Εδώ και λίγο καιρό άρχισα να δημοσιεύω, σε συνέχειες, το βιβλίο του πατέρα μου «Χαράλαμπος Κανόνης. Η ζωή και ο θάνατος ενός Ανθρώπου», το πρώτο μη επιστημονικό βιβλίο του.
Ο Κανόνης ήταν Μυτιληνιός, γεωπόνος, υπάλληλος της ΑΤΕ, συνάδελφος και επιστήθιος φίλος του παππού μου, στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Βρήκε μαρτυρικό θάνατο τον Μάρτιο του 1948 στη Χίο, στον εμφύλιο.
Κανονικά οι δημοσιεύσεις γίνονται κάθε δεύτερη Τρίτη. Η προηγούμενη συνέχεια βρίσκεται εδώ. Στη σημερινή όγδοη συνέχεια περναμε στο τρίτο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους του βιβλίου, και ξαναβρίσκουμε τον Κανόνη και τη συμμετοχή του στην Αντίσταση.
Τιμή σ’ εκείνους, όσοι στην ζωή των
όρισαν να φυλάττουν Θερμοπύλες
Κωνσταντίνος Καβάφης
Ο Χαράλαμπος ο Κανόνης οργανώθηκε στο ΕΑΜ μαζí με το Νίκο το Σαραντάκο, αμέσως μόλις σχηματίστηκαν εαμικές οργανώσεις στο νησί. Από το Δεκέμβρη του 1941 οι δυο φίλοι είχαν προσχωρήσει στο ανασυγκροτημένο Κομμουνιστικό Κόμμα. Τους είχε στρατολογήσει ένας άλλος τραπεζικός υπάλληλος, ο Μήτσος Χαραλαμπίδης της Εθνικής.
Ο Κανόνης, που σα γεωπόνος της Αγροτικής Τράπεζας, γύριζε συνεχώς στο χωριό, βοήθησε πολύ στο στήσιμο εαμικών οργανώσεων στην ύπαιθρο. Ταυτόχρονα μεσολαβούσε για την αποστολή τροφίμων από τα χωριά κατευθείαν στους κα-ταναλωτικούς συνεταιρισμούς, που είχαν δημιουργηθεί στη Μυτιλήνη, χωρίς τη μεσολάβηση των μαυραγοριτών. Για τις μετακινήσεις του χρησιμοποιούσε ποδήλατο, για την κυκλοφορία του οποίου η διεύθυνση της Τράπεζας είχε βγάλει ειδική άδεια από τις γερμανικές αρχές.
Τα βράδια μαζεύονταν όπως και πριν στου Σαραντάκου για κουβέντα, αλλά και για ν’ ακούσουν τις ειδήσεις από ένα παράνομο ραδιόφωνο, που είχε φτιάσει μόνος του ο πολυμήχανος φίλος του. Οι Γερμανοί μπαίνοντας στη Μυτιλήνη κατασχέσανε όλα τα ραδιόφωνα του νησιού. Βρήκαν το μέτρο αυτό πιο λυσιτελές από το σφράγισμα που είχαν επιβάλλει στους δέκτες των αθηναίων και σαλονικιών. Ελάχιστα ραδιόφωνα αφέθηκαν σε ορισμένα καφενεία καθώς και σε σπίτια γερμανοφίλων, που φιλοξενούσαν Γερμανούς αξιωματικούς.
Ο Σαραντάκος δεν τo ‘βαλε κάτω. Στη σοφίτα του σπιτιού του είχε εγκαταστήσει, από τότε που παντρεύτηκε, πλήρες εργαστήριο πολλαπλών δραστηριοτήτων. Ήταν ικανότατος, αν και αυτοδίδακτος, ηλεκτρονικός και το να φτιάσει δέκτη βραχέων ήταν γι’ αυτόν παιχνιδάκι. Το παράνομο ραδιόφωνο μονταρίστηκε κάτω από ένα ξύλινο σκαμνί, που ο Κανόνης το ονόμασε «ο τρίπους της Πυθίας» και έτσι οι δυο φίλοι άκουγαν κάθε βράδυ τα δελτία ειδήσεων του Λονδίνου, της Μόσχας και του Καΐρου.
Από το φθινόπωρο του 1942 ως την άνοιξη του 1943 η Οργάνωση εδραιώθηκε για καλά στη Λέσβο. Σ’ αυτή την περίοδο οργανώθηκαν οι πιο ζωντανοί Mυτιληνιοί, αυτοί που στα επόμενα χρόνια άπλωσαν το ΕΑΜ σ’ όλο το νησί και τούδωσαν τον καθολικό και παλλαϊκό χαρακτήρα του.
Ιδιαίτερα ισχυρή ήταν η παρουσία των διανοουμένων στο ΕΑΜ. Αυτό είχε σαν άμεση συνέπεια την πνευματική άνθιση σ’ όλους τους τομείς της Τέχνης . Ανασυγκροτήθηκε ο παλιός Φιλοτεχνικός Όμιλος Μυτιλήνης, ο ιστορικός ΦΟΜ, που τώρα τον καθοδηγούσαν στελέχη του ΕΑΜ, όπως ο Παναγιώτης Βουλαλάς και της ΕΠΟΝ, όπως ο Κώστας Βουδούρης, ο Γιώργος ο Χατζηπαυλής, ο Αργυρής ο Αραβανόπουλος, ο Αρίστος ο Πολυχρονιάδης, ο Θανάσης ο Πολυχρονιάδης και άλλοι νεολαίοι και πολύ σύντομα η Μυτιλήνη γνώρισε θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις και διαλέξεις υψηλής ποιότητας. Πολύ βοήθησε στο θεατρικό τμήμα του ΦΟΜ ο αρχαιολόγος και σκηνοθέτης Στρατής Παρασκευαΐδης. Με την καθοδήγηση του εαμίτη καθηγητή του Γυμνασίου Μίλτη Παρασκευαΐδη και παιδιών της μαθητικής ΕΠΟΝ, εκδόθηκε από τους μαθητές των τελευταίων τάξεων του Γυμνασίου περιοδικό στην αρχή χειρόγραφο, όπως η παλιά εκείνη «Νιότη» με τίτλο «Μαθητικές Σελίδες», αργότερα όμως έντυπο με τίτλο «Λεσβιακά Γράμματα», που κάτω από τη μύτη της γερμανικής λογοκρισίας περνούσε τις ιδέες της Αντίστασης σε πλατιά στρώματα της λεσβιακής κοινωνίας και ιδίως των νέων.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 