Αναδημοσιεύω σήμερα ένα άρθρο του γλωσσολόγου Βενέδικτου Βασιλείου, που δημοσιεύτηκε στις αρχές του μήνα στην κυπριακή εφημερίδα «Σημερινή», όπου ο Βασιλείου διατηρεί εβδομαδιαία στήλη για γλωσσικά θέματα.
Μια και δεν είναι πολλές οι γλωσσικές στήλες σε ελληνόφωνες εφημερίδες, καλό είναι να μαθαίνουμε όσες υπάρχουν (μια άλλη είναι του φίλου Γιάννη Χάρη στην Εφημερίδα των Συντακτών, με αναδημοσίευση στο ιστολόγιό του -όποιος ξέρει κι άλλες, προσθέτει στα σχόλια). Κατά σύμπτωση, από σήμερα θα είναι διαθέσιμα ονλάιν τα άρθρα του Βασιλείου στη Σημερινή, σε αυτή τη σελίδα του Φέισμπουκ.
Διάλεξα να παρουσιάσω σήμερα ένα άρθρο του Βασιλείου που ασχολείται με το πολυτονικό, ένα ζήτημα για το οποίο έχω κι εγώ γράψει αρκετά, τόσο στο ιστολόγιο όσο και στον παλιό μου ιστότοπο (όπου μάλιστα είχα και ειδική ενότητα για το θέμα, με τον τίτλο Δασείας καταίρεσις). Για να το πω ακριβέστερα, το άρθρο του Βασιλείου είναι το δεύτερο για το θέμα των συστημάτων γραφής και τονισμού, έχει προηγηθεί το άρθρο «Και εγένετο μονοτονικόν«, που εξετάζει την εξέλιξη από την κεφαλαιογράμματη γραφή ως το πολυτονικό και στη συνέχεια το μονοτονικό. Για τεχνικούς λόγους προτίμησα να παρουσιάσω εδώ το δεύτερο άρθρο -το πρώτο μπορείτε να το διαβάσετε στον ιστότοπο της εφημερίδας.
Έχω πάντως μια μικρή διαφωνία με τον Βασιλείου: δεν είμαι βέβαιος ότι όντως «το πολυτονικό έχει επιστρέψει στη μόδα» -δεν έχω αυτή την εντύπωση. Αντίθετα, βλέπω εκδοτικούς οίκους που κάποτε τύπωναν μόνο πολυτονικό να έχουν ρίξει νερό στο κρασί τους και να τυπώνουν και μονοτονικό. Αλλά τον αφήνω να τα πει ο ίδιος.
— Ἀπετάξω τῷ πολυτονικῷ; — Ἀπεταξάμην! — Σίγουρα;
Οι αντιδράσεις στη νομοθετική κατάργηση του πολυτονικού και καθιέρωση του μονοτονικού το 1982 στην Ελλάδα και στην Κύπρο είναι λίγο πολύ γνωστές. Οι υποστηρικτές του μονοτονικού ανέμεναν από καιρό τον επίσημο ενταφιασμό του άταφου νεκρού και χειροκρότησαν με ικανοποίηση την απόφαση. Αντίθετα, οι πολέμιοι του μονοτονικού και υποστηρικτές του πολυτονικού αντέδρασαν στην «εθνική μειοδοσία» καλλιεργώντας την κινδυνολογία ότι δήθεν η ελληνική γλώσσα καταστρέφεται και αφελληνίζεται μόνο και μόνο επειδή γράφουμε, για παράδειγμα, «εκ των υστέρων» και όχι «ἐκ τῶν ὑστέρων»· οι Κασσάνδρες μάλιστα προβλέπουν ότι σύντομα το ελληνικό αλφάβητο θα δώσει τη θέση του στο λατινικό και καλούν σε πατριωτικό ξεσηκωμό για την προάσπιση των εθνικών ηθών και αξιών! Η ιδεολογικο-πολιτική χροιά που δόθηκε στη διένεξη αυτή υπήρξε κάτι παραπάνω από προφανής: προοδευτικοί και πρώην οπαδοί του στρατοπέδου της δημοτικής από τη μια, ακραίοι συντηρητικοί με προσκόλληση στην καθαρεύουσα από την άλλη.
