Θα πείτε ότι, επειδή έχω ταξίδια αυτές τις μέρες, τα έχω φορτώσει στον κόκορα οπότε, για να μη σπάσω το καθημερινό σερί (που, να θυμίσω, βαστάει από τον Γενάρη του 2014) επαφίεμαι σε επαναλήψεις ή συνεργασίες.
Μπορεί να είναι κι έτσι, αλλά το σημερινό μού άρεσε πολύ όταν το είδα, πριν από καμιά δεκαριά μέρες, στη σελίδα του Ρογήρου στο Φέισμπουκ, και τον προειδοποίησα ότι θα το κλέψω. Μου έδωσε όμως την άδεια, οπότε δεν λογαριάζεται για κλοπή.
Ποια να είναι άραγε αυτά τα ζώα που σέρνουν τα άρματα μάχης των Σουμερίων, όπως απεικονίζονται στο αρχαιολογικό εύρημα το οποίο αποκαλείται, μάλλον εντελώς παραπλανητικά, «Λάβαρο της Ουρ»*;
Η κορμοστασιά τους θυμίζει άλογο, η ουρά κι η χαίτη, όμως, γαϊδούρι. Επιγραφές σφηνοειδούς γραφής που βρέθηκαν στην Έμπλα, στη βόρειο Συρία, κι ανάγονται στα μέσα της τρίτης χιλιετίας π.Χ. μας πληροφορούν για το όνομα του ζώου: κούνγκα.
Με τον πόλεμο στην Ουκρανία έχει έρθει στην επικαιρότητα και η Υπερδνειστερία, αυτή η περιοχή που έχει αποσχιστεί από τη Μολδαβία, μια απόσχιση παγιωμένη και παγωμένη εδώ και πολλά χρόνια που απειλεί τώρα ν’ ανάψει φωτιές. Κι έτσι, συνειδητοποίησαν πολλοί, εκτός από τους ποδοσφαιρόφιλους, την ύπαρξη αυτού του μη αναγνωρισμένου κράτους, ενώ ως τώρα το αγνοούσαν -χαριτολογώντας, κάποιος έγραψε ότι νόμιζε πως «υπερδνειστερία» είναι κάποια περίεργη πάθηση, σαν την υπερμετρωπία ας πούμε ή τον υπερθυρεοειδισμό.
Οι ποδοσφαιρόφιλοι βέβαια είχαν μάθει από νωρίτερα την ύπαρξη της Υπερδνειστερίας χάρη στις μεγάλες (τηρουμένων των αναλογιών) επιτυχίες της Σερίφ Τιρασπόλ, που νίκησε και τη Ρεάλ μέσα στη Μαδρίτη στους φετινούς ομίλους του ΤσουΛου.
Όμως η περιοχή έχει και ιστορία -και αυτήν την εκθέτει ωραία ένα σημείωμα του φίλου μας του Ρογήρου στο Φέισμπουκ. Με την άδειά του το αναδημοσιεύω εδώ -άλλωστε, ένα τμήμα του είχε μπει στο ιστολόγιο ως σχόλιο, τότε που συζητούσαμε για τη Σερίφ Τιρασπόλ.
Όπως θα μάθουμε (εγώ τουλάχιστον δεν το ήξερα) υπήρχε και παλιότερα μόρφωμα με το όνομα «Υπερδνειστερία», αν και πολύ μεγαλύτερη, σχεδόν δεκαπλάσια σε έκταση. Ήταν το δώρο των Γερμανών Ναζί στον Ρουμάνο δικτάτορα για να τον πείσουν να συμμετάσχει στην επίθεση στο ανατολικό μέτωπο.
Πριν δώσω τον λόγο στον Ρογήρο, και για να προλάβω ερωτήσεις, το όνομα του ποταμού Δνείστερου (Τύρας στα αρχαία ελληνικά) έχει σαρματική ή σκυθική προέλευση -το πρώτο συνθετικό, Danu, είναι ίδιο και στον Δνείπερο, τον Δούναβη και τον Ντον. Κατά μία ετυμολογία, Δνείστερος είναι το κοντινό ποτάμι στα σαρματικά και Δνείπερος το πέρα ποτάμι. Και ο λόγος στον Ρογήρο:
Υπερδνειστερία;
Καθώς η Υπερδνειστερία κάνει την εμφάνισή της στις ειδήσεις (δυστυχώς όχι για καλό) όλο και συχνότερα… κι επειδή τα μέσα ενημέρωσης αρκούνται συνήθως στην παράθεση των γεγονότων μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, ίσως και να μην έβλαπτε να πούμε δυο λόγια σχετικά με το θέμα αυτό.
Ι. Ας ξεκινήσουμε με μια ουσιώδη διαπίστωση: η Υπερδνειστερία ήταν ευθύς εξαρχής ξένο σώμα για τη Μολδαβία, μια εδαφική μεταμόσχευση που δεν έπιασε ποτέ.’
Εδώ και μερικές μέρες, αλλά πιο πολύ από χτες, όλα τα μάτια είναι στραμμένα στην Ουκρανία, μετά την απόφαση της Ρωσίας να αναγνωρίσει τις αποσχισμένες περιοχές του Ντονιέτσκ και του Λουγκάνσκ και να τις συνδράμει στρατιωτικά. Μια απόφαση που ήρθε σε απάντηση στην επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς, ενώ αν θέλουμε να φτάσουμε στην αρχή της σημερινής κρίσης μάλλον θα πρέπει να γυρίσουμε στο 2014, όταν έγινε η επανάσταση ή πραξικόπημα ή όπως θέλετε πείτε το που ανέτρεψε τον εκλεγμένο πρόεδρο Γιανούκοβιτς και έφερε στην εξουσία φιλοδυτικούς (και ακροδεξιούς) πολιτικούς.
Τοτε η Ρωσία προσάρτησε, με τις μάλλον χλιαρές διαμαρτυρίες της διεθνούς κοινότητας, τη χερσόνησο της Κριμαίας, ενώ οι ρωσόφωνοι των ουκρανικών επαρχιών του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ (ή Λουγκάνσκ) εξεγέρθηκαν και από τότε ελέγχουν τμήματα των επαρχιών αυτών στα οποία έχουν ανακηρύξει Λαϊκές Δημοκρατίες. Το 2014 είχαμε γράψει στο ιστολόγιο ένα άρθρο (στηριγμένο κατά βάση σε κείμενο του φίλου μας του Ρογήρου) από το οποίο παίρνω τον χάρτη που βλέπετε, που δείχνει ποιο ποσοστό των κατοίκων της Ουκρανίας, σε κάθε επαρχία (ομπλάστ, όπως τις λένε) δήλωσαν, τότε, μητρική γλώσσα τα ρωσικά -από ασήμαντα ποσοστά στα δυτικά, έως σαφώς πλειοψηφικά στην Κριμαία και στις δύο ανατολικές επαρχίες.
Όπως έγραφε ο Ρογήρος το 2014: Η Ουκρανία σήμερα δεν είναι μία χώρα· είναι δύο τουλάχιστον. Υπάρχει «ουκρανική» Δύση και «ρωσική» Ανατολή, κάτι πολύ λογικό για ένα λαό του οποίου η εθνογένεση δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Πολύ λογικό για μια χώρα της οποίας τα σύνορα χαράχτηκαν με γνώμονα πολλούς και διάφορους λόγους, έτσι ώστε σήμερα να περιλαμβάνει εδάφη που μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν πολωνικά ή την έως το 1954 ρωσική Κριμαία η οποία ήταν το δώρο του Νικίτα Χρουστσόφ προς την Ουκρανία για τα 300 χρόνια από την «επανένωση Ρωσίας-Ουκρανίας».
Σήμερα, η κρίση στην Ουκρανία απειλεί την ειρήνη -αλλά ακόμα κι αν οι περισσότεροι θεωρούν ότι δεν θα έχουμε κλιμάκωση των συγκρούσεων, θα υπάρξουν συνέπειες που θα τις αισθανθούμε -μόλις χτες, η Γερμανία σταμάτησε τη διαδικασία πιστοποίησης του αγωγού Nordstream 2 και ο Μεντβέντεφ τουίταρε «ετοιμαστείτε να πληρώνετε 2000 ευρώ τα 1000 κυβικά φυσικό αέριο». Όπως έγραψαν πολλοί, το πρώτο θύμα της σύγκρουσης που δεν έχει ακόμα ξεσπάσει είναι η Ευρώπη και η ΕΕ.
Ένα γλωσσικό ιστολόγιο σαν το δικό μας θα έπρεπε να εξετάσει και θέματα γλωσσικά -όπως, πόσο διαφέρουν τα ρωσικά από τα ουκρανικά. Δυστυχώς δεν μπορώ να απαντήσω πέρα από γενικότητες. Οι σλαβικές γλώσσες και διάλεκτοι είναι ένα συνεχές -ξεκινάς από το Μοναστήρι όπου μιλάνε μια δεδομενη γλωσσική ποικιλία. Πας 20 χιλιόμετρα πιο βόρεια και μιλάνε μια πολύ παρόμοια γλωσσική ποικιλία. Άλλα είκοσι χιλιόμετρα πιο βόρεια ή πιο ανατολικά, άλλη μια πολύ παρόμοια γλωσσική ποικιλία -και τελικά έχεις φτάσει στη Μόσχα. Βέβαια, όταν ανεξαρτητοποιείται μια οντότητα και γίνεται κράτος, συνήθως επιθυμεί να αποκτήσει γλώσσα, οπότε η τοπική γλωσσική ποικιλία τυποποιείται, και συνήθως γίνεται προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τη γλώσσα του κράτους από το οποίο αποσπάστηκε. Το ειδαμε αυτό στην πρώην Γιουγκοσλαβία, όπου τα πάλαι ποτέ σερβοκροατικά έχουν γεννήσει τέσσερις νέες γλώσσες, σερβικά, κροατικά, βοσνιακά και μαυροβουνιακά.
Μια άλλη παράμετρος είναι ότι στην Ουκρανία -και ειδικά σε αυτές τις περιοχές που βρίσκονται στο επίκεντρο της κρίσης- βρίσκονται δεκάδες χιλιάδες Έλληνες, πολλοί από αυτούς με ρίζες χιλιετιών εκεί. Είναι αυτός ένας ακόμα λόγος για τον οποίο η Ουκρανία βρίσκεται πολύ πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε -αφήνω ότι και γεωγραφικά η απόσταση δεν είναι τόσο μεγάλη: από την Αλεξανδρούπολη, όπου έχουμε δώσει διευκολύνσεις στους Αμερικανούς, έως την Οδησσό η απόσταση είναι σε ευθεία γραμμή 730 χιλιόμετρα, λιγότερο απ’ όσο, ας πούμε, από το Καλαί ως το Περπινιάν της Γαλλίας.
Σαν βάση συζήτησης, πέρα από τα παραπάνω, παραθέτω ένα άρθρο της Μοντ Ντιπλοματίκ. Επειδή η γαλλική του έκδοση είναι, προφανώς, γραμμένη στα γαλλικά και, το χειρότερο, διαθέσιμη μόνο σε συνδρομητές, παραθέτω την ελληνική μετάφραση, παρμένη από τον ιστότοπο της Αυγής (σε επιμέλεια Νίκου Σβέρκου):
Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε, με διαφορετικό τίτλο, πριν από μερικές μέρες στο ηλεπεριοδικό 2020mag. Όπως έχω ήδη γράψει, στο ηλεπεριοδικό αυτό δημοσιεύω άρθρα με Λέξεις της επικαιρότητας -σαν εκείνα που δημοσίευα κάθε μήνα στα Ενθέματα της Αυγής. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα μου αυτά τα άρθρα. Η εικονογράφηση είναι του περιοδικού. Στην εδώ δημοσίευση έχω προσθέσει μερικά πράγματα.
Πατέντες
Τον τελευταίο καιρό έρχονται αναπάντεχες ειδήσεις από την άλλη όχθη του Ατλαντικού, καθώς η κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν ανακοινώνει μέτρα για την επανεκκίνηση της οικονομίας και για την αύξηση της φορολογίας των πλουσίων, που έρχονται σε ευθεία αντίθεση όχι μόνο με τα πεπραγμένα της καταστροφικής περιόδου Τραμπ αλλά και με τα δόγματα που έχουν επικρατήσει στην Ευρώπη και γίνονται με παβλοφικό τρόπο δεκτά από πολλούς ηγέτες.
Η τελευταία όμως είδηση έκανε, δίκαια, ακόμα μεγαλύτερη αίσθηση. Πράγματι, η κυβέρνηση των ΗΠΑ τάχθηκε υπέρ της προσωρινής άρσης της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων σε σχέση με τα εμβόλια για την Covid-19.
Δεν έγινε ξαφνικά ελευθεριακή η αμερικάνικη κυβέρνηση, αλλά όπως τόνισε η αρμόδια εκπρόσωπος για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι: «Πρόκειται για μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι εξαιρετικές περιστάσεις της πανδημίας της Covid-19 απαιτούν έκτακτα μέτρα … Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19».
Όπως ήταν αναμενόμενο, η είδηση έγινε δεκτή με ενόχληση από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, που χαρακτήρισαν «απογοητευτική» την απόφαση, αλλά με ενθουσιασμό από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Η πρόταση της κυβέρνησης Μπάιντεν έγινε γνωστή στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης ως «άρση των πατεντών». Ο φίλος μας ο Ρογήρος στο Φέισμπουκ μάλλον εύστοχα χαρακτήρισε τον όρο ως «γλωσσικό Κένταυρο»: από πάνω κοστούμι και γραβάτα, από τη μέση και κάτω σορτσάκι και αθλητικό υπόδημα (μοδάτο, πάντως). Είναι και αυτή η κάπως άβολη γενική πληθυντικού, που βέβαια με τη συχνή χρήση τρίβεται και γίνεται ολοένα και λιγότερο άβολη.
Το βέβαιο όμως είναι ότι οι πατέντες έγιναν η λέξη της επικαιρότητας. Οπότε, αφού εμείς εδώ λεξιλογούμε, σήμερα θα λεξιλογήσουμε, ακριβώς, για τις πατέντες.
Το σημερινό άρθρο το εμπνεύστηκα από μια δημοσίευση που έκανε στο Φέισμπουκ ο φίλος Ρογήρος, που θα την παραθέσω ολόκληρη στη συνέχεια.
Η Βίκη, την οποία παίνεψε ο Ρογήρος, δεν είναι κάποια γυναίκα με το όνομα αυτό, είναι φυσικά η Βικιπαίδεια -το χαϊδευτικό της, ας πούμε, που βρίσκω πως ταιριάζει, αφού η επαφή με τη Βίκη είναι σχεδόν καθημερινή.
Στη φωτογραφία έβαλα τον λογότυπο της γαλλικής Βικιπαίδειας, αλλά η αρχαιότερη και μεγαλύτερη είναι η αγγλική έκδοση της Βικιπαίδειας, η Wikipedia, που ξεκίνησε στις 15 Ιανουαρίου 2001, άρα σε λίγο θα γιορτάσει τα 20 χρόνια της. To όνομά της είναι συμφυρμός της λέξης wiki, που δηλώνει τα συνεργατικά εγχειρήματα σε υπερκείμενο, και του (encyclo)pedia. H πρώτη λέξη έρχεται από τα χαβανέζικα, όπου wikiwiki θα πει «γρήγορος».
Να μια οθονιά από τις πρώτες μέρες της αγγλικής Βικιπαίδειας:
Η ιδιαιτερότητα της Βικιπαίδειας είναι ότι ο καθένας μπορεί να συμμετάσχει και να γράψει ένα άρθρο, ή να τροποποιήσει ένα υπάρχον άρθρο, αν και πρέπει να τηρεί τους αρκετά αυστηρούς κανόνες που ισχύουν. Θα περίμενε κανείς αυτο να επιδρά αρνητικά στην αξιοπιστία της Βικιπαίδειας, αλλά το μαγικό με τα βικιεγχειρήματα είναι πως, όταν συμμετέχουν πολλοί, το τελικό αποτέλεσμα είναι αξιόπιστο, όπως δείχνει η σύγκριση με συμβατικές εγκυκλοπαίδειες. Βέβαια, η Βικιπαίδεια συνήθως προβάλλει την κατεστημένη άποψη -αλλά μήπως το ίδιο δεν έκαναν και οι συμβατικές εγκυκλοπαίδειες;
Η επιτυχία της Βικιπαίδειας ήταν τόση που, ουσιαστικά, έχει αχρηστέψει τις παραδοσιακές εγκυκλοπαίδειες -τουλάχιστον στην αγγλική γλώσσα. Κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του διαδικτύου -και μια από τις αποδείξεις της εφικτότητας του κομμουνισμού.
Η αγγλική Wikipedia είναι η μεγαλύτερη από τις περίπου 300 γλωσσικές εκδόσεις που υπάρχουν. Έχει 6,2 εκατομμύρια άρθρα. Αν σας ρωτούσα να μαντέψετε ποια είναι η δεύτερη μεγαλύτερη (από πλευράς αριθμού άρθρων) γλωσσική έκδοση της Βικιπαίδειας, μάλλον δεν θα το βρίσκατε.
Το σημερινό σημείωμα βασίζεται σε ένα άρθρο που δημοσίευσε στο Φέισμπουκ ο φίλος μας ο Ρογήρος. Το διάβασα, μου άρεσε, και πάνω στη συζήτηση ένας άλλος φίλος έκανε ένα σχόλιο που μου έδωσε πάσα, οπότε έτσι γεννήθηκε το σημερινό άρθρο, συλλογικό προϊόν να πούμε. Αλλά τα πρωτεία ανήκουν στον Ρογήρο.
Γεννημένος κατά πάσα πιθανότητα λίγα χρόνια πριν από το 1400, ο Πέτρος Κουερίνι ήταν παιδί μιας από τις πλέον επιφανείς οικογένειες της ενετικής αριστοκρατίας. Για χρόνια ήταν εγκατεστημένος στον Χάνδακα της Κρήτης, μια και, εκτός των άλλων, ήταν άρχοντας των Δαφνών και του Τεμένους (τότε Καστέλ Τέμινι, επί τουρκοκρατίας Κανλί Καστέλι, σήμερα Προφήτης Ηλίας). Τα φέουδά του παρήγαν κυρίως το γλυκό κρασί που έμεινε γνωστό με την ονομασία Μαλβαζία.
Στις 25 Απριλίου 1431, ο Πέτρος σάλπαρε από τον Χάνδακα με το πλοίο του, την Κουερίνα. Το πλοίο ήταν φορτωμένο με 800 βαρέλια μαλβαζία, μπαχαρικά, βαμβάκι, κερί και στυπτηρία. Συγκυβερνήτες του Κουερίνι ήταν ο Νικόλαος Ντε Μικέλ κι ο Χριστόφορος Φιοραβάντε. Το πλοίο είχε ως προορισμό του ταξιδιού του τα πλούσια λιμάνια της Φλάνδρας όπου ο Κουερίνι θα διέθετε τα προϊόντα του φορτίου.
Όσο το πλοίο έπλεε στη Μεσόγειο, το ταξίδι δεν επεφύλασσε απρόοπτα. Τα πράγματα, όμως, άλλαξαν στον Ατλαντικό. Περί τα μέσα Σεπτεμβρίου του 1431, ενώ η Κουερίνα έπλεε ανοιχτά των ακτών της Γαλικίας, καταιγίδες και σφοδροί άνεμοι έβγαλαν το σκάφος από την πορεία του. Τα θαλάσσια ρεύματα παρέσυραν το πλοίο μακριά στον Βορρά, πέρα από τον Αρκτικό Κύκλο. Τον Δεκέμβριο το πλοίο ναυάγησε. Το πλήρωμα χωρίστηκε σε δύο ομάδες και η καθεμία ξεκίνησε στη λέμβο της αναζητώντας τη σωτηρία.
Ολοκληρώθηκε χτες η φάση των ομίλων στο Μουντιάλ της Ρωσίας, που το λέμε Μουντιαλόφσκι στο ιστολόγιο. Είδαμε μερικά καλά παιχνίδια, μερικά δραματικά φινάλε και, το κυριότερο, έναν σεισμό πολλών ρίχτερ, αφού η κάτοχος του τίτλου, η Γερμανία, αποκλείστηκε από τώρα, τελευταία στον όμιλό της, αφού ηττήθηκε στο τελευταίο ματς από την ήδη αποκλεισμένη Νότια Κορέα.
Δεν ειναι η πρωτη φορά που η κάτοχος του τιτλου αποκλείεται από τη φάση των ομίλων. Στον αιώνα μας, κοντεύει να εξελιχτεί σε κανόνα -ή σε κατάρα. Το 2002 στην Άπω Ανατολή, η Γαλλία, νικήτρια του 1998, ηρθε τελευταία στον όμιλό της. Το 2010 η Ιταλια, ανέλπιστη νικήτρια το 2006, τερμάτισε επίσης τελευταία στον όμιλό της. Το 2014 η Ισπανία, άξια νικήτρια το 2010, αποκλείστηκε απο νωρίς με 2 ήττες αν και νίκησε στο τελευταίο ματς κι έτσι απόφυγε την τελευταία θέση του ομίλου.
Ωστόσο, είναι η πρωτη φορά που αποκλείεται η Γερμανία από τη φαση των ομίλων. Είχε πάλι αποκλειστεί από νωρίς το 1938 αλλά τοτε γίνονταν κατευθειαν αγώνες νοκάουτ. Κι όμως, έπαιζε με την αδιάφορη Κορέα, κι αρκούσε ένα γκολ, και ολοι πίστευαν πως αργά ή γρήγορα οι Γερμανοι θα το έβαζαν αφού είχαν επιστρέψει από την Κόλαση στον προηγούμενο αγώνα με τη Σουηδία, γυρίζοντας το ματς στις καθυστερήσεις και με παιχτη λιγότερο.
Κι όμως, στο ματς με την αδιάφορη Κορέα, κι ενώ στον άλλο αγώνα το Μεξικό είχε καταρρεύσει, το γκολ δεν μπήκε -το γερμανικο γκολ δηλαδη, αφού οι Κορεάτες έβαλαν δύο κερασάκια στην τούρτα τους. Πέρα απ’ ολα τ’ αλλα ομως, ο γερμανικός αποκλεισμός οφειλεται και στην απιστευτη ατυχία που είχε η ομαδα. Δεν είναι μόνο ανικανότητα όταν χάνεις τόσες ευκαιρίες -είναι και καντεμιά. Μην ξεχνάτε πως είχε πάει και ο Κούλης στο Βερολινο και αυτό τουλάχιστον το κληρονόμησε από τον πατέρα του.
Οπότε, μένουν 16 ομάδες -την ώρα που γράφω αυτες τις γραμμές δεν έχουν παιχτεί οι αγώνες του ομίλου G, αλλά είναι γνωστό ότι θα προκριθούν Αγγλία και Βέλγιο. Ο μεταξύ τους αγώνας, λοιπόν, που θ’ αρχίσει σε λίγο, είναι μήπως αδιάφορος; Κάθε αλλο, αφού δεν έχει ξεκαθαρίσει η πρωτη και η δεύτερη θέση του ομίλου και επομένως τα ζευγαρώματα του γύρου των 16. Κι επειδή η Γερμανία αποκλείστηκε, ο δεύτερος του ομίλου θα έχει ίσως καλυτερη τύχη αφού, αν περάσει την Κολομβία, θα πέσει στον νικητή Ελβετίας-Σουηδίας, ενώ ο πρώτος του ομίλου, αν περάσει την Ιαπωνία, πέφτει πάνω στη Βραζιλία. Οπότε, το σημερινό ματς είναι περίεργο και οπωσδήποτε δεν θα βοηθήσει να δούμε πόσα ψάρια πιάνουν δύο από τα αουτσάιντερ της διοργάνωσης, που δεν το έχουμε δει ακόμα με βεβαιότητα διότι ναι μεν πέτυχαν ευρείες νίκες παίζοντας καλή μπάλα αλλά κόντρα σε αδύνατους αντιπάλους.
Αν θέλετε περισσοτερη ανάλυση, ο Ρογήρος έγραψε χτες ένα άρθρο με τα συμπεράσματα του οποίου συμφωνώ. Εγώ περισσότερα δεν θα πω, διοτι δεν είμαι πια και πολύ φανατικός με τη μπάλα και δεν στήνομαι να δω όλα τα ματς, κάθε άλλο -προχτες ας πούμε, αντι να αγωνιώ για την τύχη της Αργεντινής πήγα στο θέατρο, το σαββατοκύριακο θα ταξιδεύω στη Βεστφαλία και μάλλον δεν θα δω τίποτα (θα έχουν κρεμάσει και τα κρέπια οι ντόπιοι και δεν θα βλέπουν ματς έτσι κι αλλιώς), ενώ και τον τελικό παίζει να μην τον δω διότι λέω εκείνη τη μέρα να περάσω το φαράγγι της Σαμαριάς. Τι να γίνει, με την ηλικία τα ενδιαφέροντα αλλάζουν.
Η Κροατία έδειξε ομαδάρα και δεν είναι από τις ομαδες που ξεφουσκώνουν. Η Αργεντινή μπορει να αναστηθεί και έχει τον Μέσι. Η Γαλλία δεν τον έχει. Η Ισπανία δεν έπαιξε καλά, έπαθε και το κάζο με τον προπονητή της, αλλά έχει ομαδαρα. Εγώ πάντως θα υποστηρίξω Πορτογαλία, λόγω Φερνάντο Σάντος και Κριστιάνο Ρονάλντο. Συμπαθέστατος ο ένας, αντιπαθέστατος ο άλλος αλλά παιχταράς. ‘Εχουν και αριστερή κυβέρνηση. Δεύτερη ψήφο θα έδινα στο Βέλγιο λογω γειτνίασης και πολυχρωμίας. Αλλά στο γκάλοπ που θα κάνουμε σημερα έχουμε μία ψήφο μόνο.
Εσείς τι λέτε; Ποιος θα πάρει το Μουντιαλόφσκι; Το γκάλοπ μας θα διαρκέσει σκάρτες 32 ώρες, αφού το έχω προγραμματίσει να κλείσει με την έναρξη του πρώτου αγώνα της φάσης των 16.
Ωστοσο, και μετά την εκπνοή του γκάλοπ θα μπορούμε να σχολιάζουμε εδώ, αφού εκτός απροόπτου αυτό θα είναι και το τελευταίο μουντιαλικό μας άρθρο -γι’ αυτην εδω τη διοργάνωση εννοώ βέβαια!
Ξέρετε τι σημαίνει η λέξη του τίτλου; Κατά πάσα πιθανότητα θα τη συναντάτε για πρώτη φορά αλλά ίσως να μπορείτε να κάνετε κάποια υπόθεση για τη σημασία της.
Πάντως, βλέπω ότι η ουχρονία έχει μπει στο Βικιλεξικό επομένως δεν θα είναι εντελώς άγνωστη. Ουχρονία λοιπόν είναι αυτό που λέμε επίσης εναλλακτική ιστορία, δηλαδή το (λογοτεχνικό) ξαναγράψιμο της ιστορίας με αφετηρία και καταλύτη την τροποποίηση ενός γεγονότος.
Για το λόγο αυτο, το συγκεκριμένο μυθοπλαστικό είδος ονομάζεται στα αγγλικά και What-if. Τι θα είχε γινει αν…; Τι θα είχε γίνει, ας πούμε, αν ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είχε πεθάνει το 323; Αν οι Βυζαντινοί νικούσαν στη μάχη του Μαντζικέρτ; Αν η Φάνι Καπλάν αστοχούσε στην απόπειρα δολοφονίας του Λένιν κι ο ηγέτης των μπολσεβίκων ζούσε ακμαίος άλλα δεκαπέντε χρόνια;
Πριν προχωρήσουμε, να πούμε πως η λέξη δεν φτιάχτηκε στα ελληνικά -είναι ελληνογενής νεολογισμός του 19ου αιώνα, που τον έπλασε (ως uchronie) ο Γάλλος συγγραφέας Σαρλ Ρενουβιέ (Charles Renouvier), πάνω στο μοντέλο της ουτοπίας, που κι αυτή είναι λέξη πλασμένη εκτός ελληνικών, από τον Τόμας Μορ το 1516 στα μεσαιωνικά λατινικά. Χρησιμοποιείται κυρίως από Γάλλους και λοιπούς λατινογενείς, καθώς και Γερμανούς, ενώ οι Άγγλοι προτιμούν τον όρο alternate history ή what-if αν και έχουν επίσης τον ορο uchronia, με ελαφρώς διαφορετική σημασία.
Ομολογώ πως ενώ μου άρεσε παλιά να διαβάζω εναλλακτική ιστορία, δεν ήξερα τον ορο «ουχρονία» μέχρι πρόσφατα. Πριν από δυο-τρεις βδομάδες, είχαμε βγει για φαγητό με φίλους και είχα πιάσει μια συζήτηση με τον φιλο Ρογήρο, περιστασιακό σχολιαστή εδώ για διάφορα θέματα ιστορίας και λογοτεχνίας, και έκανα λόγο για ένα μυθιστόρημα εναλλακτικής ιστορίας που διάβασα ότι επρόκειτο να κυκλοφορήσει (και λογικά θα έχει κυκλοφορήσει σήμερα), το «Ο Στάλιν στην Κολιμά» του Δημήτρη Μπελαντή.
Στην ουχρονία του Μπελαντή, ο ρους της ιστορίας αρχίζει να κυλάει αλλιώτικα στη Σοβιετική Ένωση όταν στην εσωκομματική διαμάχη υπερισχύει ο Τρότσκι που στέλνει τον Στάλιν εξορία στη Σιβηρία. Όμως το 1936 οι οπαδοί του Στάλιν οργανώνουν εξέγερση και γρήγορα αποκτούν τον έλεγχο των ανατολικών περιοχών της ΕΣΣΔ και ξεσπάει εμφύλιος.
Το βιβλίο δεν το έχω διαβάσει κι έτσι δεν ξέρω με ποιο τρόπο εξηγεί ο συγγραφέας το ότι, με ενδοσοβιετικό εμφύλιο το 1936, δεν ακολούθησε επέμβαση είτε του Χίτλερ είτε των δυτικών δημοκρατιών, είτε και των δυο μαζί συνασπισμένων ώστε να πνιγεί στο αίμα το εργατικό κράτος. Μεγάλη απορία έχω αλλά ίσως ο Μπελαντής δίνει μια πειστική εξήγηση.
Διότι αυτό είναι το θέμα με τη (σοβαρή) εναλλακτική ιστορία ή ουχρονία: μπορείς να αλλάξεις την έκβαση ενός γεγονότος αλλά μετά πρέπει να δίνεις πειστικά επιχειρήματα για τις εξελίξεις που θ’ ακολουθήσουν.
Λέγοντας «δώδεκα ντουζίνες» μεζεδάκια δεν εννοώ βέβαια ότι στο σημερινό μας άρθρο παραθέτω 144 μεζεδάκια (τόσα είναι οι δώδεκα ντουζίνες). Τόσα πολλά δεν είναι δυνατόν να μαζευτούν σε μια βδομάδα. Απλώς το σημερινό σαββατιάτικο άρθρο είναι το 144ο, όχι από τότε που άρχισα να δημοσιεύω άρθρα με μεζεδάκια, αλλά από τότε που άρχισα να τα μετράω -κι επειδή δεν έβρισκα καλύτερον τίτλο, και αφού ο αριθμός 144 μου ασκεί παιδιόθεν έλξη, καλός τίτλος είναι κι αυτός.
(Μικρός σαν ήμουν, στο δημοτικό, είχε τύχει να αναφέρει ο παππούς μου ότι το 144 είναι το τετράγωνο του 12, και ο αριθμός, ο πρώτος που ήταν έξω από το προπαιδειακό σύστημα ως το 100, σαν το Άλφα του Κενταύρου να λέμε, μού έχει εντυπωθεί).
Πάντως, αυτή η 144η σαββατιάτικη πιατέλα μας δεν είναι εντελώς γεμάτη μεζεδάκια, επειδή η βδομάδα που δεν πέρασε ακόμα ήταν πολύ φορτωμένη -και δεν βοηθήσατε πολύ κι εσείς. 🙂
Χτες το απόγευμα αναφέρθηκε στο ιστολόγιο ο Κ. Μπογδάνος στην εκπομπή του στον Σκάι και ταυτόχρονα απάντησε σε μιαν απορία που είχα. Μιλώντας για τα παρακούσματα (τα ραμόνια σύμφωνα με την ορολογία του ιστολογίου), έκανε αναφορά στο θαυμάσιο άρθρο-παρωδία της Βικιπαίδειας για τον Τζανμπατίστα Ροβιόλι, «που το έχει κατεβάσει ο Σαραντάκος». Πράγματι, το άρθρο κατέβηκε από τη Βικιπαίδεια αφού είναι παρωδία, διότι Ροβιόλι δεν υπήρξε (με βιολί σαντουροβιόλι λέει ο στίχος του Γκάτσου), αλλά μπορείτε να το διαβάσετε σε παλιό μας άρθρο, μια και ευτυχώς είχα την πρόνοια να το αποθηκεύσω πριν διαγραφεί.
Το άρθρο είναι θαυμάσια παρωδία λοιπόν και είχα την απορία ποιος να το έγραψε -και η απορία αυτή λύθηκε, αφού ο Μπογδάνος μάς ενημέρωσε ότι το έχει γράψει ο (φίλος του προφανώς, διότι πώς αλλιώς να το ξέρει) Γιώργος Αρχόντας. Γιώργο, συγχαρητήρια!
* Ωστόσο, στο ίδιο στιγμιότυπο (από το 28.40 ως το 29.20 της εκπομπής) υπάρχει και κάτι άλλο με γλωσσικό ενδιαφέρον. Ξεκινώντας από τη λέξη μούχλα, ο Μπογδάνος (αν κατάλαβα καλά) λέει πως όταν άκουγε παλιά το τραγούδι του Καπετανάκη («δεν ξανακάνω φυλακή«) νόμιζε πως ακούει «ντούκλα» αντί για «μπούκλα» και είχε σχηματίσει την εντύπωση ότι «ντούκλα» είναι η μάκα που πιάνει το μουστάκι. Όχι όμως. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή, όπως έγραψε ο αγαπητός Τιπούκειτος πριν από χρόνια, ο Καπετανάκης (ιστορικό πρόσωπο για τον οποίο έχουν γραφτεί διάφορες ανακρίβειες, αλλά δεν έχω αξιωθεί να γράψω άρθρο) είχε «Ντούγκλας το μουστάκι», δηλ. μουστάκι αλά Douglas Fairbanks. Από το «Ντούγκλας», με τη γαλλική προφορά του ονόματος που ήταν κυρίαρχη στην Ελλάδα στον μεσοπόλεμο, και το μουστάκι Ντούγκλας. Μπορούμε να το γράψουμε «ντούγκλα στο μουστάκι», αλλά όχι μπούκλα ή ό,τι άλλο. Και βέβαια εκκρεμεί το άρθρο για το τραγούδι αυτό, που έχει κι άλλο αγκαθάκι σε σχέση με τα μελιτζανιά ρούχα (για το θέμα όμως αυτό έχουμε γράψει).
* Κατά σύμπτωση, καθώς έψαχνα να βρω το απόσπασμα του Μπογδάνου, έπεσα πάνω στη ζωντανή μετάδοση του Σκάι και στην εκπομπή του Εκατομμυριούχου, που τώρα λέγεται Hot Seat και την παρουσιάζει ο Ζουγανέλης -όχι πολύ καλά, αν κρίνω από τις κριτικές των φίλων μου στη Λεξιλογία, που το γούστο τους το εμπιστεύομαι. Πρόλαβα να ακούσω μόλις την τελευταία ερώτηση, που κι αυτή είχε γλωσσικό ενδιαφέρον, καθώς ο παίχτης κλήθηκε να συμπληρώσει τη φράση του Ξενοφώντα «λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως….»
Οι επιλογές που δίνονταν ήταν: Α. εριμμένοι Β. εριμένα Γ. ερριμμένα Δ. ερριμένα.
Ο παίχτης διάλεξε το Α, και έχασε. Το σωστό είναι το Γ, που είναι και η μόνη σωστά ορθογραφημένη (στα αρχαία) λέξη.
Το ιστολόγιο διστάζει να γράφει για όλα τα θέματα της επικαιρότητας, ιδίως όταν ένα ενδεχόμενο άρθρο δεν έχει να δώσει κάποιαν προστιθέμενη αξία. Για το λόγον αυτό, απόφυγα ως τώρα να γράψω για την Ουκρανία. Από την άλλη, ειδικά σ’ αυτό το ιστολόγιο η ροή των πληροφοριών είναι αμφίδρομη, οπότε τα δικά σας σχόλια έχουν κι αυτά μεγάλη αξία. Γι΄αυτό το λόγο, διάλεξα σήμερα να βάλω ένα άρθρο του φίλου Ρογήρου για τις εξελίξεις στην Ουκρανία, που δημοσιεύτηκε χτες στα Ενθέματα της κυριακάτικης Αυγής και έχει επίσης αναδημοσιευτεί σε άλλους ιστοτόπους. Ο Ρογήρος, αν δεν το ξέρετε, έχει ένα εξαιρετικό ιστολόγιο με έφεση στη μεσαιωνικήν ιστορία, που ένα μόνο ψεγάδι του βρίσκω, ότι τα άρθρα του είναι ακριβοθώρητα, ίσως επειδή κάθε άρθρο του περιέχει κόπο και γνώσεις που άλλοι θα έβγαζαν βιβλίο.
Σαν δική μου συμβολή στο άρθρο του Ρογήρου,και επειδή εδώ λεξιλογούμε, μια γλωσσική πληροφορία: η πλατεία Μαϊντάν του Κιέβου, στα ουκρανικά λέγεται Майдан Незалежності, δηλαδή «Πλατεία της Ανεξαρτησίας». Η λέξη μαϊντάν, μ’ άλλα λόγια, σημαίνει «πλατεία» και είναι δάνειο από τα τουρκικά, meydan (περσικής αρχής). Πρόκειται για την ίδια λέξη που έδωσε και το δικό μας μεϊντάνι, που βέβαια σ’ εμάς χρησιμοποιείται κυρίως μεταφορικά («βγήκε στο μεϊντάνι» / «το έβγαλε στο μεϊντάνι», όταν κάποιος κοινολογήσει μυστικό κτλ.). Πρόσθεσα επίσης, πάλι από τον Ρογήρο, έναν χάρτη με τις επαρχίες της Ουκρανίας και το ποσοστό όσων δήλωσαν ως μητρική γλώσσα τα ρωσικά. Και πριν παραθέσω το κυρίως άρθρο, δίνω ξανά τον λόγο στον Ρογήρο, για ένα σχόλιο σχετικά με τον χάρτη: «Τα ποσοστά (που, για λόγους που δεν θα αναλύσω επί του παρόντος, εικάζω ότι μπορεί να είναι κατά τι υψηλότερα) είναι υψηλά έως πολύ υψηλά σε ολόκληρη την Ανατολική και τη Νότια Ουκρανία (περιλαμβανομένου του συνόλου των παραλίων της Μαύρης Θάλασσας) και στις αστικές περιοχές εν γένει. Επισημαίνω επίσης τη θέση σε ισχύ, τον Αύγουστου του 2012, του νέου ουκρανικού νόμου περί γλωσσικού καθεστώτος, βάσει του οποίου δόθηκε η δυνατότητα σε δήμους και διοικητικές περιοχές και περιφέρειες να χαρακτηρίσουν άλλη γλώσσα πλην της ουκρανικής ως «τοπική». Μεταξύ των δήμων που ανακήρυξαν τη ρωσική «τοπική γλώσσα» τους, καταλέγονται η Οδησσός, το Χάρκοβο, η Χερσών, η Σεβαστούπολη, το Ζαπαρόζε/ Ζαπαρίζια και το Ντνιπροπετρόφσκ».
Προκαλεί πράγματι εντύπωση ο απλοϊκός τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται στην Ελλάδα οι δραματικές εξελίξεις στην Ουκρανία. Από τη μία πλευρά, δημοσιεύονται πολιτικές αναλύσεις, υποτίθεται «φιλοευρωπαϊκές», τις οποίες υποψιάζομαι ότι, τηρουμένων των αναλογιών, δεν θα καταδεχόταν να υπογράψει ούτε κομματικός ινστρούχτορας μικρομεσαίας πόλης του Κάτω Βόλγα. Από την άλλη, είναι αδύνατο να συμφωνήσει κάποιος με απόψεις του τύπου «στην Ουκρανία την Ε.Ε. την υποστηρίζουν μόνον οι νεοναζί». Στην πραγματικότητα, μιλάμε για μια κρίση που μπορεί να εξηγηθεί με όρους γεωπολιτικής και η οποία έχει τα αίτιά της σε πολύ παλαιότερες εποχές. Για να είμαστε ακριβείς, η «καλή» ή «κακή» Ε.Ε. δεν είναι παρά μια πρόφαση, μια αφορμή· το διακύβευμα είναι εντελώς διαφορετικό.
Καταρχάς, πρέπει να επισημανθούν ορισμένα στοιχεία σχετικά με τα γεγονότα που αποτέλεσαν την αφορμή για να ξεσπάσει η κρίση στην Ουκρανία.
* Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι πολιτικές δυνάμεις που σήμερα χαρακτηρίζονται ως «αντιευρωπαϊκές» ήταν αυτές που «έτρεχαν» την υπόθεση της συμφωνίας σύνδεσης Ε.Ε.-Ουκρανίας. Επομένως, οι διακρίσεις με γνώμονα το ευρωπαϊκό κριτήριο δεν είναι τόσο ευχερείς.
* Η υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης είχε παγώσει για περίπου 1,5 χρόνο, επειδή η Ε.Ε. και τα κράτη μέλη ζητούσαν –όχι αδικαιολόγητα– από την Ουκρανία να προβεί σε μεταρρυθμίσεις του δικαστικού συστήματος και της έννομης τάξης της εν γένει (εμβληματικά επισημαινόταν η υπόθεση της συνεχιζόμενης φυλάκισης της πρώην προέδρου Τιμοσένκο).
Συνήθως τα σαββατιάτικα μεζεδάκια μας είναι πολλά και μικρά, όπως αρμόζει άλλωστε σε μεζεδάκια. Σήμερα, για αλλαγή, η πιατέλα μας έχει δυο μεγάλα κομμάτια, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν και χωριστό άρθρο, και λιγοστά μικρά.
Θα ξεκινήσω με το πρώτο μεγάλο κοψίδι, που έδωσε και τον τίτλο του σημερινού άρθρου. Ο τίτλος, πρέπει να πω, δεν έχει λάθος πληκτρολόγησης, όπως στο προχτεσινό άρθρο του Βήματος, που είχε τον τίτλο «Ο Άδωνις στο Χάρβαντ» και που κανείς δεν το έχει διορθώσει τόσες μέρες σε ένδειξη σεβασμού προς τους αναγνώστες. Όχι, εγώ το Ξάρβαρντ το έγραψα μετά λόγου γνώσεως, που λένε, διότι, σύμφωνα με τη μόνη επίσημη ανακοίνωση που έχω δει, στο Ξάρβαρντ ταξίδεψε ο υπουργός (οΘντκ) Υγείας κ. Άδωνης Γεωργιάδης. Πράγματι, αν ανατρέξετε στην ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε στη Διαύγεια, ο κ. Γεωργιάδης έκανε το ταξίδι του «κατόπιν πρόσκλησης που απηύθυνε η Ευρωπαϊκή Λέσχη του Xarvard Kennedy School of Government». Το Xarvard δεν μπορεί να είναι λάθος, αφού πιο κάτω επαναλαμβάνεται, όταν γίνεται αναφορά στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Xarvard. Αυτό το Xarvard στα ελληνικά αποδίδεται Ξάρβαρντ. Δεν μου ακούγεται πολύ αγγλοπρεπές, αλλά τα επίσημα έγγραφα ξέρουν καλύτερα.
Πέρα απ’ αυτό, είναι λάθος αυτό που γράφεται στο άρθρο του Βήματος, ότι την πρόσκληση στον Άδωνη την απεύθυνε «η έδρα John F. Kennedyτου ξακουστού Πανεπιστημίου Χάρβαρντ». Δεν ξέρω αν υπάρχει έδρα John F. Kennedy, νομίζω ότι πρόκειται για Kennedy School of Government, αλλά όπως και να έχει το θέμα η πρόσκληση δεν έγινε από το εκπαιδευτικό ή διοικητικό προσωπικό του πανεπιστημίου. Άλλωστε, στην επίσημη ιστοσελίδα των εκδηλώσεων του Χάρβαρντ δεν υπάρχει καμιά μνεία των ομιλιών του κ. Γεωργιάδη.
Όπως αναφέρει ρητά το έγγραφο της Διαύγειας, ο κ. Γεωργιάδης προσκλήθηκε από την ΕυρωπαϊκήΛέσχη του Harvard Kennedy School of Government. Αυτή η Ευρωπαϊκή Λέσχη, ή European Club όπως είναι ο τίτλος της, δεν είναι παρά μία από τις σχεδόν εκατό φοιτητικές λέσχες και συλλόγους που έχει η συγκεκριμένη Σχολή του Χάρβαρντ. Όπως βλέπετε στον κατάλογο, τέτοιοι σύλλογοι υπάρχουν για κάθε γούστο: για φοιτητές από το Πακιστάν, την Ιταλία και την Κορέα, για Χριστιανούς ή Μουσουλμάνους, για γυναικεία ζητήματα και για άτομα ΛΟΑΔ, για τένις και για φρίσμπι. Και κάπου εκεί είναι και το European Club που κάλεσε τον Άδωνη (υποθέτω ότι ο σύλλογος του φρίσμπι θα καλέσει την κ. Κεφαλογιάννη). Ιδού και η πρόσκληση άλλωστε:
Στο καθιερωμένο σαββατιάτικο ραντεβού μας, όπου παρουσιάζουμε τα μεζεδάκια που μαζέψαμε μέσα στην προηγούμενη εβδομάδα, το πιάτο μας είναι συνήθως ισορροπημένο. Το σημερινό πιάτο, κατ΄εξαίρεση, δεν είναι. Περιλαμβάνει ένα μαργαριτάρι τόσο τερατώδες, τόσο απίστευτο, σωστό διαμάντι Κοχινούρ, που η ισορροπία αυτομάτως καταστρέφεται. Μοιραία, το μεγαμεζεδάκι αυτό εμφανίζεται και στον τίτλο του άρθρου μας: Το μαντάτο ριλό. Τι είναι το μαντάτο ριλό; Αν δεν παρακολουθήσατε τη συζήτηση στα σχόλια του χτεσινού άρθρου (ή στη Λεξιλογία) δεν νομίζω να μπορέσετε να το φανταστείτε. Σας συμβουλεύω πάντως να αποφύγετε να διαβάσετε την εικόνα αριστερά (γι’ αυτό την έβαλα και κάπως μικρή) και να προσπαθήσετε να το μαντέψετε.
Μαντάτο ξέρουμε τι σημαίνει: είδηση, άγγελμα, πληροφορία. Συχνά, είναι η κακή είδηση. Μια κατάρα που λεγόταν παλιότερα είναι: «Να έρθουν τα μαντάτα σου», δηλαδή η είδηση του θανάτου σου -ας πούμε, ο Παπαδιαμάντης στη Σταχομαζώχτρα, στην αφήγησή του παρεμβάλλει, με στόχο τον άστοργο πατέρα, την κατάρα «που να φτάσουν τα μαντάτα του ώρα την ώρα». Και στον Ερωτόκριτο, θα το θυμόμαστε γιατί έχει μελοποιηθεί ο στίχος, έχουμε τα «θλιβερά μαντάτα». Όμως εδώ κατ’ εξαίρεση δεν λεξιλογούμε αλλά σερβίρουμε μεζεδάκια, και άλλωστε το μαντάτο ριλό δεν είναι θλιβερή είδηση, είναι κάτι αστείο, ξεκαρδιστικό, να χτυπιέσαι κάτω από τα γέλια, είναι μαργαριτάρι σχεδόν εφάμιλλο του καναπουτσάρ και του συνθέτη Μποχεμιάν.
Λέξη «ριλό» βέβαια δεν υπάρχει, που και να υπήρχε θα ήταν περίεργο (αν και όχι αδύνατο) να μπαίνει μετά το ουσιαστικό. Αν όμως προφέρουμε μαζί τη φράση «μαντάτο ριλό», σαν να είναι μία λέξη, ίσως καταλάβετε τι ήταν το μαντάτο ριλό πριν εκτοξευτεί στο Πάνθεον των μαργαριταριών.
Αν δεν το μαντέψατε, ας το πάρει το ποτάμι… ή μάλλον ας δούμε την εξήγηση που δόθηκε στον ιστότοπο inews, στο σχετικό άρθρο με τίτλο «Το μαντάτο ριλό» (επειδή μπορεί να το διορθώσουν, κι επειδή τέτοια αριστουργήματα δεν είναι για να χάνονται, ο Ν. Λίγγρης πήρε εικόνα της οθόνης, βλ. αριστερά). Πολλοί βουλευτές, μας λέει το άρθρο, δεν είναι δικηγόροι, πώς λοιπόν έχουμε απαίτηση να γνωρίζουν τι είναι το «μαντάτο ριλό»; «Και όμως το έχει ψηφίσει η πλειοψηφία και από αυτό… κρέμεται η δημόσια περιουσία», λέει το άρθρο και παραθέτει την εξήγηση που έδωσε στη Βουλή ο υπουργός κ. Μανιτάκης: «Είναι μία ρήτρα πάγια, που υπάρχει σε όλες τις διεθνείς συμβάσεις εδώ και δεκαετίες, σε κάθε είδους σύμβαση ιδιωτικού δικαίου, σε ιδιωτικές οικονομικές συμβάσεις για όλα τα κράτη» Ακολουθεί μακροσκελέστατη και όχι ιδιαίτερα σαφής εξήγηση και φτάνουμε στον, ας πούμε, ορισμό: Η περιουσία του δημοσίου είναι δύο ειδών: Η ιδιωτική περιουσία του δημοσίου και η δημόσια περιουσία του δημοσίου. Εδώ πρόκειται για παραίτηση από την ιδιωτική περιουσία του δημοσίου και δεν πρόκειται για παραίτηση από τη δημόσια περιουσία. Αυτή, άλλωστε, εξαιρείται ρητά από την ίδια τη ρήτρα, που λέει ότι δεν υπάγεται σε αυτό τον περιορισμό ό,τι απαγορεύεται από διατάξεις του αναγκαστικού δικαίου. Είναι το λεγόμενο «Μαντάτο Ριλό». Είναι κλασική έκφραση. Άρα, δεν αφορά τα πολιτιστικά αγαθά, δεν αφορά ό,τι ανάγεται στα δημόσια κτήρια, δεν αφορά ό,τι αποτελεί δημόσια περιουσία.
Σήμερα έχω ταξίδι και δεν προλαβαίνω να ετοιμάσω δικό μου άρθρο, αλλά έχω κάτι καλύτερο, ένα άρθρο που το έκλεψα από τον φίλο μου Ρογήρο (με την άδειά του) και στο οποίο προσθέτω κάποια σχόλια που είχε παλιότερα κάνει ο φίλος Μιχ. Νικολάου για το ίδιο θέμα. Ποιο θέμα; Το θέμα της «φορολογίας 75%» που θέσπισε η κυβέρνηση της Γαλλίας για τα πολύ υψηλά εισοδήματα, ένα θέμα που το είχαμε συζητήσει παλιότερα στο ιστολόγιο με αφορμή την φορολογική αποδημία ενός Γάλλου μεγιστάνα, αλλά έχει ξαναέρθει στην επικαιρότητα εξαιτίας της απόφασης του Ζεράρ Ντεπαρντιέ να φύγει από τη Γαλλία για να αποφύγει την έκτακτη αυτή εισφορά -διότι περί έκτακτης εισφοράς πρόκειται, που έχει ισχύ μόνο δύο χρόνια.
Ο λόγος που αντέγραψα το κείμενο του Ρογήρου είναι ότι εξηγεί πολύ καλά μερικά απαραίτητα πράγματα για τον γαλλικό φόρο: ότι έχει προσωρινό χαρακτήρα, ότι επιβάλλεται στο κλιμάκιο άνω του 1 εκατ. ευρώ, ότι δεν κρίθηκε στην ουσία του αντισυνταγματικός αλλά σε μια νομοτεχνική του λεπτομέρεια. Προσθέτω επίσης κάποια στοιχεία που είχαν αναφερθεί παλιότερα στο ιστολόγιο, από τα οποία προκύπτει ότι φόρος κλιμακίου 75% κάθε άλλο παρά πρωτοφανής είναι. Στις ίδιες τις ΗΠΑ, ο φόρος του ανώτατου κλιμακίου ως το 1964 ήταν πάνω από 90% και μετά έπεσε στο 77%.
Και να ξεκαθαρίσουμε ότι μιλάμε για φόρο κλιμακίου, όχι για συνολικό φόρο. Αν ένας Γάλλος φορολογούμενος δηλώνει, ας πούμε, 1.200.000, μόνο οι 200.000 θα φορολογηθούν με συντελεστή 75% Είναι βέβαια σωστό ότι ο φορολογούμενος με ατομικό εισόδημα, έστω, 10 εκατομμύρια, θα φορολογηθεί με συνολικό συντελεστή που πλησιάζει το 75% (έναντι του παλαιού 57%) αλλά πόσοι είναι επιτέλους αυτοί και γιατί να τραβάμε τόσο ζόρι για μια δράκα υπερπλούσιων που βγάζουν σε ένα χρόνο περισσότερα από όσα ένας μέσος μισθωτός σε μια ολόκληρη ζωή ή σε δέκα ζωές; Διότι, αυτό είναι ίσως το πιο ανεξήγητο, η ιερή οργή που εκφράστηκε στην ελληνική μπλογκόσφαιρα κατά του γαλλικού «δημευτικού» φόρου, από ανθρώπους που το εισόδημά τους φαίνεται να απέχει πολύ από το όριο του ενός εκατομμυρίου. Ιδεολόγοι, τι να πεις…
Το άρθρο του Ρογήρου:
Διαβάζω τόσα και τόσα στο ελληνόφωνο Διαδίκτυο σχετικά με τη φορολόγηση των υψηλών εισοδημάτων στη Γαλλία, ιδίως μετά την πρόσφατη απόφαση του Conseil constitutionnel, που αρχίζω να πιστεύω ότι αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα της νεοελληνικής επικαιρότητας. Ας μου επιτραπεί κι εμένα να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις, ως συνήθως… πικρόχολες. Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »
Από γαλοπούλα δηλαδή; Όχι βέβαια, αλλά αφού σερβίρονται σήμερα και θα πιάσουν όλη την επόμενη εβδομάδα, λογικό είναι να τα πούμε έτσι. Μεζεδάκια λοιπόν τούτες τις γιορτάσιμες μέρες, καθώς τελειώνει ένας δύσκολος χρόνος και ανατέλλει ένας ακόμα δυσκολότερος -και να σας θυμίσω ότι συνεχίζεται η ψηφοφορία για τη Λέξη της χρονιάς 2012, και έχουν βέβαια ψηφίσει πολύ περισσότεροι από πέρσι και πρόπερσι, αλλά η ψήφος σας ακόμα μετράει αφού η μάχη για την πρώτη θέση είναι εξαιρετικά αμφίρροπη, ενώ αβεβαιότητα υπάρχει και για τα υπόλοιπα πλασαρίσματα στην πρώτη δεκάδα.
Ίσως διαβάσατε την περασμένη εβδομάδα το σημαντικό ρεπορτάζ του Ρόιτερ για τη διαπλοκή της εξουσίας στην Ελλάδα. Αισθάνθηκα εθνική υπερηφάνεια, βλέποντας ότι ύστερα από τόσα χρόνια η ακένωτη δεξαμενή της ελληνικής γλώσσας άρχισε και πάλι να γονιμοποιεί την αγγλική γλώσσα, μια και στο άρθρο υπάρχει τρεις φορές η λέξη haratsi, μάλιστα τις δυο φορές ως σύμπλοκο «the haratsi tax». Και μη μου πείτε ότι το haratsi είναι τουρκική λέξη, διότι οι άγγλοι από εμάς το πήρανε και στην ελληνική μορφή του. Άλλωστε, όπως έχουμε γράψει παλιότερα, και η τουρκική λέξη κατά πάσα πιθανότητα είναι ελληνικής αρχής.
Στο protagon.gr είχαν την ιδέα να παρουσιάσουν σύνοψη του άρθρου, μεταφράζοντας ορισμένα κομμάτια, αλλά (φυσικά!) θεώρησαν περιττό να δώσουν να το μεταφράσει το κείμενο μεταφραστής, τη στιγμή που ο γιος της τηλεφωνήτριας έχει πάρει Λόουερ. Κι έτσι το κείμενο είναι γεμάτο μαργαριτάρια, και πάλι καλά που δεν το είδε ο κ. Π. Καμμένος, να βάλει (και με το δίκιο του) τις φωνές, διότι το ελληνικό κείμενο τον παρουσιάζει να λέει ασυναρτησίες, και συγκεκριμένα ότι: «Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης είναι υπό τον έλεγχο των ανθρώπων που εξαρτώνται από την κατάσταση. Τα μέσα ενημέρωσης ελέγχουν την κατάσταση και το κράτος ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης είναι μια εικόνα ενός αμοιβαίου εκβιασμού». Το αγγλικό κείμενο βγάζει πολύ περισσότερο νόημα: «The Greek media is under the control of people who depend on the state. The media control the state and the state controls the media. It’s a picture of mutual blackmail.» Βλέπετε, state σημαίνει και κράτος και κατάσταση, και μπερδεύτηκε το παιδί που έκανε τη μετάφραση.
Οι ποδοσφαιρόφιλοι βέβαια είχαν μάθει από νωρίτερα την ύπαρξη της Υπερδνειστερίας χάρη στις μεγάλες (τηρουμένων των αναλογιών) επιτυχίες της Σερίφ Τιρασπόλ, που νίκησε και τη Ρεάλ μέσα στη Μαδρίτη στους φετινούς ομίλους του ΤσουΛου.
Τοτε η Ρωσία προσάρτησε, με τις μάλλον χλιαρές διαμαρτυρίες της διεθνούς κοινότητας, τη χερσόνησο της Κριμαίας, ενώ οι ρωσόφωνοι των ουκρανικών επαρχιών του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ (ή Λουγκάνσκ) εξεγέρθηκαν και από τότε ελέγχουν τμήματα των επαρχιών αυτών στα οποία έχουν ανακηρύξει Λαϊκές Δημοκρατίες. Το 2014 είχαμε 
Γεννημένος κατά πάσα πιθανότητα λίγα χρόνια πριν από το 1400, ο Πέτρος Κουερίνι ήταν παιδί μιας από τις πλέον επιφανείς οικογένειες της ενετικής αριστοκρατίας. Για χρόνια ήταν εγκατεστημένος στον Χάνδακα της Κρήτης, μια και, εκτός των άλλων, ήταν άρχοντας των Δαφνών και του Τεμένους (τότε Καστέλ Τέμινι, επί τουρκοκρατίας Κανλί Καστέλι, σήμερα Προφήτης Ηλίας). Τα φέουδά του παρήγαν κυρίως το γλυκό κρασί που έμεινε γνωστό με την ονομασία Μαλβαζία.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 