατά τη γνώμη μου, υποστήριξε ότι τις μεγάλες μορφές σαν τον Σολωμό δεν πρέπει να τις αντιμετωπίζουμε σαν ιερές αγελάδες, ότι έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά, άρα και ελαττώματα. Και συνέχισε λέγοντας πως ο Σολωμός ήταν «ένας βασανισμένος άνθρωπος, όπως εξίσου βασανισμένος άνθρωπος ήταν ο Παπαδιαμάντης».

Φτάνουμε στο σημείο που μας ενδιαφέρει. Λέει ο Τατσόπουλος (απομαγνητοφωνώ):

Αγροτικά μεζεδάκια

Και πάλι ο τίτλος του σαββατιάτικου άρθρου μας είναι παρμένος από την επικαιρότητα, αφού χτες είχαμε την κάθοδο των αγροτών στην Αθήνα και το μεγάλο αγροτικό συλλαλητήριο. Ωστόσο, όπως συχνά συμβαίνει τα μεζεδάκια μας δεν αφορούν το γεγονός αυτό, απλώς τον τίτλο δανείζονται.

Έγραψα για «κάθοδο» των αγροτών, αλλά πολλά μέσα ενημέρωσης έκαναν λόγο για «απόβαση». Ο όρος στέκει για τους αγρότες της Κρήτης, δυσκολότερα για τους υπόλοιπους. Να τον δεχτούμε δημοσιογραφική αδεία; Τι λέτε;

Κατά τα άλλα, τη βδομάδα που μας πέρασε είχαμε επίσης τη συζήτηση στη Βουλή για τις τηλεοπτικές άδειες. Επειδή όμως είχα ταξίδι πολύ λίγο μπόρεσα να την παρακολουθήσω. Πάντως, άκουσα κάποιον Αναστασιάδη (βουλευτή Β΄Θεσσαλονίκης της ΝΔ, αν πρόσεξα) να λέει το βαρβαρικό «έχετε εισάγει», το οποίο ποτέ δεν μπορεί να είναι σωστό, όπως ποτέ δεν μπορεί να είναι σωστο το «έχετε βάζει» ή «έχετε παίζει». Τι να γίνει, κάποιοι προτιμούν να βαρβαρίζουν παρά να υιοθετήσουν τους αναλογικούς τύπους. Οι κουμπάροι στην Κύπρο, που λένε «έχετε εισάξει», κατάφεραν και βγήκαν από το μνημόνιο.

* Επίσης από τη συζήτηση στη Βουλή άκουσα ένα «διαμέσου πυρούς και σιδήρου» του Κωνσταντινόπουλου. Το πυρούς θα το θεωρήσω σαρδάμ, αλλά το διαμέσου δεν το λέμε, «διά πυρός και σιδήρου» είναι η έκφραση.

Μεζεδάκια του συμβουλίου αρχηγών

Ο τίτλος του σημερινού μας άρθρου είναι ίσως παραπλανητικός, αφού τα μεζεδάκια μας δεν έχουν βέβαια αλιευτεί από τις συζητήσεις στο σημερινό Συμβούλιο Αρχηγών, που άλλωστε δεν έχει αρχίσει, και που τα πρακτικά του έτσι κι αλλιώς δεν δημοσιεύονται, τουλάχιστον σε μορφή που να επιτρέπει τον εντοπισμό γλωσσικών αξιοπερίεργων. Απλώς, το σημερινό άρθρο δημοσιεύεται την ίδια μέρα με τη σύγκληση του Συμβουλίου, οπότε βρήκα μια εύκολη λύση για τον τίτλο του.

Σύγκληση βέβαια, αφού συγκαλείται. Πολλοί το έγραψαν «σύγκλιση», ακόμα και τα Νέα για μερικές ώρες (ευτυχώς στο μεταξύ το διόρθωσαν) αλλά αυτό είναι άλλη λέξη, από το «συγκλίνω», και για να λογοπαίξουμε θα μπορούσαμε να πούμε ότι δεν υπήρξε σύγκλιση απόψεων ως προς τη σύγκληση του συμβουλίου.

(Οι οδοντογιατροί ξέρουν ότι υπάρχει και τρίτο ομόηχο στην παρέα, η σύγκλειση, αλλά είναι σπάνιο. Σύγκλυση δεν υπάρχει, μόνο σύγκλυς όχλος στα αρχαία Αλλά υπάρχει και σύγκλυση, από το αρχαίο ρήμα συγκλύζω, που είναι η πλημμύρα ή η νεροποντή, όπως μου θύμισε ο φίλος Δημήτρης, Η λέξη λεξικογραφείται στον Δημητράκο και στο Μείζον Ελληνικό Λεξικό, και υπάρχεικαι στον Ερωτόκριτο: οπούλαχε να δει ποτέ σύγκλυση να φουσκώσει.

* Ένας φίλος μού στέλνει κατά καιρούς κρούσματα γλωσσικού ευπρεπισμού που ψαρεύει εδώ κι εκεί. Για παράδειγμα, σε άρθρο για τον εμπρησμό στο σπίτι του Αλ. Φλαμπουράρη, πρόσεξε τη φράση «η φωτιά προσέλαβε διαστάσεις» και μου λέει «άρχισαν οι προσλήψεις;» Του απάντησα ότι για τους κοινούς θνητούς «παίρνει διαστάσεις», αλλά αφού ήταν για υπουργό, έστω και συριζαίο, είπε να βάλει τα καλά της.

* Το ρήμα «παίρνω» όμως είναι απαγορευμένο από τους γλαφυρούς. Τις προάλλες, στην εκπομπή του Σκάει Μπογδάνου, που έτυχε να την ακούσω, ένας από τους δημοσιογράφους είπε ότι η Τουρκία, με το να καταρρίψει το ρωσικό αεροσκάφος «λαμβάνει μεγάλο ρίσκο». «Παίρνει ρίσκο» είναι η έκφραση -αν θες να το πεις με φράκο θα πεις «διακινδυνεύει», αλλιώς έχεις φράκο με βερμούδα.

Το χασίς είναι το όπιο του Μπογδάνου

Ο τίτλος του σημερινού άρθρου αποτελεί υπαινιγμό στη γνωστή ρήση «Η θρησκεία είναι το όπιο του λαού», που αποδίδεται στον Κάρολο Μαρξ και με κανένα τρόπο δεν υπονοεί ότι ο δημοσιογράφος Κων. Μπογδάνος έχει κάποια σχέση με τις συγκεκριμένες ψυχότροπες ουσίες.

Απλώς, ο δημοσιογράφος στην προχτεσινή του εκπομπή, και ενώ συνέχιζε την επίδειξη πασαλειμ… γνώσεων την οποία έχει αναγάγει σε μόνιμη τακτική του, πέταξε μιαν αρκετά ενδιαφέρουσα κοτσάνα, που μου δίνει την ευκαιρία για το σημερινό άρθρο.

Στην αρχή, σκέφτηκα να φιλοξενήσω το μπογδάνειο μαργαριτάρι στα μεζεδάκια του Σαββάτου, επειδή όμως το θέμα έχει και γλωσσικό ενδιαφέρον αποφάσισα να το αναπτύξω σε αυτοτελές άρθρο.

Λοιπόν, στην προχτεσινή εκπομπή του στον Σκάει, ο Κ. Μπογδάνος, παίρνοντας αφορμή από το γεγονός ότι βρέθηκαν σύριγγες σε ένα διαμέρισμα που ίσως είχαν νοικιάσει οι μακελάρηδες του Παρισιού, ρώτησε τη συνεργάτριά του αν ξέρει «από πού βγαίνει η λέξη ασάσιν που σημαίνει δολοφόνος» (στο 57.30 του αρχείου):

http://www.skai.gr/player/TV/?mmid=266755

Kαι αμέσως συμπληρώνει «βγαίνει απ’ το χασίς» και συνεχίζει λέγοντας ότι, όπως διάβασε στη «Σαμαρκάνδη» του Αμίν Μααλούφ, η ρίζα είναι η λέξη «χασασιγιούν», διότι «οι πρώτοι τζιχαντιστές ή αν θέλετε δολοφόνοι αυτοκτονίας, που τους έστελνε ο Γέρος του Βουνού πάνω σε ένα απόρθητο οχυρό, το Αλαμούτ, στη Μέση Ανατολή, πήγαιναν και σκότωναν -τότε μαχαίρωναν, δεν μπορούσαν να ανατιναχθούν- τον αντίπαλο, αφού είχανε αφιονιστεί. Αφιόνι είναι το χασίς. Τους τίγκαραν λοιπόν στις ουσίες, και τους στέλνανε. Χασίς – χασασιγιούν -ασάσιν, πέρασε στις λατινογενείς γλώσσες, στα αγγλικά, το ίδιο και τα γαλλικά. Αν λοιπόν αυτές οι σύριγγες…»

Καλά το ξεκινάει ο Κ. Μπογδάνος, αλλά μετά το χαλάει και δικαιώνει τον τίτλο που του έχει απονείμει το ιστολόγιο, που τον ανακήρυξε Νομάρχη Ημιμαθείας.

Δώδεκα ντουζίνες μεζεδάκια

Λέγοντας «δώδεκα ντουζίνες» μεζεδάκια δεν εννοώ βέβαια ότι στο σημερινό μας άρθρο παραθέτω 144 μεζεδάκια (τόσα είναι οι δώδεκα ντουζίνες). Τόσα πολλά δεν είναι δυνατόν να μαζευτούν σε μια βδομάδα. Απλώς το σημερινό σαββατιάτικο άρθρο είναι το 144ο, όχι από τότε που άρχισα να δημοσιεύω άρθρα με μεζεδάκια, αλλά από τότε που άρχισα να τα μετράω -κι επειδή δεν έβρισκα καλύτερον τίτλο, και αφού ο αριθμός 144 μου ασκεί παιδιόθεν έλξη, καλός τίτλος είναι κι αυτός.

(Μικρός σαν ήμουν, στο δημοτικό, είχε τύχει να αναφέρει ο παππούς μου ότι το 144 είναι το τετράγωνο του 12, και ο αριθμός, ο πρώτος που ήταν έξω από το προπαιδειακό σύστημα ως το 100, σαν το Άλφα του Κενταύρου να λέμε, μού έχει εντυπωθεί).

Πάντως, αυτή η 144η σαββατιάτικη πιατέλα μας δεν είναι εντελώς γεμάτη μεζεδάκια, επειδή η βδομάδα που δεν πέρασε ακόμα ήταν πολύ φορτωμένη -και δεν βοηθήσατε πολύ κι εσείς. 🙂

Χτες το απόγευμα αναφέρθηκε στο ιστολόγιο ο Κ. Μπογδάνος στην εκπομπή του στον Σκάι και ταυτόχρονα απάντησε σε μιαν απορία που είχα. Μιλώντας για τα παρακούσματα (τα ραμόνια σύμφωνα με την ορολογία του ιστολογίου), έκανε αναφορά στο θαυμάσιο άρθρο-παρωδία της Βικιπαίδειας για τον Τζανμπατίστα Ροβιόλι, «που το έχει κατεβάσει ο Σαραντάκος». Πράγματι, το άρθρο κατέβηκε από τη Βικιπαίδεια αφού είναι παρωδία, διότι Ροβιόλι δεν υπήρξε (με βιολί σαντουροβιόλι λέει ο στίχος του Γκάτσου), αλλά μπορείτε να το διαβάσετε σε παλιό μας άρθρο, μια και ευτυχώς είχα την πρόνοια να το αποθηκεύσω πριν διαγραφεί.

Το άρθρο είναι θαυμάσια παρωδία λοιπόν και είχα την απορία ποιος να το έγραψε -και η απορία αυτή λύθηκε, αφού ο Μπογδάνος μάς ενημέρωσε ότι το έχει γράψει ο (φίλος του προφανώς, διότι πώς αλλιώς να το ξέρει) Γιώργος Αρχόντας. Γιώργο, συγχαρητήρια!

* Ωστόσο, στο ίδιο στιγμιότυπο (από το 28.40 ως το 29.20 της εκπομπής) υπάρχει και κάτι άλλο με γλωσσικό ενδιαφέρον. Ξεκινώντας από τη λέξη μούχλα, ο Μπογδάνος (αν κατάλαβα καλά) λέει πως όταν άκουγε παλιά το τραγούδι του Καπετανάκη («δεν ξανακάνω φυλακή«) νόμιζε πως ακούει «ντούκλα» αντί για «μπούκλα» και είχε σχηματίσει την εντύπωση ότι «ντούκλα» είναι η μάκα που πιάνει το μουστάκι. Όχι όμως. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, όπως έγραψε ο αγαπητός Τιπούκειτος πριν από χρόνια, ο Καπετανάκης (ιστορικό πρόσωπο για τον οποίο έχουν γραφτεί διάφορες ανακρίβειες, αλλά δεν έχω αξιωθεί να γράψω άρθρο) είχε «Ντούγκλας το μουστάκι», δηλ. μουστάκι αλά Douglas Fairbanks. Από το «Ντούγκλας», με τη γαλλική προφορά του ονόματος που ήταν κυρίαρχη στην Ελλάδα στον μεσοπόλεμο, και το μουστάκι Ντούγκλας. Μπορούμε να το γράψουμε «ντούγκλα στο μουστάκι», αλλά όχι μπούκλα ή ό,τι άλλο. Και βέβαια εκκρεμεί το άρθρο για το τραγούδι αυτό, που έχει κι άλλο αγκαθάκι σε σχέση με τα μελιτζανιά ρούχα (για το θέμα όμως αυτό έχουμε γράψει).

* Κατά σύμπτωση, καθώς έψαχνα να βρω το απόσπασμα του Μπογδάνου, έπεσα πάνω στη ζωντανή μετάδοση του Σκάι και στην εκπομπή του Εκατομμυριούχου, που τώρα λέγεται Hot Seat και την παρουσιάζει ο Ζουγανέλης -όχι πολύ καλά, αν κρίνω από τις κριτικές των φίλων μου στη Λεξιλογία, που το γούστο τους το εμπιστεύομαι. Πρόλαβα να ακούσω μόλις την τελευταία ερώτηση, που κι αυτή είχε γλωσσικό ενδιαφέρον, καθώς ο παίχτης κλήθηκε να συμπληρώσει τη φράση του Ξενοφώντα «λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως….»

Οι επιλογές που δίνονταν ήταν: Α. εριμμένοι Β. εριμένα Γ. ερριμμένα Δ. ερριμένα.

Ο παίχτης διάλεξε το Α, και έχασε. Το σωστό είναι το Γ, που είναι και η μόνη σωστά ορθογραφημένη (στα αρχαία) λέξη.

Τα τελευταία μεζεδάκια του Αυγούστου

Τα σημερινά είναι τα πέμπτα και τελευταία μεζεδάκια του Αυγούστου, και αρχικά η πιατέλα ήταν παραφορτωμένη, χάρη στα ρεζιλίκια του βουλευτή Νικολόπουλου (εννοώ βέβαια το ομοφοβικό του ξέσπασμα για τον επικείμενο γάμο του πρωθυπουργού του Λουξεμβούργου) αλλά τελικά για το θέμα αυτό έγραψα χτες, οπότε ελάφρυνε το μενού για σήμερα.

Ας αρχίσουμε λοιπόν, και ξεκινάμε μ’ ένα μαργαριτάρι πρωθυπουργικό. Στο μήνυμά του για το θάνατο του μεγάλου Εμμανουήλ Κριαρά (γράψαμε την περασμένη Κυριακή) ο Αντώνης Σαμαράς ανέφερε: «Καθηγητής της Φιλοσοφίας, ο Εμμανουήλ Κριαράς σφράγισε με την παρουσία και τη δράση του δύο αιώνες πνευματικών και πολιτικών αγώνων, διδάσκοντας ήθος και σεβασμό στις πανανθρώπινες αξίες». Όμως ο Κριαράς δεν ήταν καθηγητής της φιλοσοφίας, ήταν καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής (του ΑΠΘ), όπου δίδαξε (μεσαιωνική) φιλολογία. Άλλο φιλοσοφία κι άλλο φιλολογία, αλλά αυτές οι διακρίσεις είναι ψιλά γράμματα, όπως φαίνεται, για τους λογογράφους του πρωθυπουργού, οι οποίοι με άλλα προσόντα επιλέχτηκαν για τη θέση αυτή.

Είχε βέβαια προηγηθεί ο ΔΟΛ, αφού Βήμα και in.gr αναγόρευσαν πρώτα φιλόσοφο τον Κριαρά, αλλά στο Βήμα κατάλαβαν το λάθος τους και το διόρθωσαν ενώ στο in.gr, ίσως επειδή το λάθος δεν ήταν στον τίτλο αλλά στο κυρίως κείμενο, που δεν το βλέπει η πεθερά, ο Κριαράς εξακολουθεί και τώρα που γράφω να λογαριάζεται φιλόσοφος.

* Το τηλεοπτικό ρεπορτάζ του χανιώτικου καναλιού βρήκε τη μέση λύση και αποκάλεσε τον Κριαρά «φιλόλογο και φιλόσοφο» και «καθηγητή της φιλολογίας και της φιλοσοφίας». Θα ακούσετε επίσης να λένε για «τη γη που τον γέννησε», ενώ ο Κριαράς γεννήθηκε (από κρητικούς βέβαια γονείς) στη Μήλο.

* Ένα συνηθισμένο λαθάκι που συχνά το βλέπει κανείς σε τέτοιες περιστάσεις είναι τα *συλληπητήρια. Πάει το χέρι φαίνεται, επειδή είναι πολλές οι λέξεις σε -ητήρια, κι έτσι το υ το γράφουμε η. Το λάθος το κάνουν και άνθρωποι πολύ καλλιεργημένοι, όπως μπόρεσα να διαπιστώσω από πρώτο χέρι πριν από μερικά χρόνια. Αλλά αν σε ένα προσωπικό μήνυμα δεν μετράει η αβλεψία, σε έναν επαγγελματικό ειδησεογραφικό ιστότοπο η ανορθογραφία είναι δείγμα λειψού επαγγελματισμού, αφού σημαίνει ότι το άρθρο δεν έχει περάσει ούτε από τον κ. Σπελ Τσέκερ.

* Μέσα στη βδομάδα ανασχηματίστηκε επίσης η γαλλική κυβέρνηση, υπό τον ίδιο πάντοτε πρωθυπουργό, τον Μανουέλ Βαλς. Ο οποίος, το έχουμε ξαναπεί, γράφεται Valls στα γαλλικά (είναι καταλανικής καταγωγής), αλλά στα ελληνικά προφέρεται Βαλς, όπως ο χορός, και όχι Βαλ, όπως τον θέλει το άρθρο του Βήματος εδώ.

* Στον Σκάι έχει πάρει δίωρη ειδησεογραφική εκπομπή ο Κ. Μπογδάνος, που έχει μιαν έφεση στις ελληνικούρες, και κάτι μου λέει πως θα διασκεδάσουμε πολύ. Εγώ τηλεόραση δεν πολυβλέπω, δεν έχω τόση αντοχή, αλλά πότε-πότε κάνω την εξαίρεση. Άλλωστε, την πρώτη περίπτωση μού τη μετέφερε φίλος, κι έτσι δεν βάζω το χέρι μου στη φωτιά για την ακρίβεια της περιγραφής. Μεταφέρω κι εγώ με κοπιπάστη:

Ο άνκορμαν Μπογδάνος, με ύφος χιλίων καπουτσίνων της Αγίας Ειρήνης, επιπλήττει τηλεθεάτρια που δεν ήξερε την έκφραση «καινουργή».
Και μας λέει: «Εκπληγμένη κυρία μάς ρώτησε …»

Έκπληκτη βέβαια, δεν έχουν όλα τα ρήματα μετοχή παρακειμένου στη νεοελληνική -αν το πας στην τρισχιλιετή είναι «εκπεπληγμένη», που βέβαια αν και σωστό ίσως να είναι και χειρότερο.

* Αλλά αυτό δεν είναι και τόσο κατακριτέο, προσπάθησε ο άνθρωπος να σχηματίσει έναν τύπο που απλώς λείπει -σε άλλες περιπτώσεις η παράλειψη του αναδιπλασιασμού μια χαρά λειτουργεί (εκπαιδευμένος, ας πούμε). Την επόμενη ελληνικούρα την άκουσα με τ’ αυτιά μου.

Μιλώντας προχτές το απόγεμα με τον εκπρόσωπο τύπου του κόμματος του Νικολόπουλου, τον ρωτάει: Δηλαδή θεωρείτε ότι η ομοφυλοφιλία είναι κάτι για το οποίο θα πρέπει να σεμνύνεται, να συστέλλεται, να ντρέπεται κανείς;

Αλλά σεμνύνομαι θα πει ‘περηφανεύομαι’ διότι στα αρχαία σεμνός ήταν ο μεγαλοπρεπής! Α ρε τρισχιλιετής, πόσους έχεις πάρει στο λαιμό σου!

* Όταν θέλουμε να πούμε ότι ένα μέγεθος αυξάνεται γρήγορα, συνηθίζουμε να λέμε «με γεωμετρικό ρυθμό», που σημαίνει, αν το πάρουμε στην κυριολεξία του (που βέβαια ποτέ δεν το εννοούμε έτσι) ότι οι τιμές του μεγέθους βρίσκονται σε γεωμετρική πρόοδο, δηλαδή προκύπτουν από πολλαπλασιασμό με έναν αριθμό, 2, 4, 8, 16, 32, και όχι από πρόσθεση που θα έδινε μια πιο αργή πρόοδο, π.χ. 2, 4, 6, 8, 10… Λέμε επίσης «με εκθετικό ρυθμό», το οποίο μαθηματικώς είναι συνώνυμο (αν δεν κάνω λάθος -διορθώστε με) με τον «γεωμετρικό ρυθμό», ή «αυξάνονται εκθετικά».

Ο αθλητικογράφος του in.gr θέλησε να πρωτοτυπήσει: Ο Απόλλων Λεμεσού έκανε το… θαύμα του μέσα στη Μόσχα και συντρίβοντας 4-1 τη Λοκομοτίβ προκρίθηκε στους ομίλους του Europa League. Ετσι, πρόσθεσε ακόμα ένα κεφάλαιο στις «χρυσές» σελίδες του κυπριακου ποδοσφαίρου, που τα τελευταία χρόνια αυξάνονται με μαθηματικό ρυθμό. Τι θα πει αυτό; Το να περιγράφεται η αύξηση από έναν μαθηματικό τύπο δεν σημαίνει ότι είναι εντυπωσιακή ή γρήγορη. Πάλι καλά που δεν έγραψε «με ιωνικό ρυθμό».

* Κάθε θάμα τρεις ημέρες, το μεγάλο τέσσερις, κι έτσι (μέχρι νεοτέρας) οι ανασκαφές της Αμφίπολης δεν έχουν πια την περίοπτη θέση που είχαν στα δελτία ειδήσεων. Συνειδητοποιήσαμε ότι ακολουθούν τον δικό τους ρυθμό, πολύ πιο βραδύ απ’ όσο θα ήθελαν τα αδηφάγα μέσα. Ωστόσο, εξακολουθούν να γράφονται άρθρα για την Αμφίπολη, ανάμεσα στα οποία διάβασα ένα για τον μεγάλο κίνδυνο που περιμένει τους χριστιανούς του νομού Σερρών από τα δαιμόνια που θα ξεχυθούν ελεύθερα στην επιφάνεια όταν ανοιχτεί ο τάφος της Αμφίπολης! Στην αρχή ήμουν βέβαιος ότι πρόκειται για αριστοτεχνική τρολιά, αλλά (κρίνοντας κι από τα άλλα άρθρα του ιστολογίου) φοβάμαι ότι ο συντάκτης είναι ειλικρινής σε όσα γράφει.

* Στον ενδοσυριζικό διάλογο για θέματα Αγίου Όρους, πρόσεξα δυο παρατονισμούς στον τίτλο ενός άρθρου, που σημαίνει ότι μάλλον ο τίτλος αρχικά είχε γραφτεί με κεφαλαία και ο υλατζής (που είναι άλλος από τον συντάκτη) τον μετέτρεψε σε πεζά, κι έτσι ο ΛΕΝΗΣ έγινε Λένης (ενώ είναι Λενής, το επώνυμο του μητροπολίτη Καλαβρύτων) και ο ΜΑΝΙΧΑΙΟΣ έγινε… Μανιχάιος.

* Μια περίπτωση που μάλλον πρόκειται για «απόφευγμα» (όπως λέμε τα δήθεν αποφθέγματα, που δεν τα έχουν πει εκείνοι στους οποίους αποδίδονται), εντόπισε ο Νίκος Λίγγρης σε πρόσφατο άρθρο του Τάκη Μίχα: Με άλλα λόγια, το βιβλίο του Αυστριακού διανοητή θα μπορούσε να διαβασθεί ως μία οικονομοπολιτική ανάπτυξη της φράσης του Ντοστογιέφσκι «Ο δρόμος προς την Κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις».

Αλλά, όπως αναλυτικά εξηγεί ο Λίγγρης, η φράση που αποδίδεται στον Ντοστογιέφσκι είναι γνωστή αγγλική παροιμία, που καταγράφεται πολύ νωρίτερα. Ο Λίγγρης έψαξε αλλά δεν βρήκε τη φράση σε (αγγλικά) κείμενα του Ντοστογιέφσκι, οπότε, αν και δεν μπορούμε να αποκλείσουμε εντελώς το ενδεχόμενο να την έχει χρησιμοποιήσει ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας σε κάποιο έργο του, μάλλον πρόκειται για απόφευγμα.

* Ρεπορτάζ για το διπλό φονικό της Μάνης αποκαλύπτει μια σπάνια περίπτωση αυτοδιαχείρισης που δεν ξέρω αν την προβλέπει η ποινική μας δικονομία: «Οι κατηγορούμενοι για ανθρωποκτονία από πρόθεση οδηγήθηκαν το πρωί στην ανακρίτρια Καλαμάτας για να απολογηθούν και μαζί με τον εισαγγελέα αποφάσισαν την προφυλάκισή τους».

Δεν είναι πρωτοποριακό να συναποφασίζουν κατηγορούμενοι και δικαστικοί για την προφυλάκισή τους;

* Έχω γράψει ειδικό άρθρο για τη μανία ορισμένων να λένε καλησπέρα με το που θα πάει η ώρα 12 και 5. Με χαρά μου βλέπω ότι κι άλλοι έχουν την ίδια γνώμη και τολμούν να την εκφράσουν.

* Το «κατέληξε στο νοσοκομείο» (όπως στο άρθρο αυτό) είναι ασαφές. Εννοεί ότι «οδηγήθηκε στο νοσοκομείο» ή ότι «πέθανε στο νοσοκομείο»; Το παλιό κλισέ («οδηγήθηκε στο νοσοκομείο όπου και κατέληξε») ήταν τουλάχιστον σαφές.

* Τι είναι η «έκκληση ντοπαμίνης»; (σε μεσότιτλο και στο δεύτερο μισό επιστημονικού άρθρου της Καθημερινής) Μάλλον έκκριση, θα έλεγα εδώ, παντρεμένη ίσως με έκλυση. Πιο κάτω όμως βλέπω σκέτη έκλυση -ωστόσο για τις ορμόνες έχουμε συνήθως έκκριση. Δεν προλαβαίνω να κοιτάξω προσεχτικά το άρθρο που μου στέλνει φίλος, αλλά βλέπω και μια «αίσθηση τριπαρίσματος» (trippy sensation στο πρωτότυπο) που δεν ξέρω αν είναι σωστή απόδοση, καθώς και μια «ιδεοσυγκρασιακή» αίσθηση.

* Ευτυχώς το ατύχημα που είχε πρόσφατα ο τραγουδιστής Μ. Λιδάκης πέρασε μόνο με υλικές ζημιές, αλλά η διατύπωση στον τίτλο του ρεπορτάζ σε κάνει να φοβηθείς χειρότερα: Απανωτά χτυπήματα για τον Μανώλη Λιδάκη. Έριξε σε μπάρες το αυτοκίνητό του, κάηκε ολοσχερώς, αλλά κατάφερε να σώσει το σκύλο του.

Ποιος ή τι κάηκε ολοσχερώς; Ευτυχώς το αυτοκίνητο. Επίσης, όταν λέμε για «απανωτά χτυπήματα» συνήθως δεν εννοούμε πράγματα που συνέβησαν την ίδια στιγμή, αλλά διαδοχικά, με κάποια χρονική απόσταση μεταξύ τους.

* Και κλείνω με τις τελευταίες εξελίξεις στην… νικολοπουλιάδα. Ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου θέλησε να κλείσει το θέμα με ένα ευγενικό τουίτ που το βλέπετε εδώ αριστερά, μαζί με τη μετάφραση από το «Πρώτο Θέμα», όπως την αποθήκευσε φίλος.

Προσέξτε ότι ο μεταφραστής πρόσθεσε το «με τον φίλο μου», ενώ «μετέφρασε» το politician σε «εξτρεμιστή». Αργότερα το διόρθωσαν, αλλά το λινκ προδίδει την αρχική διατύπωση.

* Ο ίδιος ο Νικολόπουλος, επιμένοντας πεισματικά ότι βρέχει και δεν τον φτύνουν, έκανε νέες δηλώσεις και έστειλε επιστολή στον Ξαβιέ Μπέτελ όπου τον καλεί σε… δημόσιο διάλογο. Αναρωτιέμαι αν η επιστολή αρχίζει με την προσφώνηση «Αγαπητέ κίναιδε» ή «Αξιότιμο πουσταριό».

 

* Και με την ευκαιρία της νικολοπουλιάδας, ο Άρης Δημοκίδης έγραψε στη Lifo ένα ενημερωτικό άρθρο για το Λουξεμβούργο. Το βασικό που έχω να παρατηρήσω είναι ότι χαρακτηρίζει τη χώρα «μικροσκοπική», χωρίς να δίνει στον αναγνώστη μιαν ιδέα για την έκτασή της. Αν το Λουξεμβούργο (2586 τ.χ.) είναι μικροσκοπικό, πώς θα χαρακτηρίσουμε το Λιχτενστάιν (160 τ.χ., 15 φορές μικρότερο από το Λουξεμβούργο, ή, πολύ περισσότερο, το Μονακό (2 τ.χ., 1000 φορές μικρότερο από το Λουξεμβούργο); Καλύτερη εικόνα θα έδινε μια σύγκριση με ελληνικά μεγέθη. Το Λουξεμβούργο είναι αρκετά μεγαλύτερο από τη Λέσβο, μεγαλύτερο από τη Φωκίδα, σχεδόν ίσο σε έκταση με τον νομό Καρδίτσας.

Κι άλλα λαθάκια έχει το άρθρο, αναπόφευκτα ίσως -πρόσεξα, ας πούμε, ότι αναφέρει πως ο Πάτον είναι θαμμένος στο στρατιωτικό νεκροταφείο του Σαντβάιλερ. Όχι. Ο Πάττον είναι θαμμένος στο νεκροταφείο του Χαμ. Στο Ζαντβάιλερ, όπου είναι και το μεγάλο κρατικό ΚΤΕΟ, είναι θαμμένοι οι Γερμανοί νεκροί της μάχης των Αρδενών. (Έχει κι άλλα γερμανικά στρατιωτικά νεκροταφεία, μικρότερα, όπως τούτο δω στο Κλάουζεν).

Καλό σαββατοκύριακο και… ραντεβού τον Σεπτέμβρη!