Πριν από λίγο καιρό άρχισα τη δημοσίευση αποσπασμάτων από το βιβλίο του Δημήτρη Σαραντάκου «Τι μας έμαθαν επιτέλους οι αρχαίοι Έλληνες;» που κυκλοφόρησε το 2010 από τις εκδόσεις Γνώση και έχει τον υπότιτλο «Χρηστομάθεια». Κανονικά οι δημοσιεύσεις αυτές γίνονται κάθε δεύτερη Τρίτη.
Η σημερινή συνέχεια είναι η πέμπτη. Η προηγούμενη συνέχεια είναι εδώ. Σήμερα παρουσιάζω το έκτο κεφάλαιο, που έχει τον τίτλο «Η ελληνική τεχνολογία» (Επειδή το βιβλίο ακόμα κυκλοφορεί από εκδοτικό οίκο, δεν είναι σωστό να βάλω ολόκληρο το περιεχόμενό του).
Η ελληνική τεχνολογία
Εισαγωγικά
Ένας ημιμαθής θορυβοποιός, που τα βιβλία του δημιούργησαν αρκετή αίσθηση πριν από τριάντα και πάνω χρόνια, ο Νταίνικεν, θέλοντας να εξηγήσει τα επιτεύγματα των αρχαίων Ελλήνων στην αστρονομία, τη δομή της ύλης κλπ., ισχυρίστηκε ότι όσα δίδασκαν ο Θαλής, ο Αναξαγόρας, ο Δημόκριτος και οι άλλοι σοφοί, τα είχανε μάθει από… εξωγήινους επισκέπτες του πλανήτη μας. Έφτανε μάλιστα να ισχυριστεί, ο πάνσοφος, πως «είναι γνωστό ότι οι Έλληνες δεν διέθεταν τεχνολογικό εξοπλισμό, π.χ. φακούς, και στην αριθμητική δεν μπορούσαν να μετρήσουν πάνω από το 10.000»!
Ο άνθρωπος ήταν άγευστος της κλασικής παιδείας, γιατί αν είχε διαβάσει, όχι κανένα ειδικό σύγγραμμα, αλλά τις Νεφέλες του Αριστοφάνη, θα ήξερε πως ο φακός ήταν κάτι το πολύ κοινό στην αρχαία Ελλάδα, τον εκθέτανε στις προθήκες τους τα κουρεία και τον χρησιμοποιούσαν, μεταξύ άλλων, για να ανάβουν φωτιά. Όσο για το μέχρι που ξέρανε να μετράν αρκεί να πούμε πως ο Αρχιμήδης στο έργο του «Ψαμμίτης» [*] αναφέρει έναν αριθμό, που για να γραφεί με αραβικά ψηφία κανονικού μεγέθους θα χρειαζόταν δέκα μέτρα χαρτί, καθώς αποτελείται από τη μονάδα ακολουθούμενη από 80 τετράκις εκατομμύρια μηδενικά!
Οι τεχνολογικές γνώσεις των αρχαίων Ελλήνων, όπως μας τις φανερώνουν τα αρχαιολογικά ευρήματα και η μελέτη των κειμένων, ήταν πολύ προχωρημένες, και σε ορισμένες περιπτώσεις διαπιστώνουμε πως είχαν προηγηθεί από εμάς, τους σύγχρονους δηλαδή ανθρώπους. Οι δρόμοι της αρχαίας Πριήνης φωτίζονταν τη νύχτα, οι αρχαίοι Συβαρίτες είχαν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ηχορύπανση, ο Ήρων ο Αλεξανδρέας είχε κατασκευάσει πλήθος αυτομάτων μηχανισμών, ο Αρχιμήδης μπόρεσε να καθελκύσει μόνος του ολόκληρο σκάφος κινώντας απλώς κάποιους μοχλούς. Παράλληλα είχαν προχωρήσει στην κατασκευή πολύπλοκων οργάνων ακριβείας και στη διατύπωση αυστηρών προδιαγραφών για ορισμένα υλικά, που στην ακρίβεια και την αυστηρότητα τους δεν διαφέρουν από τις προδιαγραφές της εποχής μας. Η ίδια η λέξη μηχανή σημαίνει την έξυπνη (και ενίοτε δόλια) επινόηση, η οποία, κατά τον Αριστοτέλη, «επιτρέπει στα ασθενέστερα να επικρατήσουν πάνω στα ισχυρά» [τα τε ελάττονα κρατεί των μειζόνων].
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 