
Σαν σήμερα, 8 Ιανουαρίου 1944, τα ξημερώματα, έβαλε τέρμα στη ζωή του μέσα στο πατρικό του σπίτι, στη γωνία των οδών Οικονόμου και Κουντουριώτου, στον λόφο του Στρέφη, ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης. Κάθε χρόνο τέτοια μέρα το ιστολόγιο συνηθίζει να δημοσιεύει ένα στιγμιότυπο από τη ζωή ή κάποιο λίγο ή πολύ δυσεύρετο έργο του. Σήμερα θα παρουσιάσω μιαν επιφυλλίδα του Λαπαθιώτη, γραμμένη λίγους μήνες πριν από την αυτοκτονία του, μιαν επιφυλλίδα που αποτελεί, στην πραγματικότητα, μια σπαραχτική εξομολόγηση του ποιητή για την αδυναμία του να προφυλαχτεί από τους επιτήδειους που εκμεταλλεύονταν την αφέλειά του και τον λήστευαν πίσω από την πλάτη του ή και μπροστά στα μάτια του.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι ο Λαπαθιώτης δεν φτάνει στο σημείο να ομολογήσει ανοιχτά ότι θύμα των επιτήδειων απατεώνων έπεσε ο ίδιος. Υποτίθεται πως όλα αυτά συνέβησαν σε έναν στενό του φίλο, στον οποίο δίνει τον λόγο για να εξομολογηθεί. Φυσικά, το προκάλυμμα είναι τόσο διάφανο που πανεύκολα καταλαβαίνουμε την αλήθεια -άλλωστε δεν κάνει καν τον κόπο να συγκαλύψει τα πραγματικά περιστατικά, π.χ. μιλάει για κτήμα στην Πάτρα, ενώ είναι γνωστό ότι είχε περιουσία εκεί. Κι έτσι, πιο εύκολα κατηγορεί για κορόιδο τον «άλλον εαυτό του», παρά αν παραδεχόταν ανοιχτά ότι όλες αυτές οι απογοητεύσεις και οι περιπέτειες συνέβησαν στον ίδιον.
Η επιφυλλίδα δημοσιεύτηκε στα μέσα του 1943 στην εφημερίδα Πρωία και εγκαινίασε τη συνεργασία του Λαπαθιώτη με την εφημερίδα αυτή, η οποία, ίσως να το έχω ξαναγράψει, μέσα στα μαύρα χρόνια της κατοχής, που όμως είχαν αρχίσει να γεμίζουν ελπίδα μετά την ήττα των ναζήδων στο ανατολικό μέτωπο, κατάφερνε στην πρώτη σελίδα της να προσφέρει μια πραγματική πνευματική πανδαισία στον αναγνώστη, καθώς η υποχρεωτική και σχεδόν απόλυτη έλλειψη πολιτικών ειδήσεων άφηνε χώρο για το χρονογράφημα του Βάρναλη, το μυθιστόρημα σε συνέχειες του Καραγάτση, τις επιφυλλίδες γνωστών λογίων, τις αντιπαραθέσεις για το γλωσσικό, τα ιστορικά και λαογραφικά άρθρα. Ο Λαπαθιώτης στην Πρωία δημοσίευσε συνολικά οχτώ επιφυλλίδες, αλλά, με εξαίρεση αυτήν εδώ, όλες οι επόμενες εξετάζουν γλωσσικά ή πνευματικά θέματα, δεν έχουν δηλαδή τον (έστω και συγκαλυμμένο) προσωπικό χαρακτήρα της πρώτης αυτής δημοσίευσης. Αξίζει επίσης να σημειώσω ότι το 1943, που ήταν ο τελευταίος χρόνος της ζωής του, ο Λαπαθιώτης είχε εντονότατη συγγραφική δραστηριότητα, καθώς συνεργάστηκε με τουλάχιστον 14 διαφορετικά έντυπα, άλλοτε σε εφήμερες και άλλοτε σε μόνιμες συνεργασίες.
Από τα πρόσωπα της τραγωδίας, ο μεσαίος επιτήδειος (ο κλέφτης των βιβλίων) είναι σίγουρα ο Μήτσος Παπανικολάου, που άλλωστε έμελλε λίγους μήνες αργότερα να πεθάνει, πάμφτωχος και εξαθλιωμένος, όπως οι περισσότεροι ναρκομανείς που η κατοχή αναπόδραστα τούς τσάκισε. Ο τρίτος, ο νεαρός θαυμαστής, έχω μιαν υποψία ποιος ήταν, αλλά θα περιμένω άλλους λαπαθιωτιστές να το επιβεβαιώσουν -έτσι κι αλλιώς, δεν έχουμε πολλά στοιχεία. Βέβαια, το κουτί με τους διαβήτες και τα άλλα γεωμετρικά όργανα θα ανήκε στον στρατηγό Λεωνίδα Λαπαθιώτη, πατέρα του ποιητή και διακεκριμένο μαθηματικό, καθηγητή του Πολυτεχνείου ένα φεγγάρι. Όσο για τον αητονύχη δικηγόρο, δεν έχω ιδέα. Πάντως, το μεγάλο κτήμα της Πάτρας τελικά κάποιος άλλος το οικειοποιήθηκε, γιατί ο Λαπαθιώτης, όπως ξέρουμε, κηδεύτηκε με έρανο.
Πριν προχωρήσω, να διευκρινίσω πως η φωτογραφία, που δείχνει τον Λαπαθιώτη σε ηλικία πέντε χρονών, δεν έχει καμιάν άλλη σχέση με το άρθρο που ακολουθεί, πέρα από το ότι είναι, απ’ όσο ξέρω, αθησαύριστη, όπως και η επιφυλλίδα.
Πολλά είπα, ιδού η επιφυλλίδα (μονοτονίζω και προσαρμόζω την ορθογραφία):
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »