Ένα γλωσσάρι που ενοχλεί

Παρουσιάστηκε πριν από μερικές μέρες στη Λευκωσία ένα «Γλωσσάρι για τη δημοσιογραφία», με τίτλο Words that matter / Λέξεις που έχουν σημασία / Önem taşıyan kelimeler, ένα γλωσσάρι που απευθύνεται σε ελληνοκυπρίους και τουρκοκυπρίους δημοσιογράφους που καλύπτουν τα ενδοκοινοτικά θέματα, και έχει σκοπό να προωθήσει ορολογία που να μην προσβάλλει την αντίθετη πλευρά.

Ποια ορολογία, θα ρωτήσετε. Πρόκειται, για να δώσω μερικά παραδείγματα αντλημένα από την ελληνοκυπριακή ορολογία, για όρους όπως Τούρκος εισβολέας (αντιπροτείνονται οι όροι Τουρκία / τουρκικός στρατός / τουρκική κυβέρνηση), εγκάθετος ηγέτης (αντιπροτείνεται ο όρος Τουρκοκύπριος ηγέτης), ψευδοκυβέρνηση (προτείνεται ο όρος τουρκοκυπριακή διοίκηση).

Οι εναλλακτικές αντιπροτάσεις έχουν προκύψει από συνεργασία ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Ωστόσο, δεν έχει επιτευχθεί συναίνεση για όλους τους «προσβλητικούς» όρους. Για παράδειγμα, για όρους όπως εισβολή, κατοχή και ψευδοκράτος δεν έχει βρεθεί κάποιος όρος που να τον δέχονται και τα δύο μέρη.

Η πρωτοβουλία της σύνταξης του γλωσσαριού ανήκει, αν κατάλαβα καλά, στο Γραφείο Ελευθερίας του Τύπου του ΟΑΣΕ. Παράλληλα πραγματοποιούνται και άλλες πρωτοβουλίες, όπως η απόσπαση δημοσιογράφων που θα δουλέψουν για μία εβδομάδα σε εφημερίδες της άλλης πλευράς (ελληνοκύπριοι σε τουρκοκυπριακές και τουρκοκύπριοι σε ελληνοκυπριακές).

Οι προτάσεις του γλωσσαρίου φυσικά είναι προαιρετικές, έχουν τον χαρακτήρα προτάσεων που εθελοντικά καλούνται να υιοθετήσουν οι δημοσιογράφοι ώστε να διευκολυνθεί η συνεννόηση.

Στην Κύπρο έχει προκληθεί σάλος από το γλωσσάρι, περισσότεροι από 170 δημοσιογράφοι υπέγραψαν κείμενο στο οποίο διαμαρτύρονται «για οποιεσδήποτε ενέργειες, πρωτοβουλίες, ακόμη και σκέψεις έχουν αναπτυχθεί τον τελευταίο καιρό γύρω από τον περιορισμό της ελευθερίας έκφρασης και κατ’ επέκταση της αυτονομίας της σκέψης» και θεωρούν ότι οι υποδείξεις για αποφυγή ορισμένων όρων υπηρετούν μια λογική που «μετατρέπει τους δημοσιογράφους σε άβουλα όργανα μετάδοσης πληροφοριών».

Εξίσου αρνητικές ήταν οι αντιδράσεις αρκετών φίλων και γνωστών σε συζητήσεις που έγιναν στο Φέισμπουκ.

Ολόκληρο το γλωσσάρι, που πιάνει περίπου 90 σελίδες, μπορείτε να το διαβάσετε εδώ. Πιο κάτω θα παραθέσω ορισμένα δείγματα, όπως τα βρήκα σε κυπριακή εφημερίδα.

Advertisement

Δευτερομαγιάτικα μεζεδάκια

Πρωτομαγιάτικα θα ήταν αν δημοσιεύονταν χτες, οπότε δευτερομαγιάτικα σήμερα.

* Και ξεκινάμε με μιαν ακόμα εκδήλωση του νόμου του Μέφρι (προσοχή: όχι Μέρφι), που είναι ο νόμος εκείνος που ορίζει ότι όταν επιχειρει κάποιος να διορθώσει ή να ψέξει έναν άλλον, πολύ συχνά σε εκείνη ακριβώς τη διορθωτικήν επισήμανση κάνει κι ο ίδιος ένα λάθος -το οποίο, ιδανικά, είναι της ίδιας κατηγορίας.

Τελευταίο θύμα του αμείλικτου νόμου, το Ποτάμι, που σε επίσημη ανακοίνωσή του με τον κομψό τίτλο «Κιμ Γιονγκ Μπαλτάς» κατηγορεί την ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας ότι «κλείνουμε την πόρτα σε ξένους που θέλουν να σπουδάσουν εδώ κι αποκυρήσσουμε την αριστεία». Δεν ξέρω για την αριστεία, αλλά το Ποτάμι ασφαλώς αποκηρύσσει την ορθογραφία!

Όσο για το «νέο ήθος» που υποτίθεται ότι κομίζει στην πολιτική το νέο κόμμα, ο τίτλος του σχολίου τους τα λέει όλα, θαρρώ.

* Μερικά άρθρα του κυπριακού τύπου για γεγονότα στην κατεχόμενη Κύπρο είναι η χαρά του εισαγωγικομανούς, αφού και πολλά εισαγωγικά μπαίνουν, και είναι δικαιολογημένα από «πολιτική» άποψη (να που έβαλα κι εγώ!). Παράδειγμα, σε πρόσφατο ρεπορτάζ για τις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, ή μάλλον «προεδρικές εκλογές», όπου και μια πρωτότυπη μέθοδος εκλογικής (ή «εκλογικής») νοθείας:

Ο Μουσταφά Ακιντζί γεννήθηκε το 1947 στη Λεμεσό και σπούδασε αρχιτεκτονική. Σε ηλικία 29 χρονών το 1976 εκλέγηκε “δήμαρχος” της κατεχόμενης Λευκωσίας και είχε μια επιτυχημένη θητεία. Διατέλεσε “αναπληρωτής πρωθυπουργός” και “βουλευτής”.  (…) Στο μεταξύ όπως μεταδίδεται από τα κατεχόμενα, τέσσερα άτομα σε Κιόνελι, Αμμόχωστο και Κερύνεια συνελλήφθησαν από την «αστυνομία» επειδή έβγαλαν φωτογραφία το ψηφοδέλτιο ενώ ψήφιζαν. Ο ένας από αυτούς αρνήθηκε να δείξει στους «αστυνομικούς» το κινητό του και συνελλήφθη για αντίσταση στις «αρχές».

Αν όμως είναι σε εισαγωγικά ο δήμαρχος, γιατί να μην είναι και η θητεία; Κι αν είναι σε εισαγωγικά οι εκλογές, γιατί όχι και το ψηφοδέλτιο;

* Κλέβουμε εκκλησία, λέει ο φίλος που το στέλνει -αλλά, από την άλλη μεριά, η Νομασλάνδη έχει διαρκώς ανάγκη από νέο αίμα. Ο λόγος για μιαν ακόμα λίστα («10 θησαυροί που χάθηκαν μυστηριωδώς«) και σας αφήνω να βρείτε εσείς τυχόν άλλα λάθη (ιδού και το πρωτότυπο) -εγώ απλώς ενημερώνω τον ληξίαρχο της Νομανσλάνδης να καταγράψει στις δέλτους της ένδοξης Στρατιάς των Ανύπαρχτων τον Schultz Stash (βλ. τον θησαυρό αριθ. 3). Όμως, stash είναι η κρυψώνα, και κατά συνεκδοχή οτιδήποτε βρίσκεται σε κρυψώνα! Ο κακοποιός λεγόταν Dutch Schultz -δηλαδή αλλιώς λεγόταν αλλά αυτό ήταν το όνομα με το οποίο σταδιοδρόμησε.