Μηνολόγιον Οκτωβρίου έτους 2022

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

Bέβαια, κανονικά σήμερα θα δημοσιεύαμε τα μεζεδάκια, αφού είναι Σάββατο. Προτίμησα να μη μεταθέσω το μηνολόγιο, κι έτσι τα μεζεδάκια θα δημοσιευτούν αύριο, Κυριακή, κατ’ εξαίρεση.

Σα 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ. Και η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, Και θανή Αντωνίου Κοντογεωργίου, του μαέστρου των χορωδιών.
Κυ 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον.
Δε 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις. Και θανή Κατερίνας Γώγου.
Τρ 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Τε 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Πε 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Πα 7	Εδγάρδου Άλαν Πόε θανή
Σα 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Κυ 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Δε 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Τρ 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Τε 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Πε 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Πα 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Σα 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Κυ 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Δε 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Τρ 18	Επιμενίδου του Κρητός
Τε 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Πε 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Πα 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Σα 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Κυ 23	Γενέσιον Μάνου Χατζιδάκι του μελωδού
Δε 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Τρ 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Τε 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Πε 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Πα 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Σα 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Κυ 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Δε 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Advertisement

Το μέλλον που δεν ήρθε ποτέ

Το 1967 στην τότε ΕΣΣΔ γιορτάζονταν τα πενηντάχρονα της Οκτωβριανής επανάστασης. H επέτειος γιορτάστηκε με ιδιαίτερη λαμπρότητα, έγιναν παρελάσεις, εκφωνήθηκαν λόγοι, τα συνηθισμένα των επετείων. Έγινε όμως και κάτι ασυνήθιστο.

Σε ολόκληρη την επικράτεια της αχανούς χώρας, από το Τιράσπολ έως το Βλαδιβοστόκ, οι μαθητές των σχολείων και τα μέλη της κομμουνιστικής νεολαίας, της Κομσομόλ έγραψαν μηνύματα που τα έκλεισαν σε χρονοκάψουλες για ν’ ανοιχτούν το 2017 από τους νεους που θα γιόρταζαν τότε τα 100 χρόνια της Οκτωβριανής.

Σήμερα βέβαια ξέρουμε ότι η ΕΣΣΔ δεν έζησε να γιορτάσει την 100ή επέτειο της επανάστασης -ούτε καν την 75η, αφού έπαψε να υπάρχει στα τέλη του 1991, ένα χρόνο νωρίτερα δηλαδή. Ξέρουμε ακόμα ότι η διάλυση της ΕΣΣΔ οδήγησε σε μια σειρά συγκρούσεις με αποκορύφωμα αυτήν που μαίνεται τούτες τις μέρες, με την εισβολή του ρωσικού στρατού στην Ουκρανία.

Όμως οι χρονοκάψουλες ανοίχτηκαν το 2017 και διαβάστηκαν. Και σήμερα θα διαβάσουμε δύο από αυτά τα κείμενα, χάρη σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, με τίτλο ίδιον με το σημερινό μας άρθρο, «Το μέλλον που δεν ήρθε ποτέ», από τις εκδόσεις Άπαρσις σε συνεργασία με τις εκδόσεις Αρχειοθραύστης, σε μετάφραση του Δημήτρη Μόσχου, ο οποίος έχει γράψει και μια πολύ ενδιαφέρουσα εισαγωγή. Ο Μόσχος επέλεξε να μεταφράσει 14 γράμματα από ισάριθμες χρονοκάψουλες, απ’ όλη την επικράτεια της ΕΣΣΔ.

Όπως λέει ο Μόσχος, ενώ τα πρώτα χρόνια της σοβιετικής κοινωνίας έχουν μελετηθεί εκτενώς, η μεταπολεμική και η ύστερη κουλτούρα της ΕΣΣΔ έχει απασχολήσει πολύ λιγότερο τους ερευνητές καθώς αντιμετωπίζεται γενικά ως η «εποχή της στασιμότητας». Όμως, συνεχίζει, η μαζική σοβιετική κουλτούρα του ’60 και του ’70 φανερώνει το πώς ένα μέρος τουλάχιστον των σοβιετικών πολιτών και των χαμηλόβαθμων αξιωματούχων αντιλαμβανόταν τη σχέση τους με την επανάσταση, με τις προϊούσες κουλτούρες της ρωσικής περιφέρειας, με την εποχή τους και με την τεχνολογία, με τη θρησκεία και, κυρίως, με το μέλλον τους.

Η καρδιά της σοβιετικής κοινωνίας, συνεχίζει, χτυπούσε σε τοπικό επίπεδο, ενώ αντιθέτως το Κόμμα, ιδίως στα ανώτερα κλιμάκια, δεν ήταν μόνο κράτος, μα και ιδιοκτήτης της συλλογικής οικονομίας και έτσι, ταυτόχρονα και κατά μία τραγική ειρωνεία της ιστορίας, η ΕΣΣΔ, το «εργατικό κράτος», ήταν διοικητικά ένα κράτος εργοδοτών.

Αντιγράφω τις δύο τελευταίες παραγράφους από την πολύ αξιόλογη εισαγωγή του Μόσχου:

Εκτός αυτού, η ΕΣΣΔ μάς έμαθε και κάτι άλλο. Όσο αντι­φατική κι αν ήταν, όσο κι αν εχθρευόταν το Κόμμα, η σοβιετική κοινωνία ήταν μια κοινωνία που πίστευε βαθιά στην υπόθεση της, ίσως περισσότερο από το κράτος που τη διεύθυνε. Η επίσημη παι­δεία, η ιδεολογία και φυσικά η καταστολή έπαιξαν το ρόλο τους. Όμως το βάθος και η ένταση της πίστης σε ένα καλύτερο μέλλον δεν μπορούν ποτέ να εισαχθούν μόνο από τα πάνω. Υπήρχε κάτι κοινωνικά, ένα πρωτόλειο υλικό της καθημερινής ζωής που μέχρι το ‘70 έκανε την υπόθεση του κομμουνισμού να μοιάζει ακόμα δυνατή και αποδεκτή.

Πέρα λοιπόν από τη νοσταλγία και την ιδιαίτερη απόλαυ­σή της, οι επιστολές που δημοσιεύονται εδώ απευθύνονται στις κομμουνίστριες και τους κομμουνιστές της τρίτης χιλιετίας. Εί­ναι γράμματα προς εμάς που μας δείχνουν συγχρόνως το πόσο κωμικό, αλλά και πόσο σημαντικό, είναι το όνειρο κάθε μεγάλης εποχής. Η ανεκπλήρωτη ευχή κουβαλάει μέσα της τόσο την κωμικότητα όσο και την προτροπή της εκπλήρωσης της. Είναι ακριβώς αυτή η δέσμη συναισθημάτων που μας πλημμυρίζει όταν σήμερα διαβάζουμε: «Εσείς είστε η γενιά της ευτυχίας».

Διάλεξα δύο γράμματα: το ένα, επειδή προέρχεται από μια πόλη της σημερινής Ουκρανίας, έστω κι αν δεν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των συγκρούσεων, το τότε Νικολάεφ και σήμερα Μικολάιφ· το άλλο, που κλείνει την 14άδα των γραμμάτων, επειδή το βρήκα αντιπροσωπευτικό της αφελούς αλλά συγκινητικής αισιοδοξίας της σοβιετικής νεολαίας του 1967.

Μηνολόγιον Οκτωβρίου έτους 2021

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

Πα 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ. Και η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, Και θανή Αντωνίου Κοντογεωργίου, του μαέστρου των χορωδιών.
Σα 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον.
Κυ 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις. Και θανή Κατερίνας Γώγου.
Δε 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Τρ 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Τε 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Πε 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Πα 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Σα 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Κυ 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Δε 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Τρ 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Τε 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Πε 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Πα 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Σα 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Κυ 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Δε 18	Επιμενίδου του Κρητός
Τρ 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Τε 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Πε 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Πα 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Σα 23	Γενέσιον Μάνου Χατζιδάκι του μελωδού
Κυ 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Δε 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Τρ 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Τε 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Πε 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Πα 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Σα 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Κυ 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Μηνολόγιον Οκτωβρίου έτους 2020

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

 

Πε 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ. Και η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, Και θανή Αντωνίου Κοντογεωργίου, του μαέστρου των χορωδιών.
Πα 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Σα 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις. Και θανή Κατερίνας Γώγου.
Κυ 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Δε 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Τρ 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Τε 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Πε 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Πα 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Σα 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Κυ 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Δε 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Τρ 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Τε 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Πε 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Πα 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Σα 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Κυ 18	Επιμενίδου του Κρητός
Δε 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Τρ 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Τε 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Πε 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Πα 23	Γενέσιον Μάνου Χατζιδάκι του μελωδού
Σα 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Κυ 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Δε 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Τρ 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Τε 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Πε 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Πα 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Σα 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Στον προφορικό λόγο, πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, λένε “ΟκτώΜβριος”. Κάποιοι το γράφουν κιόλας. Αυτό θεωρείται από τους λαθοθήρες (αλλά και από πολλούς καλοπροαίρετους) έσχατο δείγμα αμορφωσιάς, ενώ δεν είναι παρά ένας λαϊκός τύπος, μειωμένου ίσως κύρους, πάντως με πολύ παλιά ιστορία στη γλώσσα μας -όπως είχα γράψει παλιά, οχτακόσια χρόνια λάθος το λέμε!

Εγώ πάντως δεν λέω Οκτώμβρης, προτιμώ να λέω Οχτώβρης ή Οκτώβριος, αλλά και, όταν μιλάω γρήγορα, Σεπτέβρης (ή Σεμτέβρης), Νοέβρης, Δεκέβρης, το βρίσκω πιο εύκολο -αυτό το μβρ δεν είναι ό,τι το πιο ευκολοπρόφερτο.

Ο Οκτώβρης στο λαϊκό μηνολόγιο λέγεται (; ) Αγιοδημητριάτης, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Στον Πόντο λεγόταν Τρυγομηνάς, από τον τρύγο. Καμιά φορά λέγεται και Σποριάς ο Οκτώβριος αν και συνήθως ο Νοέμβρης έχει αυτό το όνομα.

Πάντως, πολλές παροιμίες με τον Οχτώβρη στη σπορά αναφέρονται, με γνωστότερη την: Οχτώβρης και δεν έσπειρες, λίγο σιτάρι θα΄χεις -και πολλές παραλλαγές, π.χ. Απού σπέρνει τον Οχτώβρη έχει οχτώ σωρους στ’ αλώνι ή Οκτώβρης και δεν έσπειρες – οκτώ σωρούς δεν έκαμες, παροιμίες που εκμεταλλεύονται τη συσχέτιση με τον αριθμό οχτώ.

Επίσης: Οχτώβρης βροχερός – Οχτώβρης καρπερός. Να σημειωθεί και η : Οχτώβρης Οχτωβριάκι – μικρό καλοκαιράκι, επειδή συμβαίνει τον Οκτώβριο να κάνει πολλές γλυκές μέρες.

Δεν έχουν όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες και χώρες τα λατινικά ονόματα των μηνών. Έτσι, στα τσέχικα, όπου τα ονόματα προέρχονται από το παλιό σλάβικο μηνολόγιο, ο Οκτώβρης είναι Říjen ενώ στα αλβανικά Tetori.

Ο Οκτώβρης έδωσε το όνομά του στην Οκτωβριανή επανάσταση, η οποία όπως ξέρετε έγινε στις 25 Οκτωβρίου 1917 με το Ιουλιανό (παλιό) ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Ρωσία, κι επειδή μια από τις πρώτες ενέργειες των μπολσεβίκων ήταν να αλλάξουν το ημερολόγιο υιοθετώντας το Γρηγοριανό, αμέσως η επέτειος μεταφέρθηκε στις 7 Νοεμβρίου, κι έτσι όλα τα χρόνια η Οκτωβριανή γιορταζόταν Νοέμβριο. Φέτος, κλείνουν 103 χρόνια από αυτή τη δεύτερη έφοδο στον ουρανό. Η τρίτη θα είναι η καλή.

Τα δικά μας Οκτωβριανά είναι η εξέγερση στην Κύπρο τον Οκτώβρη του 1931 κατά των Άγγλων, αν όμως ανοίξετε μια απο τις πρώτες εκδόσεις του λεξικού Μπαμπινιώτη ή το ΛΚΝ θα δείτε ότι “Οκτωβριανά” λέγονται (δήθεν) οι συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ Ελλήνων επιστράτων και Γάλλων στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1916. Πρόκειται για λεξικογραφική γκάφα πρώτου μεγέθους, οι συγκρούσεις αυτές έγιναν Νοέμβριο και είναι τα Νοεμβριανά -για αυτή την απίστευτη τσαπατσουλιά δείτε εδώ αναλυτικότερα (στις νεότερες εκδόσεις του το Λεξικό Μπαμπινιώτη έχει διορθώσει τη γκάφα).

Ο Οχτώβρης είναι ο πρώτος πραγματικά φθινοπωρινός μήνας -την τελευταία Κυριακή αλλάζει και η ώρα, νυχτώνει απότομα νωρίτερα και επισημοποιείται έτσι ο επικείμενος ερχομός του χειμώνα. Επειδή όμως αλλάζει και η ώρα, και παίρνουμε πίσω την ώρα που είχαμε χάσει στα τέλη Μαρτίου, ο Οκτώβρης είναι ο μήνας του χρόνου με τη μεγαλύτερη διάρκεια, αφού διαρκεί 31 μέρες και μία ώρα. Ως τότε πάντως, μπορούμε να διατηρούμε την αυταπάτη ότι, αφού έχουμε θερινή ώρα, το καλοκαίρι δεν έχει ακόμα φύγει εντελώς. Τώρα το θέμα έχει μπερδευτεί και κανείς δεν ξέρει αν θα μονιμοποιηθεί η χειμερινή ώρα ή τι άλλο θα γινει.

Παραδοσιακά, ο Οκτώβριος είναι και ο μήνας της ανακοίνωσης των βραβείων Νόμπελ (η απονομή γίνεται τον Δεκέμβριο). Φέτος, η απονομή θα αρχίσει από τη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου, νωρίς νωρίς.

Ο Οχτώβρης έχει το όνομά του σε πολλά τραγούδια, λέω όμως φέτος να βάλω ένα όχι φθινοπωρινό αλλά επαναστατικό. Το ποίημα του Οχτώβρη, λοιπόν, από τη Σπουδή σε ποιήματα Μαγιακόφσκι, του Θάνου Μικρούτσικου, με τη Μαρία Δημητριάδη.

Μηνολόγιον Οκτωβρίου έτους 2019

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

 

Τρ 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ. Και η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας, Και θανή Αντωνίου Κοντογεωργίου, του μαέστρου των χορωδιών.
Τε 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Πε 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις
Πα 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Σα 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Κυ 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Δε 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Τρ 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Τε 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Πε 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Πα 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Σα 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Κυ 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Δε 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Τρ 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Τε 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Πε 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Πα 18	Επιμενίδου του Κρητός
Σα 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Κυ 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Δε 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Τρ 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Τε 23	Γενέσιον Μάνου Χατζιδάκι του μελωδού
Πε 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Πα 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Σα 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Κυ 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Δε 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Τρ 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Τε 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Πε 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Στον προφορικό λόγο, πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, λένε “ΟκτώΜβριος”. Κάποιοι το γράφουν κιόλας. Αυτό θεωρείται από τους λαθοθήρες (αλλά και από πολλούς καλοπροαίρετους) έσχατο δείγμα αμορφωσιάς, ενώ δεν είναι παρά ένας λαϊκός τύπος, μειωμένου ίσως κύρους, πάντως με πολύ παλιά ιστορία στη γλώσσα μας -όπως είχα γράψει παλιά, οχτακόσια χρόνια λάθος το λέμε!

Εγώ πάντως δεν λέω Οκτώμβρης, προτιμώ να λέω Οχτώβρης ή Οκτώβριος, αλλά και, όταν μιλάω γρήγορα, Σεπτέβρης (ή Σεμτέβρης), Νοέβρης, Δεκέβρης, το βρίσκω πιο εύκολο -αυτό το μβρ δεν είναι ό,τι το πιο ευκολοπρόφερτο.

Ο Οκτώβρης στο λαϊκό μηνολόγιο λέγεται (; ) Αγιοδημητριάτης, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Στον Πόντο λεγόταν Τρυγομηνάς, από τον τρύγο. Καμιά φορά λέγεται και Σποριάς ο Οκτώβριος αν και συνήθως ο Νοέμβρης έχει αυτό το όνομα.

Πάντως, πολλές παροιμίες με τον Οχτώβρη στη σπορά αναφέρονται, με γνωστότερη την: Οχτώβρης και δεν έσπειρες, λίγο σιτάρι θα΄χεις -και πολλές παραλλαγές, π.χ. Απού σπέρνει τον Οχτώβρη έχει οχτώ σωρους στ’ αλώνι ή Οκτώβρης και δεν έσπειρες – οκτώ σωρούς δεν έκαμες, παροιμίες που εκμεταλλεύονται τη συσχέτιση με τον αριθμό οχτώ.

Επίσης: Οχτώβρης βροχερός – Οχτώβρης καρπερός. Να σημειωθεί και η : Οχτώβρης Οχτωβριάκι – μικρό καλοκαιράκι, επειδή συμβαίνει τον Οκτώβριο να κάνει πολλές γλυκές μέρες.

Δεν έχουν όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες και χώρες τα λατινικά ονόματα των μηνών. Έτσι, στα τσέχικα, όπου τα ονόματα προέρχονται από το παλιό σλάβικο μηνολόγιο, ο Οκτώβρης είναι Říjen ενώ στα αλβανικά Tetori.

Ο Οκτώβρης έδωσε το όνομά του στην Οκτωβριανή επανάσταση, η οποία όπως ξέρετε έγινε στις 25 Οκτωβρίου 1917 με το Ιουλιανό (παλιό) ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Ρωσία, κι επειδή μια από τις πρώτες ενέργειες των μπολσεβίκων ήταν να αλλάξουν το ημερολόγιο υιοθετώντας το Γρηγοριανό, αμέσως η επέτειος μεταφέρθηκε στις 7 Νοεμβρίου, κι έτσι όλα τα χρόνια η Οκτωβριανή γιορταζόταν Νοέμβριο. Φέτος, κλείνουν 102 χρόνια από αυτή τη δεύτερη έφοδο στον ουρανό. Η τρίτη θα είναι η καλή.

Τα δικά μας Οκτωβριανά είναι η εξέγερση στην Κύπρο τον Οκτώβρη του 1931 κατά των Άγγλων, αν όμως ανοίξετε το λεξικό Μπαμπινιώτη ή το ΛΚΝ θα δείτε ότι “Οκτωβριανά” λέγονται (δήθεν) οι συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ Ελλήνων επιστράτων και Γάλλων στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1916. Πρόκειται για λεξικογραφική γκάφα πρώτου μεγέθους, οι συγκρούσεις αυτές έγιναν Νοέμβριο και είναι τα Νοεμβριανά -για αυτή την απίστευτη τσαπατσουλιά δείτε εδώ αναλυτικότερα (πάντως στην έκδοση του 2012 το Λεξικό Μπαμπινιώτη έχει διορθώσει τη γκάφα).

Ο Οχτώβρης έχει το όνομά του σε πολλά τραγούδια, αλλά έχει τιτλοφορήσει και ολόκληρο μεγάλο δίσκο: Οκτώβρης 78 του Μίκη Θεοδωράκη με τον Μπιθικώτση. Φέτος θα  βάλω τον Οκτώβρη από τον λίγο παλιότερο δίσκο 12 μήνες, του Βασίλη Κουμπή και του Λευτέρη Παπαδόπουλου, με την Πόπη Αστεριάδη:

Ο Οχτώβρης είναι ο πρώτος πραγματικά φθινοπωρινός μήνας -την τελευταία Κυριακή αλλάζει και η ώρα, νυχτώνει απότομα νωρίτερα και επισημοποιείται έτσι ο επικείμενος ερχομός του χειμώνα. Επειδή όμως αλλάζει και η ώρα, και παίρνουμε πίσω την ώρα που είχαμε χάσει στα τέλη Μαρτίου, ο Οκτώβρης είναι ο μήνας του χρόνου με τη μεγαλύτερη διάρκεια, αφού διαρκεί 31 μέρες και μία ώρα. Ως τότε πάντως, μπορούμε να διατηρούμε την αυταπάτη ότι, αφού έχουμε θερινή ώρα, το καλοκαίρι δεν έχει ακόμα φύγει εντελώς. Τώρα το θέμα έχει μπερδευτεί και κανείς δεν ξέρει αν θα μονιμοποιηθεί η χειμερινή ώρα ή τι άλλο θα γινει.

Παραδοσιακά, ο Οκτώβριος είναι και ο μήνας της ανακοίνωσης των βραβείων Νόμπελ (η απονομή γίνεται τον Δεκέμβριο). H απονομή θα αρχίσει από τη Δευτέρα 7 Οκτωβρίου. Και επειδή πέρυσι δεν είχε απονεμηθεί Νόμπελ Λογοτεχνίας, φέτος θα απονεμηθεί διπλό.

Να βάλουμε και τον Οχτώβρη του Αϊζενστάιν, που τον βρήκα με ελληνικούς υποτίτλους. Υπότιτλοι σε βουβή ταινία; Οι βουβές ταινίες δεν είχαν βέβαια διάλογο, είχαν όμως κάθε τόσο καρέ με σύντομα, συχνά μονολεκτικά, σχόλια.

Οπότε, καλό μήνα!

Μηνολόγιον Οκτωβρίου έτους 2018

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

 

Δε 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ. Και η ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας
Τρ 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Τε 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις
Πε 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Πα 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Σα 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Κυ 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Δε 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Τρ 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Τε 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Πε 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Πα 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Σα 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Κυ 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Δε 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Τρ 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Τε 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Πε 18	Επιμενίδου του Κρητός
Πα 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Σα 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Κυ 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Δε 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Τρ 23	Γενέσιον Μάνου Χατζιδάκι του μελωδού
Τε 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Πε 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Πα 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Σα 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Κυ 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Δε 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Τρ 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Τε 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Τι χρωστάμε στη Σοβιετική Ένωση; (της Ελένης Τζάνου)

Καθώς πλησιάζουν τα εκατοντάχρονα της Οχτωβριανής επανάστασης (που έγινε βέβαια στις 25 Οκτωβρίου αλλά με το παλιό ημερολόγιο) αναδημοσιεύω σήμερα από το Φέισμπουκ ένα άρθρο της φίλης Ελένης Τζάνου, που εξετάζει τι χρωστάμε στη Σοβιετική Ένωση.

Το αναδημοσιεύω χωρίς να προσθέσω κάτι, μόνο αλλάζω τον τίτλο -ο αρχικός τίτλος ήταν μοντυπυθωνικός: What have the Soviets ever done for us, που θα καταλάβατε σε τι παραπέμπει.

Με τη θέση του άρθρου γενικά συμφωνώ -πράγματι, πολλά από αυτά που εκτιμάμε στη Δυτική Ευρώπη τα χρωστάμε στην ΕΣΣΔ. (Δείτε κι ένα παλιότερο κουίζ του ιστολογίου για το σοσιαλιστικό πρόγραμμα που είχε το 1947 το γερμανικό χριστιανοδημοκρατικό κόμμα)

1917-2017:
WHAT HAVE THE SOVIETS EVER DONE FOR US?

Η πίστη στη δύναμη και τη σοφία των αγορών είναι ένα παραμύθι σαν κι αυτά που πουλάνε οι παπάδες οταν τσεπώνουν τα εκατομμύρια απο αγίες παντόφλες κι οδοντόβουρτσες. Σήμερα μπορούμε ως χρυσόψαρα να το χάβουμε με μεγάλη ευκολία, αλλά την περίοδο μετά το κραχ του 1929, ήταν αδύνατον να πουληθούν τετοια φούμαρα όταν ακριβώς δίπλα στην Σύνθλιψη του Μεσοπολέμου υπήρχε μια ΕΣΣΔ εντελώς απρόσβλητη: η ανεργία στις αρχές της δεκαετίας του ’30 στην «Δύση» (αδόκιμος όρος, τον βαζω για οικονομία) κυμαινόταν απο 22% εως 44% (το τελευταίο νουμερο αφορά στη Γερμανια όπου οι άνεργοι μάλιστα βαφτίζονταν «φυγοπονοι αντικοινωνικοί») και στις ΗΠΑ σχεδόν τα μισά στεγαστικά δάνεια δεν εξυπηρετουνταν.

Ταυτόχρονα, οι Εργατικοί και τα συνδικάτα στη Βρετανία, παραμένοντας πιστά στην ορθοδοξία των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών και της αντιπληθωριστικής πολιτικής, έχασαν τα μισά τους μέλη απο το 1920 και μετά, καθώς οι εργαζόμενοι δεν είχαν κανένα λόγο να συμμετέχουν σε μια συλλογικότητα η οποία σαμποτάρει τα συμφέροντά τους. Την ίδια περίοδο στην ΕΣΣΔ η λέξη «ανεργία» ήταν άγνωστη και η βιομηχανική παραγωγή τριπλασιάστηκε (απο το 5% της παγκόσμιας παραγωγής μεταποίησης το 1929 εκτοξεύθηκε στο 18% το 1938). Το εργατικό δυναμικό στις πόλεις διπλασιάστηκε απο το 1927 εως το 1932 και σχεδόν τετραπλασιαστηκε ως το 1939.

Μηνολόγιον Οκτωβρίου και για φέτος

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

Το Μηνολόγιο δημοσιεύεται συνήθως την πρώτη μέρα του μήνα. Τούτη τη φορά η πρώτη του μηνός έπεσε χτες, Κυριακή, οπότε προτίμησα να μη χαλάσω το καθιερωμένο κυριακάτικο λογοτέχνημα, κι έτσι το Μηνολόγιο μεταφέρθηκε για σήμερα, 2 του μηνός -νομίζω πως μια τόσο μικρή καθυστέρηση δεν θα διαταράξει τη γενικότερη πορεία του πλανήτη.

 

Κυ 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ
Δε 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Τρ 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις
Τε 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Πε 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Πα 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Σα 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Κυ 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Δε 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Τρ 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Τε 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Πε 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Πα 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Σα 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Κυ 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Δε 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Τρ 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Τε 18	Επιμενίδου του Κρητός
Πε 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Πα 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Σα 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Κυ 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Δε 23	Γενέσιον Μάνου Χατζιδάκι του μελωδού
Τρ 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Τε 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Πε 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Πα 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Σα 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Κυ 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Δε 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Τρ 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Μηνολόγιον Οκτωβρίου και πάλι

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

Να πούμε ακόμα ότι σήμερα εκτός από πρώτη του μηνός είναι και μέρα Σάββατο, δηλαδή μέρα που συνήθως δημοσιεύουμε τα μεζεδάκια της εβδομάδας. Όταν τυχαίνει να πέσει Σάββατο η πρωτομηνιά, άλλοτε υποχωρεί το Μηνολόγιο και πάει για την επομένη και άλλοτε τα μεζεδάκια. Τώρα το νόμισμα ήρθε γράμματα και τα μεζεδάκια θα δημοσιευτούν αύριο Κυριακή.

Σα 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ
Κυ 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Δε 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις
Τρ 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Τε 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Πε 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Πα 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Σα 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Κυ 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Δε 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Τρ 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Τε 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Πε 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Πα14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Σα 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Κυ 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Δε 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Τρ 18	Επιμενίδου του Κρητός
Τε 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Πε 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Πα 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Σα 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Κυ 23	Γενέσιον Εμμανουήλ Χατζηδάκη του μελωδού
Δε 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Τρ 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Τε 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Πε 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Πα28	Επέτειος του ΟΧΙ
Σα 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Κυ 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Δε 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Μηνολόγιον Οκτωβρίου και φέτος

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

Πε 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ
Πα 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Σα 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις
Κυ 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Δε 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Τρ 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Τε 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Πε 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Πα 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Σα 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Κυ 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Δε 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Τρ 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Τε 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Πε 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Πα 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Σα 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Κυ 18	Επιμενίδου του Κρητός
Δε 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Τρ 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Τε 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Πε 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Πα 23	Γενέσιον Εμμανουήλ Χατζηδάκη του μελωδού
Σα 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Κυ 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Δε 26	Δημητρίου του Μυροβλύτου, Πανός του μεγάλου.
Τρ 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Τε 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Πε 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Πα 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Σα 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Στον προφορικό λόγο, πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, λένε “ΟκτώΜβριος”. Κάποιοι το γράφουν κιόλας. Αυτό θεωρείται από τους λαθοθήρες (αλλά και από πολλούς καλοπροαίρετους) έσχατο δείγμα αμορφωσιάς, ενώ δεν είναι παρά ένας λαϊκός τύπος, μειωμένου ίσως κύρους, πάντως με πολύ παλιά ιστορία στη γλώσσα μας -όπως είχα γράψει παλιά, οχτακόσια χρόνια λάθος το λέμε!

Εγώ πάντως δεν λέω Οκτώμβρης, προτιμώ να λέω Οχτώβρης ή Οκτώβριος, αλλά και, όταν μιλάω γρήγορα, Σεπτέβρης, Νοέβρης, Δεκέβρης, το βρίσκω πιο εύκολο -αυτό το μβρ δεν είναι ό,τι το πιο ευκολοπρόφερτο.

Ο Οκτώβρης στο λαϊκό μηνολόγιο λέγεται (; ) Αγιοδημητριάτης, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Δεν έχουν όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες και χώρες τα λατινικά ονόματα των μηνών. Έτσι, στα τσέχικα, όπου τα ονόματα προέρχονται από το παλιό σλάβικο μηνολόγιο, ο Οκτώβρης είναι Říjen ενώ στα αλβανικά Tetori. Ο Οκτώβρης έδωσε το όνομά του στην Οκτωβριανή επανάσταση, η οποία όπως ξέρετε έγινε στις 25 Οκτωβρίου 1917 με το Ιουλιανό (παλιό) ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Ρωσία, κι επειδή μια από τις πρώτες ενέργειες των μπολσεβίκων ήταν να αλλάξουν το ημερολόγιο υιοθετώντας το Γρηγοριανό, αμέσως η επέτειος μεταφέρθηκε στις 7 Νοεμβρίου, κι έτσι όλα τα χρόνια η Οκτωβριανή γιορταζόταν Νοέμβριο.

Τα δικά μας Οκτωβριανά είναι η εξέγερση στην Κύπρο τον Οκτώβρη του 1931 κατά των Άγγλων, αν όμως ανοίξετε το λεξικό Μπαμπινιώτη ή το ΛΚΝ θα δείτε ότι “Οκτωβριανά” λέγονται (δήθεν) οι συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ Ελλήνων επιστράτων και Γάλλων στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1916. Πρόκειται για λεξικογραφική γκάφα πρώτου μεγέθους, οι συγκρούσεις αυτές έγιναν Νοέμβριο και είναι τα Νοεμβριανά -για αυτή την απίστευτη τσαπατσουλιά δείτε εδώ αναλυτικότερα (πάντως στην τελευταία του έκδοση (2012) το Λεξικό Μπαμπινιώτη έχει διορθώσει τη γκάφα).

Γιουτουμπάκι θα βάλω μόνο ένα, το Ποίημα του Οχτώβρη (Μαγιακόφσκι/Ρίτσος – Μικρούτσικος) με τη Μαρία Δημητριάδη

Αν θέλετε, προσθέτετε κι εσείς.

Ο Οχτώβρης είναι ο πρώτος πραγματικά φθινοπωρινός μήνας -την τελευταία Κυριακή αλλάζει και η ώρα, νυχτώνει απότομα νωρίτερα και επισημοποιείται έτσι ο επικείμενος ερχομός του χειμώνα. Επειδή όμως αλλάζει και η ώρα, και παίρνουμε πίσω την ώρα που είχαμε χάσει στα τέλη Μαρτίου, ο Οκτώβρης είναι ο μήνας του χρόνου με τη μεγαλύτερη διάρκεια, αφού διαρκεί 31 μέρες και μία ώρα. Έτσι κι αλλιώς, καλό μήνα!

Ο άγνωστος ποιητής Άχθος Αρούρης: Η εκμάθηση της Ρωσικής και η γνωριμία με τον Β.Ν.Φεδέρωφ

Εδώ και κάμποσο καιρό έχω αρχίσει να δημοσιεύω, κάθε δεύτερη Τρίτη, αποσπάσματα από το βιβλίο του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, “Ο άγνωστος ποιητής Άχθος Αρούρης” (εκδ. Ερατώ, 1995, εξαντλημένο), που είναι μια βιογραφία του παππού μου, του Νίκου Σαραντάκου (1903-1977), ο οποίος είχε το ψευδώνυμο Άχθος Αρούρης (που είναι ομηρική έκφραση και σημαίνει ‘βάρος της γης’). Η σημερινή συνέχεια είναι η τριακοστη πρώτη. Η προηγούμενη συνέχεια βρίσκεται εδώ. Βρισκόμαστε πάντοτε στην Κατοχή.

Να προσθέσω ότι αύριο συμπληρώνονται τρία χρόνια από τον θάνατο του πατέρα μου. Τον θυμόμαστε πάντοτε.

Τον πρώτο κιόλας χειμώνα της Κατοχής, ενώ οι Γερμανοί είχαν φτάσει έξω από τη Μόσχα και το Λένινγκραντ, ο ποιητής καταπιάστηκε να μάθει ρωσικά.

«Όταν θα κατηφορίσει κατά δω ο Κόκκινος Στρατός, θα τον προσφωνήσω στη γλώσσατου», έλεγε στον μπατζανάκη του που τα ’χε βάψει μαύρα με την προέλαση των χιτλερικιύν. Ο ίδιος ούτε στιγ­μή δεν αμφέβαλλε πως τελικά οι Ρώσοι θα νικούσαν τον Χίτλερ και πως θα λευτέρωναν την Ευρώπη. Οι νίκες των Γερμανών το καλοκαίρι δεν μπόρεσαν να μειώσουν ούτε στο ελάχιστο την αισιοδοξία του.

«Στρατηγικό σχέδιο του Μουστάκια είναι η υποχώρηση. Έτσι έκαναν οι Σκύθες με τον Δαρείο, έτσι έκαναν αργότερα οι Ρώσοι με τον Κάρολο XII της Σουηδίας και με το Ναπολέοντα. Ο Χίτλερ θα πάθει χειρότερη νίλα».

Οι φίλοι του, που δε συμμερίζονταν την αισιοδοξία του, τον είχαν βγάλει «επιτελάρχη του Κόκκινου Στρατού».

Δεν ήταν μονάχα η ιδεολογική του τοποθέτηση που τον έσπρωξε να μάθει ρωσικά. Εξ απαλών ονύχων είχε αγαπήσει τη ρωσική λογο­τεχνία. Θαύμαζε απεριόριστα τον Ντοστογιέφσκι, αγαπούσε πολύ τον Γκόγκολ, τον Τσέχωφ και τον Γκόρκι, καθώς και τους ελάσσονες, τον Κορολένκο, τον Τουργκένιεφ, τον Αρτσιμπάτσεφ, τον Αντρέιεφ, ενιύ αντίθετα ο Τολστόι δεν του άρεσε. Βέβαια δεν είχε διαβάσει τότε το Πόλεμος και Ειρήνη, που δεν είχε μεταφραστεί ακόμα στα ελλη­νικά, αλλά στο εξώφυλλο της Ανάστασης είχε σημειώσει σαν υπότιτ­λο: «Βιβλίον ιδιαζόντως ηλίθιον». Στη βιβλιοθήκη του είχε όλα τα βι­βλία του Ντοστογέφσκι και των άλλων συγγραφέων που είχαν μετα­φραστεί στα ελληνικά, τα περισσότερα από τα γαλλικά και από ανώ­νυμους κι αδόκιμους μεταφραστές, σε εκδόσεις του Βασιλείου, του Γανιάρη, του Φέξη και άλλων.

Μηνολόγιον Οκτωβρίου ξανά

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

 

Τε 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ
Πε 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Πα 3	Φραγκίσκου της Ασίζης γέννησις
Σα 4	Θάνατος Τζάνις Τζόπλιν και Γκλεν Γκουλντ
Κυ 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Δε 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Τρ 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε θανή
Τε 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Πε 9	† Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Πα 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Σα 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης -Εντίθ Πιαφ και Ζαν Κοκτώ θάνατος
Κυ 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Δε 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Τρ 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Τε 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Πε 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Πα 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Σα 18	Επιμενίδου του Κρητός
Κυ 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Δε 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Τρ 21	Νικολάου Εγγονοπούλου γενέσιον
Τε 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Πε 23	Γενέσιον Εμμανουήλ Χατζηδάκη του μελωδού
Πα 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Σα 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Κυ 26	Δημητρίου του Μυροβλήτου, Πανός του μεγάλου.
Δε 27	† Νικολάου Καζαντζάκη και Λου Ριντ
Τρ 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Τε 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Πε 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Πα 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος ή Οκτώβρης ή Οχτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Στον προφορικό λόγο, πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, λένε “ΟκτώΜβριος”. Κάποιοι το γράφουν κιόλας. Αυτό θεωρείται από τους λαθοθήρες (αλλά και από πολλούς καλοπροαίρετους) έσχατο δείγμα αμορφωσιάς, ενώ δεν είναι παρά ένας λαϊκός τύπος, μειωμένου ίσως κύρους, πάντως με πολύ παλιά ιστορία στη γλώσσα μας -όπως είχα γράψει παλιά, οχτακόσια χρόνια λάθος το λέμε!

Εγώ πάντως δεν λέω Οκτώμβρης, προτιμώ να λέω Οχτώβρης ή Οκτώβριος, αλλά και, όταν μιλάω γρήγορα, Σεπτέβρης, Νοέβρης, Δεκέβρης, το βρίσκω πιο εύκολο -αυτό το μβρ δεν είναι ό,τι το πιο ευκολοπρόφερτο.

Ο Οκτώβρης στο λαϊκό μηνολόγιο λέγεται (; ) Αγιοδημητριάτης, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Δεν έχουν όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες και χώρες τα λατινικά ονόματα των μηνών. Έτσι, στα τσέχικα, όπου τα ονόματα προέρχονται από το παλιό σλάβικο μηνολόγιο, ο Οκτώβρης είναι Říjen ενώ στα αλβανικά Tetori. Ο Οκτώβρης έδωσε το όνομά του στην Οκτωβριανή επανάσταση, η οποία όπως ξέρετε έγινε στις 25 Οκτωβρίου 1917 με το Ιουλιανό (παλιό) ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Ρωσία, κι επειδή μια από τις πρώτες ενέργειες των μπολσεβίκων ήταν να αλλάξουν το ημερολόγιο υιοθετώντας το Γρηγοριανό, αμέσως η επέτειος μεταφέρθηκε στις 7 Νοεμβρίου, κι έτσι όλα τα χρόνια η Οκτωβριανή γιορταζόταν Νοέμβριο.

Τα δικά μας Οκτωβριανά είναι η εξέγερση στην Κύπρο τον Οκτώβρη του 1931 κατά των Άγγλων, αν όμως ανοίξετε το λεξικό Μπαμπινιώτη ή το ΛΚΝ θα δείτε ότι “Οκτωβριανά” λέγονται (δήθεν) οι συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ Ελλήνων επιστράτων και Γάλλων στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1916. Πρόκειται για λεξικογραφική γκάφα πρώτου μεγέθους, οι συγκρούσεις αυτές έγιναν Νοέμβριο και είναι τα Νοεμβριανά -για αυτή την απίστευτη τσαπατσουλιά δείτε εδώ αναλυτικότερα (πάντως στην τελευταία του έκδοση (2012) το Λεξικό Μπαμπινιώτη έχει διορθώσει τη γκάφα).

Ο Οχτώβρης είναι ο πρώτος πραγματικά φθινοπωρινός μήνας -την τελευταία Κυριακή αλλάζει και η ώρα, νυχτώνει απότομα νωρίτερα και επισημοποιείται έτσι ο επικείμενος ερχομός του χειμώνα. Επειδή όμως αλλάζει και η ώρα είναι ο μήνας του χρόνου με τη μεγαλύτερη διάρκεια, αφού διαρκεί 31 μέρες και μία ώρα. Έτσι κι αλλιώς, καλό μήνα!

(Αν όλα πάνε καλά, ίσως ανεβεί κάτι και το απόγευμα -κατ’ εξαίρεση!)

Μηνολόγιον Οκτωβρίου και πάλι

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ στις αρχές κάθε μήνα (συνήθως την πρώτη του μηνός), ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως είναι αγγελτήρια θανάτων.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις. Να σημειωθεί ότι μερικές φορές η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα, όπως εδώ ο θάνατος του Καζαντζάκη (που συνέβη 26.10 αλλά τον τιμάμε στις 27).

Μηνολόγιον Οκτωβρίου -και όχι μόνο

Το Μηνολόγιο, που το δημοσιεύω εδώ συνήθως την πρώτη του μηνός, ήταν ιδέα του πατέρα μου, του αξέχαστου Δημήτρη Σαραντάκου, ο οποίος αρχικά το δημοσίευε στο περιοδικό Φιστίκι, που έβγαζε επί πολλά χρόνια στην Αίγινα. Στο εδώ ιστολόγιο, το Μηνολόγιο άρχισε να δημοσιεύεται τον Οκτώβρη του 2010 και βέβαια μέσα σε 12 μήνες έκλεισε τον κύκλο. Τότε, αποφάσισα να εξακολουθήσω να το δημοσιεύω στις αρχές κάθε μήνα, επειδή έχει γίνει το σταθερό σημείο αναφοράς για τα γεγονότα του μήνα, που ενημερώνεται συνεχώς με δικά σας σχόλια μέσα στη διάρκεια του μήνα, σχόλια που συνήθως αφορούν επισήμανση ημερομηνιών, αν και κυρίως αγγελτήρια θανάτων. Πλάκα-πλάκα, σήμερα το μηνολόγιο κλείνει δυο χρόνια παρουσίας στο ιστολόγιο.

Οπότε, συνεχίζω τις δημοσιεύσεις όσο θα υπάρχει ενδιαφέρον, προσθέτοντας πάντοτε δικές σας προτάσεις από πέρυσι. Πάντως, σε κάποιες περιπτώσεις η επέτειος έχει εσκεμμένα μετατεθεί κατά μία ημέρα.

Δε 1	Πρώτη κυκλοφορία του «Κεφαλαίου» υπό Καρόλου Μαρξ
Τρ 2	Θανή Αριστοτέλους του Σταγειρίτου και Μαχάτμα Γκάντη γενέσιον
Τε 3	Φραγκίσκου της Ασίζης
Πε 4	Διονυσίου μελωδού, του Θεσσαλονικέως
Πα 5	Εκτόξευσις του Σπούτνικ Ι, του πρώτου τεχνητού δορυφόρου της Γης
Σα 6	Εφεύρεσις τηλεφωνίας υπό Αλεξάνδρου Γκράχαμ Μπελ και θάνατος του επανεφευρέτη της, Στιβ Τζομπς
Κυ 7	Έδγαρδου Άλαν Πόε
Δε 8	Πιττακού του Μυτιληναίου
Τρ 9	†  Ερνέστου Τσε Γκεβάρα τελευτή (και Κορνηλίου του πολυτονιστού στιχοπλόκου γενέσιον)
Τε 10	Γενέσιον Ιωσήφ Βέρντι
Πε 11	Κάθοδος Εμπεδοκλέους του Ακραγαντίνου εις τον κρατήρα της Αίτνης
Πα 12	Ανακάλυψις της Αμερικής (αποφράς ημέρα)
Σα 13	Πρώτη έκδοσις του «Καλού στρατιώτου Σβέικ» υπό Γιάροσλαβ Χάσεκ
Κυ 14	† Λεονάρδου Μπερνστάιν
Δε 15	† Ευγενίου Ο΄Νηλ
Τρ 16	Γενέσιον Όσκαρ Ουάϊλντ
Τε 17	† Κοίμησις Φρειδερίκου Σοπέν
Πε 18	Επιμενίδου του Κρητός
Πα 19	Γενέσιον Αυγούστου Λυμιέρ
Σα 20	Γενέσιον Αρθούρου Ρεμπώ
Κυ 21	Νικολάου Εγγονοπούλου
Δε 22	Ξενοφάνους του Κολοφωνίου
Τρ 23	Γενέσιον  Εμμανουήλ Χατζηδάκη του μελωδού
Τε 24	† Ανδρέου Καρκαβίτσα
Πε 25	Γενέσιον Παύλου Πικάσσο
Πα 26	Δημητρίου του Μυροβλήτου, Πανός του μεγάλου.
Σα 27	Νικολάου Καζαντζάκη
Κυ 28	Επέτειος του ΟΧΙ
Δε 29	Αναχάρσιος του Σκύθου
Τρ 30	Γενέσιον Θεοδώρου Δοστογέφσκι αλλά και Κωνσταντίνου Καρυωτάκη· θάνατος Αναστασίου Λειβαδίτη
Τε 31	† Φρειδερίκου Φελλίνι· και Ναπολέοντος Λαπαθιώτη γενέσιον

Ο Οκτώβριος λοιπόν ή Οχτώβρης ή Οκτώβρης είναι ο δέκατος μήνας του ημερολογίου μας, όσο κι αν ολοφάνερα το όνομά του παραπέμπει στον αριθμό “οχτώ”. Για την ανακολουθία φταίνε οι Ρωμαίοι -διότι τα ονόματα των μηνών, όλα, είναι δάνειο από τα λατινικά. Το παλιό ρωμαϊκό μηνολόγιο άρχιζε από τον Μάρτιο και ο October ήταν ο όγδοος μήνας. Όταν αργότερα μεταρρυθμίστηκε το ημερολόγιο και μπήκαν στις δυο πρώτες θέσεις ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, η αντιστοιχία χάλασε μια και ο Οκτώβριος είναι πια ο δέκατος μήνας.

Στον προφορικό λόγο, πολλοί, ίσως οι περισσότεροι, λένε “ΟκτώΜβριος”. Κάποιοι το γράφουν κιόλας. Αυτό θεωρείται από τους λαθοθήρες (αλλά και από πολλούς καλοπροαίρετους) έσχατο δείγμα αμορφωσιάς, ενώ δεν είναι παρά ένας λαϊκός τύπος, μειωμένου ίσως κύρους, πάντως με πολύ παλιά ιστορία στη γλώσσα μας -όπως είχα γράψει παλιά, οχτακόσια χρόνια λάθος το λέμε!

Εγώ πάντως δεν λέω Οκτώμβρης, προτιμώ να λέω Οχτώβρης ή Οκτώβριος, αλλά και Σεπτέβρης, Νοέβρης, Δεκέβρης, το βρίσκω πιο εύκολο -αυτό το μβρ δεν είναι ό,τι το πιο ευκολοπρόφερτο.

Ο Οκτώβρης στο λαϊκό μηνολόγιο λέγεται (; ) Αγιοδημητριάτης, από τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Δεν έχουν όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες και χώρες τα λατινικά ονόματα των μηνών. Έτσι, στα τσέχικα, όπου τα ονόματα προέρχονται από το παλιό σλάβικο μηνολόγιο, ο Οκτώβρης είναι Říjen ενώ στα αλβανικά Tetori. Ο Οκτώβρης έδωσε το όνομά του στην Οκτωβριανή επανάσταση, η οποία όπως ξέρετε έγινε στις 25 Οκτωβρίου 1917 με το Ιουλιανό (παλιό) ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Ρωσία, κι επειδή μια από τις πρώτες ενέργειες των μπολσεβίκων ήταν να αλλάξουν το ημερολόγιο υιοθετώντας το Γρηγοριανό, αμέσως η επέτειος μεταφέρθηκε στις  7 Νοεμβρίου, κι έτσι όλα τα χρόνια η Οκτωβριανή γιορταζόταν Νοέμβριο.

Τα δικά μας Οκτωβριανά είναι η εξέγερση στην Κύπρο τον Οκτώβρη του 1931 κατά των Άγγλων, αν όμως ανοίξετε το λεξικό Μπαμπινιώτη ή το ΛΚΝ θα δείτε ότι “Οκτωβριανά” λέγονται (δήθεν) οι συγκρούσεις που έγιναν μεταξύ Ελλήνων επιστράτων και Γάλλων στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1916. Πρόκειται για λεξικογραφική γκάφα πρώτου μεγέθους, οι συγκρούσεις αυτές έγιναν Νοέμβριο και είναι τα Νοεμβριανά -για αυτή την απίστευτη τσαπατσουλιά δείτε εδώ αναλυτικότερα (νομίζω πάντως ότι στην τελευταία του έκδοση (2012) το Λεξικό Μπαμπινιώτη έχει διορθώσει τη γκάφα).

Ο Οχτώβρης είναι ο πρώτος πραγματικά φθινοπωρινός μήνας -την τελευταία Κυριακή αλλάζει και η ώρα, νυχτώνει απότομα νωρίτερα και επισημοποιείται έτσι ο επικείμενος ερχομός του χειμώνα. Με τη φετινή συγκυρία και την καταιγίδα μέτρων που πρόκειται να μας χτυπήσει, ο φετινός Οκτώβριος δεν προβλέπεται να είναι μόνο μελαγχολικός. Παρ’ όλ’ αυτά, καλό μήνα!