Το έξυπνο το μέτρο από τη μύτη πιάνεται

Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε πριν από μερικές μέρες στο ηλεπεριοδικό 2020mag. Όπως έχω ήδη γράψει, στο ηλεπεριοδικό αυτό δημοσιεύω άρθρα με Λέξεις της επικαιρότητας -σαν εκείνα που δημοσίευα κάθε μήνα στα Ενθέματα της Αυγής. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα μου αυτά τα άρθρα (προς το παρόν δεν είναι πολλά). Η εικονογράφηση είναι του περιοδικού. (Στην εδώ δημοσίευση αλλάζω ελαφρώς τον τίτλο επαναλαμβάνοντας το άρθρο για λόγους ρυθμού. Επίσης προσθέτω μερικά ακόμα πράγματα μέσα σε παρένθεση).

Το έξυπνο μέτρο από τη μύτη πιάνεται

Εδώ και πολλές μέρες, τα ΜΜΕ προανάγγελλαν ότι θα ανακοινωθούν «έξυπνα μέτρα» για να αντιμετωπιστεί η έξαρση της πανδημίας, ιδίως στην Αττική.

Περιμέναμε λοιπόν να ακούσουμε τα έξυπνα αυτά μέτρα, και απορούσαμε κιόλας σε τι να συνίσταται η εξυπνάδα τους -η ευφυΐα τους αν προτιμάτε. Τελικά, αποδείχτηκε πως απλώς έσφιξαν λίγο περισσότερο οι περιορισμοί μετακίνησης -και μάλιστα ανακοινώθηκαν μέτρα όπως η απαγόρευση μετακίνησης από δήμο σε δήμο για σωματική άσκηση που είχαν προηγουμένως απορριφθεί (και σωστά) ως «ταξικά» -διότι βέβαια έτσι στερούνται πρόσβαση στο πράσινο στο βουνό ή στην παραλία όσοι κατοικούν σε υποβαθμισμένες συνοικίες.

Αλλά για την εξυπνάδα των μέτρων αρμοδιότεροι είναι να μιλήσουν άλλοι αρθρογράφοι. Εμείς εδώ, όπως μου αρέσει να λέω, λεξιλογούμε, κι έτσι σήμερα θα λεξιλογήσουμε ακριβώς για τη λέξη «έξυπνος» των μέτρων.

Η λέξη έξυπνος είναι της ελληνιστικής εποχής και, όπως θα καταλάβατε, συνδέεται με τον ύπνο, όπως και το ρήμα εξυπνώ που εξελίχτηκε στο σημερινό «ξυπνάω».

Αρχικά έξ-υπνος ήταν αυτός που έχει ξυπνήσει, που έχει σηκωθεί από τον ύπνο. Ας πούμε, στις Πράξεις των Αποστόλων: «ἔξυπνος δὲ γενόμενος ὁ δεσμοφύλαξ καὶ ἰδὼν ἀνεῳγμένας τὰς θύρας τῆς φυλακῆς» ή, ακόμα πιο καθαρά σε ένα βυζαντινό βίο αγίου: «Ταύτης τῆς φωνῆς ἀκούσας ἔξυπνος ἐγένετο». Δεν έγινε έξυπνος μόλις άκουσε τη φωνή· απλώς, ξύπνησε.

Advertisement

Ο θεϊκός Αχιλλέας και ο ανθρώπινος Οδυσσέας (δυο ποιήματα του Gpointofview)

Πολλές φορές έχουμε δημοσιεύσει στο ιστολόγιο διηγήματα του φίλου μας του Τζι, το τελευταίο πριν απο ένα δίμηνο και εκεί θα βρείτε λινκ προς τα προηγούμενα.

Το ιστολόγιο κατά καιρούς δημοσιεύει διηγήματα, πεζογραφήματα και αφηγήματα φίλων, όπως ο Δημήτρης Μαρτίνος ή ο DryHammer, αλλά ως τώρα δίσταζα να δημοσιεύσω ποιήματα φίλων, θεωρώντας ότι δεν προσφέρεται το μέσο. Ο ενδοιασμός ισχύει, αλλά σήμερα κάνουμε μια εξαίρεση, αφού τα δυο έργα του Τζι είναι, ας πούμε, ποιητικοί στοχασμοί πάνω σε ομηρικούς στίχους. (Ο Τζι, που ξέρει τον ενδοιασμό μου, μου τα έστειλε βάζοντας στο μέιλ τίτλο «Στη γραμμή του οφσάιντ»).

Οι δυο φωτογραφίες που συνοδεύουν τα ποιήματα είναι επίσης επιλογή του Τζι.

Perpetual like Achilles

Μετασεισμικά μεζεδάκια

Και βέβαια ονομάζονται έτσι από τον προχτεσινό διπλό σεισμό στη Ζάκυνθο, που έγινε ποικιλότροπα αισθητός στην Αττική καθώς άλλοι είπαν ότι κουνήθηκαν και άλλοι ούτε καν τον πήραν είδηση κι ας ήταν ξύπνιοι την ώρα του σεισμού.

Ευτυχώς ο σεισμός είχε ελάχιστες συνέπειες όπως φαίνεται -πέρα από την κατάρρευση ενός μεσαιωνικού καστρομονάστηρου στις Στροφάδες, τα νησάκια κοντά στη Ζάκυνθο.

* Ο Εγκέλαδος όμως βοήθησε να έρθει στην επιφάνεια η βυζαντινή δυναστεία των Παλαιοντολόγων, αν τουλάχιστον πιστέψουμε το σουπεράκι του Αντένα!

Μένει να βρεθεί ιστορικός και να αφηγηθεί τα λαμπρά κατορθώματα των ένδοξων Παλαιοντολόγων!

* Και για να συνεχίσουμε με σεισμικό μεζεδάκι, φίλος στέλνει ρεπορτάζ για τον σεισμό, στο οποίο διαβάζουμε:

Η έντονη μετά σεισμική ακολουθία βρισκεται σε υποθαλάσσια περιοχή 45 χιλιόμετρα ΝΝΔ της Ζακύνθου….

Σχιζολεξία βέβαια, αλλά που μπορεί να οφείλεται στον κορέκτορα ή γενικά στις ρυθμίσεις των κειμενογράφων της κινητής συσκευής, διότι έχω παρατηρήσει ότι όποτε πληκτρολογώ πολυσύλλαβη σύνθετη λέξη μού την προτείνουν διαμελισμένη.

Σε μια πρώτη μορφή, το άρθρο είχε τις μονάδες Ρίχτερ γραμμένες στο λατινικό, δηλ. μέγεθος 6.4 βαθμών της κλίμακας Richter… που το είχα βρει αδικαιολόγητο και άξιο σχολιασμού, αλλά φαίνεται πως το βρήκαν και εκείνοι διότι τώρα το άλλαξαν σε Ρίχτερ -και καλά έκαναν.

* O Σκάι έχει ιδιαίτερα προχωρημένες επιδόσεις στην παραμορφωμένη παρουσίαση στοιχείων σε διαγράμματα, όπως θα θυμάστε ίσως από το παρελθόν, με την άνοδο να γυρίζει ανάποδα και να γίνεται πτώση, ή το 43 να είναι μεγαλύτερο από το 49,5.

Έναν καινούργιο τρόπο παραμόρφωσης είδαμε σε πρόσφατη εκπομπή, όπου τα ποσοστά (που έχουν κάποια σχέση με τη συμφωνία των Πρεσπών, δεν κατάλαβα ποιαν ακριβώς) του δεξιού διαγράμματος βγάζουν άθροισμα 30+6+54 = 100. Όποιος θέλει 30+6+54 να κάνει άθροισμα 90 να πάει στη Βόρεια Κορέα.

Παρεμπιπτόντως, θυμάμαι έναν καθηγητή στο Πολυτεχνείο, που μας έλεγε όταν γράφαμε εργασίες: ό,τι λάθος και να έχετε στην εργασία κανείς δεν θα το προσέξει, αλλά αν τα ποσοστά σας δεν βγάζουν 100 άθροισμα θα το δουν όλοι.

* Λέει φίλος, που ασχολείται με τη μουσική:

Πριν από λίγο, σε εκπομπή του 3ου προγράμματος με ψαγμένο ‒υποτίθεται‒ εκφωνητή, ακούστηκε ότι ο Ντεμπισί τη μικρή του κόρη τη φώναζε χαϊδευτικά «Τσουτσού».

Η κόρη του Ντεμπισί είχε το χαϊδευτικό όνομα Chouchou, το οποίο όμως στα γαλλικά προφέρεται, φυσικά, Σουσού (με το σ παχύ) όχι… Τσουτσού!

* Πολλά μεζεδάκια γέννησε η υποτιθέμενη εισβολή μαθητών στο γραφείο του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου. Σχολιάστηκε ιδιαίτερα το… ακατάστατο γραφειο (το δικό μου είναι χειρότερο)

Σχολιάζοντας μια σχετική φωτογραφία, η πρώην υπουργός (Παιδείας, κιόλας) κ. Άννα Διαμαντοπούλου έκανε μια γκάφα που θεωρώ πως αποτελεί υποπερίπτωση του νόμου του Μέφρι. Θέλοντας να ψέξει τον τωρινό υπουργό (καθόλου κομψό αυτό, μεταξύ μας, ειδικά με βάση το έργο της στην ίδια θέση) για την ακαταστασία του γραφείου του, ανέβασε ένα τουίτ στο οποίο γράφει για «πρΩτυπο» μελλοντικού πρωθυπουργού -εννοώντας τον νεαρό συνδικαλιστή που μιλάει με τον υπουργό- με ένα Ωμέγα από εδώ μέχρι το Hotel Bilderberg.

Το λάθος δεν μπορεί να χρεωθεί στον κορέκτορα, είναι νέτη και σκέτη ανορθογραφία, με έλξη από το «πρώτος». Σε πολλούς συμβαίνει, αλλά είναι πολύ διασκεδαστικό όταν συμβαίνει σε κάποιαν που κόπτεται τόσο κραυγαλέα για την αριστεία!

Πολλοί σχολίασαν την ανορθογραφία της πρώην υπουργού, αλλά κατ’ εμέ υπάρχει κι άλλο λάθος, σοβαρότερο -σοβαρότερο επειδή είναι νοηματικό. Έστω ότι το γράφουμε σωστά, «πρότυπο». Θα ήταν σωστό στην ορθογραφία, αλλά στέκει στο νόημα; Είναι ο νεαρός μαθητής «πρότυπο μελλοντικού πρωθυπουργού» ή μήπως ήθελε να πει κάτι σαν «πρόπλασμα» εννοώντας βέβαια ότι και ο σημερινός πρωθυπουργός είχε συνδικαλιστική δράση από μαθητής;

Σοβατζίδικα μεζεδάκια

.Οι περισσότεροι θα απορείτε με τον τίτλο του σημερινού πολυσυλλεκτικού μας σημειώματος. Ας πούμε ότι μυγιάστηκα και γι’ αυτό διάλεξα αυτόν τον τίτλο -και θα σας εξηγήσω αμέσως τι εννοώ.

Την περασμένη Κυριακή, στην επιφυλλίδα του στην Καθημερινή, ο συγγραφέας Τάκης Θεοδωρόπουλος δημοσίευσε ένα μάλλον ανερμάτιστο κείμενο με τον προκλητικό τίτλο «Και αν καταργούσαμε τα Ελληνικά;» στο οποίο υπήρχε και ένα απόσπασμα που φαίνεται να εννοεί την αφεντιά μου. Το παραθέτω:

Κι όμως, σε ορισμένους κύκλους η ορθή χρήση των ελληνικών είναι του συρμού. Λεξικά εκδίδονται και μοσχοπουλιούνται σαν ζεστά ψωμάκια, και κάτι ονόματα στις μαρκίζες του Διαδικτύου σιτίζονται αλιεύοντας σολοικισμούς και γραμματικές παρεκτροπές. Ελληνομαθείς οι μεν, γλωσσολόγοι οι δε, ελληνοπρεπείς εκ των ων ουκ άνευ και οι μεν και οι δε. Το πνεύμα του Μιστριώτη παραμένει ζωντανό, κι ας μη μιλάει καθαρεύουσα. Η λατρεία του ορθοδόξου σχήματος. Ο κ. Μπαμπινιώτης παρασκευάζει λέξεις βάσει κανόνων, και κάποιος κύριος στο Διαδίκτυο περνάει τις μέρες του σοβατίζοντας ρωγμές στους τοίχους των κειμένων.

Δεν είμαστε σίγουροι, διότι η μπηχτή είναι «αμένσιωτη» (για να χρησιμοποιήσω τον ιντερνετικό νεολογισμό), αλλά αρκετοί φίλοι θεώρησαν πως το απόσπασμα με φωτογραφίζει -και την ίδια γνώμη έχω κι εγώ.

Το κείμενο του κ. Τάκη είναι τόσο μπερδεμένο και ασύνδετο, που θα ήταν άθλος να επιχειρήσει κανείς είτε να του κάνει περίληψη είτε να το αντικρούσει.

Ωστόσο, φίλος στο Φέισμπουκ κατάφερε να κάνει την εξής περίληψη: Νεο-και-αρχαιο-ελληνική γραμματεία είναι άξιοι να διδαχθούν μόνο οι άριστοι που πιστεύουν ότι όταν χτίζαμε Παρθενώνες οι κουτόφραγκοι έτρωγαν βελανίδια, και επειδή αυτούς τους αρίστους τους καταδιώκουμε πάθαμε κοινωνική αφασία και έτσι φτώχυνε η γλώσσα, γι’ αυτό δεν κάνει να μας παίρνουν στον μεζέ οι χημικοί μηχανικοί, ότι μπερδεύουμε τον Μπουρντιέ με τον Μπαντιού, σημασία έχει ότι εμείς είμαστε με τους αρίστους που λέγαμε προηγουμένως.

Ένας άλλος φίλος, που σχολιάζει και εδώ, παρατήρησε: «όποιος κύριος (ή κυρία) σιτίζεται αλιεύοντας ορθογραφικές παρεκτροπές, ας καταγράψει ότι ο κ. Θ. γράφει «τα Gaellic» με δύο «l» ενώ η λέξη θέλει ένα μόνο«.

Εγώ από την πλευρά μου δεν έχω τίποτε να απαντήσω, πέρα από το ότι, απ’ όσο ξέρω, οι ρωγμές στους τοίχους δεν σοβαντίζονται· μόνο τα σκασίματα.

Και μετά από αυτό το αυτοαναφορικό πρώτο πιάτο, ας περάσουμε στα κανονικά μας μεζεδάκια. Τα οποία, αν δεν ήταν οι σοβάδες του κ. Τάκη, πιθανόν να είχαν τίτλο σχετικό με την επίσκεψη του Εμανουέλ Μακρόν. Και πάλι καλά, επειδή αλλιώς ο τίτλος μάλλον θα επαναλάμβανε κάποιο χιλιοειπωμένο λογοπαίγνιο για το όνομα του Γάλλου Προέδρου. Για να παραφράσω μιαν ατάκα που είδα κάπου, «Ήρθε ο Πρόεδρος της Γαλλίας συνοδευόμενος από τη σύζυγό του, 40 επιχειρηματίες και 36.578 λογοπαίγνια σχετικά με το όνομά του».

* Αλλά ας μείνουμε στην επίσκεψη του Μακρόν. Σε ρεπορτάζ της Καθημερινής, διαβάζουμε:

Φόρο τιμής στην ελληνική νεολαία «που βλέπει τις προοπτικές της να συρρικνώνονται» επέτεινε ο Γάλλος Πρόεδρος…

Παρντόν; Επέτεινε φόρο τιμής; Αλλά το επέτεινε μόνο του «επιτείνω» μπορεί να είναι αόριστος. Τον φόρο τιμής δεν τον επιτείνουμε, τον αποτίουμε ή, αν ενστερνιζόμαστε τη μπαμπινιωτική μόδα, τον αποτίνουμε. (Καθιερωμένο είναι το αποτίω. Ο Μπαμπινιώτης ξέθαψε το αρχαίο αποτίνω, και κάποιοι το υιοθέτησαν).

Στο μαργαριτάρι ίσως να έχει παίξει ρόλο το «αποτίνω», ίσως ο συντάκτης να έγραψε «απέτινε» και ο κορέκτορας να το διόρθωσε σε «επέτεινε» -αλλιώς δεν μπορώ να το εξηγήσω. Πάντως, κοτσάνες θάλλουν και στα τεμένη της αριστείας.

Αφού μας θύμισαν την Οδύσεια του Καζαντζάκη…

Άλλο φιλολογικό άρθρο είχα σκοπό να δημοσιεύσω σήμερα, αλλά με άρπαξε από το μανίκι η επικαιρότητα -δεν γίνεται κάθε μέρα (παρα)πολιτικός καβγάς για ένα λογοτεχνικό έργο! Εννοώ βέβαια την Οδύσεια του Καζαντζάκη, που πολυτελές ομοιότυπο της πρώτης έκδοσης του 1938 χάρισε ο Αλέξης Τσίπρας στους Κινέζους επισήμους στο Πεκίνο. Το όλο θέμα θα περνούσε απαρατήρητο (ποιος προσέχει τα δώρα των επισήμων και ποιος τα θυμάται; ) αν δεν ήταν η παχυλή αμάθεια και η αντιπολιτευτική εμμονή των ανάξιων εραστών της αριστείας, που με μπροστάρη τον Σκάι και διάφορα στελέχη της ΝΔ βγήκαν στα κεραμίδια για να κράξουν τον… ανορθόγραφο τίτλο του βιβλίου ή το κακέκτυπο αντίτυπο που χάρισε ο Τσίπρας, δείχνοντας έτσι ότι αγνοούσαν πως ο Καζαντζάκης, πέρα από τη μετάφραση που έκανε στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια του Ομήρου μαζί με τον Κακριδή, που είναι πασίγνωστη επειδή πολλές γενιές μαθητών τη διδάχτηκαν στο Γυμνάσιο, είχε επίσης γράψει κι ένα δικό του ποίημα, την Οδύσεια, ένα μνημειώδες αν μη τι άλλο για το μέγεθός του έργο με 33.333 στίχους (δηλαδή εκτενέστερο από την Ιλιάδα και την Οδύσσεια του Ομήρου μαζί).

Αυτήν την Οδύσεια ο Καζαντζάκης την έγραφε πολλά πολλά χρόνια -αν διαβάσετε τα 400 γράμματά του στον Πρεβελάκη θα δείτε τον διαρκή αγώνα και την αγωνία του. Ακόμα κι όταν έγραφε άλλα έργα, δούλευε παράλληλα και την Οδύσεια -για παράδειγμα, στην επιστολή αρ. 55, σταλμένη τον Ιούνιο του 1928 από τη Μόσχα, «Δουλεύω καλά και κάποτε γράφω σκορπιστά μερικούς στίχους Οδύσεια«. Ή, τον Ιούνιο του 1931 από το Gottesgab (Μπόζι Νταρ στα τσέχικα, πόλη της τότε Τσεχοσλοβακίας στα σύνορα με τη Γερμανία): «Γαλήνη, ήλιος, έλατα, μυρωδιά νιοθέριστου χόρτου -και μπροστά μου πάλι το πέλαγο της Οδύσειας«. Εφτά φορές θαρρώ έγραψε όλο το έργο από την αρχή, ώσπου να εκδοθεί το 1938, σε 301 αντίτυπα, σε μονοτονικό σύστημα και με απλοποιημένη ορθογραφία -χωρίς διπλά σύμφωνα, χωρίς αυ και ευ. Γι’ αυτό, Οδύσεια.

Στην Β’ έκδοση του 1957, τηρήθηκε η ορθογραφία της εποχής, άρα πολυτονικό, διπλά σύμφωνα, αυ και ευ. Δεν είμαι ειδικός στον Καζαντζάκη και δεν ξέρω για ποιο λόγο έγινε αυτό. Την επιμέλεια την είχε ο Ε. Κάσδαγλης, πάντως, στον οποίο ο Καζαντζάκης έστελνε διαρκώς γράμματα από το εξωτερικό, δίνοντάς του εντολή να αλλάξει τον τάδε ή τον δείνα στίχο, ενώ του είχε δώσει και το ελεύθερο να κάνει μικροαλλαγές για λόγους μέτρου στο κείμενο. Από τότε, Οδύσσεια -στην τρέχουσα έκδοση που θα βρείτε στα βιβλιοπωλεία. Αλλά η πολυτελής επανεκτύπωση της πρωτης έκδοσης, που έγινε το 2006, κράτησε φυσικά τον αρχικό τίτλο -και αυτό το αντίτυπο δωρίστηκε στο Πεκίνο.

Δεν ξέρω αν έχει γίνει σύγκριση της πρώτης με τη δεύτερη έκδοση για να φανούν οι αλλαγές, ούτε αν έχουν σωθεί όλα τα προηγούμενα σχεδιάσματα του έργου. Κάποια αποσπάσματα έχουμε από τις προηγούμενες μορφές και για να πάρετε μια ιδέα, δίνω στο τέλος του άρθρου ένα μικρό κομμάτι. Οπωσδήποτε, το τεράστιο μέγεθος του έργου δυσχεραίνει τέτοιες μελέτες. Ούτε υπάρχει, θαρρώ, πλήρες γλωσσάρι της Οδύσειας, που θα ήταν ηράκλειο έργο. Ο Πρεβελάκης ξεκίνησε το 1932 να κάνει γλωσσάρι και τελείωσε το πρώτο μισό (ραψωδίες Α-Κ) βασισμένος όμως σε χειρόγραφο της Οδύσειας που τελικά υπέστη αρκετές τροποποιήσεις ώσπου να τυπωθεί. Έτσι το γλωσσάρι του, που μπορείτε να το βρείτε στο Διαδίκτυο ενταγμένο σε πανεπιστημιακή διατριβή, καταχωρεί και λέξεις που δεν συμπεριλήφθηκαν τελικά στην έκδοση του 1938.

Με την ευκαιρία, μια διευκρίνιση για τις λέξεις του Καζαντζάκη. Χτες, σε κάποια διαδικτυακή συζήτηση, είδα να διατυπώνεται η άποψη ότι «ο Καζαντζάκης χρησιμοποιεί χιλιάδες δικές του λέξεις». Δεν είναι ακριβές αυτό, παρά μόνο στις σύνθετες και παράγωγες λέξεις, όπου πράγματι ο Καζ. όπως και κάθε συγγραφέας φτιάχνει δικές του λέξεις -ας πούμε, δροσόκορμος (με δροσάτο κορμί) ή κυπαρισσοφραγή (φράχτης από κυπαρίσσια). Αλλά οι απλοί όροι είναι όλοι τους (όσους έχω τσεκάρει, τουλάχιστον) υπαρκτές λέξεις της νεοελληνικής και των διαλέκτων της. Σε κάποιο γράμμα προς τον Πρεβελάκη λέει ότι το πολύ να έχει πλάσει δέκα δικές του λέξεις στην Οδύσεια.

Το αρχαιότερο καταγραμμένο λογοπαίγνιο;

Το σημερινό άρθρο δεν είναι δικό μου, είναι φιλοξενία -οφείλεται από την αρχή ως το τέλος στον Λεώνικο Καλαχώρα, με τον οποίο είχαμε γνωριστεί παλιά σε κύκλους νεαρών λογοτεχνών και ξαναβρεθήκαμε πρόσφατα στον κυβερνοχώρο. Εκτός του ότι είναι γιατρός και ποιητής, ο Λεώνικος Καλαχώρας μεταφράζει επίσης, όχι όμως από τα αγγλικά ή τα γαλλικά όπως εγώ κι εσείς, αλλά από σαφώς πιο ζόρικες γλώσσες: από τα γεωργιανά (μεταφράζει το εθνικό έπος των γεωργιανών, τον Ιππότη με την προβιά του πάνθηρα του Ρουσταβέλι) αλλά και από τα σουμεριακά -έχει μεταφράσει σχεδόν το σύνολο του σωζόμενου κόρπους! Του πρότεινα να ανοίξει δικό του ιστολόγιο και να παρουσιάσει τις μεταφράσεις του αυτές, αλλά προς το παρόν θα δημοσιεύσω σήμερα ένα άλλο κείμενο που μου έστειλε, μια ελκυστική εικασία για μερικές σουμεριακές λέξεις που (ίσως) πέρασαν στα αρχαία ελληνικά. Προσωπικά διατηρώ επιφυλάξεις, γι’ αυτό και έβαλα ερωτηματικό στον τίτλο -αλλά δίνω τον λόγο στον Λεώνικο Καλαχώρα, αφού πρώτα ευχαριστήσω τον γκουρού υπηρεσίας, τον φιλτατο Στάζιμπο, που χωρίς τη δική του συμβολή δεν θα μπορούσα να παρουσιάσω το άρθρο (διαβάστε το και θα καταλάβετε γιατί):

Στο ι΄ της Οδύσσειας, μεταξύ των διαφόρων περιπετειών και βασάνων που εξιστορεί ο Οδυσσέας στον Αλκίνοο, αναφέρεται και στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στο νησί των Κυκλώπων (ι΄ 105-566), όπου καταγράφεται και το πιθανώς αρχαιότερο μαρτυρούμενο λογοπαίγνιο στην παγκόσμια γραμματολογία. Πρόκειται για το επεισόδιο κατά το οποίο ο Πολύφημος ζητάει από τον Οδυσσέα να του πει το όνομά του (ι΄ 355) «….καί μοι τεὸν οὔνομα εἰπέ», και αυτός δηλώνει ότι λέγεται «Ούτις», όνομα το οποίο εκλαμβάνεται από τον κύκλωπα ως ‘Ουδείς’ με αποτέλεσμα, όταν ζητούσε βοήθεια από τους άλλους κύκλωπες να γίνει η γνωστή παρεξήγηση συνεπεία της οποίας δεν πρόστρεξαν σε βοήθειά του αλλά τον ειρωνεύτηκαν κι όλας με ‘έπεα πτερόεντα’, λόγια του αέρα, συστήνοντάς του να παρακαλέσει τον Ποσειδώνα να τον θεραπεύσει από τη νόσο που του έστειλε ο Δίας (ι΄ 403-406).

Η συνηθισμένη ερμηνεία είναι ότι πρόκειται για ευφυά απάτη με την οποία ο Οδυσσέας ξεγέλασε τον θηριώδη αλλ’ απλοϊκό και ανόητο Πολύφημο. Αλλά όσο πολυμήχανος και αν ήταν ο Οδυσσέας, δεν ήταν δυνατό να μαντέψει τη συνέχεια της ιστορίας ώστε να ξεστομίσει ένα τόσο απίθανο όνομα. Βλέπε ι΄ 364-367 :