Ελενοκωνσταντινικά μεζεδάκια και πάλι

Ελενοκωνσταντινικά, επειδή σήμερα είναι Κωνσταντίνου και Ελένης. Και «και πάλι», διότι βεβαια κι αλλη φορά έχει συμβεί να πέσει Σάββατο η 21η Μαΐου, οπότε έχω χρησιμοποιήσει ξανά τον τίτλο αυτόν, όπως επίσης και τον αντίστροφό του, τον «Κωνσταντινελενικά».

Θα μπορούσα να τα πω και «ταξιδιωτικά» διότι τη βδομάδα που μας πέρασε ήμουν (και ακόμα είμαι) σε ταξίδι. Κι αν τα άλλα άρθρα που διαβάσατε μέσα στη βδομάδα τα είχα γράψει από πριν, τούτο εδώ, το μεζεδοάρθρο, αναγκαστικά γράφτηκε σε συνθήκες εκστρατείας. Οπότε, να με συμπαθάτε. 

Φίλη στέλνει τη φωτογραφία που βλέπετε -και ρωτάει: Ενάμιση μηνών ή ενάμιση μηνός είναι ο γιος; (να της ζήσει)

Κανονικά, λέμε ένας μήνας, ενάμισης μήνας, άρα ενάμιση μηνός (ή ενάμιση χρόνου / ενάμισι έτους, όταν μεγαλώσει το μωρό).

Υπάρχει βέβαια και η έλξη, από τα διάφορα «δυόμισι μηνών», «εξίμισι μηνών» κτλ. που εξηγεί γιατί γράφτηκε «ενάμιση μηνών».

Ίσως πάλι να είναι και αγγλισμός. Οι Αγγλοσάξονες ξεκινάνε τον πληθυντικό αμέσως μετά το 1, δηλ. λένε one and a half years, ενώ εμείς από το 2.

* Αυτό περίσσεψε από την προηγούμενη εβδομάδα. Γράφει η Ναυτεμπορική ότι στη συνέντευξη του Αλ. Τσίπρα στο Κόντρα, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έκανε λόγο για «πολιτική που ελλοχεύει κινδύνους για τα εθνικά μας συμφέροντα» και που «απέχει πάρα πολύ από την πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ»

Προφανώς, αν έτσι ειπώθηκε, είναι λάθος. Εγκυμονεί κινδύνους η πολιτική, ο κίνδυνος ελλοχεύει.

* Κι ένα σχετικό με την επίσκεψη Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο.

Τίτλος στο in.gr:

Δείτε live την επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο και την υποδοχή του Τζο Μπάιντεν

Ποιος υποδέχτηκε τον Τζο Μπάιντεν, δεν μάθαμε.

* Η οθονιά από το Μέγα. H Φωτεινή Πιπιλή θυμάται την αρχή της καριέρας της, όταν ήταν «η πρώτη γυναίκα ρεπόρτερ στην ελληνική τηλεόραση ανάμεσα σε 35-30 ανδρών«.

Μάλλον υπήρχε αρχικά «μεταξύ», το οποίο άλλαξε σε «ανάμεσα σε» αλλά το «ανδρών» παρέμεινε, κι έτσι η σύνταξη έγινε Μποστική -που βασανίζεις νέους και θάπτεις των κορών!

* Καλός φίλος μου στέλνει απόσπασμα άρθρου από το Ποντίκι, για τη συλλογή των μεταβατικοποιούμενων ρημάτων, όπως λέει. Ο λόγος για την αγωγή που κατέθεσαν μέλη του Παναθηναϊκού:

Στην αγωγή που κατέθεσαν σήμερα το πρωί στο Πρωτοδικείο Αθηνών προσπαθώντας να κωλυσιεργήσουν τη διαδικασία, ζητούν την ακύρωση όλης της γενικής συνέλευσης, με το πρόσχημα ότι το πρότζεκτ «Βοτανικός» έπρεπε να είχε υπερψηφιστεί από τα 2/3 του συνολικού αριθμού των μελών και όχι των ψηφισάντων, αλλά κι ότι δεν έπρεπε να υπάρξει επιστολική ψήφος.

Advertisement

Ταβέρνες κι εστιατόρια

Ένα μεγάλο βήμα στην άρση των κοροναϊκών περιορισμών γίνεται σήμερα, καθώς αρχίζουν και πάλι να λειτουργούν τα «καταστήματα εστίασης» δηλαδή ταβέρνες, εστιατόρια, μπαρ και καφεζαχαροπλαστεία, που ως τώρα είχαν διακόψει τη λειτουργία τους με μόνη εξαίρεση την παράδοση φαγητών με πακέτο ή το ντελίβερι, αν και η εξαίρεση αυτή είχε σε ορισμένες περιπτώσεις, συνήθως σε καφετεριες, οδηγήσει σε καταστρατηγήσεις.

Από σημερα ξανανοίγουν κανονικά, αν και το επίρρημα θα έπρεπε να το βάλουμε σε εισαγωγικά, αφού θα υπάρχουν αρκετές διαφορές από την π.Κ. κατάσταση -υποτίθεται ότι τα τραπέζια θα τοποθετηθούν έτσι ώστε να υπάρχει η ενδεδειγμένη απόσταση μεταξύ τους, δεν θα υπάρχουν μεγάλες παρέες σε ενωμένα τραπέζια, και άλλα τέτοια μέτρα ώστε να αποφεύγεται ο συγχρωτισμός. Σε αντιστάθμισμα της μείωσης της πυκνότητας των δυνητικών πελατών, τα καταστήματα εστίασης θα επιτρέπεται να καταλάβουν έως και διπλάσιο δημόσιο χώρο με τα τραπεζοκαθίσματά τους. Δεδομένου ότι και π.Κ. σε πολλά σημεία τα τραπεζοκαθίσματα είχαν τόσο επεκταθεί που δεν χωρούσε να περάσει άνθρωπος, καταλαβαίνετε τι θα γίνει τώρα: μου λένε ότι σε μερικές πλατείες του λεκανοπεδίου έχουν αρχίσει να τοποθετούν τραπέζια ακόμα και στα μπαλκόνια των γειτονικών πολυκατοικιών. Εντάξει, αυτό είναι μάλλον υπερβολή, αλλά αν οσφραίνομαι καλά το κλίμα μού φαίνεται πως εκείνα τα εισαγωγικά που είχαμε θελήσει να βάλουμε στην αρχή της παραγράφου μάλλον καλώς δεν τα βάλαμε -θέλω να πω, προβλέπω ότι ύστερα από καναδυό βδομάδες τα πράγματα δεν θα διαφέρουν και πολύ απ’ ό,τι ήταν προ κορονοϊού.

Αλλά αλλιώς δεν γινόταν, έπρεπε να ξαναρχισει να λειτουργεί ο κλάδος. Έπρεπε, όχι μόνο επειδή με δυο μήνες απραξίας πολλές επιχειρήσεις έχουν έρθει στα πρόθυρα της κατάρρευσης αλλά και επειδή δεν αντέχει άλλο και η πελατεία χωρίς αυτήν την «περιττή» διέξοδο. Και, εδώ που τα λέμε, αν είναι να συνωστίζονται οι νέοι όπως στη φωτογραφία (που τη βρήκα στο Διαδικτυο και υποτίθεται ότι είναι παρμένη προχτές από την οδό Τάκη στου Ψυρρή· δεν βάζω το χέρι στη φωτιά για την αυθεντικότητά της, αλλά γνήσια φαίνεται) τότε καλύτερα να ξανανοίξουν τα μαγαζιά να μοιράζεται κάπως ο συνωστισμός. Το ίδιο ισχύει και για τα πάρκα, παρεμπιπτόντως.

Ο κλάδος της εστίασης επηρεάζει την κατανάλωση τροφίμων και ποτών. Στο δίμηνο (να το πούμε δεκαβδόμαδο;) της καραντίνας η κατανάλωση ποτών έπεσε κατακόρυφα, τουλάχιστον σε κάποιες δυτικοευρωπαϊκές χώρες, διότι βέβαια η μικρή αύξηση της οικιακής κατανάλωσης δεν αντιστάθμιζε, ούτε κατά διάνοια, την κατακόρυφη πτώση (έως και μηδενισμό) στα καταστήματα. Αλλά έπεσε και η κατανάλωση τροφίμων, διαβάζω, παρά τη μεγάλη αύξηση στην οικιακή κατανάλωση. Τουλάχιστον αυτά σημειώθηκαν σε χώρες όπου, πέρα από τα εστιατόρια, ήταν επίσης πολύ σημαντική η δραστηριότητα της σχολικής και επαγγελματικής εστίασης.

Για να χαιρετίσω το άνοιγμα των καταστημάτων εστίασης, σήμερα θα λεξιλογήσω για το ένα σκέλος του κλαδου, για τα εστιατόρια, τις ταβέρνες και τα συναφή καταστήματα. Το άλλο σκέλος, καφενεία, ζαχαροπλαστεία και μπαρ το αφήνω για άλλη φορά, όπως χωριστό άρθρο αξίζει και για τα ξενοδοχεία, παρόλο που πολλά ξενοδοχεία έχουν και εστιατόριο. Ας τα αφησουμε κι αυτά για αλλη φορά λοιπόν.

Το μπάρμπεκιου των γουρουνιών στα Διαβατά

Εδώ και μερικές μέρες η ακροδεξιά κίνηση «Ενωμένοι Μακεδόνες» έχει ανακοινώσει ότι διοργανώνει, την Κυριακή 10 Νοεμβρίου το μεσημέρι, μπάρμπεκιου «διαμαρτυρίας κατά των λαθρομεταναστών» πολύ κοντά στο χοτ σποτ των Διαβατών όπου στεγάζονται ή στοιβάζονται πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο μέχρι να ανακατευθυνθούν σε άλλες δομές στην ενδοχώρα.

Η ανακοίνωση των ακροδεξιών ακτιβιστών είναι εύγλωττη, το ίδιο και η αφίσα τους.

Γράφουν: Απέναντι στον διεθνιστικό και ισλαμικό λαθροεποικισμό της πατρίδας μας και της Ευρώπης…απαντάμε με … άφθονο χοιρινό κρέας, με άθφονο αλκόολ, με άφθονο τρολάρισμα και αγωνιστική δράση!

Χτες, ο βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ Χρ. Γιαννούλης, μιλώντας σε επιτροπή της Βουλής, χαρακτήρισε «σαδισμό και κτηνωδία» την εκδήλωση αυτή, που ευθέως αποσκοπεί την πρόκληση και στην προσβολή μιας ιδιαίτερα ευάλωτης μερίδας συνανθρώπων μας. Αναρωτήθηκε μάλιστα αν είναι ποινικά κολάσιμες παρόμοιες εκδηλώσεις.

Με τον τρόπο αυτό, ο βουλευτής της αντιπολίτευσης ήρθε να βοηθήσει την κυβέρνηση, αφού δεν πήρε το μέρος των διαμαρτυρόμενων, αλλά ο βουλευτής της συμπολίτευσης κ. Κυρανάκης που πήρε μετά τον λόγο ουσιαστικά ενθάρρυνε το χάπενινγκ των ακροδεξιών, αφού είπε ότι «στην Ελλάδα επιτρέπεται η κατανάλωση χοιρινού και δεν μπορούν υπήκοοι τρίτων χωρών να επιβάλλουν τις απόψεις τους», λες και αυτό ήταν το ζήτημα, λες και είχε ζητηθεί από κάποιον η απαγόρευση της λειτουργίας ψητοπωλείων! (Το ρεπορτάζ εδώ).

Η εκδήλωση της ακροδεξιάς κίνησης είναι έξυπνη, διότι σκορπάει το ξενοφοβικό της δηλητήριο κρυμμένο μέσα σε λαχταριστούς μεζέδες και γαργαλιστικές μυρωδιές και ταυτόχρονα κατασκευάζει έναν φανταστικό εχθρό, τον «μουσουλμάνο λαθροέποικο» [δεν είναι δική μου η ορολογία φυσικά] που θέλει, τάχα, να αλλαξει τον τρόπο ζωής μας. Το ψέμα είναι κολοσσιαίο, αλλά έχει απήχηση σε αρκετό κόσμο.

Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων (Δημ. Σαραντάκος) 17 – Η Ατλαντίδα και άλλοι μύθοι

Εδώ και κάμποσο καιρό ξεκίνησα να δημοσιεύω αποσπάσματα από το βιβλίο του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων, μια ιστορία των εξερευνητών και των εξερευνήσεων του αρχαίου κόσμου. Οι δημοσιεύσεις αυτές γίνονται κανονικά κάθε δεύτερη Τρίτη.

Η σημερινή συνέχεια είναι η δέκατη έβδομη και προτελευταία. Η προηγούμενη συνέχεια βρίσκεται εδώ. Μπαίνουμε πια στο επίμετρο του βιβλίου, που έχει ως αντικείμενο Εξερευνήσεις και ανακαλύψεις που δεν έγιναν ποτέ. Τη μεθεπόμενη Τρίτη θα ολοκληρωθεί το βιβλίο.

Εξερευνήσεις και ανακαλύψεις που δεν έγιναν ποτέ

Θεωρίες και υποθέσεις, γοητευτικές και μη

Επειδή τα τελευταία χρόνια βλέπουν το φως της δημοσιότητας σε έντυπα (περιοδικά ή εφημερίδες) στον αχανή και ανεξέλεγκτο χώρο του Διαδικτύου αλλά και σε τηλεοπτικές εκπομπές, πλήθος θεωρίες και  αφηγήσεις, αρχής γενομένης από τον παμπάλαιο θρύλο της Ατλαντίδας, έως πολύ πρόσφατες, θα ήθελα να κλείσω αυτό το βιβλίο με σύντομη αναφορά στις θεωρίες αυτές.

Ο θρύλος της Ατλαντίδας

Από τότε που ο Πλάτωνας έγραψε τον Τίμαιο και τον Κριτία, την ανθρώπινη σκέψη την απασχολεί ο μύθος της Ατλαντίδας. Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Πλάτωνα, οι ιερείς ενός ναού στην αιγυπτιακή πόλη Σάϊδα διηγήθηκαν στον Σόλωνα ότι πέρα από τις Στήλες, στον Ατλαντικό Ωκεανό, υπήρχε μια εκτεταμένη μεγαλόνησος, η Ατλαντίδα, «μεγαλύτερη από τη Λιβύη και την Ασία^* μαζί», οι κάτοικοι της οποίας 9000 χρόνια πριν από την εποχή του Σόλωνα επιχείρησαν να κατακτήσουν ολόκληρον τον κόσμο, αλλά αποκρούστηκαν από τους τότε Aθηναίους. Η Ατλαντίδα τελικά καταποντίστηκε στα νερά του ωκεανού, που στο σημείο αυτό δεν είναι πια πλωτός.

Από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας πολλοί γοητεύτηκαν από τις  προοπτικές ανατροπής πολλών ιστορικών δεδομένων, που θα προκαλούσε η επαλήθευση του μύθου της Ατλαντίδας, άλλοι όμως, λογικότεροι, απέρριψαν μια τέτοιαν εκδοχή και κράτησαν μόνο τον γοητευτικό μύθο. O επιφανέστερος μαθητής του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, τον αντιμετωπίζει σαν μύθο. «Όπως τη δημιούργησε έτσι και την κατέστρεψε, (ο Πλάτωνας την Ατλαντίδα)», γράφει σχολιάζοντας το απότομο τέλος της σχετικής διήγησης στον Κριτία.

Η γλώσσα έχει κέφια στο Παλαιό Φάληρο

Το σημερινό άρθρο είναι, φοβάμαι, περιαυτολογικό -έχω όμως καθιερώσει τη συνήθεια να ανεβάζω στο ιστολόγιο τις ομιλίες και άλλο υλικό από εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχω, κι έτσι, επειδή φέτος τα Χριστούγεννα έγιναν μερικές τέτοιες εκδηλώσεις, επόμενο είναι να δημοσιευτούν και τα αντίστοιχα άρθρα.

Λοιπόν, στις 20 Δεκεμβρίου, στο βιβλιοπωλείο Booktalks του Παλαιού Φαλήρου (που έχει καθιερωθεί και ως χώρος βιβλιοφιλικών εκδηλώσεων και με είχε φιλοξενήσει και για μιαν ανάλογη παρουσίαση πριν από τέσσερα χρόνια) έγινε η παρουσίαση του πρόσφατου βιβλίου μου «Η γλώσσα έχει κέφια». Η εκδήλωση ήταν πολύ πετυχημένη από άποψη προσέλευσης και χάρηκα πολύ επειδή είδα παιδικούς φίλους και φίλες από τη γειτονιά ενώ συμμετείχε και πολυμελές κλιμάκιο φίλων του ιστολογίου.

Την εκδήλωση τη διοργάνωσε η Ριζοσπαστική Αριστερή Κίνηση Παλαιού Φαλήρου, η δημοτική παράταξη που βρίσκεται στη μείζονα αντιπολίτευση του δήμου και που διοργανώνει συχνά πολιτιστικές εκδηλώσεις -πλησιάζουν βέβαια και οι δημοτικές εκλογές. Προλόγισε ο υποψήφιος δήμαρχος, ο φίλος Κώστας Μερκουράκης, ενώ στο πάνελ της παρουσίασης συμμετείχαν η φιλόλογος/ερευνήτρια Αμαλία Πορτάλιου και η συγγραφέας Ελένη Στεφανοπούλου.

Η δομή της εκδήλωσης είχε κάτι πρωτότυπο, που μάλιστα δεν ήταν προσχεδιασμένο αλλά το αποφασίσαμε λίγο πριν αρχίσει. Δηλαδή, μετά την πρώτη εισήγηση της Ελ. Στεφανοπούλου, αντί να μιλήσει η Α. Πορτάλιου και μετά εγώ, είχαμε διάλογο μεταξύ των δύο μας, με ερωτήσεις δικές της και απαντήσεις δικές μου. Αυτό έδωσε ζωντάνια στην εκδήλωση και έτερψε τους θεατές, αλλά έχει την παράπλευρη συνέπεια ότι δεν μπορώ να παραθέσω το κείμενο της συνομιλίας αυτής διότι δεν υπάρχει σε γραπτή μορφή.

Oπότε, στο σημερινό άρθρο θα παραθέσω το γραπτό κείμενο που είχα ετοιμάσει για την εκδήλωση και που μικρή σχέση έχει με όσα πράγματι ειπώθηκαν, αλλά και το ηχητικό αρχείο όλης της εκδήλωσης, ανεπιμέλητο βέβαια αλλά σε ποιότητα υποφερτή. Επίσης, το συνεργείο εξωτερικών μεταδόσεων του ιστολογίου φρόντισε για δύο σύντομα βίντεο από την εκδήλωση.

Ωστόσο, πριν προχωρήσω θα ήθελα να ξεχωρίσω ένα θέμα που αναδείχτηκε στην εκδήλωση. Παίρνοντας αφορμή από κάτι που είπε η Ελ. Στεφανοπούλου στην εισήγησή της, σχολίασα κάνοντας αναφορά στο αρχαίο αστείο για τον «άνθρωπο του Πλάτωνα». Ο Πλάτωνας, είπα, όρισε τον άνθρωπο ως ζώον δίπουν και άπτερον, οπότε ο κυνικός Διογένης πήρε έναν κόκορα, τον μάδησε και τον αμόλησε στην αγορά, λέγοντας «Ιδού ο άνθρωπος του Πλάτωνα». Οπότε, είπα, σύμφωνα με μια παράδοση, ο Πλάτων πρόσθεσε στον ορισμό και το «γελαστικόν». Το γέλιο, δηλαδή, είναι ειδοποιός διαφορά του ανθρώπου από τα ζώα.

Μεζεδάκια εξ αναβολής

Εξ αναβολής, αφού κανονικά το πολυσυλλεκτικό μας άρθρο με τα γλωσσικά στραβά κι ανάποδα της εβδομάδας δημοσιεύεται το Σάββατο -αλλά χτες που ήταν Σάββατο είχαμε και πρωτομηνιά.

* Κάποιοι συνεχίζουν ακόμα τις διακοπές τους -μαζί κι εγώ, μια και φέτος τις άρχισα αργά.

Ένας από αυτούς, δημοσίευσε τη φωτογραφία που βλέπετε αριστερά. Δικό του και το σχόλιο που προκύπτει αβίαστα:

Οι Έλληνες που δεν έχουν λόουερ, κολυμπάνε το πρωί

Οι αλλοδαποί κολυμπάνε το απόγευμα

Οι Έλληνες που έχουν λόουερ, πρωί-απόγευμα.

* Ο αντιπρόεδρος του Εδεσσαϊκού έπιασε δουλειά στο iefimerida.gr. Διαβάστε την πρώτη παράγραφο από άρθρο για την εμφάνιση αρκούδων σε χωριά των Τρικάλων:

Την ανησυχία τους για το καταστροφικό πέρασμα τους προκάλεσαν οι αρκούσες που μπήκαν σε τουλάχιστον δύο χωριά των Τρικάλων εκδήλωσαν οι κάτοικοι των οποίων φοβούνται και για τυχόν «τυχαίες συναντήσεις» με κάποιο από τα άγρια ζώα.

Δεν χρειάζονται σχόλια. Αρκούσε η τρικυμισμένη σύνταξη, ηρθαν και οι αρκούσες…

* Ο περίεργος τίτλος της εβδομάδας, στην iefimerida. Σε άρθρο της κατηγορίας «Σαν σήμερα», μαθαίνουμε (ή θυμόμαστε) ότι στςι 26 Αυγούστου 1960 εκτελέστηκε η Σταυρούλα Γκουβούση που είχε καταδικαστεί για τη δολοφονία της νύφης της. Ήταν, λέει ο τίτλος,

Η πρώτη γυναίκα που εκτελέστηκε λόγω θανατικής ποινής

Αυτό θυμίζει λίγο το murder by death της γνωστής κωμωδίας, αλλά ο υπέρτιτλος («Για ποινικό αδίκημα») έχει μια βάση που ο αρθρογράφος δεν μπορεί ή δεν θέλει να εκφράσει σαφέστερα.

Εκτελέσεις γυναικών είχαν γίνει πολλές στα χρόνια του Εμφυλίου -με πρώτη τη σλαβομακεδόνα δασκάλα Ειρήνη Γκίνη (το εξελληνισμένο όνομά της), αν δεν κάνω λάθος.

Και πράγματι, στο τέλος του άρθρου δηλώνεται ότι: Η Σταυρούλα Γκουβούση ήταν η πρώτη από τις τέσσερις γυναίκες που εκτελέστηκαν στην Ελλάδα μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου.

* Τη φωτογραφία αριστερά μού την έστειλε φίλος, από το αεροδρόμιο Θεσσαλονίκης.

Η αγγλική μετάφραση έχει ένα προβληματάκι, έστω κι αν δεν χτυπάει αμέσως στο μάτι.

Το πρόβλημα είναι ότι η «μεταφορά υγρών προϊόντων» αποδόθηκε «liquids transfer»

Θα ήταν προτιμότερη, λέει ο φίλος, η απόδοση transport ή carriage of liquids. Το transfer μπορεί να νοηθεί ως «μεταβίβαση» (νοερή, λογιστική, κυριότητας, συναισθημάτων…), «μετάθεση» (υπαλλήλου), ακόμα και «αποστολή» (εμπορευμάτων), αλλά όχι «μεταφορά πραγμάτων που κουβαλάς επάνω σου».

* Οι οιωνοί δεν είναι καλοί, τουλάχιστον στο in.gr.

Διαβάζουμε σε άρθρο του Β. Κανέλλη: Οποιος ασκεί κριτική στο μεγάλο αφεντικό, θα αντιμετωπίζεται ως οιωνεί μαφιόζος, διαπλέκομενος, αναξιοπρεπής, γλείφτης και άλλα πολλά.

Οιονεί βέβαια, αλλά οι μεταξωτές διατυπώσεις θέλουν επιδέξια χέρια. Και να πεις ότι το «οιωνεί» δεν το πιάνει ο Σπελ Τσέκερ; Το πιάνει, αλλά φαίνεται πως ούτε αυτόν χρησιμοποιούν στο in.gr.

Οι αρχαίοι είχαν την πλάκα τους (Δημ. Σαραντάκος) 8 – Διογένης ο κύων

Εδώ και λίγο καιρό δημοσιεύω αποσπάσματα από το βιβλίο του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, «Οι αρχαίοι είχαν την πλάκα τους» που κυκλοφόρησε το 2009 από τις εκδόσεις Γνώση. Οι δημοσιεύσεις αυτές συνήθως γινονται κάθε δεύτερη Τρίτη, οπότε σήμερα είναι η σειρά για δημοσίευση, έστω κι αν είναι μέρα αργίας.

Η σημερινή συνέχεια είναι η όγδοη αλλά φυσικά πρόκειται για αυτοτελείς ιστορίες.  Η προηγούμενη δημοσίευση βρίσκεται εδώ. Ξεκινήσαμε με ιστορίες από τον Ηρόδοτο μετά από τον Λουκιανό και στη συνέχεια περάσαμε σε ιστορίες από τον Διογένη Λαέρτιο, που βρίσκονται στο έργο του «Βίοι φιλοσόφων». Η σημερινή ιστορία βασίζεται στο 6ο βιβλίο, παρ. 20-81.

Διογένης ο κύων

Ο Διογένης ο Σινωπεύς, που ονομάστηκε «κύων» (δηλαδή σκύλος) είναι ο επιφανέστερος εκπρόσωπος της κυνικής σχολής, που ίδρυσε ο Αντισθένης, ένας από τους πιο διαπρεπείς μαθητές του Σωκράτη. Οι κυνικοί φιλόσοφοι πρέσβευαν την απεριόριστη αμφισβήτηση των πάντων, απέρριπταν κάθε εξουσία και θέλανε την απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου.

Ο Διογένης γεννήθηκε στη Σινώπη του Πόντου αλλά πολύ νέος ήρθε στην Αθήνα και έγινε μαθητής του Αντισθένη. Λέγεται ότι οι Σινωπείς τον εξόρισαν γιατί παραχάραξε το τοπικό νόμισμα. Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι ακολούθησε στην εξορία τον πατέρα του Ικεσία, επόπτη του νομισματοκοπείου της Σινώπης, όταν αυτός κατηγορήθηκε σαν παραχαράκτης. Πάντως, όταν αργότερα κάποιοι τον κατηγόρησαν λέγοντας «οι Σινωπείς σε καταδίκασαν να φύγεις» εκείνος απάντησε «κι εγώ τους καταδίκασα να μείνουν».

Ο Διογένης πίστευε πως ο άνθρωπος είναι από τη Φύση εφοδιασμένος με όλα όσα χρειάζεται και δεν έχει ανάγκη από περιττά πράγματα. Μόνος του δημιουργεί για τον εαυτό του πλήθος τεχνητές ανάγκες και επιθυμίες, που τελικά τον υποδουλώνουν. Εφαρμόζοντας στην πράξη τις αρχές του κυκλοφορούσε στην Αθήνα ξυπόλυτος, φορώντας  χειμώνα καλοκαίρι το ίδιο ρούχο και μόνο στα μεγάλα κρύα δανειζόταν από κάποιο φίλο του ένα μανδύα και είχε στην πλάτη του ένα σακούλι όπου έβαζε τίποτε τρόφιμα και ένα τάσι για να πίνει νερό. Όταν μάλιστα, μια μέρα είδε ένα παιδί να πίνει νερό από τη βρύση χρησιμοποιώντας τις παλάμες του, το πέταξε κι αυτό. Κοιμόταν χωρίς να μεταχειρίζεται στρωσίδια μέσα σε ένα … πιθάρι, που άλλοτε το κυλούσε στη Βασίλειο Στοά κι άλλοτε στο Μητρώο, κάτω από την Ακρόπολη.

Οι κακές μεταφράσεις των αρχαίων ελληνικών

Και το σημερινό μας άρθρο ξεκινάει από ένα θέμα των πανελληνίων εξετάσεων, που συνεχίζονται για δεύτερη εβδομάδα. Και αφού χτες ασχοληθήκαμε με τη Θετική/Τεχνολογική κατεύθυνση, σήμερα πιάνουμε ένα θέμα που δόθηκε προχτές στη θεωρητική κατεύθυνση, στα αρχαία ελληνικά.

Τα θέματα των αρχαίων ελληνικών νομίζω ότι θεωρήθηκαν δύσκολα, ειδικά επειδή το αδίδακτο κείμενο ήταν Θουκυδίδης, και για να το μεταφράσεις καλά, μού είπε ένας φιλόλογος, έπρεπε να αναγνωρίσεις ότι είναι από την εισαγωγή του έργου και να θυμάσαι για ποιο πράγμα μιλάει. Ο φιλόλογος αυτός είναι σχεδόν σαραντάρης, δηλαδή από τη γενιά (δυο γενιές, μάλλον) που είχαν τη σπάνια τύχη να μη διδαχτούν αρχαία από το πρωτότυπο στο γυμνάσιο κι έτσι μπόρεσε να τα προσεγγίσει στην πρώτη Λυκείου ώριμος και να τα μάθει καλά, ενώ οι σημερινοί απόφοιτοι της θεωρητικής κατεύθυνσης που έχουν διδαχτεί κι εγώ δεν ξέρω πόσες εκατοντάδες ώρες αρχαίων ελληνικών στα έξι χρόνια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν μπορούν να διαβάσουν πρίμα βίστα ούτε δυο γραμμές από αρχαίο κείμενο -αν είχαν αναλώσει εξακόσιες ώρες της εφηβείας τους να μάθουν, έστω, ρώσικα, μάλλον θα τα κατάφερναν να διαβάσουν Τολστόι.

Αλλά πλατειάζω. Λοιπόν, στις προχτεσινές εξετάσεις των αρχαίων ελληνικών δόθηκε ως «διδαγμένο κείμενο» στους υποψηφίους ένα απόσπασμα από τον Πρωταγόρα του Πλάτωνα (το 322 a-d, που το βλέπετε εδώ). Ζητήθηκε από τους υποψηφίους να μεταφράσουν ένα απόσπασμα του κειμένου, να ερμηνεύσουν ένα άλλο, να σχολιάσουν ένα τρίτο. Επίσης, στην ερώτηση Β3 των εξετάσεων οι υποψήφιοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ερώτημα συνδυάζοντας ένα απόσπασμα του κειμένου που τους είχε δοθεί με ένα άλλο απόσπασμα, πάλι από τον Πρωταγόρα (326e, όπως αναφέρθηκε), το οποίο όμως τούς δόθηκε σε μετάφραση, το εξής:

Ότι το πράγμα αυτό [την αρετή] το θεωρούν διδακτό και στο ιδιωτικό και στο δημόσιο επίπεδο, το αποδείξαμε ήδη. Ενώ όμως είναι το πράγμα αυτό διδακτό, αφού είναι κάτι που μπορεί να φροντίσει και να καλλιεργήσει κανείς, αυτοί διδάσκουν στους γιους τους τα άλλα, των οποίων η άγνοια δεν πρόκειται να επιφέρει ως ποινή τον θάνατο, αυτό όμως, την αρετή, που εάν τα αγόρια δεν τη μάθουν και δεν τη φροντίσουν, μπορεί να υποστούν ως ποινή και τον θάνατο και την εξορία και τη δήμευση της περιουσίας εκτός από τη θανάτωση και, με μια λέξη, τη συνολική καταστροφή του οἴκου τους, αυτή δεν τη διδάσκουν και δεν τη φροντίζουν με κάθε δυνατή επιμέλεια!

Διαβάστε σας παρακαλώ ξανά το παραπάνω κείμενο και απαντήστε μου: είναι καλά ελληνικά; είναι στρωτά ελληνικά; καταλαβαίνετε με την πρώτη το νόημα;

Τελευταία απάντηση για το Ν και το Σ

Στις αρχές Δεκεμβρίου είχα σχολιάσει επικριτικά ένα άρθρο στο οποίο υποστηριζόταν, μεταξύ άλλων, ότι το γράμμα Ν οξυγονώνει τον εγκέφαλο όταν το προφέρουμε και ότι η θέση του στο αλφάβητο δεν είναι τυχαία. Ο συγγραφέας του άρθρου, ο εκπαιδευτικός κ. Σπύρος Μάρκου από τη Λάρισα, επίτιμος σχολικός συμβουλος, μού έστειλε εκτενή απαντητική επιστολή, την οποία δημοσίευσα ως αυτοτελές άρθρο στις 4 Ιανουαρίου. Ο κ. Μάρκου μου έστειλε νέα επιστολή, ανταπάντηση ας πούμε, ζητώντας να δημοσιευτεί επειδή, όπως λέει, δεν έχει δικό του ιστολόγιο ή ιστοσελίδα. Το θέμα έχει βέβαια κουράσει τους περισσότερους ίσως αναγνώστες και γι’ αυτό συμφώνησα με τον κ. Μάρκου η σημερινή ανταπάντηση να είναι η τελευταία, άλλωστε η γλώσσα δεν διαθέτει άλλες βαθμίδες, αντανταπάντηση και ανταντανταπάντηση.

Μάλιστα, για να συντομέψω τη διαδικασία, αφού διάβασα την επιστολή του κ. Μάρκου, τον παρακάλεσα να προσθέσει κάποιες διευκρινίσεις σε επτά ισχυρισμούς του κειμένου που θα διαβάσετε πιο κάτω, τις οποίες και ενσωμάτωσε στο κείμενό του. Τα σημεία στα οποία ζήτησα διευκρινίσεις ήταν: 1. Τεκμηρίωση για την ύπαρξη των Μουσείων Λόγων στην αρχαιότητα. Σε ποιο χωρίο αρχαίων συγγραφέων γίνεται λόγος γι’ αυτά; 2. Πηγή για το ότι η θεωρία του Saussure δεν γίνεται δεκτή απ’ όλους τους γλωσσολόγους 3. Πηγή για το ότι το 67-70% των λέξεων της αγγλικής γλώσσας έχουν ελληνική προέλευση 4. Στοιχεία ότι υπήρξε διατριβή στο Κέμπριτζ που κατέληξε στο ότι μπορούμε να γράφουμε τα γράμματα των λέξεων με όποια σειρά θέλουμε, αρκεί να κρατάμε στη θέση τους το αρχικό και το τελευταίο γράμμα, διότι εγώ ήξερα ότι είναι ανέκδοτο. 5. Στοιχεία για το περιοδικό Medizin Jurnal/Laboratorien, ιστοσελίδα, ISSN, κάτι. 6. Τεκμηρίωση του ισχυρισμού ότι σοβαροί ξένοι ερευνητές έχουν απορρίψει τη θεωρία περί ινδοευρ. γλωσσών, 7. Αξιόπιστη πηγή που να τεκμηριώνει ότι η πινακίδα του Δισπηλιού αποτυπώνει ελληνική γλώσσα.

Ο κ. Μάρκου ανταποκρίθηκε στην επιθυμία μου και τροποποίησε το κείμενό του ώστε να απαντήσει στις προκαταβολικές ερωτήσεις μου και τον ευχαριστώ γι’ αυτό. Εσείς θα κρίνετε αν δόθηκαν απαντήσεις. Σε μερικά θέματα, όπως στην πινακίδα του Δισπηλιού, έχω σκοπό να επανέλθω σε ειδικό άρθρο. Σε άλλα, δεν χρειάζεται να σχολιάσω.

Θα αναφερθώ πιο αναλυτικά σε ένα θέμα. Οι απαντήσεις του κ. Μάρκου δεν με έπεισαν ότι υπήρξαν στην αρχαιότητα τα διάσημα Μουσεία λόγων, που ήταν ένα είδος μεταπτυχιακών σπουδών της εποχής. Το χωρίο που παραθέτει, από τον Φαίδρο του Πλάτωνα (267c), είναι: Τὰ δὲ Πώλου πῶς φράσωμεν αὖ μουσεῖα λόγων—ὡς διπλασιολογίαν καὶ γνωμολογίαν καὶ εἰκονολογίαν— ὀνομάτων τε Λικυμνίων ἃ ἐκείνῳ ἐδωρήσατο πρὸς ποίησιν εὐεπείας; Ο κ. Μάρκου από το χωρίο αυτό συμπεραίνει ότι έτσι λέγονταν κάποια σχολεία στα οποία δίδασκαν οι Μεγάλοι Μύστες. Εγώ λέω ότι τα «Μουσεία λόγων» είναι ο τίτλος χαμένου συγγράμματος, το οποίο προφανώς αποτελούσε μια συλλογή καλαισθητικών διατυπώσεων. Αυτό δεν το έβγαλα από το μυαλό μου, μας το εξηγούν οι αρχαίοι σχολιαστές του Πλάτωνα, όπως ο Ερμείας, που μας λέει ότι «διπλασιολογία» δεν είναι «τρόπος επινοήσεως και παραγωγής νέων λέξεων» όπως διατείνεται ο κ. Μάρκου, αλλά, απλώς, η επανάληψη της ίδιας λέξης, όπως «φευ φευ». Παρομοίως, γνωμολογία είναι το να μιλάς χρησιμοποιώντας γνωμικά, και εικονολογία το να χρησιμοποιείς μεταφορικές εκφράσεις, Παραθέτω ολόκληρο το χωρίο: Ἐκεῖνος γὰρ, φασὶν, ἐξηῦρε τὰ πάρισα· διὸ καὶ μουσεῖα λόγων ἐκάλεσεν, ἐπειδὴ ἐδόκει τῇ καλλιλεξίᾳ πάνυ κοσμεῖν τὸν λόγον. — Διπλασιολογίαν δὲ τὸ τὰ αὐτὰ δὶς λέγειν οἷον φεῦ φεῦ. — Γνωμολογίαν ὡς εἶπε καὶ Δημοσθένης· «ὁ γὰρ οἷς ἂν ἐγὼ ληφθείην οὗτος ἐμοὶ πολεμεῖ,» καὶ ἀλλαχοῦ «δεινὸν γὰρ ἡ πονηρία,» καὶ τὰ ὅμοια. — Εἰκονολογίαν δὲ τὸ δι’ εἰκόνος καὶ δι’ ὑποδείγματος παραστῆσαι τὸ λεγόμενον. — Ὀνομάτων τε Λικυμνίων· ὁ Λικύμνιος τὸν Πῶλον ἐδίδαξεν ὀνομάτωντινὰς διαιρέσεις, οἷον ποῖα κύρια, ποῖα σύνθετα, ποῖα ἀδελφὰ, ποῖα ἐπίθετα καὶ ἀλλὰ πολλὰ πρὸς εὐεπίαν. —Τὸ δὲ ὀρθοέπειά γέ τις· τουτέστι κυριολεξία· διὰ γὰρ τῶν κυρίων ὀνομάτων μετήρχετο ὁ Πρωταγόρας τὸν λόγον καὶ οὐ διὰ παραβολῶν καὶ ἐπιθέτων. Κι αν ήταν «διάσημα» τα «μουσεία λόγων», πώς εξηγείται ότι δεν γίνεται μνεία σε αυτά πουθενά αλλού στην αρχαία γραμματεία, παρά μόνο στο συγκεκριμένο χωρίο του Πλάτωνα (και σε όσα το σχολιάζουν;) Τι περίεργη διασημότητα είναι αυτή; Και πώς δεν γίνεται λόγος γι’ αυτά σε κανένα σοβαρό σύγγραμμα παρά μόνο σε άρθρα κάτι βαρεμένων στον Δαυλό;

Προσθήκη: Συγκεκριμένες ανασκευές απαντήσεις για επιμέρους ζητήματα της επιστολής του κ. Μάρκου, υπάρχουν στα εξής σχόλια:
* Για το δήθεν παράθεμα του Γκέλνερ (στην πραγματικότητα του Χούμπολτ): σχόλια 14 και 17
* Για τη δήθεν έρευνα του Κέμπριτζ: Σχόλιο 41 με παραπομπή στη Βικιπαίδεια
* Για το δήθεν παράθεμα από το βιβλίο του Τάπλιν (ότι τάχα το 68-70% των αγγλικών λέξεων είναι ελληνικές: σχόλιο 62
* Για το δήθεν παράθεμα του Αριστοτέλη για τα Μουσεία λόγων: σχόλιο 63
* Για την παραπομπή Kerckhove u. Lumsden περί αλφαβήτου και για ορισμένα δεοντολογικά: σχ. 73 της καθηγήτριας Μαριάνας Κατσογιάννου.
* Για την ανύπαρκτη διατριβή του Κέμπριτζ και γενικά για τα αλφάβητα: σχ. 91.

 Τέλος πάντων, είπα πολλά. Παραθέτω την εκτενή επιστολή του κ. Μάρκου χωρίς άλλη προσθήκη ή σχόλιο.

Απάντηση για το γράμμα Ν (και επικουρικά για το Σ)

Στις αρχές Δεκεμβρίου είχα σχολιάσει επικριτικά ένα άρθρο στο οποίο υποστηριζόταν, μεταξύ άλλων, ότι το γράμμα Ν οξυγονώνει τον εγκέφαλο όταν το προφέρουμε και ότι η θέση του στο αλφάβητο δεν είναι τυχαία. Ο συγγραφέας του άρθρου, ο εκπαιδευτικός κ. Σπύρος Μάρκου από τη Λάρισα, επίτιμος σχολικός συμβουλος, μού έστειλε εκτενή απαντητική επιστολή, οπότε θεωρώ σωστό να την παραθέσω σε αυτοτελές άρθρο και όχι ως σχόλιο στο προηγούμενο άρθρο μου.

Θα παραθέσω παρακάτω αυτούσιο το κείμενο του κυρίου Μάρκου, αν και παρατηρώ ότι τα βασικά στοιχεία της τοποθέτησής του είχαν ήδη παρουσιαστεί στο  προηγούμενο άρθρο -και φυσικά δεν μπορώ να συμφωνήσω μαζί τους. Η βασική θέση του κ. Μάρκου είναι ότι η ελληνική γλώσσα δεν είναι συμβατική, ότι δηλαδή για την ελληνική γλώσσα δεν ισχύει η αποδεκτή από όλους τους γλωσσολόγους αρχή του Σοσίρ (Saussure) για την αυθαιρεσία του γλωσσικού σημείου. Τα επιχειρήματά του ο κ. Μάρκου τα αντλεί από τον… Πλάτωνα, και μάλιστα ο κ. Μάρκου είναι πλατωνικότερος του Πλάτωνα, διότι ο αρχαίος φιλόσοφος λέει ρητά ότι τα ονόματα έχουν την ίδια «ορθότητα» και στην ελληνική γλώσσα και στις ξένες, ενώ ο κ. Μάρκου τη μεν ελληνική γλώσσα τη θεωρεί ξεχωριστή ενώ τις ξένες, μεγαλόψυχα, τις χαρίζει στον Σοσίρ, δέχεται ότι εκείνες μπορεί να είναι συμβατικές, αλλά η ελληνική όχι!

Μέγας φιλόσοφος μπορεί να ήταν ο Πλάτωνας, αλλά γλωσσολόγος δεν ήταν και οι απόψεις του για τη γλώσσα είναι, με όλο το θάρρος, αφελείς. Αφελείς βρίσκω και τις απόψεις που υποστηρίζονται στο άρθρο που ακολουθεί, διότι προϋποθέτουν α) ότι ο γραπτός λόγος υπάρχει ανεξάρτητα από τον προφορικό, και μάλιστα προϋπάρχει, β) ότι οι λέξεις μιας γλώσσας (ή, μάλλον, της ελληνικής γλώσσας) υπάρχουν ανεξάρτητα από τους ομιλητές τους, ότι βρίσκονται κατατεθειμένες σε κάποιο θεϊκό ταμείο όπου τις έχουν καταχωρήσει οι Ονοματοθέτες (ασφαλώς κάποιες θεόμορφες προσωπικότητες), γ) ότι η γραφή κάθε λέξης δίνει κωδικοποιημένες πληροφορίες για την ιδιότητα του πράγματος που δηλώνει η λέξη.

Ο κ. Μάρκου μάλιστα μας δίνει ένα δείγμα «αποκωδικοποίησης» των πληροφοριών, που ίσως σας πείσει, αλλά εγώ το βρίσκω κωμικό. Παραθέτω: Ένα μόνον παράδειγμα με την  αρχαιώτατη λέξη ΥΔΩΡ:Υ (υγρόν στοιχείον), Δ (από το Δάσος) Ω (στον ωκεανό ή άπειρο χώρο) Ρ (ρέει) , σχεδόν είναι αρκτικόλεξο! Τέτοιες προσπάθειες εξήγησης μού θυμίζουν τις προβλέψεις των αστρολόγων ή τις ερμηνείες των οπαδών της λεξαριθμητικής. Δεδομένου όμως ότι τα γράμματα είναι μετρημένα, πώς άραγε να ερμηνεύσουμε την επίσης πανάρχαια λέξη ΔΟΡΥ, που έχει τρία από τα τέσσερα γράμματά της ίδια; Δ = Από το Δάσος; Εντάξει, ας δεχτούμε πως τα πρώτα δόρατα ήταν ξύλινα. Αλλά Ρ = Ρέει; και Υ = Υγρό στοιχείο; Και έχουν τάχα σημασία και οι καταλήξεις των λέξεων, μεταφέρουν κι αυτές πληροφορίες; Και η δασεία, που γραφόταν και ακουγόταν στα αρχαία; δεν μετέφερε κωδικοποιημένες πληροφορίες;

Στη συνέχεια, ο κ. Μάρκου περνάει στο κυρίως θέμα, την εξαιρετική θέση του Ν που, κατ’ αυτόν, δεν βρίσκεται τυχαία στη μέση του αλφαβήτου (προσθέτει και μερικά έξτρα γράμματα για να το φέρει ακριβώς στη μέση, διότι στο σημερινό αλφάβητο το Μ έχει ίσα δικαιώματα κεντρικότητας), αλλά για το θέμα αυτό δεν θα γράψω περισσότερα, έχω πει αρκετά στο παλιότερο άρθρο.

Τέλος, προσπαθεί να εξηγήσει το νόημα της παροιμιακής φράσης «με το νι και με το σίγμα». Εδώ θα ήθελα να σχολιάσω τις απόψεις του. Καταρχάς, η φράση αυτή ασφαλώς δεν λέγεται «εδώ και χιλιάδες χρόνια» όπως διατείνεται ο κ. Μάρκου (χωρίς να το τεκμηριώνει). Αν λεγόταν θα είχε καταγραφεί κάπου, όπως έχουν καταγραφεί τόσες άλλες αρχαιες φράσεις (π.χ. τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη). Μάλιστα, είμαστε μάλλον βέβαιοι ότι η φράση αυτή γεννήθηκε στα μεσαιωνικά και τα νεότερα χρόνια, πιθανώς δε στα νεότατα (δεν έχει καταγραφεί νωρίτερα από τον 19ο αιώνα). Όταν ο λαός σταμάτησε να προφέρει το νι και το σίγμα στο τέλος των λέξεων (παιδί αντί παιδίν/παιδίον, η πόλη αντί «η πόλις»), τα τελικά ν και ς ταυτίστηκαν με τη γλώσσα της εκκλησίας και των μορφωμένων, με τη λόγια γλώσσα των αριστοκρατών, που είχε αυξημένο γόητρο και εθεωρείτο επισημότερη, κομψότερη. Μιλάει με το νι και με το σίγμα σήμαινε «μιλάει όπως οι μορφωμένοι» και μετά πήρε τη σημασία «με κάθε λεπτομέρεια, χωρίς να παραλείψει τίποτα». Η φράση δηλαδή έχει να κάνει με το αυξημένο κοινωνικό γόητρο της λόγιας/καθαρεύουσας γλώσσας και όχι με τις οξυγονωτικές ιδιότητες του Ν ή τις ψυχωφελείς ιδιότητες του Σ. Και το λέω αυτό παρόλο που προσωπικά, ως Ν.Σ. που είμαι, θα με κολάκευε μια τέτοια ερμηνεία!

Κλείνοντας, αναρωτιέμαι. Θα μπορούσε να βγει ένας σχολικός σύμβουλος και να πει, ας πούμε, ότι δεν ισχύει η θεωρία του Μεντελέγιεφ για το περιοδικό σύστημα διότι, σύμφωνα με τους αρχαίους, τα πάντα είναι σύνθεση τεσσάρων στοιχείων (γη, νερό, αέρας και φωτιά) ή να υποστηρίξει ότι η Γη είναι επίπεδη και ο ήλιος περιστρέφεται γύρω της, διότι έτσι διδάσκουν οι πατέρες της Εκκλησίας; Προφανώς όχι, αλλά γιατί άραγε κάνουμε εξαίρεση για τη γλώσσα; Και αναρωτιέμαι, αν ένας εκπαιδευτικός διδάξει στην τάξη του τις επιστημονικές θεωρίες της γλωσσολογίας, αυτές που διδάχτηκε στο πανεπιστήμιο, ας πούμε σχετικά με την ινδοευρωπαϊκή θεωρία, πώς θα αξιολογηθεί από τους προϊσταμένους του;

Αλλά είπα πολλά και σταματώ εδώ και δίνω τον λόγο στον κ. Μάρκου.