Εκδρομικά μεζεδάκια

Εκδρομικά μεζεδάκια, δηλαδή μεζεδάκια σε ταπεράκια, χωρίς πολλές σάλτσες; Θα μπορούσε, αλλά τα λέω έτσι επειδή αυτές τις μέρες έχω πάει μια μικρή εκδρομή. Και για να μπορεί να διατηρηθεί η απρόσκοπτη παρουσίαση ενός άρθρου την ημέρα (τον γιατρό τον κάνει πέρα;) στο ιστολόγιο, όταν φεύγω για π.χ. τετραήμερη εκδρομή πρέπει να έχω ετοιμάσει από τα πριν πέντε άρθρα -και που σημαίνει ότι τα εκδρομικά μεζεδάκια γράφονται από τα πριν, οπότε ίσως φανούν μπαγιάτικα, τι να σας πω.

Τέλος πάντων, ξεκινάμε με μια οθονιά από φωτογραφικό ιστότοπο, όπου η μετάφραση των τίτλων γίνεται αυτόματα.

Μου κίνησε το ενδιαφέρον επειδή δεν μπόρεσα να αναγνωρίσω σε ποιο μέρος του Φαλήρου έχει τραβηχτεί η φωτογραφία, αν και Φαληριώτης.

Το γλωσσικό ενδιαφέρον, βέβαια, ή μάλλον μεταφραστικό, βρίσκεται στο ότι το μηχανάκι μετέφρασε το λατινογραμμένο Faliro σε I’m broke, που σημαίνει ότι το ερμήνευσε όχι ως «Φάλήρο» αλλά ως «φαλίρω», ενεστώτας του «φαλίρησα».

Θα μπορούσαν να γίνουν ωραία λογοπαίγνια με το Φάληρο και το φαλίρω (Φαλίρησα στο Φάληρο, δε μου’μεινε ούτε τάλιρο). Υπάρχει άλλωστε ένα τετράστιχο του Μπάμπη Άννινου:

Πήγα και στο Φάληρο,
είδα και τη θάλασσα.
Είχα κι ένα τάλιρο
κρίμα που το χάλασα

* Ενδιαφέρον μεταφραστικό λάθος σε άρθρο του Πρόταγκον για τον Τζον Λε Καρέ. Διαβάζουμε:

Πέρασε την εφηβεία του σε αγγλικά δημόσια σχολεία αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου τα αγόρια έκαναν στρατιωτική εκπαίδευση με στολή…

Ολοφάνερα, το πρωτότυπο έλεγε public schools, αλλά το πρόβλημα είναι ότι αυτά που οι Άγγλοι ονομάζουν  public schools είναι τα σχολεία που εμείς (και όλοι οι άλλοι, ίσως) τα λέμε «ιδιωτικά»! Θα έπρεπε να υποψιαστεί ο συντάκτης από τις αναφορές σε στολή και στρατιωτική εκπαίδευση.

Γιατί λέγονται public; Διότι ο καθένας μπορεί να φοιτήσει σε αυτά, αν έχει βέβαια τη δυνατότητα να πληρώσει τα δίδακτρα.

Kατά τον ορισμό της Βικιπαίδειας: In England and Wales, a public school is a type of fee-charging private school originally for older boys. They are «public» in the sense of being open to pupils irrespective of locality, denomination or paternal trade or profession.

Αυτά που εμείς λέμε «δημόσια σχολεία» στην Αγγλία και Ουαλία λέγονται state schools. Στη Σκωτία όμως public schools είναι τα (δικά μας) δημόσια σχολεία.

Εσείς τρώτε χταπόδια;

Εδώ και μερικές μέρες το ερώτημα αν πρέπει να τρώμε χταπόδια απασχολεί τα ελληνικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οπότε δεν είναι περίεργο που θα το συζητήσουμε κι εμείς -χωρίς βέβαια να παραλείψουμε τη βασική μας προσέγγιση, τη λεξιλογική, και σ’ αυτό το θέμα.

Η αρχή -ή μάλλον μία από τις αρχές- έγινε με ένα άρθρο του Θοδ. Γεωργακόπουλου στην Καθημερινή, πριν από 4-5 μέρες, με τον τίτλο «Γιατί δεν τρώω πια χταπόδια«. Εκεί, ο αρθρογράφος δηλώνει ότι σταμάτησε να τρώει χταπόδια, όταν διάβασε και έμαθε ότι είναι καταπληκτικά πλάσματα:

Είναι σαν να προέκυψαν από μιαν άλλη, ανεξάρτητη εξελικτική διαδικασία από τα υπόλοιπα πλάσματα της θάλασσας. Αν και συγγενεύουν με τα άλλα κεφαλόποδα -που είναι τα ηλίθια της οικογένειας- δεν μοιάζουν με κανένα άλλο είδος ζωής.  … Είναι απίστευτα, αλλόκοτα πλάσματα, με χαρακτηριστικά μοναδικά στη φύση. Το αίμα τους είναι μπλε, έχουν τρεις καρδιές και κάθε πλοκάμι τους έχει ξεχωριστό εγκέφαλο. Έχουν το μεγαλύτερο μυαλό από όλα τα ασπόνδυλα (και τα περισσότερα σπονδυλωτά). Το δέρμα τους έχει την ικανότητα να βλέπει. Μπορούν να αλλάξουν το ίδιο τους το RNA από μόνα τους. Και το κυριότερο από όλα: είναι πανέξυπνα. … Αν τα κλείσεις σε ένα βάζο, βρίσκουν τρόπο να ξεβιδώσουν το καπάκι από μέσα για να δραπετεύσουν. Υπάρχουν μαρτυρίες για χταπόδια που πηδάνε πάνω σε ψαράδικα και μπαίνουνε στ’ αμπάρι για να φάνε καβούρια.

Οπότε, εδώ και τρία χρόνια σταμάτησε να τρώει χταπόδια διότι δεν μπορεί να τρώει πλάσματα που σέβεται και που θαυμάζει -και, περίπου, μας προτρέπει να κάνουμε το ίδιο ή τέλος πάντων να προβληματιστούμε.

Οπως λέει ο Θ.Γ., έναυσμα για να γράψει το άρθρο του, ήταν πρόσφατη συνέντευξη του Ελληνοαμερικανού σκηνοθέτη Άλεξ Πέιν, πάλι στην Καθημερινή, στην οποία ο σκηνοθέτης είχε δηλώσει: Ομως, δεν καταλαβαίνω κάτι για τους Ελληνες. Πώς μπορούν και τρώνε τα χταπόδια; Η γεύση τους είναι φανταστική, αλλά πρόκειται για κάποια από τα πιο χαρισματικά πλάσματα της φύσης, με νοημοσύνη και χάρη. Οπότε, δεν με νοιάζει πού θα με πάτε για φαΐ, αρκεί το μενού να μην έχει χταπόδι

Όπως είπα, το άρθρο του Θ. Γεωργακόπουλου συζητήθηκε πολύ στα σόσιαλ, ίσως και επειδή το κοινοποίησαν και διασημότητες κοντινές στην κυβέρνηση, όπως ο (οΘντκ) υπουργός Άδωνης Γεωργιάδης και η υπέρκομψη Μαρέβα Γκραμπόβσκι.

Ο χουμάς και τα θρέμπελα του Π. Πολάκη

Το σημερινό άρθρο είναι αφιερωμένα σε δυο ιδιωματικές λέξεις, από εκείνες που το ιστολόγιο αρέσκεται να σχολιάζει, και να ελέγχει, μέσα από τα σχόλιά σας, αν και κατά πόσο εξακολουθούν να ακούγονται. Εννοώ λέξεις που τα γενικά λεξικά δεν τις έχουν, είτε επειδή είναι μισοξεχασμένες είτε επειδή είναι ιδιωματικές, άλλοτε εντοπιζόμενες σε μία μόνο περιοχή του ελληνόφωνου χώρου και άλλοτε σε περισσότερες. Τέτοιες άλλωστε λέξεις έχω συμπεριλάβει στο βιβλίο μου «Λέξεις που χάνονται«, αρκετές από τις οποίες τις έχω παρουσιάσει εδώ.

Τις δυο σημερινές λέξεις δεν τις έχω βάλει στο βιβλίο, για τον απλό λόγο ότι το 2011 αγνοούσα την ύπαρξή τους. Ήρθαν και οι δυο φευγαλέα στην επικαιρότητα πρόσφατα, όταν τις χρησιμοποίησε ο υφυπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης. Ο Πολάκης είναι Κρητικός (νομίζω Σφακιανός) και η μία από τις λέξεις είναι σίγουρα κρητική -για την άλλη δεν είμαι και τόσο βέβαιος αλλά θα περιμένω τα σχόλιά σας.

Επειδή εδώ λεξιλογούμε, δεν θα εστιάσω τη συζήτηση στον υφυπουργό, μόνο για να πω ότι ένα μόνο πράγμα με έχει ενοχλήσει πολύ στη δημόσια παρουσία του, ενώ άλλα, για τα οποία έχει δεχτεί κριτική, είτε με αφήνουν αδιάφορο είτε τα επιδοκιμάζω. Και αυτό το ένα είναι ότι, όπως γράφτηκε, άναψε τσιγάρο σε σύσκεψη του υπουργείου, σε κλειστό δημόσιο χώρο. Αλλά ούτε σε αυτό θέλω να σταθώ, διότι ξέρω (και ως πρώην καπνιστής) ότι το κάπνισμα εξάπτει τα πάθη και ότι όσοι καπνίζουν αδυνατούν, στην πλειοψηφία τους, να σκεφτούν λογικά για το θέμα αυτό -θα προτιμούσα λοιπόν σήμερα να εστιαστούμε στον χουμά και στα θρέμπελα.

Ο χουμάς είναι η λέξη που ακούστηκε πιο πρόσφατα, και που τη συζητήσαμε και στα σχόλια του άρθρου εκείνης της ημέρας.

Πράγματι, σε συζήτηση στη Βουλή και σε έντονη αντιπαράθεση με την αντιπολίτευση, ο υφυπουργός είπε ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις «τα κάνανε χουμά» στον τομέα της υγείας, και αμέσως μετά εξήγησε πως «είναι αυτό που μένει όταν βγαίνει το τυρί, το άχρηστο».

(Στο βίντεο της συζήτησης η ατάκα με τον χουμά είναι περιπου στο 14′. Σπό το 9ο λεπτό και μετά ακούγονται και άλλες ενδιαφέρουσες λέξεις, όπως ο μπέτης = το στήθος, αν και μου φάνηκε πιο ενδιαφέρουσα η ανάλυση των πρώτων 9 λεπτών κι ας μην έχει αιχμές ή δύσκολες λέξεις).