Φούφουτος χωρίς φον

Του Χατζόπουλου από τα Νέα (27.7.2010)

Τηλεόραση δεν πολυβλέπω εδώ στις διακοπές, αλλά την ατάκα του Θ. Πάγκαλου για τους φον Φούφουτους την πήρα είδηση. Και καθώς το ιστολόγιό μας έχει κατεξοχήν γλωσσικά και λεξικογραφικά ενδιαφέροντα δεν θα μπορούσα να αφήσω το θεμα να περάσει ασχολίαστο. (Προσθήκη: συνειδητοποιώ ότι δεν ανέφερα την ατάκα! Λοιπόν, στο υπουργικό συμβούλιο ο Θ. Πάγκαλος είπε ότι «δεν μπορεί να μας διατάζει ο κάθε φον Φούφουτος» ή κάτι τέτοιο τέλος πάντων).

Την ατάκα, πρέπει να το ομολογήσω, την βρίσκω ευφυέστατη, για την παρήχηση του φι και τον συνδυασμό του αριστοκρατικού φον με το ευτελές Φούφουτος. Θα την έβρισκα βέβαια πιο ταιριαστή στο Δελφινάριο παρά στο υπουργικό συμβούλιο, αλλά στην εποχή μας πρέπει να είναι κανείς πολυτάλαντος αν θέλει να προκόψει.

Δεν θα πολιτικολογήσω όμως, αλλά θα επιχειρήσω να ανιχνεύσω την ιστορία της λέξης «φούφουτος» -έργο δύσκολο για λέξη λαϊκή και μειωμένου κύρους, πολύ περισσότερο που είναι καλοκαίρι, αλλά θα κάνω ό,τι μπορώ.

Γαργάλατα και εργοστάσιον εμφιαλώσεως: αποστασία και ποίηση 45 χρόνια μετά

Προσοχή, ακολουθεί επετειακό σεντόνι, μια και μεθαύριο κλείνουν 45 χρόνια από τα Ιουλιανά.

Λέγοντας Αποστασία ή Ιουλιανά εννοούμε βέβαια την περίοδο πολιτικής ανωμαλίας που ακολούθησε την αποπομπή της εκλεγμένης κυβέρνησης Παπανδρέου στις 15 Ιουλίου 1965· η αποστασία συντελέστηκε σε τρία κύματα και ολοκληρώθηκε στα μέσα Σεπτεμβρίου 1965 όταν ο τρίτος κατά σειρά πρωθυπουργός, ο Στέφανος Στεφανόπουλος, μπόρεσε να συγκεντρώσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία 152 βουλευτών· οι δυο πρώτοι αποστάτες πρωθυπουργοί, ο Γ. Αθανασιάδης-Νόβας και ο Ηλίας Τσιριμώκος δεν είχαν καταφέρει να συγκεντρώσουν τον μαγικό αριθμό.

Στις εβδομήντα ταραγμένες μέρες του καλοκαιριού του 1965, οι αποστάτες της Ένωσης Κέντρου έγιναν στόχος αιχμηρής σάτιρας και λοιδορίας, απόλυτα δικαιολογημένης, τόσο κατά τις διαδηλώσεις όσο και από τις εφημερίδες του Κέντρου και της Αριστεράς. Ο πρώτος αποστάτης πρωθυπουργός, ο Γεώργιος  Αθανασιάδης-Νόβας (1893-1987), που ήταν Πρόεδρος της Βουλής πριν αποστατήσει, έμοιαζε ιδανικός για στόχος της σάτιρας: είχε αστείο όνομα που προσφερόταν για ένα σωρό λογοπαίγνια (Καζανόβας, μποσα-νόβα, νοβοκαΐνη κτλ.) και κάμποσες συνήθειες που προσφέρονταν για διακωμώδηση: ήταν ένας ηλικιωμένος αριστοκράτης της επαρχίας, υπερβολικά προσηλωμένος στους τύπους και στο τελετουργικό, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, φορούσε άσπρα κοστούμια και απαραιτήτως παπιγιόν, έγραφε ποιήματα. Όλα αυτά τα περιέλαβαν στο στόχαστρό τους ευθυμογράφοι, επιθεωρησιογράφοι και αυτοσχέδιοι λαϊκοί σατιριστές και τον έκαναν ρεζίλι τον φτωχό τον Νόβα. Και καλά του έκαναν, τότε.