Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα για άλλη μια φορά

Έφτασε η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου και επετειακό άρθρο δεν έχουμε βάλει (εκτός απο το διήγημα του Κ. Λώλου την Κυριακή) -την παράλειψη αυτή θα τη διορθώσω σήμερα, όχι όμως με φρέσκο άρθρο, διότι έχω ταξίδι, παρά με επανάληψη (η επανάληψη διορθώνει την παράλειψη και ριμάρει μαζί της παρόλο που δεν έχουν κοινή ετυμολογία).

Και μάλιστα με επανάληψη επανάληψης, αφου το άρθρο που θα δημοσιεύσουμε έχει ξαναμπεί άλλες τρεις φορές στο ιστολόγιο, πάλι τέτοιες μέρες (εδώ η προηγούμενη). Το αξίζει όμως, είναι από τα καλά άρθρα του ιστολογίου, και επιπλεον είναι καρπός συνεργασίας -το είχα γράψει μαζί με τον αείμνηστο Αλλού Φαν Μαρξ, τον άρχοντα της Μπλογκοσλοβακίας, που μας άφησε στις αρχές του 2014.

Το 1938 ο Ιταλός συνθέτης Έλντο ντι Λάτσαρο (di Lazzaro, 1902-1968) γράφει, σε λόγια του Κ. Μπρούνο, ένα τραγούδι στο οποίο παίνευε τα κάλλη μιας ωραίας χωριατοπούλας από τα βουνά των Αμπρούτσι, της Ρετζινέλας. Το τραγούδι λέγεται Reginella Campagnola, Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα (όπως έχουμε γράψει, στα ιταλικά campagna είναι η ύπαιθρος, η εξοχή). Οι στίχοι είναι σύμφωνοι με τις προδιαγραφές του φασιστικού καθεστώτος: υμνούν την αγνή ζωή της υπαίθρου και την ευημερία των αγροτών, αν και γράφτηκαν μέσα στη βουή της μιλανέζικης μεγαλούπολης. Η μουσική έχει κάτι που σε κάνει να την προσέξεις αμέσως. Ο ντι Λάτσαρο (1902-1968) είχε κάνει κι άλλες μεγάλες επιτυχίες που είχαν ηρωίδες κοπέλες από διάφορες περιοχές της Ιταλίας, και είχε την τύχη να μη γράψει τραγούδι ανοιχτά προπαγανδιστικό για το φασιστικό καθεστώς.  (Ωστόσο, ο πρώτος τραγουδιστής της Ρετζινέλας, ο Κάρλο Μπούτι, είναι αυτός που τραγούδησε και τη Faccetta nera, τον ύμνο των φασιστών).

Να τα λόγια:

All’alba quando spunta il sole,
là nell’Abruzzo tutto d’or…
le prosperose campagnole
discendono le valli in fior.

O campagnola bella,
tu sei la Reginella.
Negli occhi tuoi c’è il sole
c’è il colore delle viole,
delle valli tutte in fior!…

Se canti la tua voce,
è un’armonia di pace,
che si diffonde e dice:
“se vuoi vivere felice
devi vivere quassù!…”

Quand’è la festa del paesello,
con la sua cesta se ne va…
trotterellando l’asinello,
la porta verso la città.

O campagnola bella…
………………………………..

Ma poi la sera al tramontare,
con le sue amiche se ne va…
è tutta intenta a raccontare,
quello che ha veduto là in città.

O campagnola bella…
………………………………..

Advertisement

Η συζήτηση με τον Αλέξη Βάκη στο Κόκκινο

Την Κυριακή που μας πέρασε, των Βαΐων, ήμουν καλεσμένος στην εκπομπή του Αλέξη Βάκη στον ραδιοσταθμό Κόκκινο 105.5. Συζητήσαμε επί δύο ώρες (μείον τα διαλείμματα για ειδήσεις και διαφημίσεις) μάλλον χαλαρά, δηλαδή χωρίς κάποιο καθορισμένο από τα πριν θέμα.

Επειδή το θέμα δεν ήταν προκαθορισμένο, δεν έχω γραπτό κείμενο να ανεβάσω εδώ. Όμως ανεβάζω εδώ τα ηχητικά αρχεία της εκπομπής και περιγράφω επιγραμματικά τα θέματα της συζήτησης, με επικεφαλίδες.

Ανέβασα τέσσερα ημίωρα ηχητικά αρχεία, που το καθένα διαρκεί από 22 έως 28 λεπτά αλλά συμβατικά τα ονομάζω «Ημίωρα». Με πλάγια στοιχεία τα τραγούδια που ακούγονται, που τα μισά τα διάλεξα εγώ και τα άλλα μισά ο Αλέξης Βάκης.

Πρώτο ημίωρο:

Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα ταξιδεύει και πάλι

Καθώς πλησιάζει η 28η Οκτωβρίου, αναδημοσιεύω ένα επετειακό άρθρο που το είχα γράψει αρχικά σε συνεργασία με τον αείμνηστο Αλλού Φαν Μαρξ το 2007, και είχε δημοσιευτεί στο δικό του ιστολόγιο. Τότε δεν είχα ανοίξει το ιστολόγιο, αλλά και εδώ το έχω βάλει άλλες δυο φορές, πάντοτε τέτοιες μέρες, μία το 2009 και μία το 2012. Οι λόγοι που επαναλαμβάνω τη δημοσίευση είναι τρεις. Πρώτον, είναι πολύ καλό άρθρο. Δεύτερον, τα λινκ προς τα τραγούδια έχουν απενεργοποιηθεί οπότε ήταν ευκαιρία να τα ανανεώσω. Τρίτο και ίσως κυριότερο, ευκαιρία είναι να θυμηθούμε τον Αλλουφάνη που μας άφησε στις αρχές του χρόνου…

Για πολύ κόσμο, η επέτειος της 28^ης Οκτωβρίου είναι άρρηκτα δεμένη με το Κορόιδο Μουσολίνι. Απ’ όσους το τραγουδούν σήμερα, λίγοι θα ξέρουν ότι πρόκειται για τραγούδι Ιταλού συνθέτη.

Το 1938 ο Ιταλός συνθέτης Έλντο ντι Λάτσαρο (di Lazzaro, 1902-1968) γράφει, σε λόγια του Κ. Μπρούνο, ένα τραγούδι στο οποίο παίνευε τα κάλλη μιας ωραίας χωριατοπούλας από τα βουνά των Αμπρούτσι, της Ρετζινέλας. Το τραγούδι λέγεται Reginella Campagnola, Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα (κατά σύμπτωση στο προχτεσινό μας άρθρο είδαμε ότι στα ιταλικά campagna είναι η ύπαιθρος, η εξοχή). Οι στίχοι είναι σύμφωνοι με τις προδιαγραφές του φασιστικού καθεστώτος: υμνούν την αγνή ζωή της υπαίθρου και την ευημερία των αγροτών, αν και γράφτηκαν μέσα στη βουή της μιλανέζικης μεγαλούπολης. Η μουσική έχει κάτι που σε κάνει να την προσέξεις αμέσως. Ο ντι Λάτσαρο (1902-1968) είχε κάνει κι άλλες μεγάλες επιτυχίες που είχαν ηρωίδες κοπέλες από διάφορες περιοχές της Ιταλίας, και είχε την τύχη να μη γράψει τραγούδι ανοιχτά προπαγανδιστικό για το φασιστικό καθεστώς.  (Ωστόσο, ο πρώτος τραγουδιστής της Ρετζινέλας, ο Κάρλο Μπούτι, είναι αυτός που τραγούδησε και τη Faccetta nera, τον ύμνο των φασιστών).

Να τα λόγια:

All’alba quando spunta il sole,
là nell’Abruzzo tutto d’or…
le prosperose campagnole
discendono le valli in fior.

O campagnola bella,
tu sei la Reginella.
Negli occhi tuoi c’è il sole
c’è il colore delle viole,
delle valli tutte in fior!…

Se canti la tua voce,
è un’armonia di pace,
che si diffonde e dice:
“se vuoi vivere felice
devi vivere quassù!…”

Quand’è la festa del paesello,
con la sua cesta se ne va…
trotterellando l’asinello,
la porta verso la città.

O campagnola bella…
………………………………..

Ma poi la sera al tramontare,
con le sue amiche se ne va…
è tutta intenta a raccontare,
quello che ha veduto là in città.

O campagnola bella…
………………………………..

Και ας το ακούσουμε εδώ από τoν Κάρλο Μπούτι.

Ο Πρόεδρος Ταμέλης (Γιώργος Ιωάννου)

Το σημερινό διήγημα του αγαπημένου μου Γιώργου Ιωάννου, που περιγράφει το πώς έζησε ο ίδιος αλλά και οι Θεσσαλονικιοί γενικά τη μέρα του πραξικοπήματος στις 21 Απριλίου 1967 είχα σκοπό να το ανεβάσω την περασμένη εβδομάδα, που είχαμε την αποφράδα επέτειο, αλλά για τεχνικούς, που λέμε, λόγους, δηλαδή επειδή δεν είχα φροντίσει να το βρω, τελικά έβαλα ένα άλλο διήγημα, τον Αγνοημένο φιλέλληνα του Μάριου Χάκκα. Στο μεταξύ, χάρη στη βοήθεια της αγαπητής φίλης Έφης το διήγημα του Ιωάννου βρέθηκε, και πληκτρολογήθηκε χάρη στη φίλη Μαριλένα, οπότε το ανεβάζω σήμερα. Έτσι κι αλλιώς η επικαιρότητα διατηρείται κατά κάποιο τρόπο, αφού η 21.4.1967 ήταν Παρασκευή του Λαζάρου, σαν προχτές δηλαδή -και την Κυριακή των Βαΐων ήταν προγραμματισμένη η συγκέντρωση του Γ. Παπανδρέου στη Θεσσαλονίκη.

Ομολογώ ότι δεν μπόρεσα να ξεδιαλύνω μερικές αναφορές του Ιωάννου, π.χ. στον Βλαχοδήμο (μια καλή φίλη με πληροφορεί ότι ήταν κατάστημα με δερμάτινα είδη, άρα από κει θα αγόρασε ο «μπουρτζόβλαχος» τα γάντια του ίσως ήταν κάποιος ανώτερος αξιωματικός της αστυνομίας) ή για τον «γιο της συφιλιδικής», ούτε ξέρω ποιον εννοεί ότι αργότερα λύγισε και έκανε μεγάλο κακό στη Δημοκρατική Άμυνα. Ωστόσο, το φύλλο της Μακεδονίας της 21ης Απριλίου, αυτό που αγόρασε ο Ιωάννου πριν πάρει χαμπάρι ότι έχει γίνει πραξικόπημα, υπάρχει ονλάιν. Αν δείτε το πρωτοσέλιδο, που καλά το θυμάται ο Ιωάννου, ίσως προσέξετε ότι μερικοί τίτλοι είναι γραμμένοι με «τονισμό κουκκίδας» δηλ. έχουν μια κουκκίδα αντί για πνεύματα ή τόνους. Αυτό το είχε ξεκινήσει η Μακεδονία από το 1964.

Ο Πρόεδρος Ταμέλης είναι περίπτωση ραμονιού, αλλά αν δεν ξέρετε τι σημαίνει ραμόνι καλύτερα να διαβάσετε πρώτα το διήγημα για να μη σας χαλάσει το σασπένς. Το διήγημα περιλαμβάνεται στη συλλογή «Εφήβων και μη», και εδώ παρουσιάζεται με μετατροπή σε μονοτονικό αλλά διατήρηση της (έτσι κι αλλιώς σύγχρονης) ορθογραφίας του πρωτοτύπου.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΑΜΕΛΗΣ

Στις 21 Απριλίου 1967 το πρωί στη Θεσσαλονίκη ήταν ήλιος και ωραίος καιρός. Όμως δεν ξέραμε ακόμα τι μας γινότανε, ώστε να ψάλλουμε τον παλιό μας ύμνο «Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα;». Κι έτσι αποδίδαμε τον καλό καιρό στην εποχή του και στο ότι – άλλη λογική αυτή– σε εννιά μέρες ήτανε Πάσχα. Αυτή η μέρα, δηλαδή η Παρασκευή, κι ακόμα μία, το Σάββατο των Βαΐων, απόμνεισκε για τα σχολεία. Μετά κλείνανε για τις διακοπές και για δεκαπέντε μέρες ησυχάζαμε.

Το μεγάλο ταξίδι της χωριατοπούλας Ρετζινέλας -και πάλι

Πλησιάζει η 28η Οκτωβρίου, οπότε ξαναδημοσιεύω ένα παλιότερο άρθρο μου, στο οποίο έχω προσθέσει γιουτουμπάκια για να ακούγονται τα τραγούδια, επειδή τα παλιά λινκ έχουν ακυρωθεί. Πρόκειται για ένα άρθρο που το είχα γράψει το 2007, όταν δεν είχα ακόμα ιστολόγιο και το είχα δώσει στον φίλτατο Allou Fun Marx, ο οποίος πρόσθεσε φωτογραφίες και κάμποσο υλικό. Τον Οκτώβριο του 2009, το δημοσίευσα και στο ιστολόγιο.

Για πολύ κόσμο, η επέτειος της 28^ης Οκτωβρίου είναι άρρηκτα δεμένη με το Κορόιδο Μουσολίνι. Απ’ όσους το τραγουδούν σήμερα, λίγοι θα ξέρουν ότι πρόκειται για τραγούδι Ιταλού συνθέτη.

Το 1938 ο Ιταλός συνθέτης Έλντο ντι Λάτσαρο (di Lazzaro, 1902-1968) γράφει, σε λόγια του Κ. Μπρούνο, ένα τραγούδι στο οποίο παίνευε τα κάλλη μιας ωραίας χωριατοπούλας από τα βουνά των Αμπρούτσι, της Ρετζινέλας. Το τραγούδι λέγεται Reginella Campagnola, Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα. Οι στίχοι είναι σύμφωνοι με τις προδιαγραφές του φασιστικού καθεστώτος: υμνούν την αγνή ζωή της υπαίθρου και την ευημερία των αγροτών, αν και γράφτηκαν μέσα στη βουή της μιλανέζικης μεγαλούπολης. Η μουσική έχει κάτι που σε κάνει να την προσέξεις αμέσως. Ο ντι Λάτσαρο (1902-1968) είχε κάνει κι άλλες μεγάλες επιτυχίες που είχαν ηρωίδες κοπέλες από διάφορες περιοχές της Ιταλίας, και είχε την τύχη να μη γράψει τραγούδι ανοιχτά προπαγανδιστικό για το φασιστικό καθεστώς.  (Ωστόσο, ο πρώτος τραγουδιστής της Ρετζινέλας, ο Κάρλο Μπούτι, είναι αυτός που τραγούδησε και τη Faccetta nera, τον ύμνο των φασιστών).

Να τα λόγια:

Ούτε ο Καθεξής δεν πάει στο πανεπιστήμιο της Βηρυττού

Ο τίτλος φαίνεται παράλογος -και είναι, γιατί τον έφτιαξα με συγκόλληση δυο μαργαριταριών που ψάρεψα (ή που μου υπέδειξαν) στο ελληνικό Διαδίκτυο και τα οποία θα μπορούσαν να πυκνώσουν τις γραμμές των Νομανσλανδιανών.

Το πρώτο μαργαριτάρι το πήραν είδηση αυτοί που το διέπραξαν κι έτσι το διόρθωσαν. Δυστυχώς, στο Διαδίκτυο ισχύει μια παλιά παροιμία, που τη λέγαν παλιότερα όταν διέρρεε μυστικό: «πού να βρεις χίλια μαντήλια να φράξεις χίλια στόματα», αν και αντί για στόματα τώρα έχουμε τα συναθροιστήρια και τα αμέτρητα ιστολόγια που αναπαράγουν αμέσως τα άρθρα των εφημερίδων.

Ο Ροβιόλης κατοικεί στην οδό Γραφημώνος

Το σημείωμα αυτό, που το υποσχέθηκα πριν από μερικές μέρες, αναβιώνει ένα παλιότερο σημείωμά μου, για το ραμόνι και τα λουμπέσα, που εδώ και καιρό λογάριαζα να το ξαναπαρουσιάσω, μια και έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που είχε πρωτοεμφανιστεί και πολλοί φίλοι του ιστολογίου δεν το έχουν διαβάσει (όταν το δημοσίεψα, το ιστολόγιο δεν είχε κλείσει δέκα μέρες ζωής και δεν ήταν πολύ γνωστό) και, το κυριότερο, δεν έχουν συνεισφέρει τα σχόλιά τους.

Κατά σύμπτωση, τις προάλλες ήρθε στο προσκήνιο η θρυλική Νομανσλάνδη, και μου φάνηκε πως πολλά «ραμόνια» μπορούν να πολιτογραφηθούν αμέσως Νομανσλανδιανοί, κι έτσι μ’ ένα σμπάρο χτυπάμε πολλά τρυγόνια. Επειδή όμως μας διαβάζουν και φίλοι που δεν καταλαβαίνουν την ορολογία, πρέπει να εξηγηθώ. Τι είναι ραμόνι;

Το ραμόνι είναι λέξη παιδική, περίπου ιδιωτική, και στην προκειμένη περίπτωση δική μου. Μικρός, άκουγα τους γονείς μου να τραγουδούν Θεοδωράκη, τον Επιτάφιο, και να λένε:

Μα το καράβι βούλιαξε κι έσπασε το τιμόνι
και στου πελάγου το βυθό πλανιέμαι τώρα μόνη.

Ίσως επειδή δεν μου πήγαινε να συνδέσω την αρρενωπή φωνή του Μπιθικώτση με θηλυκό επίθετο (τώρα μόνη), το παράκουσα: πλανιέμαι το ραμόνι, κι έπλασα με το νου μου κάποιο μικρό ανυπεράσπιστο ζωάκι που περιπλανιέται στο βυθό του πελάγου. Και, «μπαμπά, τι είναι το ραμόνι;» οπότε έγινε μεγάλο γέλιο.

Τέτοια παρακούσματα είναι πολύ διαδεδομένα, ο καθένας έχει τα δικά του και περιμένω να τα αναφέρετε εδώ. Αποφάσισα να τα λέω ραμόνια, όχι μόνο επειδή το ραμόνι είναι δικό μου, αλλά διότι το ραμόνι χτυπάει πάντα δυο φορές. Τι εννοώ; Πριν από λίγο καιρό, συζητώντας με συνάδελφο που είναι καμιά δεκαριά χρόνια μικρότερος, βρήκα ότι κι εκείνος είχε, σαν παιδί, πλάσει το δικό του ραμόνι, κι εκείνος από τραγούδι του Μίκη, αλλά όχι από τον Επιτάφιο, παρά από τα Τραγούδια του αγώνα -λογικό άλλωστε, αφού είναι μικρότερος δέκα χρόνια. Και στον Ωρωπό, εκεί που λέει: Κλαίει η μάνα τώρα μόνη, κλαιν τα δέντρα τα βουνά, ο φίλος μου συγκινιόταν για το καημένο το ραμόνι που το έκλαιγε η μάνα του. Ίσως επειδή είχε χαθεί και περιπλανιόταν στου πελάγου το βυθό!

Το μεγάλο ταξίδι της Ρετζινέλας

Αυτό το κείμενο, χωρίς τις φωτογραφίες, το είχα δώσει στον αγαπητό ιστολόγο Αλλού Φαν Μαρξ πρόπερσι τέτοιον καιρό, δηλαδή μέσα Οκτωβρίου 2007. Εκείνος πρόσθεσε φωτογραφίες, σουλούπωσε την παρουσίαση και ερεύνησε το ταξίδι του τραγουδιού στη Γερμανία. Πέρυσι, ανέβασα ξανά το κείμενο στις δικές μου πια σελίδες, χωρίς τα κείμενα που έγραψε ο ΑΦΜ, αλλά προσθέτοντας λίγα πράγματα ακόμα, και μια ακόμα ρεμπέτικη διασκευή. Φέτος, που έχω πια ιστολόγιο, ανεβάζω κι εδώ τη Ρετζινέλα, προσθέτοντας μερικά ακόμα πράγματα και συνδέσμους.

Για πολύ κόσμο, η επέτειος της 28^ης Οκτωβρίου είναι άρρηκτα δεμένη με το Κορόιδο Μουσολίνι. Απ’ όσους το τραγουδούν σήμερα, λίγοι θα ξέρουν ότι πρόκειται για τραγούδι Ιταλού συνθέτη.

Το 1938 ο Ιταλός συνθέτης Έλντο ντι Λάτσαρο (di Lazzaro, 1902-1968) γράφει, σε λόγια του Κ. Μπρούνο, ένα τραγούδι στο οποίο παίνευε τα κάλλη μιας ωραίας χωριατοπούλας από τα βουνά των Αμπρούτσι, της Ρετζινέλας. Το τραγούδι λέγεται Reginella Campagnola, Η χωριατοπούλα Ρετζινέλα. Οι στίχοι είναι σύμφωνοι με τις προδιαγραφές του φασιστικού καθεστώτος: υμνούν την αγνή ζωή της υπαίθρου και την ευημερία των αγροτών, αν και γράφτηκαν μέσα στη βουή της μιλανέζικης μεγαλούπολης. Η μουσική έχει κάτι που σε κάνει να την προσέξεις αμέσως. Ο ντι Λάτσαρο (1902-1968) είχε κάνει κι άλλες μεγάλες επιτυχίες που είχαν ηρωίδες κοπέλες από διάφορες περιοχές της Ιταλίας, και είχε την τύχη να μη γράψει τραγούδι ανοιχτά προπαγανδιστικό για το φασιστικό καθεστώς.  (Ωστόσο, ο πρώτος τραγουδιστής της Ρετζινέλας, ο Κάρλο Μπούτι, είναι αυτός που τραγούδησε και τη Faccetta nera, τον ύμνο των φασιστών).

Να τα λόγια: