Θωμαδογεωργιανά μεζεδάκια

Αύριο είναι Κυριακή του Θωμά, κινητή γιορτή, μια Κυριακή μετά το Πάσχα. Eίναι όμως και 23 Απριλίου, άρα είναι του Αγίου Γεωργίου, που φέτος δεν είναι κινητή γιορτή αφού πέφτει μετά το Πάσχα. Οπότε, συμπίπτουν οι δυο γιορτές, του Θωμά και του Γεωργίου, εξού και ο τίτλος του πολυσυλλεκτικού μας άρθρου. Το ιστολόγιο εύχεται χρόνια πολλά και κάθε ευτυχία σε όσες και όσους γιορτάζουν, πρώτα στον φίλο μας τον Τζι, στον Γιώργο Μ. και στους άλλους.

* Αν αύριο είναι του Θωμά και του Γεωργίου, χτες ήταν η αποφράς επέτειος της 21ης Απριλίου. Στο επετειακό του μήνυμα στο Φέισμπουκ ο λογογράφος του πρωθυπουργού θέλησε να εκμεταλλευτεί πολιτικά την επέτειο γι’ αυτό έβαλε τις σάλτσες για τον λαϊκισμό, έκανε όμως τη γκάφα να γράψει ότι «οι Έλληνες τιμούν την επέτειο» ενώ το πολύ πολύ να την τιμούν μερικοί πρωτοκλασάτοι υπουργοί του κυβερνώντος κόμματος, που τους χάριζε τα βιβλία του ο Παττακός και το δαχτυλίδι του ο Παπαδόπουλος.

Ύστερα από αντιδράσεις, το ρήμα άλλαξε σε «Υποδέχονται τη σημερινή επέτειο» αλλά βέβαια μόνο στο Φέισμπουκ, που επιδέχεται διορθώσεις, ενώ στο Τουίτερ, όπου είχε αναρτηθεί σε οθονιά το μήνυμα από το Φέισμπουκ, η παλιά διατύπωση παρέμεινε.

* Μαργαριτάρι πρώτου μεγέθους στο λήμμα της Βικιπαίδειας για το Λιβόρνο, το λιμάνι της Ιταλίας.

Διαβάζουμε: Το Λιβόρνο είναι παραθαλάσσια πόλη στο Δυτικό άκρο της Τοσκάνης. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας και το τρίτο μεγαλύτερο λιμάνι της Δυτικής Ιταλίας. Πήρε το όνομα της από ένα είδος κοτόπουλου που ζει στην περιοχή.

«Εκκρεμεί παραπομπή» σημειώνεται μετά την τελευταία πρόταση -και δικαίως, και θα εκκρεμεί για πάντα διότι δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Όχι, το Λιβόρνο δεν πήρε το όνομά του από ένα είδος κοτόπουλου. Απλώς, το Λιβόρνο στα αγγλικά λεγόταν Leghorn, ένα όνομα που αποτελεί εξαγγλισμό του γενοβέζικου ονόματος της πόλης, που είναι Ligorna. Τον 19ο αιώνα άρχισαν να εξάγονται στη Βόρεια Αμερική τα κοτόπουλα μιας ράτσας της Τοσκάνης, που παρουσίαζαν πολλά πλεονεκτήματα. Τα ονόμασαν στην αρχή Ιtalians και μετά Leghorn, επειδή το λιμάνι από το οποίο εξάγονταν ήταν το Λιβόρνο, αγγλιστί Leghorn.

Παναπεί, το κοτόπουλο πήρε το όνομά του από την πόλη και όχι το αντίστροφο.

Ξέρω ότι μας διαβάζουν βικιπαιδιστές και αργά ή γρήγορα το λήμμα θα διορθωθεί. Οπότε, αν διορθωθεί, ας διορθώσουν και στο τέλος, εκεί που λέει για τους διάσημους που γεννήθηκαν στο Λιβόρνο, τις πληροφορίες για τον τέως Πρόεδρο της Ιταλίας, τον Κάρλο Τσιάμπι. Γεννήθηκε μεν το 1920 αλλά εδώ και μερικά χρόνια, το 2016 συγκεκριμένα, έχει αφήσει, πλήρης ημερών βέβαια, τον μάταιο τούτο κόσμο.

* Μεζεδάκι σε ρεπορτάζ σχετικό με την καταγγελία κατά του ευρωβουλευτή Αλέξη Γεωργούλη. Δημοσιεύτηκε στο Πρόταγκον, όπου διαβάζουμε:

Πληροφορίες που ακόμη δεν έχει καταστεί δυνατό να διασταυρωθούν, αναφέρουν ότι η Ελένη Χρονοπούλου έφερε  -μετά τον καταγγελλόμενο ξυλοδαρμό της από τον ηθοποιό και ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ-  κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και  σε άλλα σημεία του σώματός της.

Πώς είχε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις «και σε άλλα σημεία του σώματός της»; Έχουμε βεβαίως τετρακέφαλο και τρικέφαλο μυ στο σώμα μας, αλλά όχι τετραεγκέφαλο. Αν προσέξετε καλά την οθονιά, θα μαντέψετε τι συνέβη:

Μετά το «κακώσεις και» υπάρχει ένα παραπανίσιο κενό. Όπως σωστά μάντεψε μια ομάδα φίλων στο Τουίτερ, φαίνεται πως η αρχική διατύπωση ήταν «κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις και κακώσεις σε άλλα σημεία του σώματός της».

Θα το είδε κάποιος φωστήρας, «κακώσεις και κακώσεις», θα το θεώρησε λάθος, έσβησε το δεύτερο «κακώσεις» και να το αποτέλεσμα!

(Μου είχαν στείλει και άλλο ένα για την ίδια υπόθεση, από την ΕφΣυν, με μια εντελώς μπερδεμένη πρόταση, αλλά στο μεταξύ διορθώθηκε, οπότε το παραλείπω).

* Ξέρετε τι είναι το ριμίδι; Εγώ δεν ήξερα, αλλά το έμαθα την περασμένη βδομάδα, όταν η Δημοτική Κοινότητα Μεσαριάς στη Σαντορίνη ανακοίνωσε ότι ένα αυτοκίνητο σφήνωσε στο «στενό-ριμίδι του Αγίου Κωνσταντίνου»

Ριμίδι λοιπόν είναι το στενό δρομάκι, από μια εποχή που δεν υπήρχαν αυτοκίνητα.

Με ρώτησε φίλος από πού προέρχεται η λέξη και του είπα ότι λογικά θα είναι υποκοριστικό της ρύμης, ρυμίδιον. Δίκιο είχα, και αν γκουγκλίσετε θα δείτε πως οι περισσότεροι το γράφουν «ρυμίδι».

Βέβαια, η φωτογραφία που βλέπετε είναι φωτοσοπημένη, σχόλιο για την πολιτική κατάσταση. Στην πρωτότυπη φωτογραφία, δεν υπάρχουν συνθήματα στους τοίχους ούτε έχει σημαίες το αυτοκίνητο.

Advertisement

Ένα χρόνο πόλεμος…

Συμπληρώνεται σήμερα ένας χρόνος από τον πόλεμο στην Ουκρανία, που ξεκίνησε το πρωί της 24ης Φεβρουαρίου 2022 όταν η Ρωσία εισέβαλε από πολλά σημεία ταυτόχρονα στο έδαφος της Ουκρανίας, σε μια «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», όπως την ονόμαζε η ρωσική ηγεσία (και νομίζω πως ακόμα την ονομάζει έτσι). Αλλά βέβαια ήταν πόλεμος, που δεν διάρκεσε τρεις μέρες ή μια βδομάδα, όπως ίσως σκέφτονταν στο Κρεμλίνο, παρά έκλεισε σήμερα χρόνο χωρίς να φαίνεται ορατή κάποια προοπτική τερματισμού, είτε στο πεδίο των μαχών είτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, κι ενώ έχει στοιχίσει δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, εκατομμύρια πρόσφυγες και ανυπολόγιστες καταστροφές στις υποδομές της Ουκρανίας.

Είναι ένας ιδιότυπος πόλεμος, που έχει σε ένα βαθμό χαρακτηριστικά εμφυλίου, σε ένα βαθμό πολέμου μεταξύ δύο κρατών και σε ένα βαθμό παγκόσμιου πολέμου, καθώς οι χώρες του ΝΑΤΟ (και γενικά της λεγόμενης Δύσης) προσφέρουν πολύ σημαντική βοήθεια στην Ουκρανία. Χάρη και στη βοήθεια αυτή, αλλά και στον ηρωισμό του ουκρανικού στρατού, οι ουκρανικές δυνάμεις μπόρεσαν να ανακαταλάβουν εδάφη που είχαν προσωρινά καταληφθεί από τους Ρώσους -με καφεκίτρινο στον χάρτη, ενώ με ροζ φαίνονται τα ρωσικά εδαφικά κέρδη. Στον χάρτη βλέπετε επίσης τα ντε φάκτο σύνορα των περιοχών που έλεγχαν οι αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες του Λουχάνσκ και του Ντονιέτσκ, όπως και τα όρια των τεσσάρων επαρχιών που προσάρτησε η Ρωσία με παράνομα δημοψηφίσματα, χωρίς μάλιστα να τις ελέγχει σε όλη τους την έκταση.

Στις 25 Φεβρουαρίου 2022, μια μέρα μετά τη ρωσική επίθεση, είχα γράψει στο ιστολόγιο:

Φλεγόμενα μεζεδάκια

Όχι φλαμπέ και τέτοιες γκουρμεδιές, όχι φλεγόμενα από πάθος ή άλλο έντονο συναίσθημα. Φλεγόμενα σαν τα δάση που καίγονται, από την Πεντέλη και τα Μέγαρα ίσαμε την Ηλεία και τη Δαδιά, όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή -και πού να βρεις τη βάτο την φλεγομένη και μη καιομένη, να την βάλεις στις αναδασώσεις.

Και ξεκινάω με ένα εξαιρετικό δείγμα κωμικού ευπρεπισμού από την Κύπρο, που το εντόπισε φίλος που ζει εκεί.

«Δεν επιτρέπεται η έλευση ποτών προς κατανάλωση» λέει η πινακίδα, που ο συντάκτης της, για πιο επίσημο ύφος ίσως, προτίμησε την ονοματική σύνταξη αντί της ρηματικής.

Αυτό που ήθελε να πει η σεβαστή διοίκηση των ΕΘΑ Φούτσαλ είναι: «Δεν επιτρέπεται να φέρνετε δικά σας ποτά προς κατανάλωση στον χώρο των ΕΘΑ». Αν θέλετε να φάτε και να πιείτε, θα αγοράσετε από την καντίνα μας, εννοεί -μια πρακτική ενοχλητική αλλά καθιερωμένη και συνηθισμένη σε πολλά μέρη.

Αντί όμως να γράψει αυτό το στρωτό και σαφές, ο υπεύθυνος του Φούτσαλ αναζήτησε την ονοματική σύνταξη -και εκεί τα έκανε θάλασσα, διότι η έλευση είναι ο ερχομός κάποιου, που έρχεται βεβαίως με δικά του μέσα και δική του πρωτοβουλία, σαν την ελευση του Μεσσία ή εστω ύστερα από πρόσκληση (Ελθέ, ποτόν, ελθέ -έγραψε κάποιος).

Βέβαια, η λέξη «έλευση» είναι αδιαφανής γι’ αυτό δεν ενόχλησε τον συντάκτη του κειμένου και τους άλλους που το είδαν -ενώ, ας πούμε, αν έγραφε «απαγορεύεται η είσοδος ποτών» θα τον έκραζαν οι άλλοι: Ποδαράκια θα βγάλουν τα ποτά ρε συ; Και να’ναι και Τζόνι Γουόκερ, πάει κι έρχεται, αλλά τα άλλα;»

Όσο για το Φούτσαλ, έτσι λέγεται το ποδόσφαιρο σάλας ή Futsal. Μην αναζητείτε φούτσαλα στη λίμνη.

* Κάτι από την Ουκρανία και τη συμφωνία για τα σιτηρά. Διαβάζουμε ότι:

«Ουκρανικά πιλοτικά πλοία θα καθοδηγούν εμπορικά σκάφη που μεταφέρουν τα σιτηρά προκειμένου να πλοηγηθούν στις ναρκοθετημένες περιοχές γύρω από την ακτογραμμή»

Και επίσης:

«Άρα από την Ουκρανική άποψη, δεν πρόκειται να βγάλουν αυτές τις νάρκες. Αλλά αυτό που πρόκειται να κάνουν είναι να πιλοτάρουν πλοία που μεταφέρουν σιτηρά μέσα από ασφαλείς διόδους»

Ο φίλος που το στέλνει, σχολιάζει:

Όμως -από ότι γνωρίζω- πιλοτικό είναι κάτι που εφαρμόζεται δοκιμαστικά και όχι ένα πλοίο που δείχνει τον δρόμο σε ένα άλλο πλοίο. Κι επίσης πιλοτάρεις αεροπλάνο αλλά όχι πλοίο.

Δεν είμαι καλός στην ναυτική ορολογία αλλά τα καταφέρνω κάπως καλύτερα στο γκουγκλάρισμα. Κι έτσι βλέπω πως τα Pilot Boats και τα Pilot Vessels τα λένε «πλοηγίδες».

Νομίζω πως στην πιάτσα τη ναυτική τα λένε και πιλοτίνες αυτά τα πλοία. Όχι όμως πιλοτικά πλοία.

 

* Ένα μαργαριτάρι που εντόπισε ο Θείος Θανάσης στο Τουίτερ.

O συντάκτης που εφημέρευε είδε ότι θα πάρει εκπομπή στον Σκάι ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου και διάλεξε τη φωτογραφία του πρώην υπουργού -όμως εκπομπή πήρε ο συνονοματεπώνυμος δημοσιογράφος.

Στο άρθρο διορθώθηκε η φωτογραφία, στο τουίτ δεν υπάρχει δυνατότητα για διορθώσεις.

* Μια είδηση από την Ουκρανία σχολιάστηκε αρκετά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον τίτλο της ή μάλλον για τη διατύπωση του τίτλου της και όχι για το περιεχόμενό της:

Ο Ζελένσκι αποκεφάλισε τον αρχηγό των μυστικών υπηρεσιών και τον γενικό εισαγγελέα!

Σχολιάζει κάποιος:

Ρε βόδια, το ρήμα «αποκεφαλίζω» (σε αυτή τη μεταφορική σημασία) παίρνει ως αντικείμενο την υπηρεσία και όχι τον …επικεφαλής.

Λάδι από τον ήλιο

Μια από τις παράπλευρες συνέπειες της ρωσικής εισβολής και του πολέμου στην Ουκρανία είναι και η παγκόσμια έλλειψη διάφορων προϊόντων, ανάμεσά τους και του ηλιέλαιου.

Το 2018 η Ουκρανία και η Ρωσία παρήγαγαν (ή πάραξαν) το 53% της παγκόσμιας παραγωγής ηλιελαίου, η δε παραγωγή τους, ιδίως της Ουκρανίας, στο μεγαλύτερο ποσοστό της προοριζόταν για εξαγωγή -και βέβαια, τώρα με τον πόλεμο αυτό το ηλιέλαιο λείπει από την παγκόσμια αγορά. Μάλιστα, η παγκόσμια έλλειψη ηλιελαίου είχε αρχίσει ήδη από πριν, επειδή η παραγωγή του 2021 ήταν κακή. Με τον πόλεμο, τα πράγματα απόγιναν.

Το ηλιέλαιο είναι φυτικό έλαιο, όχι βέβαια από τον ήλιο που λέω στον τίτλο, παρόλο που θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί πως αν το σπορέλαιο είναι το λάδι που βγαίνει από σπόρους τότε και το ηλιέλαιο είναι το λάδι από τον ήλιο. Από τον ηλίανθο, φυσικά, βγαίνει το ηλιέλαιο (βρίσκουμε και τον τύπο ηλιανθέλαιο άλλωστε), αυτό το εντυπωσιακό φυτο που τόσο πολύ θυμίζει τον ήλιο.

Ο ηλίανθος είναι φυτό του Νέου Κόσμου. Στην Ευρώπη το έφεραν οι Ισπανοί τον 16ο αιώνα. Από τον 19ο αιώνα άρχισε να καλλιεργείται εντατικά στη Ρωσία, όπου με βελτίωση των ποικιλιών επιτεύχθηκε αύξηση της απόδοσης σε ηλιέλαιο. Ο λόγος γι’ αυτή την εντατική καλλιέργεια ήταν ότι το ηλιέλαιο θεωρήθηκε νηστίσιμο, άρα κατάλληλο για χρήση κατά τις περιόδους νηστείας, όπως η Σαρακοστή.

Αζοφικά μεζεδάκια

Δεν νομίζω να χρειάζεται να εξηγήσω τον τίτλο του σημερινού μας πολυσυλλεκτικού άρθρου, αφού χτες και προχτές στην Ελλάδα η συζήτηση περιστράφηκε (και όχι μόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) γύρω από το Τάγμα Αζόφ, ύστερα από την εμφάνιση ενός ή δύο ομογενών μελών του τάγματος αυτού στο βίντεο που συνόδεψε την ομιλία του προέδρου Ζελένσκι στη Βουλή των Ελλήνων.

Αλλά τα μεζεδάκια μας δεν έχουν αζοφική προέλευση -εννοώ, δεν είναι παρμένα από τον σχολιασμό του γεγονότος αυτού. Ωστόσο, και αυτό είναι αναπόφευκτο, κάποια αφορούν τον πόλεμο στην Ουκρανία -ή μάλλον τον αντίκτυπό του στα μέσα ενημέρωσης.

Ξεκινάμε όμως με κάτι μακάβριο, αλλά όχι πολεμικό.

Τις προάλλες είχαμε τη φονική πυρκαγιά στην πτέρυγα Covid του νοσοκομείου Παπανικολάου, που τελικά είχε απολογισμό δύο νεκρούς από τους νοσηλευόμενους ασθενείς.

Όπως έγραψε το Βήμα (αλλά και τα άλλα ηλέντυπα του τέως ΔΟΛ) σε ένα από τα πρώτα ρεπορτάζ για το θέμα:

Ένα πτώμα χωρίς τις αισθήσεις του εντοπίστηκε μέσα στην πτέρυγα Covid του νοσοκομείου Παπανικολάου.

Μακάβριο το θέμα αλλά αστεία η διατύπωση, αφού ο πλεονασμός δείχνει να υπονοεί ότι υπάρχουν και πτώματα που διατηρούν τις αισθήσεις τους.

Το ευφημιστικό κλισέ «χωρίς τις αισθήσεις του» χρησιμοποιείται συχνά για όσους ανασύρονται πνιγμένοι από τη θάλασσα, ιδίως κολυμβητές το καλοκαίρι.

Το ειδησάκι έγινε βάιραλ ή περίπου, κι έτσι τελικά το διόρθωσαν στο απλό «Ένας νεκρός εντοπίστηκε….».

* Το ρήμα «διαρρέω» έκανε τον πλήρη κύκλο, αφού όχι μόνο διαρρέουμε την είδηση χωρίς να ιδρώσει το αυτί μας, αλλά και διάφορα πράγματα, που παλιότερα διέρρεαν, τώρα διαρρέονται.

Μου στέλνει φίλος άρθρο από τη Ναυτεμπορική, στο οποίο διαβάζω ότι «Σπάνιο αέριο διαρρέεται από τον πυρήνα της γης». (Πρόκειται για σπάνιο ισότοπο του ηλίου, το ήλιον-3).

* Φίλη ταξίδεψε με την Ετζίαν και μου στέλνει φωτογραφία της συσκευασίας από το «φαγητό» που τους μοίρασαν (και πάλι καλά να λες, αφού όλες οι αεροπορικές εταιρείες, ήδη πριν από τον κόβιντ, είχαν μειώσει τις ποσότητες στα γεύματα που μοίραζαν -μόνο ίσως η τουρκική διατηρεί τα παλιά γεύματα).

Η απορία της φίλης μου είναι: τι είναι το πλεκτό μοσχάρι; Αν είναι μεταφραστικό λάθος πώς προέκυψε; Αν δεν είναι λάθος, τι είναι; Και πώς πλεκτό; Με βελονάκι;

Ομολογώ πως δεν μπόρεσα να απαντήσω. Γκουγκλίζοντας βρίσκω και κάποιον άλλον να απορεί.

Καμιά ιδέα;

* Και πάμε σε κάτι πολεμικό και φρικτό. Μια μικρή ουκρανική πόλη, στα προάστια του Κιέβου, βρέθηκε κάτω από τους προβολείς της διεθνούς προσοχής όταν, με την ανακατάληψή της από τις ουκρανικές δυνάμεις, πτώματα αμάχων βρέθηκαν να κείτονται στους δρόμους και στις αυλές των σπιτιών. Το συζητήσαμε και στο ιστολόγιο, σήμερα όμως σχολιάζουμε μόνο ή κυρίως τις γλωσσικές πτυχές.

Αποναζιστικοποίηση, όρος ψευδεπίγραφος

Ασφαλώς η εννιασύλλαβη αυτή λέξη ακούστηκε πολύ τις τελευταίες σαράντα μέρες -αν θα συνεχίσει να ακούγεται κι αν θα διακριθεί στην ψηφοφορία για τις Λέξεις της χρονιάς δεν το ξέρω, αφού κανείς δεν ξέρει τι άλλο μας επιφυλάσσει το 2022.

Την πρώτη κιόλας μέρα της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, αναφέρθηκε ότι στόχος ήταν όχι η κατοχή της Ουκρανίας αλλά η αποστατιωτικοποίηση και η αποναζιστικοποίησή της. Στη συνέχεια, ο στόχος αυτός άρχισε να ακούγεται λιγότερο, μεταξύ άλλων επειδή η εξέλιξη στο πεδίο της μάχης δεν εξελίχθηκε όπως υπολόγιζαν οι Ρώσοι, αφού η περικύκλωση του Κιέβου καθηλώθηκε και στη συνέχεια τα ρωσικά στρατεύματα αναδιπλώθηκαν και τώρα επικεντρώνονται στο Ντονμπάς, ενώ οι Ουκρανοί καταγγέλλουν ότι, στις περιοχές που επανακτούν, βρίσκουν πτώματα δολοφονημένων αμάχων και ομαδικούς τάφους.

Ο όρος «αποναζιστικοποίηση» είναι διεθνής και, φυσικά, σχηματίστηκε για τους αληθινούς Ναζί, πρώτα στα αγγλικά, denazification, περί το 1943, όταν άρχισε να τίθεται το ζήτημα της τύχης της Γερμανίας μετά τον πόλεμο. Μετά τη νίκη των Συμμάχων, άρχισε έμπρακτα η διαδικασία που είχε στόχο να εκκαθαρίσει από τη ναζιστική ιδεολογία την κοινωνία, το δικαστικό σώμα, την εκπαίδευση και την πολιτική ζωή στη Γερμανία και την Αυστρία. Στη φωτογραφία βλέπουμε έναν εργάτη του δήμου να αλλάζει τις πινακίδες στους δρόμους, στο κοντινό μου Τρίερ στις 12 Μαΐου 1945, έτσι ώστε η οδός Αδόλφου Χίτλερ να μετονομαστεί σε οδό Σταθμού.

Eνώ η διαδικασία αποναζιστικοποίησης (Entnazifizierung στα γερμανικά και Денацификация στα ρωσικά) ξεκίνησε ορμητικά και με μεγαλόπνοους στόχους, πολύ γρήγορα ανέκρουσε πρύμνα, τόσο επειδή ο αριθμός των Γερμανών που θα έπρεπε να ελεγχθούν ανερχόταν σε πολλά εκατομμύρια (μόνο το ναζιστικό κόμμα είχε 8,5 εκατ. μέλη), όσο και διότι, ήδη από το 1946 και την χαραυγή του ψυχρού πολέμου, δεν ήταν πλέον πολιτικά χρήσιμη η διαδικασία για τους Αμερικανούς και τους Άγγλους.

Έτσι, στη Δυτική Γερμανία πολύ γρήγορα η διαδικασία αποναζιστικοποίησης πέρασε στη δικαιοδοσία των γερμανικών αρχών, με αποτέλεσμα να επανέλθουν στις θέσεις τους πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι που είχαν απολυθεί στην αρχή της αποναζιστικοποίησης. Αργότερα μάλιστα (το 1951) μπήκε και ποσόστωση, ότι τουλάχιστον το 20% των υπαλλήλων κάθε υπουργείου έπρεπε να προέρχεται από παλαιούς υπαλλήλους επί ναζισμού, που είχαν κριθεί κατάλληλοι για υπηρεσία. Έτσι, τελικά, η κρατική μηχανή της Δυτικής Γερμανίας στελεχώθηκε από παλαιά μέλη του ναζιστικού κόμματος: το 1957, το 77% των ανώτερων στελεχών του υπουργείου Δικαιοσύνης ήταν πρώην μέλη του NSDAP.

Στη σοβιετική ζώνη κατοχής, που μετεξελίχθηκε στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας, η αποναζιστικοποίηση ήταν πολύ πιο έντονη και διαρκής, αφού ο αντιφασισμός ήταν ο θεμελιώδης λόγος ύπαρξης του σοσιαλιστικού γερμανικού κράτους, η ηγεσία του οποίου μάλιστα αδιάκοπα κατηγορούσε το δυτικό γερμανικό κράτος ως συνεχιστή του ναζισμού αναφέροντας ονόματα παλαιών ναζιστών που τώρα κατείχαν υψηλές θέσεις στον κρατικό μηχανισμό της ΟΔΓ.

Αυτά, τότε. Στην Ουκρανία, από το 2014 που η «πορτοκαλί επανάσταση» (ή πραξικόπημα) ανέτρεψε τον εκλεγμένο Πρόεδρο Γιανούκοβιτς και οδήγησε στο ξέσπασμα του εμφυλίου πολέμου στα νότια και τα ανατολικά της χώρας, η ρωσική πλευρά και οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές διατύπωσαν έντονες κατηγορίες για ναζιστικά στοιχεία στη νέα κυβέρνηση της Ουκρανίας ενώ απέδωσαν σε ναζιστές εγκλήματα όπως τον εμπρησμό του κτιρίου των συνδικάτων στην Οδησσό, με πολλές δεκάδες νεκρούς.

Εμπάργκο

Καθώς ζούμε σ’ ενδιαφέροντες καιρούς, κάθε τόσο μια λέξη κερδίζει το παροιμιώδες δεκαπεντάλεπτο της προσοχής μας. Λέξη της χρονιάς δεν ξέρω ποια θα είναι, ούτε καν του μήνα, πάντως το «εμπάργκο» θαρρώ πως μπορεί να διεκδικήσει την πολύ πιο ταπεινή διάκριση της «λέξης της ημέρας» -ας της αφιερώσουμε το σημερινό άρθρο λοιπόν.

Η αιτία; Όπως θα διαβάσατε, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε «εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο» ή, όπως το θέλει ο τίτλος στο δελτίο ειδήσεων, «εμπάργκο στη ρωσική ενέργεια».

Με άλλα λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες σταματούν να εισάγουν πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακα από τη Ρωσία, ως αντίποινα για την εισβολή στην Ουκρανία. Πιο σωστά, απαγορεύεται η εισαγωγή ρωσικού πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα.

Ο Τζο Μπάιντεν κάλεσε και τους συμμάχους των ΗΠΑ να ακολουθήσουν, αλλά, όπως είπε, κατανοεί ότι οι ευρωπαϊκές χώρες είναι δύσκολο να κάνουν την ίδια κίνηση καθώς οι οικονομίες τους εξαρτώνται πολύ περισσότερο από το ρωσικό πετρέλαιο.

Από την άλλη, οι ΗΠΑ εισάγουν πολύ λίγο ρωσικό πετρέλαιο, ωστόσο ακόμα κι έτσι η χτεσινή απόφαση αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές που πληρώνει ο Αμερικανός καταναλωτής. Το εντυπωσιακό είναι ότι Αμερικανοί αξιωματούχοι προσέγγισαν πρόσφατα την κυβέρνηση Μαδούρο της πετρελαιοπαραγωγού Βενεζουέλας, ύστερα από πολυετείς λυσσαλέες προσπάθειες να την ανατρέψουν.

Από την πλευρά της, η Μεγάλη Βρετανία ανακοίνωσε ότι σταδιακά πρόκειται να καταργήσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου, εντός του έτους. Όσο για την ΕΕ, είχε νωρίτερα ανακοινώσει ένα σχέδιο για απεξάρτηση από τις ρωσικές εισαγωγές, αλλά σε αρκετά μεγαλύτερο βάθος χρόνου.

Παρατήρησα ότι ενώ στους ελληνικούς ιστότοπους χρησιμοποιείται κυρίως ο όρος «εμπάργκο», σε αγγλόφωνα μέσα βρίσκω άλλους όρους, όπως ban (απαγόρευση) ή, στην περίπτωση της Βρετανίας, phasing out (σταδιακή κατάργηση). Η ουσία βέβαια δεν αλλάζει.

Το εμπάργκο, σύμφωνα με το ΛΚΝ, είναι «η απαγόρευση της διακίνησης προϊόντων από και προς ορισμένη ξένη χώρα». Δίνει και μερικές φράσεις το λεξικό: Γενικό εμπάργκο. Εμπάργκο όπλων / πετρελαίου / καυσίμων.

Στο ίδιο λεξικό βρίσκουμε την αρχικη, ας πούμε, σημασία του όρου, που αφορούσε τα εμπορικά πλοία: η απαγόρευση του απόπλου την οποία διατάζει μια κυβέρνηση σε βάρος πλοίων ξένης χώρας, που βρίσκονται στη δική της επικράτεια: Tο 1803 η Aγγλία επέβαλε εμπάργκο σε όλα τα γαλλικά πλοία που βρίσκονταν στα λιμάνια της.

Γεννήθηκα στο Κίεβο (αναμνήσεις του Ηλία Έρενμπουργκ)

Καθώς συνεχίζεται ο πόλεμος, διαλέγω σήμερα να παρουσιάσω αποσπάσματα από την εξάτομη αυτοβιογραφία «Άνθρωποι, χρόνια, ζωή» του Ηλία Έρενμπουργκ (1891-1967), ενός αγαπημένου συγγραφέα που συχνά έχω παρουσιάσει κείμενά του στο ιστολόγιο.

Ο Έρενμπουργκ γεννήθηκε στο Κίεβο από εβραϊκή οικογένεια. Όταν ήταν πέντε χρονών, ο πατέρας του ανέλαβε διευθυντής εργοστασίου στη Μόσχα και η οικογένεια μετακόμισε εκεί. Ως μαθητής ο Έρενμπουργκ ανέπτυξε δράση στο κόμμα των Μπολσεβίκων, το 1907 φυλακίστηκε και εξορίστηκε και τελικά το τσαρικό καθεστώς του επέτρεψε να φύγει για το Παρίσι. Εκεί έζησε ως το 1917, όταν επέστρεψε στη Ρωσία μετά την επανάσταση του Κερένσκι.

Θα παρουσιάσω μερικά αποσπάσματα από τον 1ο τόμο των απομνημονευμάτων, 2ο και 3ο κεφάλαιο, και μετά από τον 2ο τόμο, 8ο κεφάλαιο, όπου έχουμε φτάσει στα 1918 και ο 27χρονος Έρενμπουργκ επιστρέφει για έναν χρόνο στο Κίεβο, τη γενέθλια πόλη του. Διευκρινίζω πως ο Έρενμπουργκ γράφει το βιβλίο του περί το 1960.

Το βιβλίο του Έρενμπουργκ βρίθει από αναφορές άγνωστες για τον Έλληνα σημερινό αναγνώστη οπότε θα χρειαζόταν πάμπολλες διευκρινίσεις. Ο μεταφραστής, ο έξοχος Άρης Αλεξάνδρου, ήταν φειδωλός στις επεξηγηματικές σημειώσεις, που μάλιστα τις έβαζε όλες στο τέλος και χωρίς να το επισημαίνει στο κείμενο του βιβλίου. Αυτές μεταφέρω εδώ καθώς και καναδυό ακόμα. Επισημαίνω τα σημεία με αστερίσκο και επεξηγώ στο τέλος.

Ο τίτλος είναι, φυσικά, δικός μου.

Γεννήθηκα στο Κίεβο στις 14 Ιανουαρίου του 1891. Το 1891 έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη των Ρώσων γενικά και επιπλέον των Γάλλων αμπελουργών. Στη Ρωσία είχαμε λιμό· εικοσιεννιά κυβερνεία υποφέρανε από σιτοδεία. Ο Λέων Τολστόι, ο Τσέχοβ, ο Κορολένκο, προσπάθησαν να βοηθήσουν τούς λιμοκτονούντες, κάνανε εράνους, οργανώσανε συσσίτια· όλ’ αυτά ήταν στα­γόνα στον ωκεανό και για πολύν καιρό τη χρονιά του ενενήντα ένα τη λέγανε «χρονιά της πείνας». Οι αμπελουργοί της Γαλλίας πλουτίσανε με τα κρασιά εκείνης της χρονιάς: η ξηρασία καίει τα σι­τηρά, καλυτερεύει όμως την ποιότητα των σταφυλιών. Οι μαύρες μέρες για τούς χωρικούς της περιοχής του Βόλγα συμπίπτουν πάν­τοτε με τις χαρούμενες μέρες για τους αμπελουργούς της Βουργουν­δίας και της Γασκώνης· ακόμα και στη δεύτερη δεκαετία του αιώνα μας, όσοι ξέρανε να πιουν κρασί, ψάχνανε τα μπουκάλια με τη χρονολογία «1891». Το 1943, μεταφέρανε απ’ το Λένινγκραντ στη Μόσχα ένα βαγόνι με παλιό «Σαίντ – Εμιλιόν» του 1891. Η μεταφορά έγινε απ’ τον «παγωμένο δρόμο»*. Το Σαμτρέστ*, παρακάλεσε τον A. Ν. Τολστόι και μένα να δοκιμάσουμε το κρασί πού κατόρθωσαν να σώσουν με τόσους κόπους. Αποδείχτηκε πώς τα μπουκάλια ήταν γεμάτα μ’ ένα υπόξυνο υγρό — το κρασί είχε πεθάνει (αντίθετα απ’ τον τόσο διαδεδομένο θρύλο, το κρασί, ακόμα και το καλύτερο, πεθαίνει σε ηλικία σαράντα ως πενήντα ετών).

[…]

3

Λένε πως το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει. Συμβαίνει κι αυτό, συμβαίνει και το αντίθετο. Έζησα σε μια εποχή, όταν τον άνθρωπο τον κρίνανε συχνά επί τη βάσει των στοιχείων της ταυτότητάς του· οι εφημερίδες γράφανε πως «ο υιός δεν είναι υπεύθυνος διά τας πράξεις του πατρός» ήταν όμως φορές που βρισκόσουν αναγκασμένος να πληρώσεις και για τον παππού σου.

Πόλεμος και αλήθεια

Tην Παρασκευή 25 του μηνός το βράδυ, στο δελτίο ειδήσεων του Σκάι, προβλήθηκε ένα βίντεο που έδειχνε νέους να τρέχουν, να κατεβαίνουν κακήν κακώς από μια κυλιόμενη σκάλα, φωνάζοντας τρομαγμένοι κάτι σε μια σλάβικη γλώσσα.

Το σουπεράκι πληροφορούσε: Συγκλονιστικές εικόνες από τα καταφύγια – Ζουν με τον τρόμο

Και, ενώ βλέπαμε να κουτρουβαλάνε στην κυλιόμενη σκάλα, η Σία Κοσιώνη έλεγε:

Σειρήνες ηχούν και σπέρνουν τον πανικό στο κέντρο του Κιέβου. Κάτοικοι της περιοχής απελπισμένοι, τρέχουν πανικόβλητοι να βρουν καταφύγιο στο μετρό. Με το που μπαίνουν μέσα τρέχουν ακόμη πιο γρήγορα για να προλάβουν. Ο ένας πέφτει πάνω στον άλλον. Κάποιοι μάλιστα κινδυνεύουν να τραυματιστούν σοβαρά.

Όμως αυτό δεν ήταν αλήθεια. Το βίντεο από τον συνωστισμό στην κυλιόμενη σκάλα στην πραγματικότητα δεν ήταν πρόσφατο ούτε προερχόταν από το Κίεβο. Όπως γρήγορα αποκάλυψαν διάφοροι χρήστες στο Τουίτερ και τεκμηριώθηκε στη συνέχεια από αρκετούς ιστοτόπους, η συγκεκριμένη σκηνή ήταν από το μετρό της Ρώμης όταν το 2018 είχε χαλάσει μια κυλιόμενη σκάλα πριν απο τον ποδοσφαιρικό αγώνα Ρόμα – ΤσεΣεΚα Μόσχας. Οι νεαροί που κουτρουβαλάνε στη σκάλα είναι Ρώσοι φίλαθλοι και αυτό εξηγεί και τις τρομαγμένες φωνές που ακούγονται σε σλάβικη γλώσσα. Στο τουίτ αυτό μπορείτε να δείτε την ίδια σκηνή δυο φορές, πρώτα όπως μεταδόθηκε από τον Σκάι και μετά πώς είχε μεταδοθεί το 2018. Η πιο πλήρης τεκμηρίωση της χάλκευσης υπάρχει στα Ελληνικά Χόαξες.

Ας ξαναδούμε το σύντομο βίντεο στη σελίδα των Χόαξες, που είναι απόσπασμα από το δελτίο ειδήσεων του Σκάι. Νομίζω ότι πρόκειται για συρραφή, κάτι που δεν επισημαίνεται στο άρθρο των Χόαξες. Δηλαδή, η σκηνή στη σκάλα είναι από τη Ρώμη, αλλά οι προηγούμενες σκηνές σε εξωτερικό χώρο πρέπει να είναι όντως από το Κίεβο. Αν ισχύει αυτό που λέω, σημαίνει ότι κάποιος (ίσως οι άνθρωποι του Σκάι, ίσως κάποιος άλλος) μοντάρισε τη σκηνή πανικού της Ρωμης πάνω στις σκηνές από το Κίεβο, για να κάνει πιο δραματική την αφήγηση.

Για μιαν ακόμα φορά, λοιπόν, στον πόλεμο που ξεκίνησε την Πέμπτη με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επιβεβαιώνεται η γνωστή ρήση ότι «στον πόλεμο το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια». Το παράδειγμα του Σκάι δεν είναι (φυσικά ή δυστυχώς) το μοναδικό -φαίνεται όμως πως είναι παράδειγμα εγχώριας χάλκευσης· εννοώ ότι, όπως φαίνεται, δεν πρόκειται για φέικ που κυκλοφόρησε στο εξωτερικό και ήρθε και στη χώρα μας από το διαδίκτυο, όπως πολύ συχνά συμβαίνει.

Πολεμοπαθή μεζεδάκια

Την ώρα που γράφονται τα μεζεδάκια αυτά, τα ρωσικά στρατεύματα βρίσκονται στα πρόθυρα του Κιέβου, ή ίσως έχουν μπει κιόλας μέσα στην πρωτεύουσα της Ουκρανίας.

Μην περιμένετε λοιπόν πολλή όρεξη στο σημερινό άρθρο. Ούτε θα έχουν σχέση με τον πόλεμο τα περισσότερα από τα μεζεδάκια μας.

Όπως είπαμε και στο χτεσινό μας άρθρο, κάποιοι είπαν ότι ο τωρινός πόλεμος είναι «ο πρώτος στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», ξεχνώντας όχι μόνο τους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία αλλά και την εισβολή στην Κύπρο.

Δεν περίμενα να το ξεχάσει αυτό Κύπριος πολιτικός, συνέβη όμως. Εδώ στο βίντεο βλέπουμε τον κ. Δημήτρη Δημητρίου, βουλευτή και εκπρόσωπο τύπου του ΔΗΣΥ, του κυβερνώντος κόμματος της Κύπρου, να λέει ότι η προχτεσινή ρωσική εισβολή «είναι η πρώτη εισβολή με στρατιωτικά μέσα μετά τη λήξη του Β’ παγκοσμίου πολέμου».

"Είναι η πρώτη εισβολή με στρατιωτικά μέσα, μετά την λήξη του Β' παγκοσμίου".
Λογικά το 74' οι Τούρκοι ήρθαν με τριαντάφυλλα. #Cyprus #Ukraine pic.twitter.com/4nvY3ieRql

— 2μιδις (@ynwademos33) February 25, 2022

(Η διατύπωση του κ. Δημητρίου πάσχει έτσι κι αλλιώς, αφού η ρωσική εισβολή δενειναιπρώτη στην Ευρώπη. Στον υπόλοιπο κόσμο, είχαμε πολύ περισσότερες).

* Ας προσποιηθούμε όμως ότι δεν έχουμε πόλεμο αν όχι στην αυλή μας πάντως στο παρακάτω τετράγωνο, κι ας συνεχίσουμε με μεζεδάκια as usual.

Κι έτσι καταγράφω μια θαρραλέα, αλλά όχι πετυχημένη, προσπάθεια οροδοσίας.

Σε νεκρολογία του βιολόγου Φρανσουά Γκρο στη Ναυτεμπορική, διαβάζω ότι ο εκλιπών ήταν «Ο συν-ανακαλύφτης του mRNA, του μοριακού ενδιάμεσου του γενετικού κώδικα του DNA». Το συν-ανακαλύφτης προφανώς είναι προσπάθεια ν’ αποδοθεί το co-discoverer ή το γαλλικό codecouvreur, αλλά δεν πάει έτσι. Αυτός που ανακαλύπτει, λογικά, θα είναι ο ανακαλυπτής, ή όχι; Φοβάμαι όμως ότι δεν είναι εύκολο να βρεθεί μονολεκτικός όρος και θα πρέπει να καταφύγουμε σε άβολη περίφραση, του τύπου «ανακάλυψε, μαζί με άλλους, το mRNA» ή κάτι τέτοιο.

Πόλεμος

Μαύρη μέρα ήταν η χτεσινή, καθώς ξημέρωσε με γενικευμένη ρωσική επίθεση και εισβολή στην Ουκρανία.

Δεν έχει νόημα να ανακεφαλαιώσω εδώ τις μέχρι τώρα ειδήσεις από το μέτωπο, αφού άλλωστε η κατάσταση θα αλλάξει ώσπου να δημοσιευτεί το άρθρο και να το διαβάσετε εσείς. Πάντως, φαίνεται ότι η ρωσική εισβολή συνεχίζεται, πέρα από τις δυο επαρχίες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ/Λουγκάνσκ, πλησιάζει στο Κίεβο, με πιθανό σκοπό να επεκταθεί σε ολόκληρη την Ουκρανία.

Οι συνέπειες της χτεσινής απόφασης του Βλαντιμίρ Πούτιν κατά πάσα πιθανότητα θα σημαδέψουν την εποχή μας σε βάθος τουλάχιστον δεκαετίας και μόνο καλές δεν θα είναι, για τους απλούς ανθρώπους στην Ουκρανία, τη Ρωσία και στην Ευρώπη.

Η οποία Ευρώπη είναι η μεγάλη ηττημένη της σύγκρουσης καθώς κινδυνεύει να βγει βαριά τραυματισμένη, με το κύρος της εξαερωμένο και βυθισμένη σε ενεργειακή και οικονομική κρίση -ενώ οι Αμερικανοί, που σε μεγάλο βαθμό εξώθησαν τα πράγματα ως εδώ, θα βρουν αγορές για το υγροποιημένο φυσικό αέριό τους που θ’ αντικαταστήσει το ρωσικό.

Πρώτη φορά ήχησαν βόμβες στην Ευρώπη μετά το 1945, είπαν πολλοί, λησμονώντας τη διπλανή μας Γιουγκοσλαβία στη δεκαετία του 90 και ειδικά το 1999 (ή και την Κύπρο το 1974). Όχι, δεν ήταν χτες η πρώτη φορά. Αλλά οι χτεσινές εξελίξεις εγκυμονούν κίνδυνο πολύ μεγαλύτερης ανάφλεξης και πολύ πιο εκτεταμένων συνεπειών.

Στην Ουκρανία

Εδώ και μερικές μέρες, αλλά πιο πολύ από χτες, όλα τα μάτια είναι στραμμένα στην Ουκρανία, μετά την απόφαση της Ρωσίας να αναγνωρίσει τις αποσχισμένες περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ και να τις συνδράμει στρατιωτικά. Μια απόφαση που ήρθε σε απάντηση στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, ενώ αν θέλουμε να φτάσουμε στην αρχή της σημερινής κρίσης μάλλον θα πρέπει να γυρίσουμε στο 2014, όταν έγινε η επανάσταση ή πραξικόπημα ή όπως θέλετε πείτε το που ανέτρεψε τον εκλεγμένο πρόεδρο Γιανούκοβιτς και έφερε στην εξουσία φιλοδυτικούς (και ακροδεξιούς) πολιτικούς.

Τοτε η Ρωσία προσάρτησε, με τις μάλλον χλιαρές διαμαρτυρίες της διεθνούς κοινότητας, τη χερσόνησο της Κριμαίας, ενώ οι ρωσόφωνοι των ουκρανικών επαρχιών του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ (ή Λουγκάνσκ) εξεγέρθηκαν και από τότε ελέγχουν τμήματα των επαρχιών αυτών στα οποία έχουν ανακηρύξει Λαϊκές Δημοκρατίες. Το 2014 είχαμε γράψει στο ιστολόγιο ένα άρθρο (στηριγμένο κατά βάση σε κείμενο του φίλου μας του Ρογήρου) από το οποίο παίρνω τον χάρτη που βλέπετε, που δείχνει ποιο ποσοστό των κατοίκων της Ουκρανίας, σε κάθε επαρχία (ομπλάστ, όπως τις λένε) δήλωσαν, τότε, μητρική γλώσσα τα ρωσικά -από ασήμαντα ποσοστά στα δυτικά, έως σαφώς πλειοψηφικά στην Κριμαία και στις δύο ανατολικές επαρχίες.

Όπως έγραφε ο Ρογήρος το 2014: Η Ουκρανία σήμερα δεν είναι μία χώρα· είναι δύο τουλάχιστον. Υπάρχει «ουκρανική» Δύση και «ρωσική» Ανατολή, κάτι πολύ λογικό για ένα λαό του οποίου η εθνογένεση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Πολύ λογικό για μια χώρα της οποίας τα σύνορα χαράχτηκαν με γνώμονα πολλούς και διάφορους λόγους, έτσι ώστε σήμερα να περιλαμβάνει εδάφη που μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πολωνικά ή την έως το 1954 ρωσική Κριμαία η οποία ήταν το δώρο του Νικίτα Χρουστσόφ προς την Ουκρανία για τα 300 χρόνια από την «επανένωση Ρωσίας-Ουκρανίας».

Σήμερα, η κρίση στην Ουκρανία απειλεί την ειρήνη -αλλά ακόμα κι αν οι περισσότεροι θεωρούν ότι δεν θα έχουμε κλιμάκωση των συγκρούσεων, θα υπάρξουν συνέπειες που θα τις αισθανθούμε -μόλις χτες, η Γερμανία σταμάτησε τη διαδικασία πιστοποίησης του αγωγού Nordstream 2 και ο Μεντβέντεφ τουίταρε «ετοιμαστείτε να πληρώνετε 2000 ευρώ τα 1000 κυβικά φυσικό αέριο». Όπως έγραψαν πολλοί, το πρώτο θύμα της σύγκρουσης που δεν έχει ακόμα ξεσπάσει είναι η Ευρώπη και η ΕΕ.

Ένα γλωσσικό ιστολόγιο σαν το δικό μας θα έπρεπε να εξετάσει και θέματα γλωσσικά -όπως, πόσο διαφέρουν τα ρωσικά από τα ουκρανικά. Δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω πέρα από γενικότητες. Οι σλαβικές γλώσσες και διάλεκτοι είναι ένα συνεχές -ξεκινάς από το Μοναστήρι όπου μιλάνε μια δεδομενη γλωσσική ποικιλία. Πας 20 χιλιόμετρα πιο βόρεια και μιλάνε μια πολύ παρόμοια γλωσσική ποικιλία. Άλλα είκοσι χιλιόμετρα πιο βόρεια ή πιο ανατολικά, άλλη μια πολύ παρόμοια γλωσσική ποικιλία -και τελικά έχεις φτάσει στη Μόσχα. Βέβαια, όταν ανεξαρτητοποιείται μια οντότητα και γίνεται κράτος, συνήθως επιθυμεί να αποκτήσει γλώσσα, οπότε η τοπική γλωσσική ποικιλία τυποποιείται, και συνήθως γίνεται προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τη γλώσσα του κράτους από το οποίο αποσπάστηκε. Το ειδαμε αυτό στην πρώην Γιουγκοσλαβία, όπου τα πάλαι ποτέ σερβοκροατικά έχουν γεννήσει τέσσερις νέες γλώσσες, σερβικά, κροατικά, βοσνιακά και μαυροβουνιακά.

Μια άλλη παράμετρος είναι ότι στην Ουκρανία -και ειδικά σε αυτές τις περιοχές που βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης- βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, πολλοί από αυτούς με ρίζες χιλιετιών εκεί. Είναι αυτός ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η Ουκρανία βρίσκεται πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε -αφήνω ότι και γεωγραφικά η απόσταση δεν είναι τόσο μεγάλη: από την Αλεξανδρούπολη, όπου έχουμε δώσει διευκολύνσεις στους Αμερικανούς, έως την Οδησσό η απόσταση είναι σε ευθεία γραμμή 730 χιλιόμετρα, λιγότερο απ’ όσο, ας πούμε, από το Καλαί ως το Περπινιάν της Γαλλίας.

Σαν βάση συζήτησης, πέρα από τα παραπάνω, παραθέτω ένα άρθρο της Μοντ Ντιπλοματίκ. Επειδή η γαλλική του έκδοση είναι, προφανώς, γραμμένη στα γαλλικά και, το χειρότερο, διαθέσιμη μόνο σε συνδρομητές, παραθέτω την ελληνική μετάφραση, παρμένη από τον ιστότοπο της Αυγής (σε επιμέλεια Νίκου Σβέρκου):

Ουκρανικά μεζεδάκια

Όχι όμως μπορστ ή κοτόπουλο Κιέβου ή λαχανοντολμάδες αλλά το καθιερωμένο σαββατιάτικο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο, που παίρνει σήμερα τον τίτλο του από τη διεθνή επικαιρότητα και από τις συγκεχυμένες ειδήσεις που έρχονται από την Ουκρανία, ειδικότερα από το Ντονμπάς.

Όμως δεν θα έχουμε πολλά μεζεδάκια σχετικά με το ουκρανικό, ένα μονάχα -απλώς η συγκυρία έδωσε τον τίτλο. Θα μπορούσα να τα αποκαλέσω και ευνίκεια μεζεδάκια, μια και Ευνίκη, ή πιο σωστά Eunice, λέγεται η καταιγίδα που χτυπάει τη Δυτική Ευρώπη και την Αγγλία, και που, έστω ξεθυμασμένη, έχει φτάσει και μέχρι το Μεγάλο Δουκάτο. Ήταν γραφτό το σημερινό άρθρο να έχει τίτλο διεθνή, φαινεται.

* Σχετική με την καταιγίδα, την Ευνίκη, είναι η φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο, που την έκλεψα από τον τοίχο του Θεμιστοκλή Πανταζάκου στο Φέισμπουκ.

Είναι τραβηγμένη χτες από την Ουαλλία. Πέντε πρόβατα μπήκαν στο στέγαστρο της στάσης του λεωφορείου για να προφυλαχτούν από τις ανεμορριπές.

* Και ξεκινάμε τα καθαυτό μεζεδάκια μας με μια γκάφα της έγκριτης (λέμε τώρα) Καθημερινής. Σε μια είδηση για μια φονική έκρηξη που έγινε στη Γαλλία, διαβάζουμε:

Τουλάχιστον επτά άνθρωποι, ανάμεσά τους και δύο παιδιά, έχασαν τη ζωή τους από έκρηξη στη Νοτιοδυτική Γαλλία, όπως ανακοίνωσε ο Γάλλος υπουργός Εσωτερικών κ. Τζέραλντ Ντραμανίν στο Twitter.

Aλλά βέβαια, αν ο κ. υπουργός είναι Γάλλος, πολύ δύσκολα μπορεί να είναι Τζέραλντ, ν’ες-πα;

Αλλά ούτε και «Ντραμανίν» είναι ο καημένος, δεν χρειάστηκε να πάρει δραμαμίνη. Κι όμως το γράφουν δυο φορές έτσι.

Το ονοματεπώνυμο του Γάλλου υπουργού, που άλλωστε φαίνεται σε τουίτ του στην ίδια σελίδα, είναι Gerald Darmanin, το οποίο προφέρεται Ζεράλντ Νταρμανέν. Εντάξει, το ένρινο στο τέλος του επωνύμου προσεγγιστικά το μεταγράφουμε έτσι.

* Τίτλος σε άρθρο για την Ελβετία:

Ελβετία: Δημοφήφισμα για το αν θα χορηγηθούν μέσα ενημέρωσης που δυσκολεύονται να επιβιώσουν

Σε ποιον θα χορηγηθούν;

Προφανώς, «αν θα επιχορηγηθούν». Και πράγματι διαβάζοντας το άρθρο βλέπουμε ότι υπάρχει πρόταση να δοθεί έκτακτη κρατική ενίσχυση στα μέσα ενημέρωσης, που δοκιμάζονται στο νέο τοπίο που έχει διαμορφωθεί.

Σε μια γλωσσική ομάδα του Φέισμπουκ όπου συζητήθηκε αυτός ο (λαθεμένος, λέω εγώ) τίτλος κάποιο μέλος υποστήριξε ότι στο λεξικό του Σταματάκου της αρχαίας ελληνικής υπάρχει και η παθητική χρήση, π.χ. «χορηγείται ο δήμος» ( = λαμβάνει χορηγία ο δήμος), άρα είναι σωστό το «θα χορηγηθούν μέσα ενημέρωσης».

Κατά την ταπεινή μου βέβαια γνώμη, είναι τραγικό λάθος να μεταφέρουμε ανεξέταστα δομές μιας γλωσσικής ποικιλίας σε μιαν άλλη. Στα νέα ελληνικά, τα φάρμακα χορηγούνται στον ασθενή και οι οικονομικά αδύνατοι επιχορηγούνται ώστε να μπορούν να αγοράσουν φάρμακα.

* Μια συμπαθητική συστάδα ορθογραφικών λαθών από αφίσα ποδοσφαιρικού συλλόγου, σε φωτογραφία που μου στέλνει φίλος -που την τράβηξε ο ίδιος ή κάποιος γνωστός του, άρα πιθανώς είναι… αποκλειστικότητα του ιστολογίου.

Έφυγε βλέπετε ο Κούγιας από τον Άρη Πετρούπολης και όλο ορθογραφικά λάθη κάνουν 🙂

* Για κάποιο λόγο, δεν αντέχω να παρακολουθήσω την εκπομπή της Βίκης Φλέσσα και του Γ. Μπαμπινιώτη, κι έτσι ελάχιστα λεπτά της έχω δει.

Οπότε, το παρακάτω το μεταφέρω με κάποια επιφύλαξη, αφού δεν το άκουσα με τ’ αυτιά μου, αλλά το είπε φίλος:

Ακούω στην εκπομπή «σε προσκυνώ, γλώσσα» (συμπαραγωγή Βουλή Τηλεόραση και ΡΙΚ) ότι αν η αρχαία ποιήτρια Σαπφώ και η Σαπφώ Νοταρά άκουγαν «της Σαπφώς» κι όχι «της Σαπφούς» θα έτριζαν τα κόκαλά τους

Θα κηρύξει, λέει η παρουσιάστρια, ανένδοτο για την επιστροφή του πολυτονικού και της τρίτης κλίσεως «για να μιλάμε ορθά ελληνικά»… …

Δεν ξέρω αν όντως το είπε έτσι η κ. Φλέσσα. Πάντως, εγώ ξέρω ότι η Σαπφώ Νοταρά σαφώς ήθελε να τη λένε «της Σαπφώς». Υποψιάζομαι μάλιστα πως αν άκουγε να λένε, γι’ αυτήν, «το καπέλο της Σαπφούς» θα έβαζε μπουρλότο.

Έξυπνα μεζεδάκια

Θα πει κανείς, μόνο αυτό το Σάββατο είναι έξυπνο το καθιερωμένο πολυσυλλεκτικό μας άρθρο; Δεν θα το έλεγα, όσο κι αν δεν μ’ αρέσει να παινεύω τα άρθρα μου. Αν όμως έδωσα αυτόν τον τίτλο στο σημερινό, δεν το έκανα για να παινέψω το περιεχόμενό του αλλά για να αναφερθώ στα νέα μέτρα που ανακοινώθηκαν προχτές και που χαρακτηρίστηκαν «έξυπνα μέτρα». Τι έξυπνο έχουν, είναι θέμα ερμηνείας σε άλλο ίσως άρθρο -πάντως, βρήκαμε τίτλο για αυτή τη φορά.

* Για να φέρω ένα παράδειγμα «έξυπνου μέτρου», ας πάρουμε τον περιορισμό των 2 χιλιομέτρων, όπως βλέπουμε στο απόσπασμα αριστερά.

Δεν θα πρέπει να απομακρύνεται κάποιος περισσότερο από 2 χλμ. από την οικεία του, διαβάζουμε.

Το μέτρο αυτό είναι άδικο γιατί χωρίζει τους πολίτες σε πολλές κατηγορίες. Γιατί εγώ να είμαι υποχρεωμένος να παραμένω σε ακτίνα βολής από την οικεία μου η δε οικεία να επιτρέπεται να σουλατσάρει ασύδοτη όπου θέλει; Τι είδους ισότητα των φύλων είναι αυτή;

Και όσοι είναι σινγκλ και δεν έχουν οικείες, αυτοί δηλαδή γιατί να εξαιρούνται; Σας λέω, μεγάλη αδικία τα νέα μέτρα -και μας τα παινέψανε και για «έξυπνα»!

(Εντάξει, παίζω με το ορθογραφικό λαθάκι, που είναι και λίγο θεία δίκη με τον ευπρεπισμό που μας δέρνει, όπου κοντεύει να απαγορευτεί η χρήση της λέξης «σπίτι». Πάντως δεν είναι ακριβώς έτσι όπως τα γράφει ο ιστότοπος. Το όριο των 2 χλμ. -αν δεν κάνω λάθος- ισχύει μόνο για μετακίνηση εκτός των ορίων του δήμου. Έτσι κι αλλιώς ομως δεν ξέρουμε πώς ακριβώς θα οριστικοποιηθεί η μορφή των μέτρων. Περιμένουμε το επόμενο κυβερνητικό στέλεχος που θα τα παραβιάσει για να υπάρξει η διευκρινιστική δήλωση ότι και αυτό επιτρέπεται -όπως με την ποδηλατάδα στην Πάρνηθα).

* Μέσα στη βδομάδα είχαμε και την παραίτηση του κυβερνητικού εκπροσώπου κ. Ταραντίλη. Δεν θα τη σχολιάσω παρά μόνο εμμέσως, αφού κάποιος ρώτησε στο Τουίτερ το εξής:

Μπορεί κάποιος να «εμμένει ότι…»; Πιθανότατα, για να το γράφει το @ThePressProject  που σπάνια κάνει λάθη αλλά καλού κακού θα ταγκάρω @nikosarantakos  μπας και μάθω το επόμενο Σάββατο.

Αν θες στο Τουίτερ να δει κάποιος κάτι που γράφεις τον ταγκάρεις -οπότε παίρνει τη σχετική ειδοποίηση.

Η φραση που ξένισε τον φίλο μας ήταν: Ο Ταραντίλης εμμένει ότι παραιτήθηκε αποκλειστικά για οικογενειακούς λόγους.

Τι να πω; Εγώ θα έγραφα «επιμένει ότι». Στα λεξικά που κοίταξα, το «εμμένω» δίνεται (στο ΛΚΝ, στον Μπαμπινιώτη και στο Χρηστικό) να συντάσσεται με την πρόθεση «σε». Η πιο συχνή σύμφραση είναι «εμμένω στις απόψεις μου». Μόνο το ΜΗΛΝΕΓ, αφού αναφέρει πολλές παραδειγματικές φράσεις με την πρόθεση, π.χ. εμμένει στην απόφασή του, εμμένει στην αρνητική του στάση, δίνει και μία φράση με το «να», «Η αντιπολίτευση εμμένει να παρουσιάζει ανακριβή στοιχεία για την ανεργία».

Εμένα κι αυτή η φράση με ξενίζει λιγάκι. Επιμένει θα έβαζα.