Ζώα με πτυχίο και άλλα μεζεδάκια της διπλανής πόρτας

Στη σημερινή Καθημερινή, ο κ. Στ. Κασιμάτης, με αφορμή ένα τραγικό μεταφραστικό λάθος σε υποτίτλους καλής ταινίας που μεταδόθηκε πρόσφατα από την κρατική τηλεόραση γράφει τα εξής:

Από ανθρώπους που έχουν αναλώσει χρόνο από τη ζωή τους για να μάθουν μια ξένη γλώσσα και εργάζονται ως μεταφραστές θα περίμενε κανείς, αν όχι σχολαστικότητα, τουλάχιστον στοιχειώδη προσπάθεια απόδοσης των πραγματολογικών στοιχείων του κειμένου. Διότι η οποιαδήποτε γλώσσα είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό εργαλείο επικοινωνίας. Στην κάθε φάση της εξέλιξής της περιέχει τους κώδικες ενός πολιτισμού και μιας εποχής.

Τις προάλλες, έβλεπα στην τηλεόραση (στην κρατική, παρακαλώ…) μία ταινία, της οποίας η υπόθεση εκτυλισσόταν στη Γερμανία, λίγο προτού ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Κάποια στιγμή, ο Βρετανός ηθοποιός Κένεθ Μπράνα, που έπαιζε τον ρόλο ενός φανατικού ναζί, ανέφερε τη Σουδητία (Sudetenland), περιοχή στη βορειοδυτική Τσεχοσλοβακία, η οποία εκατοικείτο από Γερμανούς και απετέλεσε το πρόσχημα για να εισβάλει ο Χίτλερ στη χώρα. Η μετάφραση στους υποτίτλους ήταν… Σουδάν. Φαντασθείτε, δηλαδή, την αβυσσαλέα άγνοια του μεταφραστή! Ας την έλεγε τουλάχιστον Σουηδία. Γεωγραφικά, θα είχε πέσει πιο κοντά…

Advertisement

Τι είναι η πατρίδα θέατρο;

Όποιος περιπλανιέται συχνά στο Διαδίκτυο πιθανόν να έχει συναντήσει μικρές εταιρείες του εξωτερικού ή ακόμα και ατομικές επιχειρήσεις, που όμως έχουν δικές τους ιστοσελίδες όχι μόνο στα αγγλικά αλλά σε πλήθος άλλες γλώσσες, συχνά σε 10 ή και σε 20 γλώσσες, πολλές φορές και στα ελληνικά. Όταν ξέρουμε πόσο κόπο, χρήμα και χρόνο καταβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να μεταφράζει τα κείμενά της σε όλες τις επίσημες γλώσσες, όταν ξέρουμε ότι πολλοί διεθνείς οργανισμοί ή μεγάλες εταιρείες εμφανίζονται στο Διαδίκτυο σε λίγες μόνο γλώσσες ή ακόμη και μόνο στα αγγλικά, προκαλεί κατάπληξη πώς ένας Αμερικανός εκπαιδευτής σκύλων, ένας Ινδός προγραμματιστής ή ένα ξενοδοχειάκι από τη Φλόριντα μπόρεσαν να διαθέσουν το χρήμα και τον χρόνο για να παρουσιάζουν τις ιστοσελίδες τους (και μιλάμε για δεκάδες σελίδες, όχι μόνο την κεντρική σελίδα του ιστοτόπου) σε δέκα ή και παραπάνω γλώσσες. Και τι όφελος περιμένουν; Πόσοι πια Έλληνες κυνόφιλοι θα αγοράσουν τα βιβλία τους ώστε να αξίζει τον κόπο η επένδυση της μετάφρασης των ιστοσελίδων;

Η απάντηση είναι, βέβαια, ότι η μετάφραση των ιστοσελίδων στοίχισε ελάχιστο χρόνο και ακόμα λιγότερο (ή και καθόλου) χρήμα, για τον απλούστατο λόγο ότι τις σελίδες δεν τις μετέφρασε επαγγελματίας μεταφραστής, ούτε καν ελληνομαθής φίλος του ενδιαφερόμενου (και πόσοι ελληνομαθείς να βρεθούν στο Μπαγκαλόρε της Ινδίας;) αλλά μηχανάκι, πρόγραμμα που μεταφράζει. Υπάρχουν πολλά στην αγορά που προσφέρονται πάμφθηνα, ή και δωρεάν. Βέβαια, για να κάνει κάπως αξιοπρεπή δουλειά το μηχανάκι, αν υποθέσουμε ότι μπορεί να κάνει (διότι με τις δωρεάν εκδόσεις επιβεβαιώνεται η παροιμία για το φτηνό το κρέας), πρέπει τις μεταφράσεις να τις επιμεληθεί στη συνέχεια κάποιος που να ξέρει καλά τη γλώσσα-στόχο της μετάφρασης. Εννοείται ότι κάτι τέτοιο δεν γίνεται, και απλούστατα ο ιδιοκτήτης των ιστοσελίδων αναρτά ανεξέλεγκτα τις μεταφράσεις, χωρίς να τις ελέγξει, χωρίς άλλωστε να μπορεί να τις ελέγξει αφού αγνοεί τις εξωτικές γλώσσες στις οποίες είναι μεταφρασμένα τα κείμενα. Και τότε, γελάει και το παρδαλό κατσίκι, και όχι μόνο μεταφορικά.

Τα διασκεδασμένα κατσίκια
Όταν χρειάζεστε ένα σπάσιμο από την κυματωγή και την άμμο, υπάρχει αφθονία των κοντινών δραστηριοτήτων για να κρατήσει τα κατσίκια διασκεδασμένα συμπεριλαμβανομένου του ενυδρείου της Φλώριδας…

Πάω στοίχημα ότι δεν χρειάζεστε σπάσιμο από την κυματωγή (ό,τι και να ’ναι αυτή, προτιμάμε να την έχουμε άθικτη), αλλά μήπως θα θέλατε να κρατήσετε διασκεδασμένα τα κατσίκια σας; Μην ανησυχείτε, η αγγελία δεν απευθύνεται σε εκατομμυριούχους βοσκούς (κατοίκους Ζωνιανών τάχα;) που συνηθίζουν να κάνουν διακοπές στο εξωτερικό μαζί με το κοπάδι τους. Τα διασκεδασμένα κατσίκια, που ασφαλώς θα είναι και παρδαλά και θα γελάνε με την καρδιά τους, είναι η μετάφραση του keep the kids amused. Όσο για την κυματωγή, δεν είναι άλλο παρά το σέρφινγκ. Το δε σπάσιμο, a break from surfing.