Μια θλιβερή πρωτιά: οι γεννήσεις με καισαρική

Κατ’ εξαίρεση το σημερινό άρθρο είναι αναδημοσίευση από άρθρο εφημερίδας με ελάχιστον δικό μου σχολιασμό. Κι αυτό το κάνω όχι για να αποφύγω τον κόπο να γράψω άρθρο αλλά επειδή πρόκειται για ένα θέμα που θα ήθελα να το συζητήσουμε.

Πρόκειται για άρθρο του δημοσιογράφου Δημήτρη Τερζή στη χτεσινή Εφημερίδα των Συντακτών, με αφορμή μια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το αφύσικα υψηλό ποσοστό τοκετών με καισαρική στην Ελλάδα. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, το ποσοστό των καισαρικών στην Ελλάδα φτάνει το 56,8%, τη στιγμή που στην Ευρώπη ο μέσος όρος είναι 30% και το αποδεκτό όριο από τον ΠΟΥ είναι μόλις 15%. Τα ιδιωτικά μαιευτήρια (που έχουν πάνω από το 50% των γεννήσεων) είναι κάπως πιο ευεπίφορα στις γεννήσεις με καισαρική απ’ό,τι τα δημόσια.

Ουσιαστικά έχουμε εδώ έναν φόρο στους πολίτες από τον οποίο επωφελούνται μαιευτήρια και οι μαιευτήρες -αλλά δεν θα πω εγώ τη γνώμη μου, θα παραθέσω το άρθρο και θα ακούσω τα σχόλιά σας. Να επισημάνω πάντως ότι το ποσοστό των τοκετών με καισαρική έχει σημειώσει αύξηση σε όλες τις χώρες τις τελευταίες δεκαετίες.

To άρθρο:

Γρίπη εποχική, εποχιακή και μη

Διαβάζω ότι έφτασαν τους 56 οι νεκροί από τη γρίπη, που βρίσκεται σε κορύφωση εξαιτίας των χαμηλών θερμοκρασιών και του συγχρωτισμού σε κλειστό χώρο. Στο δημοσίευμα, η γρίπη αυτή χαρακτηρίζεται εποχική, δηλαδή δεν πρόκειται για κάποια επιδημία, όπως η διαβόητη γρίπη του 1918 που τόσα εκατομμύρια θέρισε ή η πρόσφατη επιδημία του 2009·

Και επειδή εδώ λεξιλογούμε, να πούμε ότι υπάρχουν και οι δυο τύποι, εποχικός και εποχιακός (π.χ. εποχιακοί εργαζόμενοι). Από τα τρία λεξικά μας, το ΛΚΝ και το Χρηστικό καταγράφουν πρώτο το «εποχιακός» και δεύτερο το «εποχικός» (που δείχνει μιαν ελαφρά προτίμηση), ενώ αντίθετα ο Μπαμπινιώτης καταγράφει πρώτο το «εποχικός» και το «εποχιακός» το θεωρεί εσφαλμένο, επειδή η μετοχή δίνει το μετοχικό και η κατοχή το κατοχικό (π.χ. δάνειο). Ωστόσο, στη χρήση πιο πολύ λέμε «εποχιακός».

Επειδή χτες ταξίδευα και δεν προλαβαίνω να γράψω φρέσκο άρθρο, εκμεταλλεύομαι τη συγκυρία και ανεβάζω ένα παλιό μου άρθρο που το είχα γράψει τους πρώτους μήνες ζωής του ιστολογίου, τον Μάιο του 2009, όταν είχε έρθει στην Ευρώπη η μεξικανική γρίπη ή γρίπη των χοίρων που τη λέγανε. Πιο σωστά, ανεβάζω την ξαναδουλεμένη μορφή του άρθρου, όπως τη συμπεριέλαβα στο βιβλίο μου Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία, και προσθέτω και καναδυό πράγματα ακόμα. Ωστόσο, δεν επικαιροποιώ τις αναφορές του άρθρου.

Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, η πρόσφατη επιδημία της γρίπης παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις και αρχίζουμε να μιλάμε για πανδημία. Μην μπορώντας να μαντέψω πώς θα καταλήξει, αντί να πιθανολογήσω χωρίς καμιά βάση, προτίμησα να λεξιλογήσω. Αν μάλιστα σκεφτούμε πως μια από τις πρώτες αποφάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν να επιμείνει να μην αποκαλούμε «γρίπη των χοίρων» τη νέα παραλλαγή της ασθένειας, ούτε «μεξικάνικη γρίπη», αλλά γρίπη Α, ίσως και η δική μου ενασχόληση με τις λέξεις και τα ονόματα να μην είναι τόσο παράταιρη.

Η ‘γρίπη’ είναι λέξη δάνεια· τα λεξικά θα μας πουν ότι προέρχεται από το γαλλικό grippe, από το ρήμα gripper που θα πει «αρπάζω» και που έχει γερμανική προέλευση. Οι αγγλομαθείς θα αναγνωρίσουν το αγγλικό grip, οι γερμανομαθείς το γερμανικό greifen, που και τα δυο σημαίνουν «αρπάζω, πιάνω».

Γρίπη και ινφλουέντσα: ιστορία των λέξεων

Καθώς γράφονται αυτές οι γραμμές, η πρόσφατη επιδημία της γρίπης παίρνει παγκόσμιες διαστάσεις. Μην μπορώντας να μαντέψω πώς θα καταλήξει, αντί να πιθανολογήσω χωρίς καμιά βάση, προτίμησα να λεξιλογήσω. Αν μάλιστα σκεφτούμε πως μια από τις πρώτες αποφάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν να επιμείνει να μην αποκαλούμε «γρίπη των χοίρων» τη νέα παραλλαγή της ασθένειας, ούτε «μεξικάνικη γρίπη», αλλά γρίπη Α, ίσως και η δική μου ενασχόληση με τις λέξεις και τα ονόματα να μην είναι τόσο παράταιρη.

Η γρίπη είναι λέξη δάνεια· τα λεξικά θα μας πούνε ότι προέρχεται από το γαλλικό grippe, από το ρήμα gripper που θα πει αρπάζω και που έχει γερμανική προέλευση. Οι αγγλομαθείς θα αναγνωρίσουν το αγγλικό grip, οι γερμανομαθείς το γερμανικό greifen, που και τα δυο σημαίνουν ‘αρπάζω, πιάνω’. Η λέξη grippe είναι παλιότερη στα γαλλικά, αλλά με τη σημασία της ασθένειας μαρτυρείται από το 1743, επειδή προφανώς η ασθένεια μάς αρπάζει απότομα, μάς κυριεύει ξαφνικά. Στα ελληνικά τη γράφαμε με δύο πι, γρίππη, επειδή όμως –και σωστά– τις δάνειες λέξεις η σημερινή ορθογραφία τις γράφει όσο το δυνατόν απλούστερα, εδώ και αρκετά χρόνια έχει καθιερωθεί η γρίπη.