ΔΗΚΕΟΣΗΝΙ, η λέξη του 2022!

Όπως ξέρουν οι φίλοι του ιστολογίου, χτες το βράδι έληξε η ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς, που είχε αρχίσει από τις 15 Δεκεμβρίου πάνω σε λέξεις που εσείς είχατε προτείνει με τα σχόλιά σας σε προηγούμενο άρθρο. Δεν μας χρειάζεται σασπένς, γι’ αυτό και ο τίτλος φανερώνει αμέσως την ετυμηγορία σας: λέξη της χρονιάς, λέξη του 2022, είναι η ΔΗΚΕΟΣΗΝΙ. Τη βλέπετε άλλωστε να φιγουράρει σε περίοπτη θέση στο υπέροχο λεξοσύννεφο που έφτιαξε ο φίλος μας ο Στάζιμπος, που είναι άλλωστε κάθε χρόνο ο μάγος που στήνει όλον τον μηχανισμό της Λέξης της χρονιάς και που χωρίς τη δική του υλικοτεχνική υποστήριξη δεν θα γινόταν τίποτα.

Να προσέξουμε ότι η Λέξη της χρονιάς δεν είναι η λέξη «δικαιοσύνη» ή «Δικαιοσύνη», αλλά ΔΗΚΕΟΣΗΝΙ, γραμμένη με κεφαλαία γράμματα, να φωνάζει, όπως είχε αποτυπωθεί στο πανό της οικογένειας Σαμπάνη μετά την εκτέλεση του γιου τους από αστυνομικό πέρυσι, κι όπως επανήλθε τραγικά στην επικαιρότητα κι έγινε πρωτοσέλιδο μετά την εκτέλεση φέτος του Κώστα Φραγκούλη στη Θεσσαλονίκη, οπότε ο όρος, έτσι γραμμένος, έγινε πρωτοσέλιδο σε εφημερίδες και κυριάρχησε στα σόσιαλ (το ιστορικό και φωτογραφίες π.χ. εδώ).

Advertisement

Ένα σταυρόλεξο με τις λέξεις της χρονιάς

Eδώ και οχτώ μέρες έχει ξεκινήσει η ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς 2022 (θυμίζω ότι ψηφίζουμε εδώ).

Μετά τη μαζική προσέλευση των πρώτων ημερών, που έσπασε κάθε ρεκόρ, αραιώσατε στη συνέχεια, κι η εφορευτική άρχισε να βαριέται.

Σκέφτηκε λοιπόν, με τη βοήθεια του eclipsecrossword, να σκαρώσει ένα σταυρόλεξο, με λύσεις τις 42 λέξεις που συμμετέχουν στην υπό εξέλιξη ψηφοφορία.

Και ιδού:

Όπως βλέπετε, δεν είναι παραδοσιακό σταυρόλεξο με τους ορισμούς, αλλά από αυτά που τα γεμίζετε με έτοιμες λέξεις -ή με φράσεις, αφήνοντας ένα κενό ανάμεσα σε δυο λέξεις.

Ψηφίστε τη Λέξη της χρονιάς για το 2022!

Τις προάλλες, και ακριβέστερα την περασμένη Παρασκευή, 9 του μηνός, σας είχα καλέσει να επαναλάβουμε το πείραμα των δώδεκα τελευταίων ετών και να διαλέξουμε τη λέξη της χρονιάς, τη λέξη του 2022. Στο άρθρο εκείνο προτείνατε τις υποψήφιες λέξεις, τώρα λοιπόν θα ψηφίσουμε αυτήν ή αυτές που θεωρούμε «λέξη της χρονιάς».

Πέρυσι είχαν μπει στην ψηφοφορία 42 λέξεις. Και φέτος η εφορευτική επιτροπή παραμένει στην ίδια απάντηση για όλα, τις 42 λέξεις, ευελπιστώντας να εκφραστούν καλύτερα οι προτιμήσεις σας, χωρίς να διασπαστούν σε ομόρριζες ή συναφείς λέξεις.

Και φέτος, η εφορευτική επιτροπή αποφάσισε να ακολουθήσει την πάγια τα τελευταία χρόνια τακτική και να μην επιτρέψει τη δυνατότητα που υπήρχε παλαιότερα, δηλαδή να μην μπορείτε να προτείνετε κι άλλες λέξεις εκτός του τελικού καταλόγου. Η δυνατότητα αυτή δημιουργεί τεχνικές δυσκολίες, μακραίνει πολύ τον κατάλογο των λέξεων και δεν οδηγεί σε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα αφού αυτές οι εκτός καταλόγου λέξεις σπάνια συγκεντρώνουν πολλές ψήφους.

Οι 42 λέξεις που μπαίνουν σε ψηφοφορία είναι:

αδιευκρίνιστος	καταραμένο Μουντιάλ
ακαταδίωκτο	κεταμίνη
ακρίβεια	Long Covid
ακροκεντρώος	μολυσμένο μήνυμα
αναθεωρητισμός	ολιγάρχες
ανατιμήσεις	ολιστική θεώρηση
ανεμβολίαστοι υγειονομικοί	παιδοβιαστής
ανιψιός	Power Pass
βάουτσερ	πάτερ
ΔΗΚΕΟΣΗΝΙ	πληθωρισμός
ενεργειακή κρίση	πόλεμος
ενεργειακή φτώχεια	πουτινάκια
επαναπροωθήσεις	προσωπικός γιατρός
επίδομα θέρμανσης	ρευματοκοπή
επισύνδεση	ρήτρα αναπροσαρμογής
θέση 108	σωστή πλευρά της ιστορίας
θεσμική εκτροπή	τοξικότητα
και τα πόμολα	ΤΨΡΜ
κακόβουλο λογισμικό	υποκλοπές
κακοποιητικός	Wordle
καλάθι του νοικοκυριού	χρηματιστήριο ενέργειας

Μερικά τεχνικά ζητήματα:

• Δεν ψηφίζουμε εδώ, αλλά χρησιμοποιούμε την ωραιότατη ειδική σελίδα που έχει φτιάξει ο πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής, ο αγαπητός Στάζιμπος (ή Stazybo Horn). Όπως και πέρυσι, οι λέξεις δεν παρουσιάζονται με την αλφαβητική σειρά (όπως εδώ παραπάνω) αλλά κάθε φορά με διαφορετική, τυχαία σειρά.
• Εδώ, στο άρθρο μας αυτό, μπορούμε να ανακοινώνουμε τι ψηφίσαμε, να κάνουμε προγνωστικά, κτλ.
• Ψηφίζουμε το πολύ τρεις λέξεις –όχι υποχρεωτικά τρεις, μπορείτε και μία μόνο ή δύο.
• Η ψηφοφορία θα διαρκέσει έως τις 18:00 της Παρασκευής 30 Δεκεμβρίου. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν, καλώς εχόντων των πραγμάτων, το πρωί της παραμονής της πρωτοχρονιάς.

Μπορείτε να ψηφίσετε νεολογισμό, μπορείτε να ψηφίσετε υπάρχουσα λέξη που πήρε νέα σημασία μέσα στη χρονιά, μπορείτε να ψηφίσετε λέξη που ακούστηκε πολύ στη χρονιά που πέρασε –εγώ έχω τις προτιμήσεις μου, αλλά δεν θα τις φανερώσω.

Πέρυσι είχαμε σπάσει κάθε ρεκόρ συμμετοχής, αφού είχαν ψηφίσει 3.215 φίλοι του ιστολογίου. Να δούμε φέτος…

Επαναλαμβάνω, για να ψηφίσετε κλικάρετε εδώ! Γράφω εδώ τον ευκολομνημόνευτο σύνδεσμο: https://bit.ly/ltx2022

Εναλλακτικά, με το σμαρτόφωνό σας, σκανάρετε την παρακάτω εικόνα:

Υ.Γ. Αν έχετε δικό σας ιστολόγιο και θέλετε να βάλετε μπανεράκι της ψηφοφορίας, μπορείτε να ενσωματώσετε τον εξής κώδικα:

ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ

<a href="https://bit.ly/ltx2022">
<img src="https://i.imgur.com/VHgZIMj.jpg"
alt="Ψήφισες για τη λέξη της χρονιάς;"
title="Ψήφισες για τη λέξη της χρονιάς;"
width="50%"></a>

Προσοχή! Να μην γίνουν πλάγια τα «αυτάκια».

Το width=»50%» μπορεί να παραλειφθεί, ή να πάρει όποια τιμή απαιτείται.

Οι διαστάσεις της εικόνας είναι 480×480.
Άλλες διαστάσεις, εδώ: μισή https://i.imgur.com/eMzDxLz.jpg, διπλάσια https://i.imgur.com/LW40Uw9.jpg

Ποια είναι η λέξη της χρονιάς για το 2022;

Το τέλος της χρονιάς παραδοσιακά είναι καιρός απολογισμών. Το ιστολόγιο προσπαθεί να τηρεί ευλαβικά τις παραδόσεις κι έτσι με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε ένα εγχείρημα που φέτος επαναλαμβάνεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, για δέκατη τρίτη χρονιά: πράγματι, ήρθε και φέτος το πλήρωμα του χρόνου για να διαλέξουμε τη Λέξη της Χρονιάς για το 2022.

Όταν λέμε «λέξη της χρονιάς», εννοούμε κάποια λέξη που ακούστηκε πολύ μέσα στη χρονιά που κοντεύει να τελειώσει. Δεν είναι υποχρεωτικό να είναι νεολογισμός· μπορεί να είναι λέξη που υπάρχει ήδη, αλλά να έχει πάρει καινούργια σημασία ή γενικά να σημάδεψε τη χρονιά που τελειώνει. Τη «λέξη» την εννοούμε με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή γίνονται δεκτοί και σύμπλοκοι όροι (το 2018 λέξη της χρονιάς ήταν σύμπλοκος όρος, Συμφωνία των Πρεσπών ενώ το 2017 ξενικός σύμπλοκος όρος, τα φέικ νιουζ) καθώς και ακρώνυμα (το 2014, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο ΕΝΦΙΑ).

Κάθε χρόνο η διαδικασία ξεκινάει περίπου την ίδια εποχή και περιλαμβάνει τρία στάδια, με τρία ισάριθμα άρθρα. Φέτος ξεκινάμε στις 9 Δεκεμβρίου, όπως και πέρυσι.

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι, τα περυσινά αποτελέσματα είναι εδώ. Πέρυσι λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε η γυναικοκτονία, με ρεκόρ ψήφων, στη δεύτερη θέση μακράν το εμβόλιο και στην τρίτη ο αρνητής. Τα προπέρσινα αποτελέσματα είναι εδώ. Πρόπερσι λέξη της χρονιάς αναδείχτηκε ο κορονοϊός, ενώ ακολούθησε το λοκντάουν και το σκόιλ ελικικού. Τα αποτελέσματα του 2019 υπάρχουν εδώ. Το 2019 είχατε αναδείξει λέξη της χρονιάς την κανονικότητα, με διαφορά από τη δεύτερη, την αριστεία, και τρίτη τη γυναικοκτονία. Τα αποτελέσματα του 2018 θα τα βρείτε εδώ. Το 2018 ψηφίστηκε λέξη της χρονιάς η Συμφωνία των Πρεσπών, με αρκετή διαφορά από τη δεύτερη τιναφτόρε και από την τρίτη, Μακεδονικό. Τα αποτελέσματα του 2017 θα τα βρείτε εδώ. Το 2017 είχατε ψηφίσει λέξη της χρονιάς τον  όρο φέικ νιουζ ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση είχαμε ισοβαθμία των όρων POS και αντισπισιστής. Τα αποτελέσματα του 2016 θα τα βρείτε εδώ. Λέξη της χρονιάς για το 2016 ψηφίστηκε το Μπρέξιτ και ακολούθησαν πρόσφυγες και χοτ σποτ. Τα αποτελέσματα του 2015 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2015 λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο σύμπλοκος όρος κάπιταλ κοντρόλς, στη δεύτερη θέση είχαμε τον όρο πρώτη φορά αριστερά και στην τρίτη το γκρέξιτ. Τα αποτελέσματα του 2014 θα τα βρείτε εδώ. Το 2014 λέξη της χρονιάς ήταν, όπως είπαμε, ο ΕΝΦΙΑ, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ιπτάμενοι αναρχικοί και στην τρίτη ο ένοικος του τάφου. Τα αποτελέσματα του 2013 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2013, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε το σαξές στόρι, ενώ στη δεύτερη θέση ήρθε η βιαποπουκιανπροέρχεται και στην τριτη θέση τα άκρα/θεωρία των άκρων. Τα αποτελέσματα του 2012 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2012 είχατε ψηφίσει για λέξη της χρονιάς την επαναδιαπραγμάτευση, στη δεύτερη  θέση το εγέρθουτου και στην τρίτη την αλληλεγγύη. Αν θέλετε να πάμε ακόμα πιο πίσω, τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας του 2011 βρίσκονται εδώ. Το 2011 πρώτη είχε έρθει, με διαφορά, η λέξη αγανακτισμένοι, ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση ισοβάθμησαν το κούρεμα και το χαράτσι. Τέλος, τα αποτελέσματα, του 2010, βρίσκονται εδώ. Το 2010, πρώτη χρονιά του… θεσμού, είχε έρθει πρώτη η λέξη μνημόνιο, ακολούθησε με μικρή διαφορά το ΔουΝουΤου και την τριάδα έκλεισε η τρόικα. Το 2009 δεν είχε διοργανωθεί διαγωνισμός από το ιστολόγιο.

Ίσως σας κούρασε αυτή η αναδρομή αλλά δεν είναι χωρίς ενδιαφέρον πιστεύω, έχουμε μια λεξιλογική επισκόπηση της δωδεκαετίας με τον τρόπο αυτό.

Γυναικοκτονία, μια «ενοχλητική» λέξη που καθιερώνεται

Πριν από λίγο καιρό, ο ιστότοπος ΕΤΕΡΟΝ, που αξίζει την προσοχή σας, μου ζήτησε να γράψω ένα άρθρο για τον όρο «γυναικοκτονία» και την αποδοχή του, που θα αποτελούσε μέρος ενός αφιερώματος στη γυναικοκτονία.

Το αφιέρωμα («μηνιαίος φάκελος») δημοσιεύτηκε πράγματι την περασμένη εβδομάδα, μαζί και το άρθρο μου. Σήμερα που είναι η Ημέρα της Γυναίκας το αναδημοσιεύω και στο ιστολόγιο.

Κάθε Δεκέμβριο, ανάμεσα στους πολλούς απολογισμούς που γίνονται καθώς τελειώνει η χρονιά, έχουμε και την ανακήρυξη της «Λέξης της χρονιάς». Σε άλλες χώρες και γλώσσες, αυτό γίνεται από μεγάλα λεξικά· ας πούμε, σύμφωνα με τους λεξικογράφους του Oxford Dictionary, η λέξη του 2021 ήταν vax, το εμβόλιο.

Στην Ελλάδα δεν βρέθηκε λεξικογραφικός φορέας να το αναλάβει, αλλά το ιστολόγιο «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», που διαχειρίζομαι, πραγματοποιεί κάθε χρόνο ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς· κι έτσι, Λέξη της χρονιάς για το 2021 ψηφίστηκε, με μεγάλη μάλιστα διαφορά και με ρεκόρ συμμετοχής στην ψηφοφορία, η λέξη «γυναικοκτονία».

Η ανάδειξη αυτή εξέπληξε πολλούς, αφού το 2021 κυριαρχήθηκε από την πανδημία και την εμβολιαστική προσπάθεια, που γέννησαν αρκετούς νεολογισμούς. Από την άλλη, ενώ ο όρος «γυναικοκτονία» έχει εμφανιστεί στη γλώσσα μας εδώ και μερικά χρόνια, είναι γεγονός ότι μέσα στο 2021 γνώρισε κατακόρυφη αύξηση της συχνότητας χρήσης του, δυστυχώς εξαιτίας ορισμένων προβεβλημένων γυναικοκτονιών, όπως στα Γλυκά Νερά.

Μια περιήγηση στις λέξεις του 2021

Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε χτες στο ηλεπεριοδικό 2020mag. Όπως θα ξέρετε, στο ηλεπεριοδικό αυτό δημοσιεύω άρθρα με Λέξεις της επικαιρότητας -σαν εκείνα που δημοσίευα κάθε μήνα στα Ενθέματα της Αυγής. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα μου αυτά τα άρθρα, 14 ως τώρα. Η εικονογράφηση είναι του περιοδικού. Στην εδώ δημοσίευση κάνω μερικές δευτερεύουσες αλλαγές.

Το άρθρο αποτελεί μια λεξιλογική ανασκόπηση του 2021 και από αυτή την άποψη έχει πολλά και αναπόφευκτα κοινά στοιχεία με άλλα άρθρα του ιστολογίου, αφού πριν από μερικές μέρες ψηφίσαμε κι εμείς εδώ τη Λέξη του 2021, όπως κάνουμε κάθε χρόνο από το 2010. Ζητώ συγγνώμη από τους τακτικούς αναγνώστες που σήμερα θα διαβάσουν πράγματα σε γενικές γραμμές ξαναειπωμένα, αλλά η σημερινη επισκόπηση είναι, ας πούμε, η οριστική, ύστερα από την αναπληροφόρηση που υπήρξε με την ψηφοφορία και με τη συζήτηση που προηγήθηκε και ακολούθησε.

Με το σημερινό άρθρο μπορούμε να πούμε ότι ολοκληρώνεται η ανασκόπηση του λεξιλογικού 2021 και ξεκινάει το λεξιλογικό 2022. Καλή λεξιλογική χρονιά λοιπόν!

 

Μια περιήγηση στις Λέξεις του 2021

Η συνεργασία μου με το 2020mag εγκαινιάστηκε, τον Ιανουάριο του 2021, με ένα άρθρο ανασκόπησης των λέξεων του 2020. Ταιριάζει λοιπόν να επιχειρήσω και φέτος την ίδια λεξιλογική ανασκόπηση, αφού εμείς εδώ λεξιλογούμε.

Η ανασκόπηση θα βασιστεί στη συζήτηση και στην ψηφοφορία που έγινε στο ιστολόγιο που διατηρώ, και που σας προτείνω να επισκεφτείτε, που έχει τίτλο ίδιον με τη στήλη μας, Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία.

Όταν κάνουμε απολογισμούς, συχνά λέμε ότι «η χρονιά που πέρασε δεν ήταν μια χρονιά σαν όλες τις άλλες». Αυτή η φράση κάποτε μας φαινόταν κλισέ, αλλά εδώ και δυο χρόνια νομίζω πως δικαιολογείται απόλυτα.

Το 2021, όπως και το 2020, βρέθηκε κι αυτό, ολόκληρο μάλιστα, κάτω από το στίγμα της κορόνας. Κι έτσι, και τούτη η χρονιά κυριαρχήθηκε από πανδημικές λέξεις, που ήταν αναπόφευκτο να μονοπωλήσουν την ανασκόπηση, αν και υπάρχει μια μετατόπιση -το 2020 είχαμε την πανδημία καθαυτή, τον ιό και τα πολλά ονόματά του και στις διάφορες μορφές λοκντάουν, ενώ το 2021 η έμφαση βρέθηκε στο εμβόλιο, την εκστρατεία εμβολιασμού και τις σχετικές αντιπαραθέσεις.

Λοιπόν, το εμβόλιο καταρχάς, ή ίσως στον πληθυντικό, τα εμβόλια, έχουν μια από τις πρώτες θέσεις στην ανασκόπησή μας. Και βέβαια τα εμβόλια είχαν πρώτη και δεύτερη δόση, νομίζω όμως ότι ο όρος που ξεχώρισε ήταν η τρίτη δόση, αν και έχουμε επίσης τους όρους ενισχυτική και αναμνηστική δόση (και υπήρξε και μια μικρή διαμάχη, αν η τρίτη δόση είναι αναμνηστική ή ενισχυτική). Να αναφέρουμε και τις πατέντες των εμβολίων και το αίτημα για άρση των πατεντών.

Κοντά σ’ αυτά, τα ουσιαστικά εμβολιασμένοι και ανεμβολίαστοι. Επειδή όμως είχαμε και τις δόσεις, ακούγεται επίσης ο όρος πλήρως εμβολιασμένος ή διπλοεμβολιασμένος. Βέβαια, όποιος έχει κάνει τη δεύτερη δόση δεν θα θεωρείται εσαεί «πλήρως» εμβολιασμένος και ίσως δεν θα έχει πια πιστοποιητικό εμβολιασμού. Να βάλουμε εδώ και τη νόσηση ή το πιστοποιητικό νόσησης -και τη βαριά νόσηση. Είχαμε και τα μονοδοσικά και διδοσικά εμβόλια· τριτοδοσίτης δεν ανέτειλε ακόμα, λέμε όμως τριτοεμβολιασμένος.

Αλλά δεν τελειώσαμε με τα εμβόλια, μόλις τώρα αρχίζουμε. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές λέξεις που πρωταγωνίστησε στη χρονιά είναι και η λέξη αντιεμβολιαστής, που υπήρχε βέβαια και νωρίτερα (αν και τα λεξικά δεν την έχουν), αλλά πρώτη φορά ακούστηκε τόσο πολύ. Να βάλουμε και τον όρο αρνητής, που στην πορεία επεκτάθηκε -είχαμε ας πούμε τον αρνητή απογραφής. Οι αντιεμβολιαστές συχνά χαρακτηρίζονται ψεκασμένοι, όρος που κάθε άλλο παρά νέος είναι -φέτος όμως είδα να γενικεύεται η χρήση των συντμήσεων η ψέκα ή ο ψεκ, ή και το πρώτο συνθετικό πχ ψεκογιατρός (γιατρός που εκφράζει θέσεις που θεωρούνται ψεκασμένες). Να αναφέρουμε εδώ την ορολογία των ακραίων αρνητών του εμβολιασμού, τους ακροδεξιούς θεματοφύλακες / αυτόχθονες ιθαγενείς. Χαρακτηριστικά δείγματα της ορολογίας που χρησιμοποιούν είναι όροι όπως το μπόλι και μπολιασμένος  ή τρυπημένος. Στη δημοσιογραφική ορολογία ακούγονται και τα κορονοπάρτι, που είτε γίνονται με περιφρόνηση των περιορισμών σε μάσκες και αποστάσεις είτε γίνονται για να κολλήσουν σκόπιμα οι συμμετέχοντες ώστε να αποφύγουν τον εμβολιασμό.

Λέξη που επίσης ακούστηκε πολύ ήταν η υποχρεωτικότητα, των εμβολιασμών εννοείται. Και η συνέπειά της, η αναστολή εργασίας. Ακούστηκε αρκετά και η επιτροπή λοιμωξιολόγων, ενώ επίσης συζητήθηκε το ακαταδίωκτο που έχει θεσπιστεί ή ζητείται να θεσπιστεί για τα μέλη διάφορων επιτροπών.

Μια άλλη ομάδα πανδημικών λέξεων έχει να κάνει με τα τεστ: μοριακό τεστ ή τεστ PCR, ράπιντ τεστ και σελφ τεστ (οι όροι ταχυτέστ και αυτοτέστ που είχαμε προτείνει, δεν επιασαν φυσικά). Για τους εμβολιασμούς, αλλά όχι μόνο, ακούστηκε πολύ και η πλατφόρμα, που ανοίγει κάθε τόσο. Ακούστηκε και ο όρος ξεστοκάρισμα για τα εμβόλια, ενώ κάπου πρέπει να αναφερθεί και το πρωτόκολλο.

Από κάποιους η πανδημία θεωρείται πανδημία των ανεμβολίαστων. Σε κάθε περίπτωση, κάθε μέρα παρακολουθούμε με ανησυχία τους αριθμούς των διασωληνωμένων, που εισάγονται στις ΜΕΘ, ενώ πρόσφατα έγινε πολύς λόγος και για VIP ΜΕΘ, που μένουν κενές για να διατεθούν στους ισχυρούς. Να πούμε και για τα ράντζα, και να σημειώσουμε και τις κλινικές COVID, δηλαδή δημόσια συνήθως νοσοκομεία, που δέχονται μόνο περιστατικά κορονοϊού.

Είπα για τον κορονοϊό και θυμήθηκα τις μεταλλάξεις του και τις παραλλαγές του, δυο ελληνικά γράμματα που έγιναν διάσημα παγκοσμίως, τα Δέλτα και Όμικρον.

Ένας όρος που επίσης ακούστηκε αν και δεν τονίστηκε όσο πιστεύω ότι θα έπρεπε είναι η  υπερβάλλουσα θνησιμότητα. Ενώ οι συχνές εμφανίσεις του πρωθυπουργού στην τηλεόραση ονομάστηκαν, ανακριβώς ίσως, διαγγέλματα.

Και για να τελειώσουμε με την πανδημία, θα θυμίσω ότι υπάρχουν και όροι που ακούστηκαν πολύ στην αρχή της χρονιάς αν και σήμερα ελάχιστα ακούγονται, όμως σε μια ανασκόπηση πρέπει να τους συμπεριλάβουμε: κλικ αγουέι, κλικ ινσάιντ, και γενικώς «έξυπνα μέτρα«. Να αναφέρουμε και την πανδημική φράση που χρησιμοποιήθηκε πολύ στα σόσιαλ: Δεν υπάρχουν μελέτες.

Κι όμως, στην ψηφοφορία που έγινε στο ιστολόγιο, πρώτευσε, και μάλιστα με χαρακτηριστική διαφορά από τη δεύτερη λέξη και με ρεκόρ ψήφων, ένας όρος μη πανδημικός, η γυναικοκτονία.

Πώς να εξηγήσουμε αυτή την προτίμηση; Μήπως μέσα στον πανδημικό ζόφο θελήσαμε να «επιστρέψουμε στην κανονικότητα» και να ψηφίσουμε μια μη πανδημική λέξη, έστω και απαίσια; («Ψηφίζω λέξεις που δεν θέλω να ξανακούσω», είχε αιτιολογήσει την επιλογή της μια φίλη του ιστολογίου).

Ομολογώ πως χάρηκα πολύ για τη νικήτρια λέξη, αφού έχω επανειλημμένα διαξιφιστεί στα σόσιαλ με διαφόρους που επιμένουν ότι η λέξη «δεν υπάρχει» ή (επιχείρημα Μπογδάνου) ότι… μειώνει τις γυναίκες αφού, τάχα, δεν τις θεωρεί ανθρώπους. Η αλήθεια είναι ότι στη χρονιά που πέρασε είδαμε θεαματική εδραίωση της χρήσης του όρου από μέινστριμ μέσα, οπότε η πρωτιά στην ψηφοφορία έχει βάση αλλά και αξία.

Κατά τα άλλα, η πανδημία δεν άφησε μεγάλα περιθώρια για άλλες λέξεις. Ωστόσο, πλάι στη γυναικοκτονία είχαμε επίσης το ελληνικό MeToo, ενώ ένας όρος που ακούστηκε πολύ ήταν και η συνεπιμέλεια, εννοείται των παιδιών, με την ευκαιρία της συζήτησης του σχετικού νομοσχεδίου.

Το καλοκαίρι με τις εξόχως καταστροφικές πυρκαγιές είχαμε κάμποσες λέξεις που ακούστηκαν, από τις οποίες θα ξεχωρίσω την αναζωπύρωση αλλά και τις εκκενώσεις, όπως και τους Ρουμάνους πυροσβέστες. Είχαμε επίσης το βουλεβάρτο του δημάρχου Αθηναίων, αλλά και τις φρεγάτες που αγοράζουμε από τη Γαλλία. Ακούστηκε αρκετά και η απολιγνιτοποίηση.

Το φθινόπωρο είχαμε το κύμα ακρίβειας με τους φουσκωμένους λογαριασμούς, αλλά και την απογραφή, που έτσι όπως έγινε φέτος έδωσε τον νέο όρο αυτοαπογραφή.

Ακούστηκε αρκετά και ο όρος επαναπροώθηση (ή στο αγγλικό ισοδύναμό του, push-back) των προσφύγων. Και το θάρρος της Ingeborg Beugel στην αντιπαράθεσή της στην επεισοδιακή συνέντευξη τύπου με τον πρωθυπουργό έδωσε μια φράση που ήδη έχει μεταπλαστεί σε διάφορα μιμίδια: Have you been to Samos? You have not been to Samos.

Και βέβαια, στο ραδιοτηλεοπτικό τοπίο ακούστηκε πολύ και φέτος, και έχει σχεδόν εδραιωθεί, ο όρος πετσωμένα (μέσα ενημέρωσης). Ο όρος ξεκίνησε βέβαια από τη λίστα Πέτσα, διατηρείται όμως και τώρα που ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος έχει αναλάβει άλλα καθήκοντα. Με τον τρόπο αυτό αναβαπτίζεται ένας παλιός όρος της ελληνικής πολιτικής σκηνής -στο δεύτερο μισό του 19^ου αιώνα πέτσωμα ονομάζονταν οι παροχές σε διάφορες παραστρατιωτικές ομάδες, που πρόσκεινταν σε κομματάρχες, και που υποτίθεται ότι έκαναν ανταρτοπόλεμο κατά της Τουρκίας. Τα «πετσώματα» δηλαδή οι δαπάνες υποτίθεται για την αλλαγή των υποδημάτων τους, ήταν ένας εύσχημος τρόπος χρηματοδότησης.

Κι επειδή τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης είναι λίγο ή πολύ πετσωμένα, έχει αξία να διατηρηθούν και να δυναμώσουν ανεξάρτητες φωνές σαν το 2020mag.gr.

Να είναι γόνιμη και τούτη η λεξιλογική χρονιά μας, και του χρόνου να λιγοστέψουν -ή και να χαθούν εντελώς- οι πανδημικές λέξεις!

Γυναικοκτονία, η λέξη του 2021

Όπως ξέρουν οι φίλοι του ιστολογίου, χτες το βράδι έληξε η ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς, που είχε αρχίσει από τις 15 Δεκεμβρίου πάνω σε λέξεις που εσείς είχατε προτείνει με τα σχόλιά σας σε προηγούμενο άρθρο. Δεν μας χρειάζεται σασπένς, γι’ αυτό και ο τίτλος φανερώνει αμέσως την ετυμηγορία σας: λέξη της χρονιάς, λέξη του 2021, είναι η γυναικοκτονία. Τη βλέπετε άλλωστε να φιγουράρει σε περίοπτη θέση στο υπέροχο λεξοσύννεφο που έφτιαξε ο φίλος μας ο Στάζιμπος, που είναι άλλωστε κάθε χρόνο ο μάγος που στήνει όλον τον μηχανισμό της Λέξης της χρονιάς και που χωρίς τη δική του υλικοτεχνική υποστήριξη δεν θα γινόταν τίποτα.

Σε μια δεύτερη συνεχόμενη χρονιά σημαδεμένη από την πανδημία, και ειδικότερα κάτω από τον αστερισμό των εμβολίων, θα περίμενε κανείς να πρωτεύσει κάποια πανδημική, και ειδικότερα εμβολιακή, λέξη. Κι όμως, φέτος έγινε η μεγάλη έκπληξη. Πρώτη, με τεράστια διαφορά και σπάζοντας όλα τα ρεκόρ, ήρθε μια μη πανδημική λέξη, η γυναικοκτονία! (Προχτές σας είχα καλέσει να μαντέψετε ποια θα είναι η Λέξη της χρονιάς, και λίγοι σχετικά μάντεψαν τη γυναικοκτονία: Συμέλα Ψ., Λάμπρος, Νίκος Κ., Γιώργος Μ., Μίλτος86, Tsikaboum -κερδίζουν αιώνια δόξα και τα ονόματά τους θα γραφτούν με χρυσά γράμματα σε αναμνηστική πλάκα που θα εντοιχιστεί στα γραφεία του ιστολογίου, όταν αποκτήσουμε, στον τρίτο όροφο).

Μαντέψτε τη Λέξη της χρονιάς για το 2021!

Σε 72 ώρες, στις 6 μ.μ. (ώρα Ελλάδος) της Πέμπτης 30 Δεκεμβρίου, θα κλείσει η ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς 2021, που έχει αρχίσει από τις 15 Δεκεμβρίου. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν το πρωί της παραμονής, 31.12.2021.

Με τούτο το εμβόλιμο άρθρο θέλω αφενός να σας υπενθυμίσω ότι αν θέλετε να ψηφίσετε πρέπει να βιαστείτε, και αφετέρου να κάνω έναν πρόχειρο και γρήγορο διαγωνισμό, κάτι άλλωστε που είχε ζητηθεί από κάποιους σχολιαστές.

Αν λοιπόν ΔΕΝ έχετε ακόμα ψηφίσει, μπορείτε να ψηφίσετε στην ωραιότατη ειδική σελίδα που έχει φτιαχτεί γι’ αυτό τον σκοπό.

Και στα σχόλιά σας εδώ σας καλώ να μαντέψετε ποια λέξη, μία μόνο, θα έρθει πρώτη μόλις ανοίξουν οι κάλπες παραμεθαύριο. Δεν είναι βέβαια ανάγκη να έχετε ψηφίσει αυτή τη λέξη, εδώ ζητάμε την «παράσταση νίκης», να μας πείτε ποια λέξη θεωρείτε πως θα αναδειχτεί νικήτρια.

Εγώ βέβαια ξέρω ποιες λέξεις προηγούνται, οπότε δεν θα πάρω μέρος σε αυτό τον διαγωνισμό, ούτε και το έτερο μέλος της εφορευτικής επιτροπής. Εσάς όμως τίποτα δεν σας εμποδίζει. Κάποιοι έχετε ήδη κάνει σχετική πρόβλεψη σε σχόλιο στο προηγούμενο άρθρο, αλλά για διευκόλυνση σας παρακαλώ να τα επαναλάβετε εδώ. Και θα σας δώσω ένα τιπ: Φέτος, υπάρχει μία λέξη που από την αρχή πήρε προβάδισμα και εκτός υπερσυγκλονιστικού απροόπτου θα βγει πρώτη με διαφορά και με ρεκόρ ψήφων.

Ποια όμως είναι αυτή; Εσείς θα τη μαντέψετε!

Να θυμηθούμε όμως τις 42 λέξεις που έχουν μπει στον τελικό κατάλογο της ψηφοφορίας:

 

ακαταδίωκτο	MeToo
αναζωπύρωση	ΜΕΘ
αναμνηστική δόση	μεταλλάξεις
αναστολή εργασίας	μονοδοσικό
ανεμβολίαστος	μονοκλωνικά
αντιεμβολιαστής	μπόλι
απογραφή	νόσηση
απολιγνιτοποίηση	Όμικρον
αρνητής	πανδημία των ανεμβολίαστων
αυτοαπογραφή	πετσωμένος
γυναικοκτονία	πιστοποιητικό εμβολιασμού
Δέλτα	πιστοποιητικό νόσησης
διάγγελμα	πλατφόρμα
διασωληνωμένοι	push-back
διπλοεμβολιασμένος	πυρκαγιές
εκκένωση	Ρουμάνοι πυροσβέστες
εμβόλιο	σελφ τεστ
ενισχυτική δόση	συνεπιμέλεια
έξυπνα μέτρα	τρίτη δόση
κορονοπάρτι	υποχρεωτικότητα
ΚΥΑ	ψέκα

Έχετε καιρό να κάνετε προβλέψεις μέχρι τα μεσάνυχτα της Πέμπτης 30.12.21

Ψηφίστε τη Λέξη της χρονιάς για το 2021!

Τις προάλλες, και ακριβέστερα την περασμένη Πέμπτη, 9 του μηνός, σας είχα καλέσει να επαναλάβουμε το πείραμα των ένδεκα τελευταίων ετών και να διαλέξουμε τη λέξη της χρονιάς, τη λέξη του 2021. Στο άρθρο εκείνο προτείνατε τις υποψήφιες λέξεις, τώρα λοιπόν θα ψηφίσουμε αυτήν ή αυτές που θεωρούμε «λέξη της χρονιάς».

Πέρυσι είχαν μπει στην ψηφοφορία 65 λέξεις. Φέτος η εφορευτική επιτροπή επέστρεψε στην απάντηση για όλα, τις 42 λέξεις, ευελπιστώντας να εκφραστούν καλύτερα οι προτιμήσεις σας, χωρίς να διασπαστούν σε ομόρριζες ή συναφείς λέξεις.

Και φέτος, η εφορευτική επιτροπή αποφάσισε να ακολουθήσει την πάγια τα τελευταία χρόνια τακτική και να μην επιτρέψει τη δυνατότητα που υπήρχε παλαιότερα, δηλαδή να μπορείτε να προτείνετε κι άλλες λέξεις εκτός του τελικού καταλόγου. Η δυνατότητα αυτή δημιουργεί τεχνικές δυσκολίες, μακραίνει πολύ τον κατάλογο των λέξεων και δεν οδηγεί σε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα αφού αυτές οι εκτός καταλόγου λέξεις σπάνια συγκεντρώνουν πολλές ψήφους.

Οι 42 λέξεις που μπαίνουν σε ψηφοφορία είναι:

ακαταδίωκτο	MeToo
αναζωπύρωση	ΜΕΘ
αναμνηστική δόση	μεταλλάξεις
αναστολή εργασίας	μονοδοσικό
ανεμβολίαστος	μονοκλωνικά
αντιεμβολιαστής	μπόλι
απογραφή	νόσηση
απολιγνιτοποίηση	Όμικρον
αρνητής	πανδημία των ανεμβολίαστων
αυτοαπογραφή	πετσωμένος
γυναικοκτονία	πιστοποιητικό εμβολιασμού
Δέλτα	πιστοποιητικό νόσησης
διάγγελμα	πλατφόρμα
διασωληνωμένοι	push-back
διπλοεμβολιασμένος	πυρκαγιές
εκκένωση	Ρουμάνοι πυροσβέστες
εμβόλιο	σελφ τεστ
ενισχυτική δόση	συνεπιμέλεια
έξυπνα μέτρα	τρίτη δόση
κορονοπάρτι	υποχρεωτικότητα
ΚΥΑ	ψέκα

Μερικά τεχνικά ζητήματα:

• Δεν ψηφίζουμε εδώ, αλλά χρησιμοποιούμε την ωραιότατη ειδική σελίδα που έχει φτιάξει ο πρόεδρος της εφορευτικής επιτροπής, ο αγαπητός Στάζιμπος (ή Stazybo Horn). Όπως και πέρυσι, οι λέξεις δεν παρουσιάζονται με την αλφαβητική σειρά (όπως εδώ παραπάνω) αλλά κάθε φορά με διαφορετική, τυχαία σειρά.
• Εδώ, στο άρθρο μας αυτό, μπορούμε να ανακοινώνουμε τι ψηφίσαμε, να κάνουμε προγνωστικά, κτλ.
• Ψηφίζουμε το πολύ τρεις λέξεις –όχι υποχρεωτικά τρεις, μπορείτε και μία μόνο ή δύο.
• Η ψηφοφορία θα διαρκέσει έως τις 18:00 της Πέμπτης 30 Δεκεμβρίου [και όχι ως τα μεσάνυχτα όπως κακώς είχα γράψει στο προηγούμενο άρθρο!]. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν, καλώς εχόντων των πραγμάτων, το πρωί της παραμονής της πρωτοχρονιάς.

Μπορείτε να ψηφίσετε νεολογισμό, μπορείτε να ψηφίσετε υπάρχουσα λέξη που πήρε νέα σημασία μέσα στη χρονιά, μπορείτε να ψηφίσετε λέξη που ακούστηκε πολύ στη χρονιά που πέρασε –εγώ έχω τις προτιμήσεις μου, αλλά δεν θα τις φανερώσω.

Πέρυσι είχαμε σπάσει κάθε ρεκόρ συμμετοχής, αφού είχαν ψηφίσει 2.817 φίλοι του ιστολογίου. Δύσκολο να κάνουμε φέτος νέο ρεκόρ, αλλά ποτέ δεν ξέρει κανείς.

Επαναλαμβάνω, για να ψηφίσετε κλικάρετε εδώ! Γράφω εδώ τον ευκολομνημόνευτο σύνδεσμο: http://j.mp/ltx2021

Υ.Γ. Αν έχετε δικό σας ιστολόγιο και θέλετε να βάλετε μπανεράκι της ψηφοφορίας, μπορείτε να ενσωματώσετε τον εξής κώδικα:

ΚΩΔΙΚΑΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗΣ

<a href="http://j.mp/ltx2021">
<img src="https://i.imgur.com/JDAn463.jpg" alt="Ψήφισες για τη λέξη της χρονιάς;" title="Ψήφισες για τη λέξη της χρονιάς;" width="50%"></a>

Προσοχή! Να μην γίνουν πλάγια τα «αυτάκια».

Το width=»50%» μπορεί να παραλειφθεί, ή να πάρει όποια τιμή απαιτείται.

Οι διαστάσεις της εικόνας είναι 480×480.
Άλλες διαστάσεις, εδώ: μισή https://i.imgur.com/XiU4Dm5.jpg, διπλάσια https://imgur.com/09hbFBv.jpg

Ποια είναι η λέξη της χρονιάς για το 2021;

Το τέλος της χρονιάς παραδοσιακά είναι καιρός απολογισμών. Το ιστολόγιο προσπαθεί να τηρεί ευλαβικά τις παραδόσεις κι έτσι με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε ένα εγχείρημα που φέτος επαναλαμβάνεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, για δωδέκατη χρονιά: πράγματι, ήρθε και φέτος το πλήρωμα του χρόνου για να διαλέξουμε τη Λέξη της Χρονιάς για το 2021.

Όταν λέμε «λέξη της χρονιάς», εννοούμε κάποια λέξη που ακούστηκε πολύ μέσα στη χρονιά που κοντεύει να τελειώσει. Δεν είναι υποχρεωτικό να είναι νεολογισμός· μπορεί να είναι λέξη που υπάρχει ήδη, αλλά να έχει πάρει καινούργια σημασία ή γενικά να σημάδεψε τη χρονιά που τελειώνει. Τη «λέξη» την εννοούμε με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή γίνονται δεκτοί και σύμπλοκοι όροι (το 2018 λέξη της χρονιάς ήταν σύμπλοκος όρος, Συμφωνία των Πρεσπών ενώ το 2017 ξενικός σύμπλοκος όρος, τα φέικ νιουζ) καθώς και ακρώνυμα (το 2014, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο ΕΝΦΙΑ).

Κάθε χρόνο η διαδικασία ξεκινάει περίπου την ίδια εποχή και περιλαμβάνει τρία στάδια, με τρία ισάριθμα άρθρα. Φέτος ξεκινάμε στις 9 Δεκεμβρίου, όπως και πέρυσι.

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι, τα περυσινά αποτελέσματα είναι εδώ. Πέρυσι λέξη της χρονιάς αναδείχτηκε, αναπόφευκτα, ο κορονοϊός, ενώ ακολούθησε το λοκντάουν και το σκόιλ ελικικού. Τα προπέρσινα αποτελέσματα υπάρχουν εδώ. Πρόπερσι είχατε αναδείξει λέξη της χρονιάς την κανονικότητα, με διαφορά από τη δεύτερη, την αριστεία, και τρίτη τη γυναικοκτονία. Τα αποτελέσματα του 2018 θα τα βρείτε εδώ. Το 2018 ψηφίστηκε λέξη της χρονιάς η Συμφωνία των Πρεσπών, με αρκετή διαφορά από τη δεύτερη τιναφτόρε και από την τρίτη, Μακεδονικό. Τα αποτελέσματα του 2017 θα τα βρείτε εδώ. Το 2017 είχατε ψηφίσει λέξη της χρονιάς τον  όρο φέικ νιουζ ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση είχαμε ισοβαθμία των όρων POS και αντισπισιστής. Τα αποτελέσματα του 2016 θα τα βρείτε εδώ. Λέξη της χρονιάς για το 2016 ψηφίστηκε το Μπρέξιτ και ακολούθησαν πρόσφυγες και χοτ σποτ. Τα αποτελέσματα του 2015 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2015 λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο σύμπλοκος όρος κάπιταλ κοντρόλς, στη δεύτερη θέση είχαμε τον όρο πρώτη φορά αριστερά και στην τρίτη το γκρέξιτ. Τα αποτελέσματα του 2014 θα τα βρείτε εδώ. Το 2014 λέξη της χρονιάς ήταν, όπως είπαμε, ο ΕΝΦΙΑ, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ιπτάμενοι αναρχικοί και στην τρίτη ο ένοικος του τάφου. Τα αποτελέσματα του 2013 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2013, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε το σαξές στόρι, ενώ στη δεύτερη θέση ήρθε η βιαποπουκιανπροέρχεται και στην τριτη θέση τα άκρα/θεωρία των άκρων. Τα αποτελέσματα του 2012 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2012 είχατε ψηφίσει για λέξη της χρονιάς την επαναδιαπραγμάτευση, στη δεύτερη  θέση το εγέρθουτου και στην τρίτη την αλληλεγγύη. Αν θέλετε να πάμε ακόμα πιο πίσω, τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας του 2011 βρίσκονται εδώ. Το 2011 πρώτη είχε έρθει, με διαφορά, η λέξη αγανακτισμένοι, ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση ισοβάθμησαν το κούρεμα και το χαράτσι. Τέλος, τα αποτελέσματα, του 2010, βρίσκονται εδώ. Το 2010, πρώτη χρονιά του… θεσμού, είχε έρθει πρώτη η λέξη μνημόνιο, ακολούθησε με μικρή διαφορά το ΔουΝουΤου και την τριάδα έκλεισε η τρόικα. Το 2009 δεν είχε διοργανωθεί διαγωνισμός από το ιστολόγιο.

Ίσως σας κούρασε αυτή η αναδρομή αλλά δεν είναι χωρίς ενδιαφέρον πιστεύω, έχουμε μια λεξιλογική επισκόπηση της ενδεκαετίας με τον τρόπο αυτό.

Στο περσινό αντίστοιχο άρθρο, είχα γράψει ότι «φέτος δεν είναι μια χρονιά σαν όλες τις άλλες. Αυτή η φράση κάποτε μας φαινόταν κλισέ, αλλά για το 2020 νομίζω πως δικαιολογείται απόλυτα» και γι’ αυτό «η χρονιά κυριαρχήθηκε από πανδημικές λέξεις».

Το 2021 όμως, όπως και το 2020, βρέθηκε κι αυτό, ολόκληρο μάλιστα, κάτω από το στίγμα της κορόνας. Κι έτσι, και τούτη η χρονιά κυριαρχήθηκε από πανδημικές λέξεις, που αναπόφευκτα θα μονοπωλήσουν και τούτη εδώ την ανασκόπηση, αν και υπάρχει μια μετατόπιση -πέρυσι είχαμε την πανδημία καθαυτή, τον ιό και τα πολλά ονόματά του και το λοκντάουν, ενώ φέτος έχουμε την έμφαση στο εμβόλιο, την εκστρατεία εμβολιασμού και τις σχετικές διαφωνίες.

Λοιπόν, το εμβόλιο καταρχάς, ή ίσως στον πληθυντικό, τα εμβόλια, δεν μπορούν να λείπουν από την ανασκόπησή μας. Και βέβαια τα εμβόλια είχαν πρώτη και δεύτερη δόση, νομίζω όμως ότι στο ψηφοδέλτιο πρέπει να μπει η τρίτη δόση, αν και έχουμε επίσης τους όρους ενισχυτική και αναμνηστική δόση. Κοντά σ’ αυτό, τα ουσιαστικά εμβολιασμένοι και ανεμβολίαστοι. Επειδή όμως είχαμε και τις δόσεις, ακούγεται επίσης ο όρος πλήρως εμβολιασμένος ή διπλοεμβολιασμένος. Βέβαια, όποιος έχει κάνει τη δεύτερη δόση δεν θα είναι εσαεί «πλήρως» εμβολιασμένος και ίσως δεν θα έχει πια πιστοποιητικό εμβολιασμού. Να βάλουμε εδώ και τη νόσηση ή το πιστοποιητικό νόσησης.

Αλλά δεν τελειώσαμε με τα εμβόλια, μόλις τώρα αρχίζουμε. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές λέξεις που πρωταγωνίστησε στη χρονιά είναι και η λέξη αντιεμβολιαστής, που υπήρχε βέβαια και νωρίτερα (αν και τα λεξικά δεν την έχουν), αλλά πρώτη φορά ακούστηκε τόσο πολύ. Να βάλουμε και τον όρο αρνητής, που στην πορεία επεκτάθηκε -είχαμε ας πούμε τον αρνητή απογραφής. Οι αντιεμβολιαστές συχνά χαρακτηρίζονται ψεκασμένοι, όρος που κάθε άλλο παρά νέος είναι -φέτος είδα να γενικεύεται η χρήση των συντμήσεων η ψέκα ή ο ψεκ, ή και το πρώτο συνθετικό πχ ψεκογιατρός (γιατρός που εκφράζει θέσεις που θεωρούνται ψεκασμένες).

Λέξη που επίσης ακούστηκε πολύ ήταν η υποχρεωτικότητα, των εμβολιασμών εννοείται. Φρέσκια λέξη, το πρόστιμο των 100 ευρώ, δεν ξέρω αν πρέπει να μπει στην ψηφοφορία. Ακούστηκε αρκετά και η επιτροπή λοιμωξιολόγων, ενώ φετινός όρος είναι και το ακαταδίωκτο που έχει θεσπιστεί ή ζητείται να θεσπιστεί για τα μέλη διάφορων επιτροπών. Κάπου ίσως μπει και το πρωτόκολλο.

Μια άλλη ομάδα πανδημικών λέξεων έχει να κάνει με τα τεστ: μοριακό τεστ ή τεστ PCR, ράπιντ τεστ και σελφ τεστ (οι όροι ταχυτέστ και αυτοτέστ που είχαμε προτείνει, δεν επιασαν φυσικά). Για τους εμβολιασμούς αλλά όχι μόνο ακούστηκε πολύ και η πλατφόρμα, που ανοίγει κάθε τόσο. Ακούστηκε και ο όρος ξεστοκάρισμα για τα εμβόλια.

Από κάποιους η πανδημία θεωρείται πανδημία των ανεμβολίαστων. Σε κάθε περίπτωση, κάθε μέρα παρακολουθούμε με ανησυχία τους αριθμούς των διασωληνωμένων, που εισάγονται στις ΜΕΘ, ενώ πολύ πρόσφατα έγινε λόγος και για VIP ΜΕΘ, που μένουν κενές για να διατεθούν στους ισχυρούς. Να σημειώσουμε και τις κλινικές COVID, δηλαδή δημόσια συνήθως νοσοκομεία, που δέχονται μόνο περιστατικά κορονοϊού.

Είπα για τον κορονοϊό και θυμήθηκα τις μεταλλάξεις του και τις παραλλαγές του. Θα βάλουμε στο ψηφοδέλτιο τα Δέλτα και Όμικρον, τι λέτε;

Και για να τελειώσουμε με την πανδημία, θα θυμίσω ότι υπάρχουν και όροι που ακούστηκαν πολύ στην αρχή της χρονιάς αν και σήμερα ελάχιστα ακούγονται και πρέπει να τους συμπεριλάβουμε: κλικ αγουέι, κλικ ινσάιντ, και γενικώς «έξυπνα μέτρα«. Και εδώ σταματάω, αν και ξέρω ότι έχω παραλείψει κάποιους πανδημικούς όρους.

Μικρό περιθώριο άφησε η πανδημία. Να σημειώσω όμως κάποιους μη πανδημικούς όρους. Είχαμε την άνοιξη, αν θυμάμαι καλά, το ελληνικό MeToo, ενώ ακούστηκε και ο όρος παιδοβιαστής. Όρος που ακούστηκε πολύ ήταν και η συνεπιμέλεια, εννοείται των παιδιών, με την ευκαιρία της συζήτησης του σχετικού νομοσχεδίου.

Το καλοκαίρι με τις εξόχως καταστροφικές πυρκαγιές είχαμε κάμποσες λέξεις που ακούστηκαν, από τις οποίες θα ξεχωρίσω την αναζωπύρωση αλλά και τη μάνικα, ίσως επειδή ο τότε υπουργός δήλωσε ότι όλη τη μέρα είναι με τη μάνικα στο χέρι. Είχαμε επίσης το βουλεβάρτο του δημάρχου Αθηναίων, αλλά και τις φρεγάτες που αγοράζουμε από τη Γαλλία. Ακούστηκε και η απολιγνιτοποίηση.

Λυπάμαι που έχω τόσο λίγες μη πανδημικές λέξεις, αλλά έτσι ήταν η χρονιά. Όμως σίγουρα στα σχόλιά σας θα προσθέσετε κι εσείς αρκετές.

Να θυμίσω ότι ένας κανόνας που έχουμε καθιερώσει σε αυτές τις ψηφοφορίες είναι ότι οι λέξεις που έχουν διακριθεί τα προηγούμενα χρόνια αποκλείονται από την ψηφοφορία, κι έτσι δεν θα έχουμε φέτος τις περσινές «κορονοϊός» και «λοκντάουν».

Έγραψα αρκετά. Σίγουρα θα έχω παραλείψει αξιόλογες υποψηφιότητες. Περιμένω λοιπόν τις δικές σας ιδέες και προτάσεις. Μπορείτε στα σχόλιά σας να δηλώνετε περισσότερες από μία λέξεις που πιστεύετε ότι σημάδεψαν τη χρονιά που τελειώνει, έστω κι αν έχουν ήδη δηλωθεί από προηγούμενους ή από το άρθρο, έτσι ώστε να γίνεται και μια προκαταρκτική στάθμιση.

Αυτό το πρώτο στάδιο, το στάδιο της διατύπωσης των προτάσεων, φέτος θα διαρκέσει έως τη Δευτέρα 13 του μηνός, στις 11 μ.μ. ώρα Ελλάδος, εκτός αν η υπόλοιπη εφορευτική επιτροπή (λέγε με Στάζιμπο) αποφασίσει διαφορετικά. Στη συνέχεια, η εφορευτική επιτροπή θα συγκεντρώσει τις επικρατέστερες προτάσεις (συνήθως είναι γύρω στις 50, πέρυσι είχαμε 65) και θα τις θέσει σε ψηφοφορία.

Η ψηφοφορία φέτος θα ξεκινήσει την Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου και θα διαρκέσει ως τα μεσάνυχτα της 30ής Δεκεμβρίου. Παραμονή πρωτοχρονιάς θα έχουμε τα αποτελέσματα και θα ξέρουμε ποιαν διαλέξατε για Λέξη του 2021.

Λέξη της χρονιάς διαλέγουν βέβαια και άλλοι οργανισμοί, εδώ και πολλά χρόνια μάλιστα. Το λεξικό Collins ανακήρυξε Λέξη της χρονιάς τον όρο NFT (non-fungible token) –εδώ μπορείτε να δείτε τις 10 λέξεις της μικρής λίστας του, ενώ και το dictionary.com επέλεξε έναν μη πανδημικό όρο, τη λέξη allyship. Από την άλλη, τo λεξικό OED της Οξφορδης επέμεινε πανδημικά και διάλεξε τον όρο vax (που δίνει και πολλά παράγωγα).

Αλλά αυτά αποφάσισαν εκείνοι. Για τη δική μας ψηφοφορία περιμένω τις προτάσεις σας: Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η Λέξη της χρονιάς για το 2021;

Υστερόγραφο: Για να μην ξεχνιόμαστε, χρόνια πολλά στην Άννα, τη Νικοκυροπούλα και τις δικές σας!

Μια περιήγηση στις Λέξεις του 2020 -και το περιοδικό 20/20

Όπως ξέρετε οι ταχτικοί θαμώνες, κάθε χρόνο, τον Δεκέμβρη, κάνουμε την ψηφοφορία για τις Λέξεις της χρονιάς και τα αποτελέσματα ανακοινώνονται στις 31 Δεκεμβρίου. Τα προηγούμενα χρόνια, η διαδικασία αυτή ολοκληρωνόταν με ένα άρθρο ανασκόπησης, που δημοσιευόταν στις αρχές Ιανουαρίου κάθε χρονιάς πρώτα στην κυριακάτικη Αυγή και μετά εδώ. Φέτος, τέτοιο άρθρο δεν δημοσιεύτηκε, διότι τα Ενθέματα της Αυγής έπαψαν να εκδίδονται, και μαζί η μηνιαία στήλη μου.

Ωστόσο, σήμερα, με ένα μήνα περίπου καθυστέρηση, θα δημοσιεύσω αυτή την επισκόπηση των Λέξεων του 2020 και ταυτόχρονα θα σας παρουσιάσω ένα νέο εγχείρημα στον χώρο του ελληνικού Διαδικτύου, το περιοδικό 20/20, που το βρίσκετε στη διεύθυνση 2020mag.gr, και όπου σκοπεύω να συνεχίσω να δημοσιεύω τις ιστορίες λέξεων της επικαιρότητας, σε μια στήλη που έχει κι αυτή τον ίδιο τίτλο με το ιστολόγιό μας και με τη στήλη που κρατούσα επί 12 χρόνια (με μια ολιγόμηνη διακοπή) στην Αυγή, δηλ. Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία.

Και πάλι, τα άρθρα που θα δίνω στο 20/20 θα αναδημοσιεύονται στο ιστολόγιο ύστερα από 2-3 μέρες, έτσι όπως κάναμε και με τα μηνιαία άρθρα στην Αυγή. Εδώ η συχνότητα θα είναι περίπου μηνιαία, αλλά αφού δεν υπάρχει η έννοια του κυριακάτικου φύλλου, όπως στην εφημερίδα, θα υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία στην ημέρα δημοσίευσης.

Είναι μεγάλη μου χαρά που εκδίδεται το ηλεπεριοδικό αυτό, στο οποίο συμμετέχουν και αρκετοί γνωστοί και φίλοι από τον κυβερνοχώρο και τα ελληνικά σόσιαλ, από την Έλενα Ακρίτα μέχρι τη Ναταλί Χατζηαντωνίου, όπως διατάσσονται αλφαβητικά στη σελίδα των συνεργατών, όπου μάλιστα φιγουράρουμε με ωραίες επεξεργασμένες φωτογραφίες σε στιλ κόμικς.

Κοιτάξτε το και να το επισκέπτεστε τακτικά διότι τακτικά αλλάζει και η ύλη του.

Aυτό το πρώτο δικό μου άρθρο είναι ίσως κάπως ανεπίκαιρο διότι το είχα δώσει εδώ και 15 μέρες (αλλά μήπως άλλαξε η επικαιρότητα από τότε;). Τα επόμενα άρθρα θα είναι σαφώς πιο επίκαιρα.

Κορονοϊός, η λέξη του 2020!

Όπως ξέρουν οι φίλοι του ιστολογίου, χτες το βράδι έληξε η ψηφοφορία για τη λέξη της χρονιάς, που είχε αρχίσει από τις 14 Δεκεμβρίου πάνω σε λέξεις που εσείς είχατε προτείνει με τα σχόλιά σας σε προηγούμενο άρθρο. Δεν μας χρειάζεται σασπένς, γι’ αυτό και ο τίτλος φανερώνει αμέσως την ετυμηγορία σας: λέξη της χρονιάς, λέξη του 2020, είναι ο κορονοϊός. Τον βλέπετε άλλωστε να φιγουράρει έξι φορές στο υπέροχο λεξοσύννεφο που έφτιαξε ο φίλος μας ο Στάζιμπος, που είναι άλλωστε κάθε χρόνο ο μάγος που στήνει όλον τον μηχανισμό της Λέξης της χρονιάς και που χωρίς τη δική του υλικοτεχνική υποστήριξη δεν θα γινόταν τίποτα.

Bλεπετε και τις προεξοχές που έχει ο ιός, ε;

Σε μια χρονιά σημαδεμένη από την πανδημία, θα έλεγε κανείς ότι ο κορονοϊός ήταν το φαβορί -και πράγματι, επαληθευσε τα προγνωστικα. Είναι η δεύτερη συνεχομενη χρονιά που έχουμε στην πρώτη θέση μονολεκτικό όρο -πέρυσι ήταν η κανονικότητα. Με μεγάλη διαφορά στη δεύτερη θέση ήρθε άλλος ένας πανδημικός όρος,το λοκντάουν, ενώ πολύ κοντά του στην τρίτη θέση πλασαρίστηκε το σκόιλ ελικικού, όρος της πολιτικής επικαιρότητας και των σόσιαλ, έμμεσα μόνο σχετικός με την πανδημία. Στην τέταρτη και την πέμπτη θέση άλλοι δυο πανδημικοί όροι, καραντίνα και Covid-19, ενώ η εξάδα κλείνει με έναν όρο των σόσιαλ, υπέρκομψη.  Τη δεκάδα κλείνουν οι όροι: πανδημία, Δεν είναι αθώοι, τηλεκπαίδευση και ατομική ευθύνη. Συνολικά δηλαδή, οι δυο λεξεις της τριαδας και οι 7 στις πρώτες 10 είναι πανδημικές ή στενά συνδεμενες με την πανδημια. Αλλά θα ήταν αφύσικο να έρθουν διαφορετικα αποτελέσματα σε μια χρονιά κορονοσημαδεμένη.

Να θυμηθούμε όμως τους νικητές των προηγουμενων διαγωνισμών: πέρυσι η κανονικότητα, πρόπερσι η Συμφωνία των Πρεσπών, το 2017 τα φέικ νιουζ, το 2016 το Μπρέξιτ, το 2015 τα κάπιταλ κοντρόλς, το 2014 ο ΕΝΦΙΑ, το 2013 το σαξές στόρι, το 2012 η επαναδιαπραγμάτευση, το 2011 οι αγανακτισμένοι και το 2010 το μνημόνιο. Το 2009 δεν είχαμε κάνει διαγωνισμό.

Και να δουμε τα στατιστικά του διαγωνισμού, οπως τα ετοιμασε η EuroStaz.

H φετινή ψηφοφορια χαρακτηριστηκε απο πολλα ρεκορ, με πρώτο το ρεκορ συμμετοχης, 2.817 (450 περισσότεροι από τις 2367 συμμετοχες του 2018). Μάλιστα, το 2018 είχαμε «εξωθεν βοηθεια», δηλαδή είχα εμφανιστεί στην ΕΡΤ και είχα αναφερθει στην ψηφοφορια, πραγμα που εκτίναξε τις συμμετοχες. Επισης, το 2018 ειχαμε αναγγελια του διαγωνισμου απο δημοφιλεις ιστότοπους. Φέτος έκανα μόνο επανειλημμένες υπενθυμίσεις στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ και αυτό, σε συνδυασμο με το λοκνταουν και την αυξημενη χρήση Διαδικτύου, άρκεσε για να κονιορτοποιηθεί το προηγούμενο ρεκόρ. Εκτός από το φετινό 2817 και το προπερσινό 2367, η τρίτη καλύτερη επίδοση της ενδεκαετιας είναι 2190 συμμετοχές το 2013 ενω πέρυσι είχαμε 2111 ψήφους.

Αλλά φέτος σημειώθηκαν και άλλα ρεκόρ:

Περισσότερες ψήφοι (απόλυτος αριθμός) για μια λέξη: Το είχε η κανονικότητα με 805 (2019). Τώρα, κορονοϊός 832

Περισσότερες επώνυμες ψήφοι (απόλυτος αριθμός): 849 το 2013. Φέτος, 855

Ημέρα μαζικότερης προσέλευσης (απόλυτος αριθμός): Ήταν στις 27/12/2018, (ημέρα της συνέντευξης στην ΕΡΤ) με 409 ψήφους. Φέτος στις 16/12 (τρίτη ημέρα της ψηφοφορίας) είχαμε 416 ψήφους

Ο κορονοϊός πήρε κεφάλι στην 41η ψήφο (του spikon, στις 10:07:48 της πρώτης μέρας)  και στη συνέχεια άνοιγε την ψαλίδα. Η δεύτερη θέση διεκδικήθηκε σκληρά από λοκντάουν και σκόιλ ελικικού. Η πρώτη είδε να προσπερνιέται προσωρινά από τη  δεύτερη στην 1.337η ψήφο (19/12 12:37:26), για να ξαναπάρει οριστικά τη 2η θέση από την 2.247η ψήφο (26/12, 11:27:37) και μετά. Συνολικά, η πρώτη δωδεκάδα επίσης ξεχώρισε σχετικά νωρίς.

Η κατάταξη των 65 λεξεων ως κείμενο παραγράφου:

κορονοϊός (832), λοκντάουν (596), σκόιλ ελικικού (583), καραντίνα (517), COVID-19 (380), υπέρκομψη (326), πανδημία (291), Δεν είναι αθώοι (231), τηλεκπαίδευση (195), ατομική ευθύνη (192), κρούσματα (188), μάσκα (185), τηλεργασία (134), Μωυσής (125), πέτσωμα (121), επακούμβηση (119), ΜΕΘ (108), εξ αποστάσεως (92), μένουμε σπίτι (89), κοβηλίθιος (86), ασυμπτωματικός (85), υποκείμενο νόσημα (78), ανοσία αγέλης (75), δυστοπία (74), πολύ σχολαστικά (73), κορονοπάρτι (71), Μεγάλος Περίπατος (70), λοιμωξιολόγος (62), κοινωνική απομάκρυνση/αποστασιοποίηση (61), εμβόλιο (60), εγκληματική οργάνωση (57), τηλεδιάσκεψη (56), ιχνηλάτηση (50), διασωληνωμένοι (46), click-away (44), απαγόρευση συναθροίσεων (39), άσκοπη μετακίνηση (36), ευπαθείς ομάδες (32), Navtex (30), λεφτόδεντρα (28), ορφανό κρούσμα (24), ΑΟΖ (22), καμπύλη (22), ΕΟΔΥ (21), ιικό φορτίο (21), αρνητής (μάσκας) (20), επιπεδοποίηση/επιπέδωση καμπύλης (18), ράπιντ τεστ (18), τεστ (18), ντελίβερι (17), θνητότητα/θνησιμότητα (15), εργαλειοποίηση (14), υγειονομικοί (14), επιστρεπτέα προκαταβολή (11), θετικότητα (9), κυρώσεις (9), Πολιτική Προστασία (9), μοριακό τεστ (8), δεύτερο κύμα (5), συρροή (5), προσωπίδα (4), εστίαση (3), νοσοκομείο αναφοράς (3), άδεια ειδικού σκοπού (2), γάντια (2)

Το σερί συμμετοχής με το ίδιο παρανόμι βαστάει καλά για τους aerosol (ανώνυμα το 2011), Alexis, Silent Bob, voulagx και την εφορευτική επιτροπή (ο Νικοκύρης με διάφορα χρηστώνυμα), για 11η χρονιά. Το σερί για Το Ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη και τον spikon είναι κατά μια χρονιά μικρότερο (έχασαν την πρώτη χρονιά), η Κασσάνδρα ξεχάστηκε; 10 χρόνια, αλλά όχι σερί, ψηφίζουν και ο δύτης με τον LandS. Τα υπόλοιπα σερί και τις πολύχρονες συμμετοχές πρέπει να μας τις επιβεβαιώσετε εσείς, αφού δεν είστε σταθεροί στο παρανόμι σας.

Από τις 65 λέξεις του ψηφοδελτιου, οι 51 ψηφίστηκαν 773 φορές μονοκούκι· πιο συχνά, κορονοϊός 129, σκόιλ ελικικού 81, COVID-19 70, λοκντάουν και καραντίνα από 54, και υπέρκομψη 52 φορές. Δεν ψηφίστηκαν μονοκούκι οι: άδεια ειδικού σκοπού, διασωληνωμένοι, ΕΟΔΥ, επιπεδοποίηση/επιπέδωση καμπύλης, εστίαση, θετικότητα, καμπύλη, κυρώσεις, νοσοκομείο αναφοράς, ορφανό κρούσμα, Πολιτική Προστασία, προσωπίδα, ράπιντ τεστ, και τεστ. Από τα πιθανά 2.080 ζευγάρια, ψηφίστηκαν τα 69, συνολικά 91 φορές, πιο συχνά, το δίδυμο [COVID-19, κορονοϊός] 6 φόρες, και στη συνέχεια, [καραντίνα, κορονοϊός], 5, [κορονοϊός, λοκντάουν], 4, και [καραντίνα, λοκντάουν] 3 φορές.

Από τις 43.680 πιθανές τριάδες, ψηφίστηκαν οι 1.167, συνολικά από 1.953 από εσάς, μακράν πιο συχνή -51 φορές- η τριάδα [καραντίνα, κορονοϊός, λοκντάουν], και μακριά [καραντίνα, κορονοϊός, πανδημία], 28, [COVID-19, κορονοϊός, λοκντάουν] 26, [κορονοϊός, λοκντάουν, σκόιλ ελικικού] 22, και [κορονοϊός, λοκντάουν, πανδημία] 21 φορές. Κατά μέσο όρο, ψηφίσατε 2,43 λέξεις ο καθένας, λίγο περισσότερες από πέρσι.

Όπως είπαμε, η τριάδα των πρώτων σε προτίμηση λέξεων ψηφίστηκε 22 φορές, πιο νωρίς απ’ όλους την ψήφισε ο/η Airis K στις 10:51:40 το πρωί που ξεκίνησε η ψηφοφορία.

Σας ευχαριστώ πολύ για τη συμμετοχή σας στην ανάδειξη της Λέξης του 2020 και βέβαια εύχομαι καλή χρονιά σε όλες και όλους!

Ψηφίστε τη Λέξη της χρονιάς για το 2020!

Τις προάλλες, και ακριβέστερα την περασμένη Τετάρτη, 9 του μηνός, σας είχα καλέσει να επαναλάβουμε το πείραμα των δέκα τελευταίων ετών και να διαλέξουμε τη λέξη της χρονιάς, τη λέξη του 2020. Στο άρθρο εκείνο προτείνατε τις υποψήφιες λέξεις, τώρα λοιπόν θα ψηφίσουμε αυτήν ή αυτές που θεωρούμε «λέξη της χρονιάς».

Πέρυσι είχαν μπει στην ψηφοφορία 42 λέξεις. Φέτος επειδή λόγω ειδικών συνθηκών εμφανίστηκαν άφθονοι νεολογισμοί, η εφορευτική επιτροπή, πρόκρινε 64, συν μία για την οποία δεν υπήρξε ομοφωνία (δοκιμάζοντας το OCD του Στάζιμπου).

Και φέτος, η εφορευτική επιτροπή αποφάσισε να ακολουθήσει την πάγια τα τελευταία χρόνια τακτική και να μην επιτρέψει τη δυνατότητα που υπήρχε παλαιότερα, δηλαδή να μπορείτε να προτείνετε κι άλλες λέξεις εκτός του τελικού καταλόγου. Η δυνατότητα αυτή προκαλεί τεχνικές δυσκολίες, μακραίνει πολύ τον κατάλογο των λέξεων και δεν οδηγεί σε κανένα πρακτικό αποτέλεσμα αφού αυτές οι εκτός καταλόγου λέξεις σπάνια συγκεντρώνουν πολλές ψήφους.

Οι 65 λέξεις που μπαίνουν σε ψηφοφορία είναι:

άδεια ειδικού σκοπού	κορονοϊός
ανοσία αγέλης	κορονοπάρτι
ΑΟΖ	κρούσματα
απαγόρευση συναθροίσεων	κυρώσεις
αρνητής (μάσκας)	λεφτόδεντρα
άσκοπη μετακίνηση	λοιμωξιολόγος
ασυμπτωματικός	λοκντάουν
ατομική ευθύνη	μάσκα
γάντια	Μεγάλος Περίπατος
Δεν είναι αθώοι	ΜΕΘ
δεύτερο κύμα	μένουμε σπίτι
διασωληνωμένοι	Μωυσής
δυστοπία	μοριακό τεστ
εγκληματική οργάνωση	Navtex
εμβόλιο	νοσοκομείο αναφοράς
εξ αποστάσεως	ντελίβερι
ΕΟΔΥ	ορφανό κρούσμα
επακούμβηση	πανδημία
επιπεδοποίηση/επιπέδωση καμπύλης	πέτσωμα
επιστρεπτέα προκαταβολή	Πολιτική Προστασία
εργαλειοποίηση	πολύ σχολαστικά
εστίαση	προσωπίδα
ευπαθείς ομάδες	ράπιντ τεστ
θετικότητα	σκόιλ ελικικού
θνητότητα/θνησιμότητα	συρροή
ιικό φορτίο	τεστ
ιχνηλάτηση	τηλεδιάσκεψη
καμπύλη	τηλεργασία
καραντίνα	τηλεκπαίδευση
click-away	υπέρκομψη
κοβηλίθιος	υγειονομικοί
COVID-19	υποκείμενο νόσημα
κοινωνική απομάκρυνση/αποστασιοποίηση

Μερικά τεχνικά ζητήματα:

Ποια είναι η λέξη της χρονιάς για το 2020;

Το τέλος της χρονιάς παραδοσιακά είναι καιρός απολογισμών. Το ιστολόγιο προσπαθεί να τηρεί ευλαβικά τις παραδόσεις κι έτσι με το σημερινό άρθρο συνεχίζουμε ένα εγχείρημα που φέτος επαναλαμβάνεται, ούτε λίγο ούτε πολύ, για ενδέκατη χρονιά: πράγματι, ήρθε και φέτος το πλήρωμα του χρόνου για να διαλέξουμε τη Λέξη της Χρονιάς για το 2020.

Όταν λέμε «λέξη της χρονιάς», εννοούμε κάποια λέξη που ακούστηκε πολύ μέσα στη χρονιά που κοντεύει να τελειώσει. Δεν είναι υποχρεωτικό να είναι νεολογισμός· μπορεί να είναι λέξη που υπάρχει ήδη, αλλά να έχει πάρει καινούργια σημασία ή γενικά να σημάδεψε τη χρονιά που τελειώνει. Τη «λέξη» την εννοούμε με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή γίνονται δεκτοί και σύμπλοκοι όροι (πρόπερσι λέξη της χρονιάς ήταν σύμπλοκος όρος, Συμφωνία των Πρεσπών ενώ το 2017 ξενικός σύμπλοκος όρος, τα φέικ νιουζ) καθώς και ακρώνυμα (το 2014, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο ΕΝΦΙΑ).

Κάθε χρόνο η διαδικασία ξεκινάει περίπου την ίδια εποχή και περιλαμβάνει τρία στάδια, με τρία ισάριθμα άρθρα. Φέτος ξεκινάμε στις 9 Δεκεμβρίου, όπως και πέρυσι.

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι, τα περυσινά αποτελέσματα είναι εδώ. Πέρυσι είχατε αναδείξει λέξη της χρονιάς την κανονικότητα, με διαφορά από τη δεύτερη, την αριστεία, και τρίτη τη γυναικοκτονία. Τα προπέρσινα αποτελέσματα θα τα βρείτε εδώ. Πρόπερσι ψηφίστηκε λέξη της χρονιάς η Συμφωνία των Πρεσπών, με αρκετή διαφορά από τη δεύτερη τιναφτόρε και από την τρίτη, Μακεδονικό. Τα αποτελέσματα του 2017 θα τα βρείτε εδώ. Το 2017 είχατε ψηφίσει λέξη της χρονιάς τον  όρο φέικ νιουζ ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση είχαμε ισοβαθμία των όρων POS και αντισπισιστής. Τα αποτελέσματα του 2016 θα τα βρείτε εδώ. Λέξη της χρονιάς για το 2016 ψηφίστηκε το Μπρέξιτ και ακολούθησαν πρόσφυγες και χοτ σποτ. Τα αποτελέσματα του 2015 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2015 λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε ο σύμπλοκος όρος κάπιταλ κοντρόλς, στη δεύτερη θέση είχαμε τον όρο πρώτη φορά αριστερά και στην τρίτη το γκρέξιτ. Τα αποτελέσματα του 2014 θα τα βρείτε εδώ. Το 2014 λέξη της χρονιάς ήταν, όπως είπαμε, ο ΕΝΦΙΑ, ενώ στη δεύτερη θέση βρέθηκαν οι ιπτάμενοι αναρχικοί και στην τρίτη ο ένοικος του τάφου. Τα αποτελέσματα του 2013 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2013, λέξη της χρονιάς ψηφίστηκε το σαξές στόρι, ενώ στη δεύτερη θέση ήρθε η βιαποπουκιανπροέρχεται και στην τριτη θέση τα άκρα/θεωρία των άκρων. Τα αποτελέσματα του 2012 μπορείτε να τα βρείτε εδώ. Το 2012 είχατε ψηφίσει για λέξη της χρονιάς την επαναδιαπραγμάτευση, στη δεύτερη  θέση το εγέρθουτου και στην τρίτη την αλληλεγγύη. Αν θέλετε να πάμε ακόμα πιο πίσω, τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας του 2011 βρίσκονται εδώ. Το 2011 πρώτη είχε έρθει, με διαφορά, η λέξη αγανακτισμένοι, ενώ στη δεύτερη και τρίτη θέση ισοβάθμησαν το κούρεμα και το χαράτσι. Τέλος, τα αποτελέσματα, του 2010, βρίσκονται εδώ. Το 2010, πρώτη χρονιά του… θεσμού, είχε έρθει πρώτη η λέξη μνημόνιο, ακολούθησε με μικρή διαφορά το ΔουΝουΤου και την τριάδα έκλεισε η τρόικα. Το 2009 δεν είχε διοργανωθεί διαγωνισμός από το ιστολόγιο.

Ίσως σας κούρασε αυτή η αναδρομή αλλά δεν είναι χωρίς ενδιαφέρον πιστεύω, έχουμε μια λεξιλογική επισκόπηση της δεκαετίας με τον τρόπο αυτό.

Ωστόσο, φέτος δεν είναι μια χρονιά σαν όλες τις άλλες. Αυτή η φράση κάποτε μας φαινόταν κλισέ, αλλά για το 2020 νομίζω πως δικαιολογείται απόλυτα καθώς ο κορονοϊός στιγμάτισε ανεξάλειπτα τη χρονιά που τελειώνει. Συνακόλουθα, η χρονιά κυριαρχήθηκε από πανδημικές λέξεις.

Ξεκιναμε από τον ίδιο τον κορονοϊό, που όπως πολλοί εγκληματίες είναι γνωστός και με πολλά άλλα ονόματα. Ακόμα κι αν προσπεράσουμε την παραλλαγή κοροναϊός ή την ορθογραφική πρόταση με ωμέγα του κ. Μπαμπινιώτη, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο, Covid-19, και στα ελληνικά σκέτο κόβιντ, ενώ υπάρχει και το σκέτο κορόνα. Ένα θέμα που θα απασχολήσει υποθέτω την εφορευτική επιτροπή είναι το πόσες ενσαρκώσεις του ιού θα συμπεριλάβει στο τελικό ψηφοδέλτιο. Υπαινίχθηκα πιο πάνω τη λέξη πανδημία, ας μπει κι αυτή.