Μεζεδάκια μετά την κηδεία

Μετά την κηδεία βέβαια  προσφέρουν κόλλυβα, καφέ και κονιάκ, ίσως αργότερα ψαρόσουπα στους τεθλιμμένους συγγενείς και στους προσκαλεσμένους. Αλλά εμείς, πολλές μέρες πια μετά την κηδεία του Τέως, μόνο μεζεδάκια μπορούμε να προσφέρουμε -σε όλους όμως, όχι μόνο στους λίγους.

Βέβαια, μεζεδάκια σχετικά με τον θάνατο του Τέως σερβίραμε και στο αντίστοιχο άρθρο του περασμένου Σαββάτου, ενώ ομολογώ πως δεν παρακολούθησα την κηδεία κι έτσι δεν κατέγραψα αστοχήματα που ασφαλώς θα ακούστηκαν. Διάβασα πάντως ότι έδωσαν και πήραν τύποι όπως «του εκλιπών» και «της βασιλομήτωρ» και διάβασα και μερικές αντιδράσεις και ίσως κάνω από βδομάδα έναν γενικό σχολιασμό.

Οπότε, παρά τον τίτλο, τα σημερινά μεζεδάκια θα είναι αβασίλευτα.

Και ξεκινάω με ένα βουλευτικό μεζεδάκι, από τον Βασίλη Οικονόμου, βουλευτή της ΝΔ (παλιότερα του ΠΑΣΟΚ, μετά της ΔΗΜΑΡ).

O κ. βουλευτής επαίρεται για τις «ακατάληπτες ποντιακές ρίζες» του.

Προφανώς ήθελε να πει «ακατάλυτες» ρίζες, αλλά τα μπέρδεψε κι έγραψε κάτι ακατάληπτο!

* Φίλος στέλνει άρθρο του Σκάι (με πηγή το ΑΠΕ) για μεγάλες επιτυχίες του υπουργού Τουρισμού. Ο φίλος καταρχάς δηλώνει ενοχλημένος από αμετάφραστους όρους όπως high spenders, homeporting, city break, κι έπειτα με ρωτάει ποιες είναι οι «χώρες της Σαουδικής Αραβίας»:

Επιπλέον, στο πλαίσιο της τουριστικής ανάπτυξης της Μακεδονίας, ο κ. Κικίλιας ανέφερε ότιθα πραγματοποιήσει ταξίδια εξοικείωσης για την προώθηση του τουριστικού προϊόντος σε χώρες της Σαουδικής Αραβίας με στόχο το 2023 να πραγματοποιηθούν για πρώτη φορά πτήσεις από τις χώρες αυτές.

Προφανώς εννοεί χώρες της αραβικής χερσονήσου. Αναρωτιέμαι αν την κοτσάνα πρέπει να τη χρεώσουμε στον κ. Κικίλια ή στο ΑΠΕ.

* Κι ένα υποτιτλιστικό, που το έχω από την περασμένη εβδομάδα.

O φίλος μας ο Jago, που το αλίευσε, μου λέει ότι είναι από ένα επεισόδιο του Criminal Minds στο Disney+. Πώς ο Ripper από Αντεροβγάλτης έγινε Σπαστήρας, δεν το ξέρω. Εκτός βέβαια αν το πρωτότυπο είχε κάτι άλλο και είναι σωστός ο υπότιτλος.

* Κι άλλο ένα υποτιτλιστικό, από την ταινία «Επικηρυγμένος Βασιλιάς» στο Netflix.

Ο φίλος που το στέλνει λέει «ίσως το θεωρήσεις ασήμαντο».

Δεν είναι και σημαντικό, θα ήθελα όμως να σχολιάσω κάτι.

Το πρόβλημα εδώ δεν είναι η «λανθασμένη» προστακτική κατά τη γνώμη μου. Είναι, περισσότερο, η επιλογή της προστακτικής. Δεν μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να λέει ούτε «Επέμενε» ούτε «επίμενε»,  εδώ που τα λέμε ούτε «επέμεινε» ούτε «επίμεινε» (αν και αυτός ο τύπος κάαααπως λιγότερο εξωτικός μού ακούγεται). Θέλω να πω, θα έλεγα «Να επιμείνεις» ή κάτι τέτοιο, αν διάλεγα αυτό το ρήμα.

* Μου λέει φίλος:

Advertisement

Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων (Δημ. Σαραντάκος) 8 – Οι ελληνικοί αποικισμοί της αρχαϊκής και της κλασικής εποχής

Εδώ και λίγο καιρό ξεκίνησα να δημοσιεύω αποσπάσματα από το βιβλίο του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων, μια ιστορία των εξερευνητών και των εξερευνήσεων του αρχαίου κόσμου. Η σημερινή συνέχεια είναι η όγδοη. Η προηγούμενη συνέχεια βρίσκεται εδώ. Έχουμε περάσει στο 3ο κεφάλαιο που εξετάζει τους μεγάλους αποικισμούς -στη σημερινή συνέχεια εκτός από τους ελληνικούς, θα δούμε και αποικισμούς στον Ινδικό Ωκεανό.

Οι ελληνικοί αποικισμοί της αρχαϊκής και κλασσικής εποχής

Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός (1200 – 900 π.Χ.)

Ο πρώτος ελληνικός αποικισμός τοποθετείται συμβατικά μεταξύ του 12^ου και του 9^ου αιώνα π.χ. και αφορά τη μετανάστευση ελληνικών φυλών από την ηπειρωτική Ελλάδα στις απέναντι ακτές της Μικρασίας και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Σύμφωνα με τις αρχαίες παραδόσεις, η εγκατάσταση των ελληνικών φυλών στις περιοχές της Τρωάδας άρχισε αμέσως μετά τον Τρωικό πόλεμο και μάλιστα αρχηγός της πρώτης αυτής αποικιστικής κίνησης ήταν ο Ορέστης, ο γιος του Αγαμέμνονα.

Αυτή η παράδοση φαίνεται πως έχει κάποιον ιστορικό πυρήνα, αν μάλιστα ο Τρωικός πόλεμος θεωρηθεί επεισόδιο της γενικότερης αναταραχής, που παρατηρήθηκε εκείνη την εποχή.

Το βέβαιο πάντως είναι πως το πρώτο κύμα αποίκων ήταν Αιολείς, που ως τότε κατοικούσαν στη Θεσσαλία και τη βορειοανατολική Στερεά Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στα βορειοδυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, από την Τρωάδα μέχρι τον ποταμό Έρμο, καθώς και στα γειτονικά νησιά, Λέσβο, Τένεδο και Εκατονήσους (Μοσχονήσια), όπου μέχρι τότε κατοικούσαν Πελασγοί. Η περιοχή αυτή ονομάστηκε Αιολίδα.

Στην πραγματικότητα δημιουργήθηκαν τρεις περιοχές με αιολικές πόλεις: η Λέσβος, που ως τότε ονομαζόταν Ιμερτή, Λασία και Πελασγία, η μικρασιατική ακτή από την περιοχή της Τρωάδας ως τις εκβολές του ποταμού Καΐκου και η  ακτή από τις εκβολές του Καΐκου ως τις εκβολές του ποταμού Έρμου. Οι πόλεις που ίδρυσαν οι Αιολείς στη Λέσβο, η οποία όπως φαίνεται εποικίστηκε πρώτη, από μετανάστες, που είχαν αρχηγό τον Πένθιλο ήταν: Μυτιλήνη, Μήθυμνα, Άντισσα, Αρίσβη, Ερεσός και Πύρρα. Από τη Λέσβο, οι Αιολείς αποίκησαν τις απέναντι παραλίες της Μυσίας, αλλά και τις Εκατονήσους (Μοσχονήσια) και την Τένεδο. Στην περιοχή αυτή έχτισαν τις πόλεις Άσσο, Γάργαρα, Άνταδρο, Κεβρή, Σκήψη, Νεάνδρεια και Πιτύεια. Τέλος, νοτιότερα, μεταξύ των εκβολών των ποταμών Καΐκου και Έρμου ιδρύθηκαν οι πόλεις της Αιολικής Δωδεκάπολης: Αιγές, Αιγειρόεσσα, Γράνεια, Κίλλα, Κύμη, Λάρισα η Αιολίς, Μύρινα, Νέο Τείχος, Νότιο, Πιτάνη, Σμύρνη και Τήμνος.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο ελληνικό επώνυμο;

Το σημερινό άρθρο είναι αναδημοσίευση ενός παλιότερου άρθρου, που είχα ανεβάσει εδώ πριν από τρία χρόνια, αλλά αυτή τη φορά δημοσιεύεται επαυξημένο και βελτιωμένο, μια και έχω ενσωματώσει τα σχόλια, τα οποία στη συγκεκριμένη περίπτωση είχαν καθοριστική σημασία -βέβαια, κάθε φορά είναι πολύτιμα τα σχόλιά σας και ανεβάζουν πολύ την όποια αξία των άρθρων, αλλά ειδικά σε εκείνο το άρθρο τα σχόλια πρόσθεσαν νέες πτυχές, που ήταν απαραίτητο να ενσωματωθούν στο κυρίως άρθρο. Όπερ έδει φτιάξαι.

Πριν από ένα μήνα περίπου είχαμε συζητήσει εδώ τη μεγαλύτερη ελληνική λέξη και σήμερα θα εξετάσουμε ένα συναφές θέμα, μόνο που δεν θα ασχοληθούμε γενικά με λέξεις αλλά ειδικά με επώνυμα, ή αλλιώς «οικογενειακά ονόματα» (κατά την ορολογία του Μ. Τριανταφυλλίδη). Ξέρετε, Σαραντάκος, Παπαδόπουλος, τέτοια.

Θα το έχετε προσέξει όσοι έχετε κάποια επαφή με το εξωτερικό: τα ελληνικά επώνυμα είναι κατά κανόνα μεγαλύτερα, πιο πολυσύλλαβα από τα γαλλικά ή τα αγγλικά. Για πλάκα, έκανα ένα… επιστημονικό τεστ: πήρα τα ρόστερ των εθνικών ομάδων στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου του 2004 (αυτό που πήραμε). Στην εθνική Αγγλίας, από τους 23 παίχτες, υπήρχαν μόνο μονοσύλλαβα και δισύλλαβα επώνυμα, και 1 μόνο με τρισύλλαβο (Κάραχερ). Οι Γάλλοι είχαν δισύλλαβα και τρισύλλαβα επώνυμα, και δύο μόνο τετρασύλλαβα (και όχι αυτόχθονα γαλλικά: Μακελελέ και Λιζαραζού). Στην ελληνική ομάδα είχαμε 7 τετρασύλλαβα και 5 πεντασύλλαβα (Νικοπολίδης, Γιαννακόπουλος, Κατεργιαννάκης, Παπαδόπουλος, Νικολαΐδης –τον Σεϊταρίδη τον λογαριάζω τετρασύλλαβο). Όταν ο Στέλιος Γιαννακόπουλος έπαιζε στην Πρέμιερ Λιγκ της Αγγλίας (στη Μπόλτον) είχε το πιο μακρύ επώνυμο της κατηγορίας -φυσικά στη φανέλα του έγραφε Stelios. Μια φορά που έγινε αλλαγή και αντικαταστάθηκε από τον Μπα (Ibrahim Ba) συνέβη το περίεργο, ο παίκτης με το συντομότερο επώνυμο του πρωταθλήματος να αντικαταστήσει τον παίκτη με το μακρύτερο επώνυμο!

Αλλά αν οι ποδοσφαιριστές μας που μεταναστεύουν αρκούνται στο να γράφουν το βαφτιστικό τους στις φανέλες τους (όπως και ο Παπασταθόπουλος), άλλοι συμπατριώτες μας, που μετανάστευαν στην Αμερική έκοβαν τα ονόματά τους, ιδίως τον παλιό καιρό. Κι έτσι ο Παπανικολάου έγινε π.χ. Pappan και ο Αλεξανδρόπουλος Alex. Και όχι μόνο στην Αμερική: ο ποιητής Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος έκανε όνομα στη Γαλλία ως Ζαν Μορεάς και ο Ν. Επισκοπόπουλος ως Νικολά Σεγκύρ. Ειδικά για τα επώνυμα των ελληνοαμερικάνων, ο Χάουαρντ Μένκεν στο μνημειώδες βιβλίο του The American Language γράφει: Similarly the Greek Triantafyllou (signifying rose) is often turned into Rose, Mylonas becomes Miller, and Giannopoulos (the descendant of Gianni’s, or Ioannis) becomes Johnson. The Greek surnames are often very long, and in American they have to be shortened. Thus, ” Pappadakis, Pappachristides and Pappadimitracoupoulos,” says Mr. Sotirios S. Lontos, editor of Atlantis, the Greek daily of New York, “become Pappas by taking a portion of the front part of the name, while Panagiotopoulos, Constantinopoulos and Gerasimopoulos change into Poulos by adopting only the tail end. So the Pappases and Pouloses have naturally become the Smiths and Browns of American Greeks, although these names are fairly uncommon in their native land.” But Pappas itself is sometimes sacrificed, despite its general popularity. Thus Pappageorgiou is shaved down to Georgious, Pappadimitracoupoulos becomes Jameson (part clipping and part translation), and Pappapolychronopoulos becomes Chronos, with Poulos following Pappas into the discard. Other Greek names are changed to bring them into harmony with American analogues. Thus Christides becomes Christie, Nikolaou becomes Nicholas, and Georgiou becomes George. John Cameron, a train-robber sentenced to Leavenworth for twenty-seven years on December 29, 1926, was born Kamariotis.

Αχ, τα αγάπαγα τα καθαρά πράγματα…

 

Δεν θα σας απασχολήσω με την αναπόληση για χαμένα πράγματα, ο τίτλος είναι (όχι για πρώτη φορά) ελαφρώς παραπλανητικός -αλλά, αν τον ξαναδιαβάσετε θ’ αντιληφθείτε μιαν ιδιαιτερότητα που έχει. Δεν εννοώ τον «αθηναϊκό» παρατατικό (αγάπαγα) που πολλοί βορειολαδίτες φίλοι τον θεωρούν λαθεμένο, αλλά, θα το προσέξατε, ο τίτλος έχει για μοναδικό του φωνήεν το άλφα. Οπότε, ναι, το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένο στο Α, ένα ακόμα από τα άρθρα που κατά καιρούς κάνω για τα γράμματα του αλφαβήτου -νομίζω ότι με το Α τελειώνουμε τα φωνήεντα.

Βέβαια το Α δεν είναι όποιο κι όποιο γράμμα, είναι το πρώτο γράμμα του αλφαβήτου μας, και όχι μόνο του δικού μας αλφαβήτου αλλά και των συγγενικών του όπως το λατινικό και το κυριλλικό. Αλλά και το σημιτικό αλφάβητο απ’ όπου προήλθε το ελληνικό, πρώτο είχε τον πρόγονο του άλφα, το άλεφ, που βέβαια δεν είχε φωνηεντική αξία αλλά δήλωνε έναν δασύ φθόγγο, σαν το h. Το άλεφ σήμαινε το βόδι στα φοινικικά, και πράγματι έχει μια ομοιότητα με βοϊδοκεφαλή, όπως μπορείτε να δείτε.

Πρώτο στη σειρά, το άλφα είναι δηλωτικό της αρχής: είμαστε ακόμα στο άλφα, δηλαδή στην αρχή του έργου που έχουμε να κάνουμε. Κι όταν καταστραφεί μια επιχείρηση, ας πούμε, λέμε ότι ξαναρχίζουμε από το άλφα (ή από το μηδέν). Για κάποιον αδαή, όχι απαραίτητα μαθητή, λέμε δεν ξέρει ούτε το άλφα. Σε συνδυασμό με το ωμέγα, που είναι δηλωτικό του τέλους, το άλφα δίνει όλη την έκταση: από το άλφα ως το ωμέγα. Και για κάτι που είναι το σπουδαιότερο στοιχείο ενός συνόλου, λέμε πως είναι το άλφα και το ωμέγα. «Είσαι το άλφα μου και το ωμέγα μου» λέει ο Μπιθικώτσης (σε στίχους Βίρβου) στο γιουτουμπάκι, ενώ είμαι βέβαιος πως υπάρχουν και άλλα πολλά τραγούδια με τα δυο αυτά γράμματα: