Μεζεδάκια του Δεκατριαύγουστου

Διότι ο μήνας έχει δεκατρείς, αλλά δεν είναι καταραμένη μέρα, όπως θέλει το τραγούδι, είναι τριήμερο απόλυτης χαλάρωσης, αν βέβαια είστε στο 57% των τυχερών που είχαν τα μέσα να πάνε διακοπές έστω και για λίγες μέρες. (Γιατί 57%; Διότι η Ημερησία έγραψε ότι το 43% δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα, αν και βλέπω ότι αυτό αφορά το 2020).

Ακούω πάντως ότι σε πολλά νησιά οι μαγαζάτορες έχουν προσαρμόσει τον τιμοκατάλογο στο βαλάντιο του Ευρωπαίου τουρίστα -έτσι, ας πούμε, στην Αλόννησο, μου είπαν, τα γεμιστά τιμώνται 14 ευρώ. Ορφανά μάλιστα, όχι με κιμά καμηλοπάρδαλης.

Και ξεκινάμε με κάτι παραθεριστικό, που κι αυτό δεν ξέρω αν είναι φετινό, διότι το πήρα από δεύτερο χέρι.

Gymnism is forbidden, μεταφράζεται στα αγγλικά η πινακίδα πάνω στο αρμυρίκι (ή στην ελιά; πού είναι οι γεωπόνοι υπηρεσίας;)

Λογικό, αφού όλα από εμάς τα πήρανε.

Και για να προλάβω ενστάσεις από γκουγκλοδίφες, αναγνωρίζω πως η λέξη gymnism δεν είναι ανύπαρκτη, αφού τη χρησιμοποιεί ένα πολυτελές ξενοδοχείο στο Νεπάλ. Αν και μάλλον εννοεί υπηρεσίες γυμναστηρίου.

* Πνέει μένεα εναντίον Μητσοτάκη ο κ. Ν. Καραχάλιος, πρώην στέλεχος της ΝΔ επί Καραμανλή και, ανάμεσα σε πολλα άλλα, τον κατηγορεί ότι «κάνει πράγματα που δεν ενσκύπτουν στο πρωθυπουργικό πλαίσιο».

Θα μου πείτε, σιγά τα λάχανα, η λάθος χρήση του «ενσκήπτω» αντί για το «εγκύπτω» ή το «σκύβω» είναι πολύ διαδεδομένο λάθος που μας έχει απασχολήσει κάμποσες φορές, το ίδιο και η μεσοβέζικη γραφή «ενσκύπτω».

Εδώ όμως υπάρχει και τρίτη πτυχή, ότι κανένα από τα δύο, ενσκήπτω και εγκύπτω, δεν ταιριάζει στη φράση. Θα ταίριαζε ίσως το «δεν εμπίπτουν», αλλά δεν είπε αυτό ο κ. Καραχάλιος (και κατά τη γνώμη μου, πιο πολύ ακόμα θα ταίριαζε το «απάδουν»).

Advertisement

Κώστας Γκουσγκούνης (1931-2022)

Προχτές το απόγευμα, που μαθεύτηκε η είδηση για τον θάνατο του Κώστα Γκουσγκούνη δεν προλάβαινα να γράψω κάτι, αλλά δεν θα πρέπει να μείνει αμνημόνευτος, οπότε έγραψα το σημερινό μας άρθρο. Mου το ζήτησαν, άλλωστε, δυο τρεις φίλοι.

Ο Κώστας Γκουσγκούνης, επιτομή της καλτ μορφής, πέθανε πλήρης ημερών στις 6 Μαΐου, με κλεισμένα τα 91 του χρόνια. Γεννήθηκε το 1931 στη Λάρισα και, όπως και ο πατέρας του, έγινε φωτογράφος. Είχε φωτογραφείο στον Χολαργό, δίπλα στο (πάλαι ποτέ) Σινέ Αλόμα. Όπως έγραψε ο θείος Θανάσης στο Τουίτερ, Αμέτρητοι πιτσιρικάδες έβγαλαν εκεί φωτογραφίες ταυτότητας (και φυσικά μετά διηγούνταν την σύντομη συνάντησή τους με τον φωτογράφο θρύλο).

Θρύλος βέβαια δεν έγινε ως φωτογράφος, αλλά από την καριέρα του στη μεγάλη οθόνη. Ξεκίνησε με μικρούς ρόλους σε ταινίες της Φίνος Φιλμ, που μερικές φορές δεν τον αναφέρουν καν στο ζενερίκ της ταινίας, όπως τη Θεία απ’ το Σικάγο.

Στην ταινία Μια ζωή την έχουμε (1958) παίζει τον ρόλο του καφετζή και έχει ακόμα μαλλιά (τη φωτογραφία την ανέβασε ο θείος Θανάσης στο Τουίτερ)

Στη δεκαετία του 1960 παίρνει πρωταγωνιστικούς ρόλους σε δυο «αυστηρώς ακατάλληλες» ερωτικές ταινίες που διαφημίζονται ως εξαιρετικά τολμηρές και ο ίδιος ως «ο Έλληνας Γιουλ Μπρίνερ» μια και από τότε καθιερώνει το εντελώς ξυρισμένο κεφάλι, που έγινε σήμα κατατεθέν του. (Ο φίλος Ακίνδυνος βρήκε συνέντευξη του Δημήτρη Νικολαΐδη, όπου σε ερώτηση αν φοβάται τους νεότερους συναδέλφους, εκείνος απάντησε: Βεβαίως, τώρα βγήκε ένας Γκουσγκούνης που έχει φαλάκρα πολύ μεγαλύτερη από τη δική μου),

Εδώ η διαφήμιση της ταινίας «Χωρίς ιδανικά» από την Αυγή, Απρίλιος 1965:

Μεζεδάκια με πρόστιμο

Τι πρόστιμο; Πρόστιμο 100 ευρώ βεβαίως, σε όποιον δεν τα διαβάζει. Και δεν αρκεί η απλή δήλωση «τα διάβασα», θα γίνονται και ερωτήσεις. Αστειεύομαι βέβαια, αλλά δεν μπορούσε ο τίτλος στο πολυσυλλεκτικό άρθρο τούτης της εβδομάδας να μην αναφέρεται στο πρόστιμο των 100 ευρώ που τόσο απασχόλησε τη δημόσια συζήτηση τις προηγούμενες μέρες.

Σήμερα βέβαια δεν συζητάμε επί της ουσίας αλλά εξετάζουμε, με ανάλαφρο ύφος, τα γλωσσικά κυρίως στραβά κι ανάποδα (ενίοτε και ενδιαφέροντα απλώς) της εβδομάδας που πέρασε. Πάντως, άκουσα ότι, αμέσως μόλις ανακοινώθηκε ότι οι ανεμβολίαστοι άνω των 60 ετών θα πληρώνουν πρόστιμο, χιλιάδες πολίτες έσπευσαν να κλείσουν ραντεβού για εμβόλιο.

Το θέμα προβλήθηκε, και σωστά, στα μέσα ενημέρωσης. Μονο που παρατηρήθηκε μια ιδιότυπη πλειοδοσία στον αριθμό των ραντεβού που κλείστηκαν μέσα σε 24 ώρες, ο οποίος, κατά θαυματουργό τρόπο έβαινε διαρκώς αυξανόμενος όπως βλέπετε από το κολάζ τίτλων στα αριστερά.

Φαντάστηκα την εξής στιχομυθία:
— Διπλασιάστηκαν τα ραντεβού εμβολιασμού από 60χρονους+
— Μόνο; Τριπλασιάστηκαν!
— Τετραπλασιάστηκαν να λέτε.
— Εμένα ν’ ακούτε. Πενταπλασιάστηκαν.
— Επταπλασιάστηκαν, ρε ψεύτες.
— Τι λέτε ρε μαδούροι; Δεκαπλασιάστηκαν!
— Υπερδεκαπλασιάστηκαν, τελεία και παύλα.

* Και προχωράμε στα μεζεδάκια της εβδομάδας. Ξέρετε ποιος είναι ο Τζορτζ Καμπόσος;

Ομολογώ ότι εγώ δεν τον ήξερα, όμως είναι Ελληνοαυστραλός πυγμάχος, με καταγωγή από τη Σπάρτη, ο οποίος τις προάλλες αναδειχτηκε παγκόσμιος πρωταθλητής «στην κατηγορία των ελαφρέων βαρών» όπως έγραψε μεγάλος ιστότοπος.

Μην το παίρνετε στα ελαφρέα, είναι μεγάλο κατόρθωμα.

* Συνεχίζω με μια ανταπόκριση απο Κέρκυρα.

Προοκτωβριανά μεζεδάκια

Ή τα τελευταία μεζεδάκια του Σεπτεμβρίου, αλλά το ιστολόγιο θεωρεί καθήκον του να χρησιμοποιεί στον τίτλο νεόπλαστες λέξεις, έτσι ώστε να φτάσουμε τα 5 εκατομμύρια λέξεις της ελληνικής γλώσσας, να μας χαριστεί το χρέος και να τρώμε όλοι με χρυσά κουτάλια.

* Και για ορντέβρ στη σημερινή μας πιατέλα, ένας τίτλος που θα ήταν πιο στρωτός αν άλλαζε η σειρά των λέξεων. Τίτλος άρθρου για το Αφγανιστάν στο in.gr:

Αφγανιστάν – Η UNESCO ζητά την επιστροφή στις τάξεις των κοριτσιών

Στις τάξεις των κοριτσιών; Εγώ θα το έγραφα αλλιώς, ώστε να μην κοντοσταθεί ο αναγνώστης διαβάζοντάς το:

Αφγανιστάν – Η UNESCO ζητά την επιστροφή των κοριτσιών στις τάξεις

Γενικός κανόνας: αν ειναι δυνατό, προσπαθήστε το ουσιαστικό που συντάσσεται με γενική να ακολουθεί αμέσως τη λέξη με την οποία συνδέεται. Εδώ, έχουμε την «επιστροφή των κοριτσιών». Ας μην διαχωρίσουμε το ζευγάρι. Βέβαια, δεν είναι πάντοτε εφικτό αυτό. Ίσως χρειάζεται και ειδικό άρθρο.

* Και συνεχίζουμε με ένα μεζεδάκι από ψητοπωλείο (λογικό δεν είναι; ) ή έστω από τη διαφήμιση ψητοπωλείου στο Φέισμπουκ.

Το κατάστημα επαίρεται ότι προσφέρει χειροποίητη τροφή «δημιουργημένη από γρατζουνιές».

Από γρατζουνιές; Δεν ακούγεται και πολύ δελεαστικό -είστε σίγουρα διαφημιστής;

Προφανώς, το κείμενο έχει μεταφραστεί από τα αγγλικά -πράγμα που φαίνεται και από το ασυνήθιστο «τροφή» (μεταφράζει το food), ενώ στα ελληνικά λέμε «φαγητό».

Και βέβαια, όπως καταλάβατε, το αγγλικό υπόδειγμα που είχαν έλεγε «from scratch» δηλ. από το μηδέν, που προκειμένου για φαγητά θα εννοεί ότι δεν αγοράζουν έτοιμα τα επιμέρους συστατικά, ας πούμε τις σάλτσες ή τον γύρο, αλλά τα φτιάχνουν οι ίδιοι. Πάντως όχι «από γρατζουνιές»!

Περίεργο δεν είναι ένα μικρό μαγαζί να χρησιμοποιεί αγγλικό υπόδειγμα για να διαφημιστεί;

Οτιδήποτε έχετε πει στο παρελθόν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας

Στις αστυνομικές ταινίες που βλέπουμε, τις αγγλοσαξονικές, τη στιγμή που συλλαμβάνεται κάποιος, ο αστυνομικός συχνά απαγγέλλει ένα στερεότυπο κείμενο, όπως: You have the right to remain silent. You do not have to make any statement. Anything you say will be recorded and may be given in evidence in court.

Mπορείτε να σιωπήσετε, αλλά οτιδήποτε πείτε από εδώ και μπρος θα καταγραφεί και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο δικαστήριο. Συχνά, το βλέπουμε διατυπωμένο: Οτιδήποτε πείτε, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας.

Τώρα με το Διαδίκτυο και με το Γκουγκλ, το μοτίβο έχει αλλάξει: οτιδήποτε έχετε πει στο παρελθόν ή μάλλον οτιδήποτε έχετε διατυπώσει γραπτώς σε κάποια γωνία του κυβερνοχώρου, μπορεί να ανασυρθεί τρία, πέντε ή είκοσι χρόνια μετά, να παρουσιαστεί ξεκομμένο από τα συμφραζόμενά του και να χρησιμοποιηθεί εναντίον σας.

Πολύ χαρακτηριστικό ήταν ένα περιστατικό που συνέβη την περασμένη βδομάδα. Το συζητήσαμε ήδη στα σχόλια του σαββατιάτικου άρθρου μας, αλλά θεώρησα ότι αξίζει να το συζητήσουμε σε ειδικό άρθρο.

Η Θράκα είναι εκδοτικός οίκος που εδρεύει στη Λάρισα, είναι όμως κάτι πολύ περισσότερο: είναι ένα πλούσιο διαδικτυακό περιοδικό, καθώς και ένας δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος, με τη μορφή αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας, με πολλά πρωτότυπα προγράμματα για την προώθηση της ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό και ιδίως στα Βαλκάνια. Για παράδειγμα, στο πρόγραμμα «Καταφύγιο του Οδυσσέα» χρηματοδοτείται η διαμονή λογοτεχνών ή μεταφραστών στο εξωτερικό. Επίσης, διοργανώνουν πανθεσσαλικό φεστιβάλ ποίησης ενώ επίσης έχουν θεσπίσει το Βραβείο Θράκα, που απονέμεται σε ποιητές που δεν έχουν εκδώσει βιβλίο -μια ιδέα αν μη τι άλλο πρωτότυπη.

Στην ιστοσελίδα της Θράκας μπορείτε να πάρετε μιαν ιδέα για τις πολυσχιδείς δραστηριότητές της. Όπως βλέπετε, πολλές από τις μόνιμες στήλες του ηλεπεριοδικού έχουν παιγνιώδεις τίτλους σχετικούς με τα κάρβουνα και τη φωτιά: Πυροβασίες, Σήματα καπνού, Σε αναμμένα κάρβουνα, Καρβουνόσκονη, Προσάναμμα, Στήλες άνθρακα κτλ.

Εγώ τη Θράκα την ήξερα, αλλά οι περισσότεροι στην Αθήνα την αγνοούν -εκτός βέβαια από όσους ασχολούνται ενεργά με τα λογοτεχνικά μας πράγματα.

Ωστόσο, πριν από μερικές μέρες η Θράκα είχε την τύχη ή την ατυχία να συζητηθεί ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε δυο μεγάλες εφημερίδες.

Όλα ξεκίνησαν όταν το λογοτεχνικό περιοδικό Athens Review of Books δημοσίευσε, στη σελίδα του στο Φέισμπουκ και στον ιστότοπό του, ένα λιβελογράφημα εναντίον του υφυπουργού Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη με τον τίτλο Ο προπετής Γιατρομανωλάκης και η επαιτειακή λίστα του. Το «επαιτειακός» είναι φυσικά λογοπαίγνιο και το βρίσκω έξυπνο, αλλωστε το έχω χρησιμοποιήσει κι εγώ σε κάποιο παμπάλαιο άρθρο του ιστολογίου. Το υπόλοιπο του λιβέλου κατά τη γνώμη μου στάζει εμπάθεια -γι’ αυτό άλλωστε το χαρακτηρίζω «λίβελο» το κείμενο, χωρίς κατ΄ανάγκη να περιέχει συκοφαντίες. Δείγμα γραφής:

Ανάμεσα στα asset του Σταύρου [Θεοδωράκη] ήταν και ο καμαρωτός διάνος ονόματι Νικόλας Γιατρομανωλάκης. Απ’ όπου κι αν περιέφερε την περσόνα του στον δημόσιο βίο δεν έμεινε τίποτε, αλλά ο εν λόγω επηρμένος αεροκόπος, θορυβώντας, περιαυτολογώντας και πουλώντας τον μπαγιάτικο για φρέσκο αέρα φαίνεται πως πέρασε υπέροχα. Μέχρι που δόθηκε η ευκαιρία στο εν λόγω κελεπούρι να παριστάνει και τον υφυπουργό «Σύγχρονου Πολιτισμού» (sic). Πρόκειται για μια φούσκα που όσο πιο γρήγορα σκάσει τόσο το καλύτερο για τον σύγχρονο πολιτισμό. Διότι έχουμε να κάνουμε με έναν αδιανόητα αναιδέστατο καιροσκόπο, που περιφρονεί τους κοινά αποδεκτούς δημοκρατικούς κανόνες. Όσο πιο γρήγορα τον απομακρύνει ο Πρωθυπουργός από την δημοκρατική Κυβέρνησή του τόσο το καλύτερο.

Δεν ξέρω για ποιο λόγο ο Μανώλης Βασιλάκης, ο εκδότης της ARB, στάζει τόση εμπάθεια κατά του κ. Γιατρομανωλάκη και δεν με ενδιαφέρει και πολύ. Υποτίθεται ότι η επίθεση εναντίον του έγινε διότι η ARB διαφωνεί με τις επιχορηγήσεις  που ο υφυπουργός μοίρασε σε μια σειρά από σωματεία και συλλόγους στον τομέα του βιβλίου -αλλά τέτοιοι χαρακτηρισμοί δύσκολα εξηγούνται από τη λίστα επιχορηγήσεων και μόνο:

Ποιος όμως είναι ο λόγος που η Athens Review of Books ασχολείται με την παρασιτική πολιτική παρουσία της εν λόγω ασημαντότητας; Εξηγούμαστε: Μελετήσαμε την πρόσφατα δημοσιευμένη, σοβιετικού τύπου, επαιτειακή λίστα του ΥΠΠΟ με την οποία κοινολογείται η διασπάθιση 1,5 εκατομμυρίου ευρώ για ποικίλες «δράσεις» υπέρ του «Σύγχρονου Πολιτισμού», τον οποίο …υφυπουργεύει ο Γιατρομανωλάκης.

Το κακό είναι ότι, για να χτυπήσει τον υφυπουργό και τις επιχορηγήσεις του, η ARB θέλησε να αποδείξει χαριστικές τις επιχορηγήσεις οπότε επιτέθηκε στους αποδέκτες:

Από το ποσό αυτό μισό περίπου εκατομμύριο είναι δήθεν υπέρ των… «Γραμμάτων και του Βιβλίου» και διατέθηκε σε «φορείς» επιτήδειων τυχάρπαστων ή/και ανύπαρκτων. Ένα παράδειγμα επιβραβευθέντων με δικά τους λόγια: «Ονομάσαμε το περιοδικό “Θράκα”, γιατί πάνω στα κάρβουνα ψήνονται οι μεζέδες. Στα τσίπουρα αυτά η μεταξύ μας τριβή απέδωσε πολύ καλές ιδέες». Η αναξιοπρέπεια του «Σύγχρονου Πολιτισμού» του ΥΠΠΟ πλήρωσε για… μεζέδες και τσίπουρα 7.000 ευρώ, καυτά, κυριολεκτικά στη θράκα τής καθ’ ημάς Proletkult. Αν είναι σωστές οι πληροφορίες μας, χρηματοδοτήθηκαν ακόμη και… «διανοούμενοι» που ζητούσαν «λευτεριά στον Κουφοντίνα» (…).

Να σημειωθεί ότι αυτό που διαβάζετε είναι το διορθωμένο κείμενο -στην αρχική μορφή του γινόταν λόγος για 18.000 ευρώ, ποσό εντελώς αναληθές.

Ανησυχαλαρωμένα μεζεδάκια

Ο τίτλος του σημερινού εβδομαδιαίου πολυσυλλεκτικού μας άρθρου δεν γκουγκλίζεται (ακόμα), διότι την πρώτη λέξη μόλις την κατασκεύασα, θέλοντας κι εγώ να συμβάλω στον εθνικό αγώνα να φτάσει η υπερτρισχιλιετής μας γλώσσα τα 5 εκατομμύρια λέξεις και να σβηστεί το εθνικό χρέος και να τρώμε με χρυσά κουτάλια -ή έστω με επίχρυσα.

Και την έπλασα αφού είδα αυτόν τον τίτλο σε κάποιο δελτίο ειδήσεων. Ανησυχία, λοιπόν, από τη χαλάρωση. Ανησυχία, βεβαίως για τα κρούσματα του ιού, που εδώ και μερικές μέρες είναι σε τριψηφιο νούμερο και προχτές έπιασαν τη δεύτερη μεγαλύτερη ημερήσια καταγραφή (153) ενώ και χτες είχαμε 151. Βέβαια, άλλο είναι τα 150 κρούσματα τον Αύγουστο, που γίνονται πολλά τεστ, παρά τον Απρίλιο, όταν γίνονταν με το σταγονόμετρο (και, υποθέτουμε, τα πραγματικά κρούσματα ήταν πολύ περισσότερα). Ωστόσο, δεν παύει να υπάρχει αισθητή άνοδος -και μάλιστα, ο κυλιόμενος μέσος ορος 7 ημερών της Ελλάδας, κατά κεφαλήν, έχει ξεπεράσει πχ τον μέσο όρο της Ιταλίας.

Οπότε, τα μεζεδάκια είναι και ανήσυχα και χαλαρωμενα -και με βάση τον μηχανισμό της σύμφυρσης, για τον οποίο είχαμε βάλει πρόσφατα ένα άρθρο, είναι «ανησυχαλαρωμένα».

Είναι επισης και σχετικά λίγα, ένεκα το… ραστόνι που είδαμε και στο χτεσινό άρθρο.

Εξάλλου, πολύς κόσμος είναι στις παραλίες, ακολουθώντας ίσως την πινακίδα που βλέπετε στη φωτογραφία, που την είδα κάπου στο Φέισμπουκ να παρουσιάζεται σαν δείγμα κακής μετάφρασης -αλλά μπορεί απλώς να έδινε δυο πληροφορίες ταυτόχρονα.

* Σε εύθυμο άρθρο για έναν γάμο που ματαιώθηκε την τελευταία στιγμή, κάπου στην Αιγιαλεία, διαβάζουμε ότι: ««Λούις» έγινε η νύφη λίγες μέρες πριν ανέβει τα σκαλιά της εκκλησίας με τον καλό της. Σύμφωνα με πληροφορίες του tempo24.news, η νεαρή νύφη άλλαξε γνώμη στο «παρά πέντε»»

Έγινε Λούης, λέμε, και θυμόμαστε ακόμα τον Σπύρο Λούη, τον Μαρουσιώτη μαραθωνοδρόμο που νίκησε στους πρώτους Ολυμπιακούς αγώνες. Λέτε ο συντάκτης της εφημερίδας να θυμάται τον Καρλ Λιούις, τον μαύρο υπεραθλητή που πήρε τόσα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια στα 100 και 200 μέτρα και το μήκος. Κι εδώ που τα λέμε, αφού με το «έγινε Λούης» εξαίρουμε την ταχύτητα μάλλον παρά την αντοχή κάποιου, περισσότερο ταιριάζει η παροιμία στον Καρλ Λιούις παρά στον Σπύρο Λούη.

Για τα πανηγύρια

Tη φωτογραφία που συνοδεύει το σημερινό σημείωμα την πήρα απο ένα πρόσφατο άρθρο ειδησεογραφικού ιστοτόπου με τίτλο «Τρόμος για τα πανηγύρια». Δεν ξέρω αν είναι πρόσφατη, βγαλμένη από κάποιο μετακορονοϊκό πανηγύρι, σαν κι αυτά που έγιναν π.χ. στην Αλίαρτο ή αν είναι φωτογραφία αρχείου από το περσινό ή κάποιο άλλο προκορονοϊκό καλοκαίρι.

Διότι βέβαια, η εποχή των πανηγυριών είναι το καλοκαίρι -η σεζόν, θα λέγαμε, μόλις άρχισε. Και οι επιστήμονες άρχισαν να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, ζητώντας άλλοι αυστηρό έλεγχο στα πανηγύρια κι άλλοι την απαγόρευσή τους. Κανονικά τα πανηγύρια πρέπει να απαγορευτούν, υποστήριξε η πρόεδρος των νοσοκομειακών γιατρών, επισημαίνοντας το οφθαλμοφανές, ότι στα πανηγύρια δεν μπορεί να υπάρξει τήρηση αποστάσεων.

Εμείς όμως εδώ λεξιλογούμε, οπότε θα λεξιλογήσουμε για το πανηγύρι. Η λεξη, λέει το ετυμολογικό λεξικό, ανάγεται στο ελληνιστικό πανηγύριον, υποκοριστικό του αρχαίου πανήγυρις, που το βρίσκουμε πρώτη φορά σε απόσπασμα του Αρχίλοχου, αρκετά παλιά δηλαδή: Δήμητρος ἁγνῆς καὶ Κόρης τὴν πανήγυριν σέβων.

Η λέξη αυτή είναι σύνθετη από το παν + άγυρις (με έκταση εν συνθέσει, Βακερνάγκελ γαρ) που συνδέεται με το ρήμα αγείρω (συναθροίζω δηλαδή). Από την ίδια ρίζα η αγορά και η ομήγυρη.

Μηνολόγιον Μαρτίου έτους 2020 (ετεροχρονισμένο)

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Κι άλλες φορές έχουμε μεταθέσει το Μηνολόγιο για τις 2 του μηνός, αλλά τούτη εδώ είναι ίσως η πρώτη φορά που το δημοσιεύουμε στις 3 του μηνός, ένεκα η συγκυρία με το αποκριάτικο τριήμερο.

Να επισημάνω ότι δυο από τις μέρες του μήνα (23 και 29 Μαρτίου) τιμούν γεγονότα του οικογενειακού μας μικροκόσμου. (Και για να προλάβω ερωτήσεις, ο Χαράλαμπος Κανόνης ήταν γεωπόνος της Αγροτικής Τράπεζας και αδελφικός φίλος του παππού μου, που μαρτύρησε στη Χίο στις 29 Μαρτίου 1948, στα τριανταεννιά του χρόνια).

 

Κυ  1	Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ και θανή Φαίδωνος Γεωργίτση
Δε 2	Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι
Τρ  3	† Νικολάου Γκόγκολ
Τε 4	Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Πε5	† Ούγου Τσάβες
Πα 6	Μιχαήλ Αγγέλου. Και του Κιλελέρ.
Σα  7	Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή
Κυ  8	Παγκόσμια ημέρα των δικαιωμάτων της γυναίκας
Δε  9	Αναξαγόρου του φιλοσόφου
Τρ 10	† Γεωργίου Ζαμπέτα και Παγκόσμια ημέρα ασκαύλου
Τε 11	Ρωμαίου και Ιουλιέτας
Πε 12	Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή
Πα 13	† Ίβο Άντριτς
Σα 14	Κοίμησις Καρόλου Μαρξ και Στεφάνου Χώκινγκ του ηλεκτρόμυθου. Και ημέρα του πι.
Κυ 15	Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς
Δε 16	† Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού
Τρ 17	Του Εθνικού Θεάτρου
Τε 18	† Οδυσσέως Ελύτη
Πε 19	Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»
Πα 20	†Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος
Σα 21	Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία.
Κυ 22	† Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Δε 23	Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού
Τρ 24	† Αδαμαντίου Κοραή
Τε 25	Της Ελληνικής Επαναστάσεως
Πε 26	† Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν
Πα 27	Παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Σα 28	Δημώνακτος του φιλοσόφου
Κυ 29	Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω
Δε 30	Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων
Τρ 31	Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Μηνολόγιον Μαρτίου έτους 2019

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Να επισημάνω ότι δυο από τις μέρες του μήνα (23 και 29 Μαρτίου) τιμούν γεγονότα του οικογενειακού μας μικροκόσμου. (Και για να προλάβω ερωτήσεις, ο Χαράλαμπος Κανόνης ήταν γεωπόνος της Αγροτικής Τράπεζας και αδελφικός φίλος του παππού μου, που μαρτύρησε στη Χίο στις 29 Μαρτίου 1948, στα τριανταεννιά του χρόνια).

 

Πα  1	Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ
Σα 2	Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι
Κυ  3	† Νικολάου Γκόγκολ
Δε 4	Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Τρ 5	Σωκράτους του φιλοσόφου θανάτωσις
Τε 6	Μιχαήλ Αγγέλου. Και του Κιλελέρ.
Πε  7	Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή
Πα  8	Παγκόσμια ημέρα των γυναικών
Σα  9	Αναξαγόρου του φιλοσόφου
Κυ 10	† Γεωργίου Ζαμπέτα και Παγκόσμια ημέρα ασκαύλου
Δε 11	Ρωμαίου και Ιουλιέτας
Τρ 12	Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή
Τε 13	† Ίβο Άντριτς
Πε 14	Κοίμησις Καρόλου Μαρξ
Πα 15	Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς
Σα 16	† Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού
Κυ 17	Του Εθνικού Θεάτρου
Δε 18	† Οδυσσέως Ελύτη
Τρ 19	Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»
Τε 20	†Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος
Πε 21	Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία.
Πα 22	† Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Σα 23	Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού
Κυ 24	† Αδαμαντίου Κοραή
Δε 25	Της Ελληνικής Επαναστάσεως
Τρ 26	† Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν
Τε 27	Παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Πε 28	Δημώνακτος του φιλοσόφου
Πα 29	Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω
Σα 30	Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων
Κυ 31	Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Ο Μάρτιος, όπως έχουμε ξαναπεί ήταν αρχικά ο πρώτος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου. Ήταν αφιερωμένος στον θεό Άρη (Mars), κάτι που ταίριαζε αφού τα χρόνια εκείνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την άνοιξη, και μάλιστα την πρώτη του Μάρτη γιόρταζαν το Armillustrum (Αρμιλούστριο) σε τέμενος του Άρη, γιορτή καθαγιασμού των όπλων.

Μηνολόγιον Μαρτίου μηνός

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Να επισημάνω ότι δυο από τις μέρες του μήνα (23 και 29 Μαρτίου) τιμούν γεγονότα του οικογενειακού μας μικροκόσμου. (Και για να προλάβω ερωτήσεις, ο Χαράλαμπος Κανόνης ήταν γεωπόνος της Αγροτικής Τράπεζας και αδελφικός φίλος του παππού μου, που μαρτύρησε στη Χίο στις 29 Μαρτίου 1948, στα τριανταεννιά του χρόνια).

 

Πε  1	Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ
Πα 2	Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι
Σα  3	† Νικολάου Γκόγκολ
Κυ 4	Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Δε 5	Σωκράτους του φιλοσόφου θανάτωσις
Τρ 6	Μιχαήλ Αγγέλου. Και του Κιλελέρ.
Τε  7	Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή
Πε  8	Παγκόσμια ημέρα των γυναικών
Πα  9	Αναξαγόρου του φιλοσόφου
Σα 10	† Γεωργίου Ζαμπέτα και Παγκόσμια ημέρα ασκαύλου
Κυ 11	Ρωμαίου και Ιουλιέτας
Δε 12	Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή
Τρ 13	† Ίβο Άντριτς
Τε 14	Κοίμησις Καρόλου Μαρξ
Πε 15	Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς
Πα 16	† Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού
Σα 17	Του Εθνικού Θεάτρου
Κυ 18	† Οδυσσέως Ελύτη
Δε 19	Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»
Τρ 20	†Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος
Τε 21	Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία.
Πε 22	† Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Πα 23	Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού
Σα 24	† Αδαμαντίου Κοραή
Κυ 25	Της Ελληνικής Επαναστάσεως
Δε 26	† Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν
Τρ 27	Παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Τε 28	Δημώνακτος του φιλοσόφου
Πε 29	Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω
Πα 30	Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων
Σα 31	Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Ο Μάρτιος, όπως έχουμε ξαναπεί ήταν αρχικά ο πρώτος μήνας του παλιού ρωμαϊκού ημερολογίου. Ήταν αφιερωμένος στον θεό Άρη (Mars), κάτι που ταίριαζε αφού τα χρόνια εκείνα οι εκστρατείες ξεκινούσαν την άνοιξη, και μάλιστα την πρώτη του Μάρτη γιόρταζαν το Armillustrum (Αρμιλούστριο) σε τέμενος του Άρη, γιορτή καθαγιασμού των όπλων.

Μηνολόγιον Μαρτίου και πάλι

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως, αλλά όχι πάντα, την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Να επισημάνω ότι δυο από τις μέρες του μήνα (23 και 29 Μαρτίου) τιμούν γεγονότα του οικογενειακού μας μικροκόσμου. (Και για να προλάβω ερωτήσεις, ο Χαράλαμπος Κανόνης ήταν γεωπόνος της Αγροτικής Τράπεζας και αδελφικός φίλος του παππού μου, που μαρτύρησε στη Χίο στις 29 Μαρτίου 1948, στα τριανταεννιά του χρόνια).

 

Τε  1	Ανακάλυψις της ραδιενεργείας υπό Ερρίκου Μπεκερέλ
Πε 2	Γενέσιον Αντωνίου Βιβάλντι
Πα  3	† Νικολάου Γκόγκολ
Σα 4	Γενέσιον Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη
Κυ 5	Σωκράτους του φιλοσόφου θανάτωσις
Δε 6	Μιχαήλ Αγγέλου. Και του Κιλελέρ.
Τρ  7	Αριστοτέλους του Σταγειρίτου θανή
Τε  8	Παγκόσμια ημέρα των γυναικών
Πε  9	Αναξαγόρου του φιλοσόφου
Πα 10	† Γεωργίου Ζαμπέτα
Σα 11	Ρωμαίου και Ιουλιέτας
Κυ 12	Άννας Φρανκ τελευτή εν τω στρατοπέδω και Σταύρου Κουγιουμτζή θανή
Δε 13	† Ίβο Άντριτς
Τρ 14	Κοίμησις Καρόλου Μαρξ
Τε 15	Γενέσιον Αγγέλου Σικελιανού, του υψιπετούς
Πε 16	† Μοδέστου Μουσόργκσκι του μουσουργού
Πα 17	Του Εθνικού Θεάτρου
Σα 18	† Οδυσσέως Ελύτη
Κυ 19	Ταφή Ανδρέου Κάλβου  «είναι γλυκύς ο θάνατος μόνον όταν κοιμώμεθα εις την πατρίδα»
Δε 20	†Κοίμησις Ισαάκ Νεύτωνος
Τρ 21	Παγκόσμια ημέρα ποιήσεως αλλά και εαρινή ισημερία.
Τε 22	† Ιωάννη Βόλφγκανγκ Γκαίτε
Πε 23	Άχθου Αρούρη, του αγνώστου ποιητού
Πα 24	† Αδαμαντίου Κοραή
Σα 25	Της Ελληνικής Επαναστάσεως
Κυ 26	† Λουδοβίκου φαν Μπετόβεν
Δε 27	Παγκόσμια ημέρα θεάτρου
Τρ 28	Δημώνακτος του φιλοσόφου
Τε 29	Μαρτύριον Χαραλάμπους Κανόνη εν Χίω
Πε 30	Νικολάου Μπελογιάννη και των συν αυτώ τυφεκισθέντων
Πα 31	Των εν Χίω υπό του Καραλή σφαγιασθέντων μυρίων

Αποκριάτικα μεζεδάκια και φέτος

Τούτες είναι οι ένατες απόκριες του ιστολογίου μας, οπότε τον σημερινό τίτλο τον έχω χρησιμοποιήσει τρεις-τέσσερις φορές ακόμα στο παρελθόν -αλλά αυτό δεν είναι λόγος για να μην τον χρησιμοποιήσω και για το σημερινό πολυσυλλεκτικό άρθρο μας. Θα μπορούσα βέβαια να βάλω τίτλο «Η γιαννιώτικη καραβίδα και άλλα μεζεδάκια», για λόγους που θα φανούν στη συνέχεια.

* Και ξεκινάω με ένα ορθογραφικό από την Αυγή –τίτλος άρθρου του Δημ. Χρήστου: Το τρεις εξαμαρτείν των Γερμανών. Ο τίτλος είναι λογοπαίγνιο πάνω στο γνωστό αρχαίο ρητό για το «δις εξαμαρτείν», αλλά ο υλατζής ή ο αρθρογράφος μπέρδεψαν τα ομόηχα.

Τρις, βεβαίως, επίρρημα που θα πει τρεις φορές (πρβλ. τρισκατάρατος, τρισμέγιστος, τρισχαριτωμένος), και όχι «τρεις».

* Διαβάζω στο skai.gr, σε είδηση για αυτοκίνητο που έπεσε στη θάλασσα:

Ο 20χρονος συνοδηγός του οχήματος, εξήλθε με ιδίες δυνάμεις, ενώ κατάφερε να απεγκλωβίσει και τον 23χρονο οδηγό…

Χμ, όχι. Το λόγιο επίθετο «ίδιος» με τη σημασία «δικός μου», που προφέρεται τρισύλλαβο και θα μπορούσε να γράφεται «ίδϊος» για να ξεχωρίζει από το κοινό επίθετο ίδιος = όμοιος που προφέρεται με συνίζηση, ίδγιος, κατεβάζει μεν τον τόνο σε κάμποσες πτώσεις π.χ. εξ ιδίων τα αλλότρια, ιδίαις χερσίν, ιδία βουλήσει, κατ’ ιδίαν, αλλά όχι σε όλες. Το θηλυκό κλίνεται ως εξής:

Η ιδία, της ιδίας, την ιδία, οι ίδιες, των ιδίων, τις ίδιες.

* Δεν ξέρω αν είναι αυθεντική η επιγραφή της φωτογραφίας: αν όμως είναι δεν ταιριάζει με πανεπιστημιακό ίδρυμα, τρία ολόκληρα λάθη σε πέντε αράδες.

* Φίλος στέλνει μέιλ και με ρωτάει αν έχει πλεονασμό η φράση «προσπάθησε να εμφανίσει κύκλους από πολιτικούς χώρους πως συμπλέουν στην ίδια κατεύθυνση«, που περιέχεται στην ανακοίνωση της ΝΔ κατά του υπουργού κ. Τόσκα. Ή μήπως είμαι ψείρας; αναρωτιέται ο φίλος.

Σαφώς υπάρχει πλεονασμός: αν συμπλέουν, πλέουν προς την ίδια κατεύθυνση. Πλεονασμό με άλλο σύνθετο ρήμα με τον συν-, λίγο περισσότερο αχνό ίσως, έχουμε στο «συγκαταλέγεται μεταξύ των καλύτερων…» -αφού συγκαταλέγεται, το μεταξύ περισσεύει: συγκαταλέγεται στους καλύτερους….

Ελληνοαραβικά γλωσσικά ταξίδια

Το άρθρο αυτό το έγραψα περί το 2003 και το δημοσίευσα στο περιοδικό «Φαινόμενο του Λουξεμβούργου». Το είχα βάλει στον παλιό μου ιστότοπο, αλλά όχι στο ιστολόγιο. Βέβαια, τα περισσότερα σημεία του τα έχω συμπεριλάβει σε άλλα άρθρα, όχι όμως ολόκληρο το άρθρο. Ο λόγος που το δημοσιεύω σήμερα δεν είναι για να γλιτώσω την υποχρέωση να γράψω καινούργιο άρθρο, αλλά ότι είχα αναπληροφόρηση από έναν αναγνώστη του ιστοτόπου, την οποία και προσθέτω στο τέλος. (Αναπληροφόρηση είναι αυτό που ελληνικά λέγεται φίντμπακ. Όταν έχουμε χημικομηχανικά συστήματα, το λέμε ανατροφοδότηση ή ανάδραση, αλλά όταν χρησιμοποιείται για γνώμες και πληροφορίες προτιμώ την αναπληροφόρηση). Κάνω πάντως κάποια επικαιροποίηση του άρθρου.

Ελληνοαραβικά γλωσσικά ταξίδια

Στο προηγούμενο σημείωμα, μιλώντας για τις λέξεις που έχουν την αφετηρία τους σε κύρια ονόματα, έκανα μια φευγαλέα αναφορά στον μεσογειοκεντρικό κόσμο, της εποχής πριν από τον Κολόμβο. Με αυτή την αφορμή, ας δούμε σε τούτο το σημείωμα μερικές ιστορίες λέξεων που ταξίδεψαν ανάμεσα στα μέρη τα δικά μας, στον αραβικό κόσμο και στη Δύση.

Δεκαπέντε χρόνια μετά την καθιέρωση του ευρώ η δραχμή εξακολουθεί βρίσκεται στο προσκήνιο, σαν απειλή για πολλούς, σαν ελπίδα για κάποιους άλλους. Εδώ δεν οικονομολογούμε όμως, λεξιλογούμε. Και από λεξιλογική άποψη, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η δραχμή, παρόλο που έδωσε τη θέση της στο ευρώ, εξακολουθεί ωστόσο να ζει και βασιλεύει στον αραβικό κόσμο -αν όχι ακριβώς η ίδια, τότε τα εγγονάκια της: εννοώ το ντιρχάμ (dirham), που είναι η βασική νομισματική μονάδα στο Μαρόκο και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ ως υποδιαίρεση του δηναρίου (dinar) υπάρχει επίσης στη Λιβύη, το Ιράκ και την Ιορδανία, καθώς και ως υποδιαίρεση του ριάλ στο Κατάρ. Και βέβαια το ντιρχάμ είναι δάνειο από τη δραχμή, και όχι πρόσφατο αλλά πανάρχαιο: το έτος 75 Εγίρας (695 δικό μας) κόπηκαν τα πρώτα ντιρχάμ, που ήταν πάντοτε ασημένια νομίσματα, ενώ τα δηνάρια ήταν χρυσά. Σε μια ιστοσελίδα ισλαμικών σπουδών είδα μάλιστα κάποιον να καυχιέται ότι σήμερα ένα κοτόπουλο κοστίζει 1 περίπου ντιρχάμ, όσο ακριβώς κόστιζε πριν από 1400 χρόνια, στην εποχή του Προφήτη!

Η απόσταση είναι μικρή από το νόμισμα στο μέτρο βάρους· από το ασημένιο νόμισμα ντιρχάμ ή το περσικό ντιράμ, που οι λεβαντίνοι το πρόφερναν ντραμ, φτάνουμε στο μέτρο βάρους, ναι, σωστά το καταλάβατε, το δράμι, που ήταν επίσημο μέτρο βάρους στην Ελλάδα ως υποδιαίρεση της οκάς έως την 1η Ιουλίου 1959 που καταργήθηκε. Το δράμι αντιστοιχούσε σε 3,2 γραμμάρια και η οκά είχε 400 δράμια, εξ ου και η παροιμιακή φράση Τα έχει τετρακόσια, δηλαδή είναι πανέξυπνος και μαζί προσεχτικός, δεν «χάνει». (Μιλώντας για νομίσματα, να προσθέσουμε και το αρμενικό ντραμ).

Οικειοποιημένα μεζεδάκια

Τα ονομάζω έτσι τα σημερινά μεζεδάκια μας για να τιμήσω (από την ανάποδη όμως) την πρόσφατη τοποθέτηση του υφυπουργού Παιδείας κ. Θ. Πελεγρίνη στη Βουλή, στην ειδική συνεδρίαση για την Ημέρα Εθνικής Μνήμης για την καταστροφή του Μικρασιατικού Ελληνισμού.

Παραδόξως, δεν θεωρώ σοβαρό λάθος τη χρήση της λέξης «οικειοποίηση» ούτε θεωρώ ότι δείχνει αντισημιτισμό ή ότι είναι ένα μόλις βήμα πίσω από τον νεγκασιονισμό (την άρνηση του Ολοκαυτώματος) όπως αμετροεπώς απεφάνθη το Ποτάμι. Η ομιλία του Θ.Π. διαπνέεται από συμπάθεια για τον λαό των Εβραίων και η λέξη «οικειοποίηση» δεν έχει μόνο αρνητικές σημασίες -όπως οι παρεμφερείς «ιδιοποίηση» και «σφετερισμός». Οικειοποιείσαι κάτι όταν το κάνεις δικό σου και ταυτίζεσαι μαζί του (ή το ταυτίζεις με σένα).

* Θεωρώ όμως εντελώς λαθεμένη και αδιέξοδη την πρόταση να «οικειοποιηθούμε» (με όποιαν σημασία της λέξης θέλετε) τη λέξη «καταστροφή», εμείς οι Έλληνες, και να επιχειρήσουμε τη διεθνή προβολή μας ως ο αιωνίως κατατρεγμένος λαός. Εκτός του ότι δεν ισχύει, εκτός του ότι το βρίσκω προσβλητικό, δεν είναι και τόσο καλό για τον τουρισμό, θαρρώ. Να κάνουμε brand-name την καταστροφή, είναι σοβαρά πράγματα αυτά;

* Αλλά ο κ. Πελεγρίνης κατάφερε να χωρέσει στην ομιλία του και καναδυό πραγματολογικά ή λογικά λάθη που μπορούν να χαρακτηριστούν και μαργαριτάρια. Καταρχάς, έχουμε την πολύ προβληματική διατύπωση ότι «Το 31 π.Χ., μετά την μάχη του Ακτίου, καταλύεται το ελληνικό κράτος. Στον χάρτη δεν υπάρχει πουθενά πλέον ελληνικό κράτος. Υπάρχουν διαδοχικά η ρωμαϊκή αυτοκρατορία, η βυζαντινή αυτοκρατορία, η οθωμανική αυτοκρατορία.»

Ώστε το 31 π.Χ. καταλύθηκε «το ελληνικό κράτος»; Ήταν ελληνικό το κράτος που καταλύθηκε και ήταν «το» ελληνικό κράτος; Πολύ προβληματική τη βρίσκω αυτή την τοποθέτηση.

(Παρεμπιπτόντως, κάποιος έψαξε στον χάρτη και βρήκε ότι το ελληνοϊνδικό βασίλειο του Στράτωνος του Β’ υπήρχε και μετά το Άκτιο, μέχρι την πρώτη δεκαετία της χρονολογίας μας).

* Ακόμα πιο προβληματική βρίσκω τη διατύπωση: «Αυστηρή νομοτέλεια δεν υπάρχει και στη φύση ακόμη, όπως μπορεί να το διαπιστώσει κανείς από τις συνεχείς ανατροπές των νόμων της φύσης, οι οποίες αποτυπώνονται στην ιστορία της επιστήμης»

Αυτό το βρίσκω ολοφάνερα λάθος. Στην ιστορία της επιστήμης δεν βρίσκουμε συνεχείς ανατροπές των νόμων της φύσης αλλά συνεχείς ανατροπές της δικής μας ατελούς αντίληψης για τα φυσικά φαινόμενα. Δεν έπαψε ο Ήλιος να γυρνά γύρω από τη Γη, εμείς πάψαμε να πιστεύουμε ότι ισχύει αυτό.

* Και προχωράμε στα υπόλοιπα μεζεδάκια της πιατέλας.