Πανωλεθρία

Η πανωλεθρία είναι λέξη σύνθετη, από το παν + όλεθρος. Ο όλεθρος  γράφεται με όμικρον, αλλά εξαιτίας του νόμου της  «έκτασης εν συνθέσει» (ή νόμου του Βακερνάγκελ,  από  τον υπουργό που… από τον φιλόλογο που τον  διατύπωσε) το ο τρέπεται σε ω, όπως και στον όροφο που γίνεται στη σύνθεση ημιώροφος, το έλεος που γίνεται ανηλεής, ή το ακούω που γίνεται βαρήκοος.

Αλλά σήμερα, την  επαύριο των εκλογών, δεν  λεξιλογούμε. Πανωλεθρία ήταν  η  χτεσινή ετυμηγορία από τις κάλπες και δυστυχώς ήταν πανωλεθρία για το κόμμα που υποστήριζα, τον ΣΥΡΙΖΑ. Η πανωλεθρία του ενός είναι  χαρά του άλλου ή των άλλων, και οι χτεσινές εκλογές ήταν  θρίαμβος της  Νέας Δημοκρατίας και του κ. Μητσοτάκη προσωπικά. Σκέφτηκα να βάλω τίτλο «πανωλεθρίαμβος» αλλά αυτό το εύρημα του Κωνστ. Τζούμα λέγεται  συνήθως για μια πανωλεθρία που την  παρουσιάζουμε για θρίαμβο, ενώ εδώ έχουμε πανωλεθρία που είναι πανωλεθρία και θρίαμβο που είναι θρίαμβος.

Στον ιστότοπο του υπουργείου,  στις 2 το  πρωί, τα σχεδόν πλήρη αποτελέσματα (που φέτος βγήκαν  με μεγάλη ταχύτητα, κάτι καλοδεχούμενο) είναι τα εξής:

Όταν στις 7 το βράδυ βγήκαν τα πρώτα έξιτ πολ, που ήδη έδιναν μεγάλη διαφορά, 38-27, το σοκ ήταν μεγάλο, αλλά δεν ήταν το τελευταίο, ούτε το μεγαλύτερο. Πρόκειται για αποτελέσματα που κανείς δεν φανταζόταν, παρόλο που τις τελευταίες μέρες πλήθαιναν οι προβλέψεις ότι η διαφορά ανάμεσα στα δυο πρώτα κόμματα θα  είναι μεγάλη -όπου όμως το μεγάλη οριζόταν ως πάνω από 5 ή 6 μονάδες, όχι 20+!

Και οι δημοσκοπήσεις άλλωστε έδιναν διαφορά γύρω στις 6 μονάδες. Ελπίζαμε πολλοί ότι θα έπεφταν έξω. Έπεσαν θεαματικά έξω -αλλά όχι έτσι που το περιμέναμε.

Παρόλο που το κοινό του ιστολογίου ίσως να μην  είναι αντιπροσωπευτικό, στο προεκλογικό στοίχημα που διοργανώσαμε μόνο ένας από τους 776 συμμετέχοντες (ακριβέστερα: μόνο μία από τις 776 προβλέψεις) προσέγγισε ικανοποιητικά τα αποτελέσματα: ο φίλος με το παρανόμι manolas πρόβλεψε σκορ 41-18 και 5 κόμματα στη Βουλή. Μπράβο του και κερδίζει δίκαια τη σπαμακόπιτα. Αν θέλει, ας σχολιάσει να  μας πει περισσότερα για το σκεπτικό του.

Advertisement

Κυβέρνηση ηττημένων, ένας νέος όρος

Στο ιστολόγιο παρακολουθούμε τις λέξεις και τις φράσεις της επικαιρότητας, είτε πρόκειται για νεολογισμούς είτε για όρους που ξαφνικά βρέθηκαν στο προσκήνιο -και στο τέλος της χρονιάς ψηφίζουμε κιόλας για τη λέξη της χρονιάς.

Δεν θέλω να προκαταλάβω τη φετινή ψηφοφορία, άλλωστε ακόμα δεν έχουμε τελειώσει το πρώτο από τα τρία τετράμηνα της χρονιάς, αλλά στοιχηματίζω πως στο ψηφοδέλτιο του Δεκεμβρίου θα βρίσκεται και ο όρος «κυβέρνηση ηττημένων», που ακούγεται πολύ αυτές τις μέρες.

Ακούγεται πολύ αυτές τις μέρες, αλλά αμφιβάλλω αν είχε ακουστεί παλιότερα: αν δεν κάνω λάθος (και να με διορθώσετε) ο όρος είναι φετινός και πρέπει να πλάστηκε από το επιτελείο του κυβερνώντος κόμματος.

Κυβέρνηση ηττημένων, σύμφωνα με τους εισηγητές του όρου, θα είναι η κυβέρνηση συνεργασίας που ενδέχεται να σχηματιστεί μετά τις επικείμενες εκλογές από το δεύτερο, το τρίτο, ίσως και το τέταρτο κόμμα -χωρίς δηλαδή το κόμμα που θα έρθει πρώτο. Πρακτικά, η ΝΔ εννοεί ως «κυβέρνηση ηττημένων» την κυβέρνηση συνεργασίας που θα μπορούσε να σχηματιστεί από ΣΥΡΙΖΑ – ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ και ΜΕΡΑ25, αν βέβαια τα τρία αυτά κόμματα συγκεντρώσουν πάνω από 150 έδρες και αν, φυσικά, συμφωνήσουν να συνεργαστούν.

Το ενδεχόμενο αυτό θεωρητικά ήταν πάντοτε δυνατό και διευκολύνεται σαφώς από το εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής. Ωστόσο, μετά τη δημοσκοπική πτώση του κυβερνώντος κόμματος ύστερα από την τραγωδία των Τεμπών, και ενώ οι σχέσεις της ΝΔ με το ΚΙΝΑΛ/ΠΑΣΟΚ είχαν ψυχρανθεί με τις υποκλοπές, οι πιθανότητες του σεναρίου αυτού αυξήθηκαν σαφώς.

Ο νεολογισμός «κυβέρνηση ηττημένων» είναι έξυπνο εύρημα και επιδραστικό επικοινωνιακά, μια και η λέξη «ηττημένος» είναι αρνητικά φορτισμένη (ουαί τοις ηττημένοις!). Βοηθάει σε τούτο η απειρία που έχει η χώρα μας από εκλογές με απλή αναλογική και από κυβερνήσεις συνεργασίας (από τα 49 χρόνια της μεταπολίτευσης, μόνο επί 9 χρόνια, το 1989-90 και 2011 με 2019, είχαμε κυβερνήσεις συνεργασίας).

Ωστόσο, ο όρος κατά τη γνώμη μου δεν έχει νόημα, ιδίως σε εκλογές με απλή αναλογική. Στην απλή αναλογική δεν υπάρχει νικητής και ηττημένοι, υπάρχουν νικητές, όσα κόμματα ξεπέρασαν τις προσδοκίες ή το ποσοστό τους, και ηττημένοι, τα κόμματα που σημείωσαν πτώση ή απέτυχαν να πραγματώσουν τις προσδοκίες τους. Αν, ας πούμε, ένα κόμμα είχε 40% και στις νέες εκλογές έρθει πρώτο με 33% μάλλον ηττημένο είναι.

Στις ευρωπαϊκές χώρες πόυ έχουν αναλογικά εκλογικά συστήματα δεν είναι καθόλου σπάνιο να σχηματίζεται κυβέρνηση που να ΜΗΝ περιλαμβάνει το πρώτο κόμμα.

Με το κεφάλι ψηλά

Το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών της 7ης Ιουλίου ήταν, λέει, προδιαγεγραμμένο: ύστερα από την ευρεία νίκη της Νέας Δημοκρατίας στις ευρωεκλογές, νίκη που άλλωστε προκάλεσε και την επίσπευση των εκλογών, όλοι οι αναλυτές πρόβλεπαν σαρωτική νίκη της Νέας Δημοκρατίας, με τη διαφορά να αυξάνεται και όχι απλώς να γίνεται διψήφια αλλά να φτάνει τις 12, τις 14 ή και τις 15 ποσοστιαίες μονάδες.

Τελικα όμως οι κάλπες έκρυβαν μερικές μικρές εκπλήξεις. Η πρώτη ήταν ότι η διαφορά των δυο κομμάτων όχι μόνο δεν έφτασε στο δωδεκάρι του πρώτου έξιτ πολ, όχι μόνο δεν ξεπέρασε καν το ψυχολογικό όριο των δέκα μονάδων, αλλά τελικά ήταν ελαφρώς μικρότερη από τη διαφορά των ευρωεκλογών.

Την ώρα που γράφω αυτές τις γραμμές, ο επίσημος ιστότοπος του Υπουργείου Εσωτερικών δίνει, στο 94% των αποτελεσμάτων, τη ΝΔ στο 39,81% και τον ΣΥΡΙΖΑ στο 31,55%.

Η άλλη πολύ ευχάριστη έκπληξη των εκλογών είναι βέβαια ο καταποντισμός της Χρυσής Αυγής που είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα μείνει εκτός Βουλής -αυτή τη στιγμή βρισκεται στο 2,94%. Οι μαχαιροβγάλτες αρχηγοί της θα κάθονται σε αναμμένα καρφιά καθώς θα βλέπουν τις ελπίδες τους για βουλευτική ασυλία να εξανεμίζονται.

Μια μετεκλογική ανάλυση μπορεί να εκταθεί σε τρία τουλάχιστον επίπεδα: σχολιασμός των εκλογικών αποτελεσμάτων, εντοπισμός των αιτιών της ήττας του ΣΥΡΙΖΑ/της νίκης της ΝΔ, απολογισμός της κυβερνητικής τετραετίας του κόμματος της Αριστεράς. Και για τα τρία θα μπορούσε να γραφτεί άρθρο και ίσως γραφτεί, αλλά προς το τωρινο πρόχειρο σημείωμα, γραμμένο εν θερμώ και βιαστικά, θα μου επιτρέψετε να εστιαστώ κυρίως στο πρώτο.

Πρόκειται βεβαια για μεγάλη νίκη της Νέας Δημοκρατίας, που κατάφερε να επαναπατρίσει το μεγαλύτερο τμήμα της άκρας δεξιάς και της λαϊκής δεξιάς αλλά και να απορροφήσει μεγάλο κομμάτι του μεσαίου χώρου.

Ο ΣΥΡΙΖΑ ηττήθηκε βεβαίως, αφού ήταν πρώτος και τώρα βγαίνει δεύτερος. Ωστόσο, όχι απλώς απέφυγε τα χειρότερα, τη λεγόμενη «στρατηγική ήττα» (η οποία, όπως και ο εμπνευστής της, φαίνεται πως μπαίνει οριστικά στο ράφι), αλλά και κατόρθωσε να συγκεντρώσει εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό.

Τα κόμματα που διαχειρίστηκαν την κρίση, τόσο στην Ελλάδα όσο και πανευρωπαϊκά, συνήθως βλέπουν την επιρροή τους να κατακρημνίζεται. Το ΠΑΣΟΚ το 2012 καταβυθίστηκε από το 44% στο 13% αλλά και η ΝΔ έχασε πάνω από το 40% της δύναμής της, πέφτοντας από το 33% στο 19%. Συγκριτικά, ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε μόνο το 11% της δύναμής του (σε συγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2015 -και αυτό είναι άθλος. Επιπλέον, η απόσταση από τα άλλα κόμματα είναι τόσο μεγάλη που τίποτα προς το παρόν δεν δείχνει να αμφισβητεί τους δύο πόλους -και ο δικομματισμός δείχνει να επανακάμπτει, αφού για πρώτη φορά μετά το ξέσπασμα της κρίσης τα δυο μεγάλα κόμματα συγκεντρώνουν τόσο μεγάλο ποσοστό, 71,4%, που βέβαια υπολείπεται κατά πολύ των θηριωδών ποσοστών των προηγούμενων δεκαετιών (σε ορισμένες αναμετρησεις τα δυο μεγάλα κόμματα είχαν συγκεντρώσει έως και 87%!).

Παρόλο που θα με κατηγορήσετε ότι αθροίζω μήλα με πορτοκάλια, αν προσθέσουμε τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ, του Μέρα25, της Πλεύσης-Ζωής και της ΛΑΕ θα πάρουμε ποσοστό 36,74%. Θυμίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη του 2015, όταν οι επικεφαλής των τεσσάρων αυτών σχηματισμών ανήκαν και οι τεσσερις στις γραμμές του είχε συγκεντρώσει 36,34%. Όμως, τότε η ΝΔ είχε 28% ενώ σήμερα έχει σχεδόν 40% -άντλησε αυτές τις 12 επιπλέον μονάδες απορροφώντας τα ενδιάμεσα κόμματα: Ποτάμι, ΑΝΕΛ, μικρά δεξιά και ακροδεξιά κόμματα. Πολλά στελέχη των ΑΝΕΛ βέβαια βρέθηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ, όχι όμως και οι ψηφοφόροι τους αν κρίνουμε από το ότι απέτυχαν να εκλεγούν τα περισσότερα.

Το ΚΙΝΑΛ πέτυχε καλή επίδοση με 8% -η αποπομπή Βενιζέλου δεν φαίνεται να του στοίχισε. Ωστόσο, δεν κατάφερε να αμφισβητήσει τον ΣΥΡΙΖΑ και, κυρίως, τα πολύ χαμηλά ποσοστά του κόμματος στα αστικά κέντρα δεν είναι καθόλου καλό σημάδι για τη μεσοπρόθεσμη επιβίωσή του.

Το ΚΚΕ έδειχνε πως τούτη τη φορά θα ξεκολλούσε από το προδιαγραμμένο 5,5% (που κάποιοι χιουμορίστες κουκουέδες έχουν βαφτίσει ‘πανελλήνια κομμουνιστική σταθερά’) αλλά τελικά έμεινε και λίγο πιο κάτω.

Μπαίνουν στη Βουλή το Μέρα25 παρά την μάλλον κακή προεκλογική του εκστρατεία, όπως και το κόμμα του Κ. Βελόπουλου παρά την καταδίκη από κάποιους εκκλησιαστικούς παράγοντες (για τις αγυρτείες περί επιστολών του Ιησού). Οι ναζήδες, το είπαμε, μας έκαναν να χαρούμε όλοι μας.

Η απερχόμενη κυβέρνηση είχε την (οριακή) πλειοψηφία στη Βουλή αλλά είχε εναντίον της το σύνολο σχεδόν των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών μέσων ενημέρωσης, ενώ ελάχιστα ερείσματα είχε στις τοπικές και περιφερειακές αρχές. Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει μια ελαφρώς μεγαλύτερη κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ευνοϊκά διακείμενους τους δημάρχους όλων σχεδον των μεγάλων δήμων και τους 12 από τους 13 περιφερειάρχες.

Ο Αντώνης Σαμαράς «παρέδωσε» στον Αλέξη Τσίπρα άδεια ταμεία και μια καθημαγμένη Ελλάδα (Βάζω τα εισαγωγικά, επειδή, σε αντίθεση με τους προκατόχους του και με τον διάδοχό του δεν είχε το ηθικό ανάστημα να παραστεί στην παράδοση-παραλαβή). Ο Αλέξης Τσίπρας παραδίδει τη χώρα σε πολύ καλύτερη θέση απ’ ό,τι την παρέλαβε, με την ανεργία μειωμένη κατά 8 μονάδες, με ένα μαξιλαράκι 37 δισεκατομμυρίων για την απόσβεση όποιων κραδασμών, με το χρονίζον πρόβλημα της Βόρειας Μακεδονίας λυμένο κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Όσοι συμπορευτήκαμε σε αυτή την όμορφη τετράχρονη περιπέτεια δικαιούμαστε να έχουμε ψηλά το κεφάλι.

ΥΓ Στην πολύ καλή ομιλία του για την αποδοχή του εκλογικού αποτελέσματος, ο Αλέξης Τσίπρας έκανε και μερικές επισημάνσεις για τις αδυναμίες του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ και την ανάγκη μετασχηματισμού του που αξίζουν πολλή προσοχή και συζήτηση. Ίσως μας απασχολήσουν σε επόμενο άρθρο. Ωστοσο, ενώ έχει δίκιο ότι το 36% που είχε πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 ήταν «δανεικό», να έχουμε κατά νου πως ούτε το σημερινό 31,5% έγινε «ιδιόκτητο». Πολλοί πολίτες ψηφισαν χτες τον ΣΥΡΙΖΑ όχι επειδή εγκρίνανε σε όλα ή στα περισσότερα την πολιτική του αλλά επειδή απέρριπταν την νεοφιλελεύθερη παντοδυναμία. Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να το έχει αυτό κατά νου.

Το φιάσκο και το σαμποτάζ

Χτες το βραδάκι είχα ανοιχτή μιαν ειδησεογραφική τηλεοπτική εκπομπή στον υπολογιστή και άκουγα, ενώ έγραφα κάτι. Κι ενώ η εκπομπή κάλυπτε την κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου από τα τουρκικά μαχητικά, και τις εξελίξεις που μπορεί να πυροδοτήσει η ενέργεια αυτή, την οποία ο Ρώσος πρόεδρος χαρακτήρισε «πισώπλατο χτύπημα» ενώ παράλληλα έκανε λόγο για το λαθρεμπόριο καυσίμων από το οποίο το Ισλαμικό Κράτος και η Τουρκία θησαυρίζουν, ενώ λοιπόν ο δημοσιογράφος αναφερόταν σε κρισιμότατες διεθνείς εξελίξεις, ο συντονιστής της εκπομπής τον διέκοψε για έκτακτη επικαιρότητα. Και ήταν η έκτακτη επικαιρότητα, κρατηθείτε, οι δηλώσεις Παπαμιμίκου έξω από τα γραφεία της ΝΔ στη λεωφόρο Συγγρού, δηλώσεις στις οποίες ο γραμματέας του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανακοίνωνε ότι δεν πρόκειται πλέον να προεδρεύει στην Κεντρική Εφορευτική Επιτροπή ίσαμε τις προσεχείς (;) εκλογές για την ανάδειξη προέδρου του κόμματος.

Σίγουρα σκεφτήκατε τη φοράδα και το ατύχημα που έπαθε στο αλώνι, ενώ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να ανακράξει φλεγματικά «Ανθ’ ημών Παπαμιμίκος» -ωστόσο κάτι ανάλογο θα κάνω κι εγώ, αφού από αυτά τα δυο γεγονότα της επικαιρότητας, το ένα διεθνές και ενδεχομένως κοσμοϊστορικό και το άλλο εσωτερικό και πιθανότατα ασήμαντο, πρόκειται να διαλέξω το δεύτερο για θέμα του σημερινού μου άρθρου.

Όχι όμως για να το σχολιάσω -αν και θα το κάνω κι αυτό- αλλά κυρίως για να λεξιλογήσω, με άξονα τις δυο λέξεις του τίτλου, που συνδέονται με τα όσα κωμικοτραγικά συμβαίνουν τελευταία στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.

Η πρώτη λέξη του τίτλου, το φιάσκο, χαρακτηρίζει επαρκώς τα τεκταινόμενα στη ΝΔ. Η αναβολή των εκλογών ήταν φιάσκο πρώτης γραμμής, ενδεικτικό για τον τρόπο λειτουργίας όλου του πελατειακού κράτους που έστησαν στην Ελλάδα τις προηγούμενες δεκαετίες τα δύο πρώην μεγάλα κόμματα, με έναν ιδιωτικό τομέα κατά μεγάλο ποσοστό ανίκανο και κρατικοδίαιτον, όπου οι γνωριμίες και οι μίζες είχαν αναχθεί σε καθοριστικά κριτήρια ανάθεσης συμβάσεων.