Με μεγάλη χαρά, και κάποια ανακούφιση, παρουσιάζω σήμερα ένα πολύ σημαντικό άρθρο, μια συνεργασία του φίλου μας του Spiridione.
Οι τακτικοί αναγνώστες του ιστολογίου ξέρουν ότι οι συνεργασίες του Spiridione με το ιστολόγιο είναι από τα διαμάντια που κοσμούν το ιστολόγιο -αρκεί να αναφέρω το άρθρο για τους Μόρτηδες, το άρθρο για τους Τραμπούκους ή τη μελέτη για τους 200 της Καισαριανής, ενώ και σε άλλα άρθρα η συμβολή του υπήρξε πολύτιμη. Εδώ και καιρό, ο Spiridione ερευνούσε την ιστορία και τον μύθο γύρω από τον ορο «Ψωροκώσταινα» και μου έστελνε διαρκώς και άλλα ευρήματά του μήπως και αξιωθώ να γράψω το σχετικό άρθρο.
Με το ένα και με το άλλο το άρθρο δεν το έγραφα, οπότε είδε κι απόειδε ο Spiridione και το έγραψε εκείνος -γι’ αυτό και η χαρά μου συνδυάζεται με ανακούφιση, αφού ένιωθα πως το χρωστούσα. Και με ζήλια συνδυάζεται βεβαίως, γιατί το ζηλεύω το άρθρο του.
Το παραθέτω χωρίς άλλα δικά μου σχόλια:
Ψωροκώσταινα είναι ένας πολύ γνωστός μειωτικός και περιπαικτικός χαρακτηρισμός που λέμε για τη χώρα μας, ένας αυτοφαυλισμός που έχει πει και ο Ν. Σαραντάκος. Τον χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να αναφερθούμε στην υπανάπτυξη, την έλλειψη χρημάτων ή την ανοργανωσιά του νεοελληνικού κράτους, όπως γράφει και το ΛΚΝ. Έχει χρησιμοποιηθεί επίσης, συνήθως απ’ τον χώρο της Αριστεράς, ο όρος «ιδεολογία ή σύνδρομο της Ψωροκώσταινας» ως κριτική απέναντι σε συντηρητικές απόψεις για την κατάσταση στη χώρα μας. Πρόσφατα μάλιστα είχε δημιουργηθεί παρεξήγηση σε μια πολιτική συζήτηση μεταξύ Στ. Κούλογλου και Βασ. Κικίλια για τη φράση ακριβώς αυτή.
Ταυτόχρονα, επίσης, είναι αρκετά διαδεδομένη η άποψη ότι η λέξη Ψωροκώσταινα προήλθε από παρωνύμιο υπαρκτού προσώπου που έζησε στο Ναύπλιο στα χρόνια της Επανάστασης του 1821. Πριν κάνουμε λόγο για την ιστορία αυτού του προσώπου, όπως μας παραδίδεται, ας δούμε πότε εμφανίζεται η λέξη στα γραπτά τεκμήρια που έχουμε.
Οι πρώτες ανευρέσεις της λέξης είναι σε απομνημονεύματα και ιστορικά κείμενα σχετικά με την Επανάσταση του 1821 και τα πρώτα χρόνια του νεοελληνικού κράτους. Ο Νικόλαος Δραγούμης σε ιστορικές του αναμνήσεις (Πανδώρα, 1853) διηγείται ότι το 1833, όταν ήταν κυβερνητικός υπάλληλος στο Ναύπλιο, ζήτησε από έναν βαρκάρη να τον μεταφέρει στο πλοίο που βρισκόταν ο Όθωνας που μόλις είχε φτάσει στην Ελλάδα. Όταν είπε στον βαρκάρη ότι θα πληρωθεί από την κυβέρνηση μετά την επιστροφή τους, αυτός του γύρισε την πλάτη και του απάντησε απαξιωτικά «Η ψωροκώσταινα!». Την ίδια άρνηση αντιμετώπισε και απ’ τους υπόλοιπους βαρκάρηδες, και αναγκάστηκε να αναφέρει απογοητευμένος στον προϊστάμενό του ότι «την κυβέρνησιν ονομάζουσι όλοι ψωροκώσταινα και ουδέ λεπτόν εμπιστεύονται εις αυτήν».
Επίσης και ο Γενναίος Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματά του (γραμμένα λογικά στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα) αναφέρει ότι Ψωροκώσταινα έλεγαν την τελευταία κυβέρνηση πριν από την έλευση του Όθωνα. Το ίδιο και ο Αναστάσιος Γούδας στους Παράλληλους Βίους του (1873).
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 