Εκατοστά μεζεδάκια

Το σημερινό είναι το εκατοστό άρθρο με μεζεδάκια από τότε που άρχισα να τους δίνω το όνομα αρχείου meze (πριν από δυο χρόνια, τον Γενάρη του 2012) -στην πραγματικότητα, τα μεζεδοάρθρα είναι αρκετά περισσότερα, αλλά από τότε άρχισα να τα αριθμώ. Οπότε, σήμερα έχουμε στρογγυλό αριθμό, κι αν τα μεζεδοάρθρα μας ήταν περιοδικό θα κυκλοφορούσαμε σήμερα με πανηγυρικό τεύχος, έκτακτη ύλη, ιλουστρασιόν σελίδες, ίσως και κάποια προσφορά. Προσφορά θα έχουμε, αλλά την άλλη βδομάδα, σε ειδικό άρθρο, θα είναι μετεξέλιξη της σπαμακόπιτας την οποία προς το παρόν χαίρεται ο φίλτατος Στάζιμπος, που πέτυχε προχτές το υπ’ αρ. 200.000 σχόλιο από καταβολής ιστολογίου. Προς το παρόν, το σημερινό άρθρο έχει απλώς λίγο περισσότερη ύλη από τα συνηθισμένα, αλλά αυτό δεν το επιδίωξα, ήρθε μόνο του.

* Η πρώτη ακλισιά της εβδομάδας από άρθρο σε κουτσομπολίστικον ιστότοπο, σε τίτλο: Λιάγκας κατά Πάολα. Θα μου πείτε, εδώ άλλοι δεν κλίνουν Άννες και Μαρίες, θα κολλήσουν στην ακλισιά της Πάολας, η οποία, όσο και να πεις, έχει ένα ξενικό άρωμα; Και η δεύτερη, από το Βήμα, σε άρθρο για τον Πρόεδρο της Ουγκάντας, ο οποίος αρνήθηκε να υπογράψει, κι έτσι να του προσδώσει ισχύ νόμου, ένα νομοσχέδιο που είχε εγκρίνει η Βουλή και που απαγόρευε την ομοφυλοφιλία. Όλα καλά, αλλά, τόσο στον τίτλο όσο και στο κυρίως άρθρο, το όνομα της χώρας μένει άκλιτο: «της Ουγκάντα». Τα συζητούσαμε και τις προάλλες, τα ονόματα χωρών που προσαρμόζονται στο ελληνικό τυπικό δεν υπάρχει κανένας λόγος να μένουν άκλιτα. Κάποιοι φίλοι είχαν εκφράσει ενστάσεις για ορισμένα θηλυκά τοπωνύμια με ασυνήθιστες για το ελληνικό αυτί καταλήξεις (π.χ. Νικαράγουα) που δεν τις συμμερίζομαι αλλά τις καταλαβαίνω -αλλά για την Ουγκάντα τέτοιο πρόβλημα δεν μπαίνει (έχουμε τσάντα, τιράντα, Μιράντα κτλ.)

* Εφτάψυχη γάτα, διαβάζω στο in.gr, έμεινε εγκλωβισμένη τρεις μέρες μέσα σε σωλήνα, «σε θερμοκρασίες υπό του μηδενός«. Συνηθισμένο το λάθος, αν και δεν θυμάμαι να το έχουμε ξανασυζητήσει εδώ. «Υπό το μηδέν», βέβαια, πάντοτε. Και «υπέρ το δέον», όχι το φριχτό «υπέρ του δέοντος» που λένε αρκετοί. Αυτά τα απολιθώματα, αν είναι να τα χρησιμοποιούμε, να τα χρησιμοποιούμε σωστά.

* Διαβάζω άρθρο στο Έθνος για τα νυχτοπερπατήματα του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία: «Ο αρχηγός του κράτους φορώντας κράνος και οδηγώντας σκούτερ συναντά την κωμικό στο διαμέρισμά της, όπου ο πρόεδρος έχει αποκτήσει τη συνήθεια να περνά τη νύχτα». Ωστόσο, η Ζυλί Γκαγιέ δεν παίζει κωμικούς ρόλους, είναι ηθοποιός -όπως άλλωστε την αποκαλεί το άρθρο σε άλλα σημεία. Προφανώς, στο συγκεκριμένο απόσπασμα το γαλλικό πρωτότυπο χρησιμοποιούσε τη λέξη comédienne (και πράγματι πρέπει να είναι η φράση: «Autour du jour de l’An, le chef de l’État, casque sur la tête, rejoint à scooter la comédienne dans son pied-à-terre où le président a pris l’habitude de passer la nuit»), αλλά στα γαλλικά το comédienne και το actrice χρησιμοποιούνται λίγο-πολύ σαν συνώνυμα, και τα δυο σημαίνουν απλώς «ηθοποιός».

Τσίμα στο κύμα

Όχι, δεν εννοώ τον γνωστό δημοσιογράφο!

Τις προάλλες που είχαμε ένα (παλαβό) νήμα, τη μπαλαφάρα των αναπολλαπλασιασμών, είχα αναφερθεί παρεμπιπτόντως σε εκφράσεις που αποτελούνται από μια αναδιπλασιασμένη λέξη, όπου όμως αυτή η λέξη δεν στέκει μόνη της, σαν τις φιρί-φιρί, λάου-λάου, μάνι-μάνι και τσίμα-τσίμα. Κάθε μια τέτοια έκφραση αξίζει το δικό της σημείωμα· σήμερα θα γράψω για το τσίμα-τσίμα. (Κανονικά το ενωτικό δεν χρειάζεται, λέει η γραμματική θαρρώ, αλλά το γέρικο σκυλί δυσκολεύεται να αλλάξει κόλπα).

Η λέξη (ή φράση) λειτουργεί σαν επίρρημα και τη λέμε για κάτι που δεν περισσεύει, που φτάνει μόλις και μετά βίας, π.χ. τα φέρνουμε τσίμα τσίμα με το μισθό, τσίμα τσίμα της έρχεται η μπλούζα (οι φράσεις παρμένες από το ΛΚΝ). Το ΛΝΕΓ καταγράφει επίσης τη σημασία «άκρη-άκρη», που τη βρίσκω επίσης στον Πρεβελάκη (Ο ήλιος του θανάτου): Ώσπου, να το! φάνηκε [το άλογο] τσίμα τσίμα στον γκρεμό, γαϊτανίζοντας στο σύρμα που ’χε χαράξει το ίδιο με τα πέταλά του.