Πόλεμος και αλήθεια

Tην Παρασκευή 25 του μηνός το βράδυ, στο δελτίο ειδήσεων του Σκάι, προβλήθηκε ένα βίντεο που έδειχνε νέους να τρέχουν, να κατεβαίνουν κακήν κακώς από μια κυλιόμενη σκάλα, φωνάζοντας τρομαγμένοι κάτι σε μια σλάβικη γλώσσα.

Το σουπεράκι πληροφορούσε: Συγκλονιστικές εικόνες από τα καταφύγια – Ζουν με τον τρόμο

Και, ενώ βλέπαμε να κουτρουβαλάνε στην κυλιόμενη σκάλα, η Σία Κοσιώνη έλεγε:

Σειρήνες ηχούν και σπέρνουν τον πανικό στο κέντρο του Κιέβου. Κάτοικοι της περιοχής απελπισμένοι, τρέχουν πανικόβλητοι να βρουν καταφύγιο στο μετρό. Με το που μπαίνουν μέσα τρέχουν ακόμη πιο γρήγορα για να προλάβουν. Ο ένας πέφτει πάνω στον άλλον. Κάποιοι μάλιστα κινδυνεύουν να τραυματιστούν σοβαρά.

Όμως αυτό δεν ήταν αλήθεια. Το βίντεο από τον συνωστισμό στην κυλιόμενη σκάλα στην πραγματικότητα δεν ήταν πρόσφατο ούτε προερχόταν από το Κίεβο. Όπως γρήγορα αποκάλυψαν διάφοροι χρήστες στο Τουίτερ και τεκμηριώθηκε στη συνέχεια από αρκετούς ιστοτόπους, η συγκεκριμένη σκηνή ήταν από το μετρό της Ρώμης όταν το 2018 είχε χαλάσει μια κυλιόμενη σκάλα πριν απο τον ποδοσφαιρικό αγώνα Ρόμα – ΤσεΣεΚα Μόσχας. Οι νεαροί που κουτρουβαλάνε στη σκάλα είναι Ρώσοι φίλαθλοι και αυτό εξηγεί και τις τρομαγμένες φωνές που ακούγονται σε σλάβικη γλώσσα. Στο τουίτ αυτό μπορείτε να δείτε την ίδια σκηνή δυο φορές, πρώτα όπως μεταδόθηκε από τον Σκάι και μετά πώς είχε μεταδοθεί το 2018. Η πιο πλήρης τεκμηρίωση της χάλκευσης υπάρχει στα Ελληνικά Χόαξες.

Ας ξαναδούμε το σύντομο βίντεο στη σελίδα των Χόαξες, που είναι απόσπασμα από το δελτίο ειδήσεων του Σκάι. Νομίζω ότι πρόκειται για συρραφή, κάτι που δεν επισημαίνεται στο άρθρο των Χόαξες. Δηλαδή, η σκηνή στη σκάλα είναι από τη Ρώμη, αλλά οι προηγούμενες σκηνές σε εξωτερικό χώρο πρέπει να είναι όντως από το Κίεβο. Αν ισχύει αυτό που λέω, σημαίνει ότι κάποιος (ίσως οι άνθρωποι του Σκάι, ίσως κάποιος άλλος) μοντάρισε τη σκηνή πανικού της Ρωμης πάνω στις σκηνές από το Κίεβο, για να κάνει πιο δραματική την αφήγηση.

Για μιαν ακόμα φορά, λοιπόν, στον πόλεμο που ξεκίνησε την Πέμπτη με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, επιβεβαιώνεται η γνωστή ρήση ότι «στον πόλεμο το πρώτο θύμα είναι η αλήθεια». Το παράδειγμα του Σκάι δεν είναι (φυσικά ή δυστυχώς) το μοναδικό -φαίνεται όμως πως είναι παράδειγμα εγχώριας χάλκευσης· εννοώ ότι, όπως φαίνεται, δεν πρόκειται για φέικ που κυκλοφόρησε στο εξωτερικό και ήρθε και στη χώρα μας από το διαδίκτυο, όπως πολύ συχνά συμβαίνει.

Advertisement

Γιατί έχει εννιά ο μήνας;

Προφανώς ο τίτλος είναι εσκεμμένα ανακριβής -ο μήνας έχει σήμερα εννιά επειδή χτες είχε οχτώ. Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει δεν είναι «γιατί έχει 9 ο μήνας;» αλλά «γιατί λέμε ότι ο μήνας έχει 9;»

Και μάλιστα, όχι γιατί το λέμε σήμερα, που είναι στο κάτω-κάτω μια απλή διαπίστωση, αλλά γιατί παροιμιωδώς λέμε «ο μήνας έχει εννιά»;

Το θέμα βέβαια το έχουμε συζητήσει στο ιστολόγιο, και μάλιστα μιαν άλλη 9η Σεπτεμβρίου, που είχε επιπλέον το χαρακτηριστικό πως ήταν η 9/9/09, 9 Σεπτεμβρίου του 2009, μέρα με τρία εννιάρια. Όμως σε εκείνο το άρθρο, που είχε άλλωστε λιγοστά (αλλά καλά) σχόλια, αφού το ιστολόγιο τότε δεν ήταν ακόμα πολύ γνωστό, δεν είχαμε καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα. Οπότε επιβάλλεται η αναδημοσίευση, δώδεκα χρόνια μετά, φυσικά με αρκετές προσθήκες και τροποποιήσεις, με την ελπίδα μήπως τώρα βγει κάτι πιο συγκεκριμένο.

Τι σημαίνει «ο μήνας έχει εννιά», το ξέρουμε όλοι. Πρόκειται για έκφραση απόλυτης αμεριμνησίας. Όπως λέω στο φρασεολογικό βιβλίο μου «Λόγια του αέρα», λέγεται για κάποιον τελείως ξένοιαστο που αδιαφορεί για τα πάντα και σκέπτεται μόνο τις διασκεδάσεις και την καλοπέραση. Θα έλεγα μάλιστα ότι σε σύγκριση με άλλες εκφράσεις που δείχνουν απόλυτη αδιαφορία (αγρόν ηγόρασε, πέρα βρέχει, δεν δίνει πεντάρα), η έκφρ. ο μήνας έχει εννιά είναι η πιο απενοχοποιημένη, δηλ. δεν περιέχει μομφή όπως οι άλλες για τον αδιάφορο –αλλά εδώ μπορεί να μεταφέρω κάτι που είναι απλώς προσωπική μου εντύπωση.

Δηλαδή, η έκφραση ο μήνας έχει εννιά (ή: εννιά έχει ο μήνας) δεν δείχνει απλώς απόλυτη αμεριμνησία, αλλά έχει έντονο το στοιχείο του γλεντιού –αυτός που αδιαφορεί, το γλεντάει κιόλας.

— Οι κυρίες, αν θες να ξέρεις, δε σκοτίζονται για τίποτα. Κάθονται κι εννιά έχει ο μήνας! Γ. Χασάπογλου, Οι κουραμπιέδες, σ.71

Μ’ έχεις κάνει άλλο άνθρωπο… Μ’ είχανε οι δρόμοι και οι παρέες… εννιά είχ’ ο μήνας… Για γυναίκες πεντάρα δεν έδινα. Κάθε νύχτα ήμουνα με άλλη. Καμπανέλλης, Η αυλή των θαυμάτων, σ. 134

Βέβαια, δεν αποκλείεται η αίσθηση της γλεντζέδικης αμεριμνησίας να οφείλεται στο τραγούδι «Ο μήνας έχει εννιά», το πασίγνωστο αρχοντορεμπέτικο του Μιχ. Σουγιούλ σε στίχους του Γ. Τζαβέλλα.

Μια ζωή την έχουμε, κι αν δεν την γλεντήσουμε
τι θα καταλάβουμε, τι θα καζαντίσουμε

Μες στον ψεύτικο ντουνιά
παίξτε μου διπλοπενιά
και ο μήνας έχει εννιά

Πόσο ζει ο άνθρωπος, κοίτα, παρατήρησε
μέχρι τα σαράντα του, κι ύστερα μπατίρισε

Στου διαβόλου τα ‘γραψα όλα το κατάστιχο
και γλεντώ τα νιάτα μου, πριν με πιάσει λάστιχο

Τη ζωή σου γλέντησε, πριν να ρθούν γεράματα
και σου λένε άδικα, μάθε γέρο γράμματα

Βέβαια, δεν δημιουργήθηκε η παροιμιώδης έκφραση από το τραγούδι. Η έκφραση προϋπήρχε. Από πού όμως προέκυψε;

Οι Εσταυρωμένοι Σωτήρες, ιστορικό μυθιστόρημα του Δημ. Σαραντάκου – 16

Εδώ και μερικούς μήνες άρχισα να δημοσιεύω σε συνέχειες, κάθε δεύτερη Τρίτη, το ιστορικό μυθιστόρημα του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, «Οι εσταυρωμένοι σωτήρες». Η σημερινή συνέχεια είναι η δέκατη έκτη. Η προηγούμενη συνέχεια βρίσκεται εδώ. Βάζω μαζι και τις υποσημειώσεις, παρόλο που είναι πάρα πολλές.

Σήμερα ολοκληρώνουμε το 11ο κεφάλαιο, στο οποίο πρωταγωνιστεί ο Σαύλος/Παύλος. Έχουμε αφηγηθεί έως και το τρίτο αποστολικό του ταξίδι.

Όταν επέστρεψε ο Παύλος στα Ιεροσόλυμα, μετά το τρίτο του ταξίδι,  οι εκεί Ναζωραίοι τον υποδέχτηκαν θερμά, αλλά του έκαναν κριτική για τη στάση του απέναντι στους ιουδαϊζοντες, συνιστώντας του να δείχνει στο μέλλον μεγαλύτερη διαλλακτικότητα. Την αυστηρότερη κριτική του την έκανε φυσικά o Ιάκωβος, άνθρωπος εξ ίσου δογματικός και εριστικός με τον Παύλο, που δεn διέθετε όμως το δικό του πνεύμα και τη μεγάλη του καρδιά. Από την αρχή τον πολεμούσε με διάφορες υπόγειες και συνομωτικές πράξεις, όπως η προαναφερθείσα ενέργειά του με τις εκκλησίες της Γαλατίας⁷⁴.

Πολύ σύντομα φάνηκε ότι οι δύο βασικές τάσεις, που δίχαζαν τις εκκλησίες των Ναζωραίων, ήταν οι σχέσεις τους με τον Ιουδαϊσμό αφενός, και η αντιμετώπιση των εθνικών προσήλυτων αφετέρου. Υπέρμαχος της στροφής προς τους Εθνικούς ο Παύλος, ήρθε αναπόφευκτα σε σύγκρουση με την εκκλησία των Ιεροσολύμων, όπου κυριαρχούσε το ιουδαϊζον πνεύμα και η τάση να θεωρούνται οι Ναζωραίοι πιστοί Ιουδαίοι, το δε κηρυγμα του Ιησού συνέχιση της ιουδαϊκής θρησκείας. Ο Σίμων – Πέτρος, παλιός μαθητής του Ιωάννη του Βαπτιστή και αρχηγός της ιουδαϊζουσας τάσης ήταν άνθρωπος μαλακός και διαλλακτικός, αλλά όπως ήδη ανέφερα, έπαψε να δρα στα Ιεροσόλυμα από πολύ νωρίς⁷⁵. Ο Ιάκωβος ο Μικρός, που τον διαδέχτηκε, εκφράζοντας τις απόψεις των ιουδαϊζόντων, είπε στον Παύλο⁷⁶.

— Βλέπεις αδελφέ πόσες μυριάδες είναι οι Ιουδαίοι που πιστέψαν στον Κύριο. Και όλοι αυτοί είναι ταυτόχρονα και με μεγάλο ζήλο πιστοί στο Νόμο. Μάθαμε όμως για σένα ότι διδάσκεις στους Ιουδαίους, που είναι σκορπισμένοι σε άλλους τόπους και ζουν ανάμεσα σε εθνικούς, να αποστατήσουν από το Νόμο του Μωυσή, να μη κάνουν περιτομή στα παιδιά τους ούτε να ακολουθούν τα άγια έθιμα μας.Τί πρέπει λοιπόν να γίνει τώρα;

Εν πάση περιπτώσει θα συναχθούν πολλοί πιστοί, γιατί το μάθανε πως γύρισες. Κάνε λοιπόν αυτό που θα σου πούμε. Είναι εδώ τεσσερις πιστοί που έχουν τάξει να μην κόψουν τα μαλλιά τους και να μένουν εγκρατείς κατά τις συνήθειες των παλιών Ναζωραίων. Πάρε τους μαζί, κάνε τους εξαγνισμούς που ορίζει ο Νόμος, πλήρωσε και τις δαπάνες για τις θυσίες και για να ξυρίσουν οι άνθρωποι αυτοί το κεφάλι τους  και να μάθουν έτσι όλοι οι πιστοί πως όσα ακούστηκαν για σένα είναι ανυπόστατα και πως κρατάς το Νόμο. Οσον αφορά τους εθνικούς που έγιναν πιστοί, εμείς τους στείλαμε επιστολή να μην τηρούν καμμιάν από τις τελετουργίες που ορίζει ο Νόμος, αλλά μόνο να μη τρώνε ειδωλόθυτα και αίμα στραγγαλισμένων ζώων και να φυλάγονται από την πορνεία. 

Μετά από αυτό ο Παύλος, με την ευστροφία που τον χαρακτήριζε και μη θέλοντας να φτάσει σε ρήξη, υπάκουσε και έκανε τις καθιερωμένες πράξεις εξαγνισμού μέσα στο Ναό. Αυτό όμως προκάλεσε την οργή των ορθοδόξων Ιουδαίων, οι οποίοι άρχισαν να φωνάζουν εναντίον του, να τον κατηγορούν ότι είναι εχθρός των Ιουδαίων και ότι έμπασε μέσα στο Ναό έναν Έλληνα, υπονοόντας τον Τρόφιμο τον Εφέσιο, που όντως είχε έρθει μαζί του στα Ιεροσόλυμα, αλλά δεν είχε προχωρήσει πέρα από το προαύλιο του Ναού.

Προκλήθηκε μεγάλη αναταραχή, τον έσυραν έξω από το Ναό και επιχείρησαν να τον σκοτώσουν⁷⁷. Τον έσωσε απόσπασμα Ρωμαίων στρατιωτών, που τον έθεσε υπό κράτηση αλυσοδεμένον. Όταν όμως αυτός ζήτησε στα ελληνικά από τον επικεφαλής αξιωματικό να τον αφήσει να μιλήσει στον κόσμο, εκείνος εντυπωσιασμένος, γιατί ελληνικά μιλούσαν οι εύποροι και οι μορφωμένοι, τον έλυσε και του επέτρεψε μάλιστα να απευθυνθεί στο πλήθος, που εξακολουθούσε να είναι συγκεντρωμένο έξω από το στρατόπεδο ζητώντας το θάνατό του. Ο Παύλος μίλησε στους συγκεντρωμένους στα  αραμαϊκά, εξηγώντας το λόγο της μεταστροφής του. Στην αρχή το πλήθος τον άκουγε με προσοχή, όταν όμως αυτός αναφέρθηκε στους Εθνικούς ξανάρχισαν οι αποδοκιμασίες. Τότε ο αξιωματικός του είπε να πάψει και εκνευρισμένος διέταξε να τον ξαναδέσουν και να τον μαστιγώσουν, ανακάλεσε όμως αμέσως τη διαταγή, όταν έμαθε πως ο κρατούμενος ήταν Ρωμαίος πολίτης και μάλιστα  εκ γενετής⁷⁸.

Υστερα από αυτό, ο επικεφαλής της φρουράς, χιλίαρχος Κλαύδιος Λυσίας, άτομο περιορισμένης ευφυΐας και μάλλον άσχετος με τα συμβαίνοντα στην Παλαιστίνη, θέλοντας να μάθει για τί πράγμα κατηγορούσαν τον Παύλο, κάλεσε τον Αρχιερέα Ανανία⁷⁹ και άλλους εκπρόσωπους του Συνεδρίου να παρουσιαστούν και να ανακρίνουν μπροστά του τον Παύλο. Η ανάκριση όμως κατέληξε σε οχλαγωγία και διαπληκτισμούς, γιατί ο Παύλος εκμεταλλευόμενος τις δογματικές διαφορές μεταξύ Σαδδουκαίων και Φαρισαίων, σε ότι αφορά την πίστη σε αγγέλους και ανάσταση νεκρών, προκάλεσε έντονες διαφωνίες μεταξύ των ιερέων και των νομοδιδασκάλων⁸⁰.

Τελικά ο Κλαύδιος Λυσίας (ο οποίος αρχικά τον είχε περάσει για τον «Αιγύπτιο» που είχε μαζέψει χιλιάδες οπάδούς του στο όρος των Ελαιών),  αποφάσισε να στείλει τον Παύλο στην Καισάρεια, να κριθεί από τον επίτροπο Φήλικα. Η μεταγωγή θα γινόταν την επομένη αλλά το βράδι ήρθε  ένας ανεψιός  του Παύλου και ανέφερε στον χιλίαρχο ότι οι σαράντα σικάριοι⁸¹, που είχαν ορκιστεί να μη φάνε ούτε να πιούν τίποτα ως που να σκοτώσουν τον Παύλο,  θα ενέδρευαν για να τον εξοντώσουν. Τότε  ο Ρωμαίος αξιωματούχος έστειλε στην Καισάρεια τον κρατούμενο με επιβλητική συνοδεία:  διακόσιους πεζούς, διακόσιους λογχοφόρους και εβδομήντα ιππείς⁸².

Στην Καισάρεια, παρέμεινε στο ανάκτορο του επιτρόπου Αντωνίου Φήλικα επί δύο ολόκληρα χρόνια, κρατούμενος μεν αλλά με  πολύ ευνοϊκούς όρους. Στο διάστημα αυτό είχε πολλές συζητήσεις με τον επίτροπο και τη γυναίκα του. Ο Παύλος του μιλούσε για εγκράτεια και αρετή και για την τελική κρίση, κατά την οποία οι ενάρετοι θα αμειφθούν ενώ οι φαύλοι θα τιμωρηθούν. Υστερα από κάθε τέτοια συζήτηση ο  Φήλικας   γινόταν έμφοβος,  χωρίς φυσικά να  μεταβάλει  τον τρόπο ζωής του⁸³. Οι ιερείς του Ναού ήρθαν αρκετές φορές στην Καισάρεια και κατηγορούσαν μπροστά στον Φήλικα τον Παύλο και αυτός τους αντιμετώπιζε με παρρησία. Οπως φαίνεται ο υστερόβουλος και ιδιοτελής επίτροπος κρατούσε τόσον καιρό τον Παύλο, ελπίζοντας πως οι συγγενείς του θα του δίναν χρήματα για να τον απολύσει⁸⁴.

Δύο χρόνια μετά τη σύλληψη του Παύλου, ο Φήλικας ανακλήθηκε στη Ρώμη⁸⁵ και στη θέση του ήρθε ο Πόρκιος Φήστος, ο οποίος του πρότεινε να δικαστεί στα Ιεροσόλυμα και για μεγαλύτερη εγγύηση να είναι κι ο ίδιος παρών στη δίκη.  Ο  Παύλος  φοβήθηκε  πως  μια  δίκη  στο  Συνέδριο  θα   τέλειωνε  σε βάρος του και, επικαλούμενος τα δικαιώματά του ως Ρωμαίου πολίτη, ζήτησε να δικαστεί από τον Καίσαρα στη Ρώμη⁸⁶. Ο Φήστος αποδέχτηκε την αίτησή του.

Πριν αναχωρήσει ο Παύλος για τη Ρώμη επισκέφθηκε το νέον επίτροπο στο ανάκτορο του στην Καισάρεια, ο βασιλιάς (τετράρχης)  Ηρώδης Αγρίππας Β΄,   με τη μικρότερη αδελφή του, την ωραιοτάτη Βερενίκη⁸⁷. Ο Φήστος του ανέφερε το ιστορικό της σύλληψης και κράτησης του Παύλου, καθώς και τις κατηγορίες που τον εβάρυναν. Ο Ηρώδης θέλησε να μιλήσει με τον επιφανή κρατούμενο. Είχε ακούσει γι’ αυτόν από τους κοινούς φίλους που είχαν και οι δύο στην Αντιόχεια. Ο Φήστος οργάνωσε δεξίωση, στην οποία παραβρέθηκαν εκτός από τον ίδιο, τον Αγρίππα, τη Βερενίκη και τον Παύλο, οι χιλίαρχοι των σπειρών που στρατοπέδευαν στην Καισάρεια και μερικοί επιφανείς πολιτες⁸⁸. Οι τρεις άνδρες είχαν μακρά και φιλική συζήτηση και σε μια στιγμή ο Αγρίππας, αστειευόμενος, είπε στον Παύλο πως κοντεύει να τον προσηλυτίσει στη νέα πίστη⁸⁹. Αντίθετα ο Φήστος παρατήρησε πως μόνο τρελός θα υποστήριζε αυτά που ισχυριζόταν ο Παύλος.

Τελικά ο Παύλος και άλλοι κρατούμενοι με τη συνοδεία φρουράς επιβιβάστηκαν σε ένα  αδραμμυτινό πλοίο που έφευγε από την Καισάρεια για τη Ρώμη⁹⁰.

 

Το ταξίδι του Παύλου από την Καισάρεια στη Ρώμη κράτησε πολλούς μήνες. Το πλοίο ήταν τόσο αργοκούνητο, που το βρήκε ο χειμώνας πριν φτάσει στη μέση της διαδρομής. Πόδισε αρκετές φορές, στους Καλούς Λιμένες της Κρήτης και στη Γαύδο και τελικά ναυάγησε στις ακτές της Μάλτας. Ο Παύλος σε όλη αυτή την περιπέτεια κράτησε σθεναρή στάση και εμψύχωνε τους συνταξιδιώτες του⁹¹.

Τελικά έφτασε στη Ρώμη, όπου οι μεν συγκρατούμενοί του οδηγήθηκαν στις φυλακές, στον ίδιο δε οι αρχές επέτρεψαν να νοικιάσει ιδιαίτερη κατοικία και του παραχώρησαν ένα φρουρό. Εκεί έμεινε δύο ολόκληρα χρόνια, περιμένοντας να φτάσουν από τα Ιεροσόλυμα οι κατήγοροί του. Γενικά του συμπεριφέρθηκαν με επιείκεια. Δεν μπορούσε βέβαια να κυκλοφορεί ελεύθερα αλλά είχε την άδεια να δέχεται οποιονδήποτε, να διδάσκει και να κηρύττει καθώς και να αλληλογραφεί χωρίς περιορισμούς⁹².

Αρχικά ήρθε σε επαφή με την ιουδαϊκή κοινότητα της Ρώμης. Κάλεσε στο σπίτι του τους επιφανέστερους εκπρόσωπους της και αφού τους αποκάλεσε «αδελφούς» τούς είπε πως η νέα αίρεση, την οποία εκπροσωπεί, αποτελεί την  ελπίδα του Ισραήλ. Εκείνοι τον άκουσαν με υπομονή αλλά όταν τους ανέπτυξε τις θεωρίες του για τη μη υποχρεωτική τήρηση του μωσαϊκού νόμου, οι περισσότεροι κράτησαν απέναντί του απροκάλυπτα εχθρική στάση,  πολύ   λίγοι  ευνοϊκή  και έφυγαν από το σπίτι του διαπληκτιζόμενοι⁹³. Κατόπιν ήρθαν να τον επισκεφθούν εκπρόσωποι των Ναζωραίων της Ρώμης, που είχαν ήδη δημιουργήσει μιαν εκκλησία εκεί, στην οποία είχε παλαιότερα στείλει μιαν επιστολή⁹⁴. Καθώς οι περισσότεροι τους ήταν ιουδαΐζοντες, του φέρθηκαν με ψυχρότητα, κρατώντας τον σε απόσταση. Παρ’ όλα αυτά είχε κάποιες επιτυχίες, προσηλυτίζοντας πολλούς από εκείνους τον επισκέφθηκαν στην κατοικία του, κυρίως Εθνικούς και μάλιστα από τις ανώτερες κοινωνικές τάξεις, ακόμα  και από τον Οίκο του Καίσαρα, όπου είχε από παλιά  γνωστούς και φίλους. Εν τούτοις παρά τις επιτυχίες  και παρά την προστασία που του δίνανε οι δικοί του από το παλάτι του Καίσαρα, ο Παύλος ένοιωθε μεγάλη πικρία για την απομόνωσή του, που κράτησε δύο χρόνια⁹⁵.

Μόνη του παρηγοριά έμεινε η αλληλογραφία του με τους πιστούς των εκκλησιών που είχε ιδρύσει και με διαφόρους φίλους του. Χωρίς αμφιβολία έγραψε πλήθος επιστολών οι περισσότερες από τις οποίες δεν έφτασαν ως εμάς. Από την άλλη μεριά από τότε ήδη κυκλοφορούσαν σαν δικές του, πλαστές επιστολές, πράγμα που το είχε κι αυτός αντιληφθεί⁹⁶.

Δύο χρόνια μετά την άφιξή του στη Ρώμη και αφού ήρθαν από τα Ιεροσόλυμα οι κατήγοροί του, παρουσιάστηκε μπροστά στον Καίσαρα Νέρωνα⁹⁷, δικάστηκε   και αθωώθηκε. Ο ίδιος περιγράφει σε επιστολή του πώς με την απολογία του γλύτωσε από το στόμα του λιονταριού⁹⁸, παραπονιέται όμως ότι κατά τη δίκη δεν είχε κανένα να του συμπαρασταθεί και πως όλοι τον εγκατέλειψαν⁹⁹.

Μετά την αθώωσή του επιχείρησε το τέταρτο ταξίδι του. Αρχικά σκόπευε να πάει στην Ισπανία¹⁰⁰ αλλά τελικά πήρε την αντίθετη κατεύθυνση και επισκέφθηκε την Τρωάδα και άλλες περιοχές της Δυτικής Μικρασίας¹⁰¹. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για το τί έκανε εκεί. Το βέβαιο είναι πως αναγκάστηκε να γυρίσει εσπευσμένα στη Ρώμη, αφήνοντας το πανωφόρι του και διάφορα βιβλία και έγγραφα, αρκετά σημαντικά όπως φαίνεται, αφού ζήτησε με ιδιαίτερο γράμμα¹⁰² να του τα στείλουν.

Δεν αποκλείεται να πιάστηκε με εντολή των ρωμαϊκών αρχών και να μεταφέρθηκε στη Ρώμη, τον ίδιο χρόνο που ξέσπασε η μεγάλη πυρκαϊά που κατέστρεψε την πρωτεύουσα. Γυρίζοντας έμεινε φυλακισμένος για τρία και πλέον χρόνια¹⁰³.  Τελικά πέρασε από δίκη και αυτή τη φορά καταδικάστηκε σε θάνατο με αποκεφαλισμό και εκτελέσθηκε. Πέθανε ολομόναχος, αγνοημένος από τους Ναζωραίους και το έργο του άργησε πολύ να αναγνωριστεί¹⁰⁴.

 

Ο Παύλος δεν είχε συναντήσει ποτέ τον Ιησού το Ναζωραίο και αισθανόταν μειονεκτικά απέναντι στους Αποστόλους που τον είχαν γνωρίσει από κοντά. Αφοσιώθηκε όμως, με το πάθος που τον χαρακτήριζε, στο κήρυγμά του. Χωρίς αμφιβολία ήταν ενήμερος για όλες τις ιδέες, τις διδαχές και τα κηρύγματα που ακούγονταν στην εποχή του, τόσο στην Παλαιστίνη όσο και έξω από αυτήν, τον συγκίνησε όμως μόνο το κήρυγμα του Ιησού του Ναζωραίου. Πίστεψε πως ήταν κλητός Απόστολος, σταλμένος για να διαδώσει το κήρυγμα του Ιησού Χριστού του Ναζωραίου σε όλους τος ανθρώπους.

Ο Παύλος, όπως και οι περισσότεροι άνθρωποι του καιρού του, πίστευε στην ύπαρξη αοράτων δυνάμεων και κακών πνευμάτων¹⁰⁵. Μιλούσε για τον άρχοντα της εξουσίας του αέρος¹⁰⁶, για τους κοσμοκράτορες του αιώνος τούτου¹⁰⁷, για τα πνευματικά της πονηρίας¹⁰⁸, για πράγματα πολύ οικεία σε όλους τους Εθνικούς της εποχής εκείνης. Θεωρούσε τους θεούς των Εθνικών δαίμονες στην υπηρεσία αυτών των κακοποιών δυνάμεων¹⁰⁹ και τον Σατανά, τον αντίπαλο του θεού, τον ονόμαζε «θεόν του κόσμου τούτου»¹¹⁰. Οι Ναζωραίοι αντίπαλοι του τον κατηγόρησαν στο σημείο αυτό ότι ταυτίζεται με τον Σίμωνα τον Μάγο.

Σκοπός του Παύλου ήταν να δώσει στον κόσμο των Εθνικών μία καλή είδηση, ένα «ευαγγέλιο». Το δικό του ευαγγέλιο¹¹¹ θα ήταν παραμυθία, που θα τους γαλήνευε και οδηγός, που θα τους έδειχνε πώς να απολυτρωθούν από το άγχος και το φόβο. Με την ευστροφία που τον διέκρινε¹¹² και μολονότι ο ίδιος πίστευε πως ο Ιησούς ήταν άνθρωπος, κατά σάρκα απόγονος του Δαυίδ και πνευματικός μόνο γιος του Θεού¹¹³, άρχισε να μιλά γι’ αυτόν σαν να ήταν ο Θεός-Λυτρωτής του κόσμου, που θα τον απελευθέρωνε από την κακοποιό επίδραση των πνευμάτων.

Η πίστη στον Ιησού Χριστό, κατά τον Παύλο, θα λύτρωνε τους ανθρώπους από την εξουσία των κακών πνευμάτων¹¹⁴. Στο βάπτισμα των Εσσαίων, των Ναζωραίων του Ιωάννη, καθώς και άλλων μυστηριακών λατρειών έδωσε καινούργιο περιεχόμενο. Για τον Παύλο το βάπτισμα συμβολίζει το θάνατο και την ανάσταση του Ιησού¹¹⁵.

Από τα όσα δίδαξε ο Ναζωραίος, ο Παύλος ξεχώρισε την υποταγή, την εγκαρτέρηση, την πραότητα και πάνω απ’ ολα την αγάπη, που τη θεωρούσε το βασικότερο γνώρισμα και το ουσιαστικό θεμέλιο της νέας πίστης, το οποίο θα ένωνε την Ανθρωπότητα¹¹⁶. Ο ύμνος προς την αγάπη, που του αποδίδεται, αποτελεί ίσως το ποιητικότερο  κείμενο που έχει γραφτεί πάνω σ’ αυτό το θέμα

ΕΑΝ ΤΑΙΣ ΓΛΩΣΣΑΙΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΛΑΛΩ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ

ΑΓΑΠΗΝ ΔΕ ΜΗ ΕΧΩ,

ΓΕΓΟΝΑ ΧΑΛΚΟΣ ΗΧΩΝ Ή ΚΥΜΒΑΛΟΝ ΑΛΑΛΑΖΟΝ.

ΚΑΙ ΕΑΝ ΕΧΩ ΠΡΟΦΗΤΕΙΑΝ

ΚΑΙ ΕΙΔΩ ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΑΝΤΑ

ΚΑΙ ΠΑΣΑΝ ΤΗΝ ΓΝΩΣΙΝ,

ΚΑΙ ΕΑΝ ΕΧΩ ΠΙΣΤΙΝ, ΩΣΤΕ ΟΡΗ ΜΕΘΙΣΤΑΝΕΙΝ,

ΑΓΑΠΗΝ ΔΕ ΜΗ ΕΧΩ

ΟΥΔΕΝ ΕΙΜΙ.

ΚΑΙ ΕΑΝ ΨΩΜΙΣΩ ΠΑΝΤΑ ΤΑ ΥΠΑΡΧΟΝΤΑ ΜΟΥ

ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΩΣΩ ΤΟ ΣΩΜΑ ΜΟΥ ΙΝΑ ΚΑΥΘΗΣΟΜΑΙ

ΑΓΑΠΗΝ ΔΕ ΜΗ ΕΧΩ

ΟΥΔΕΝ ΩΦΕΛΟΥΜΑΙ.

 

Η ΑΓΑΠΗ ΜΑΚΡΟΘΥΜΕΙ, ΧΡΗΣΤΕΥΕΤΑΙ,

Η ΑΓΑΠΗ ΟΥ ΖΗΛΟΙ,

Η ΑΓΑΠΗ ΟΥ ΠΕΡΠΕΡΕΥΕΤΑΙ, ΟΥ ΦΥΣΙΟΥΤΑΙ,

ΟΥΚ ΑΣΧΗΜΟΝΕΙ, ΟΥ ΖΗΤΕΙ ΤΑ ΕΑΥΤΗΣ,

ΟΥ ΠΑΡΟΞΥΝΕΤΑΙ, ΟΥ ΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟΝ,

ΟΥ ΧΑΙΡΕΙ ΕΠΙ ΤΗι ΑΔΙΚΙΑι

ΣΥΓΧΑΙΡΕΙ ΔΕ ΤΗι ΑΛΗΘΕΙΑι

 

ΠΑΝΤΑ ΣΤΕΡΓΕΙ

ΠΑΝΤΑ ΠΙΣΤΕΥΕΙ

ΠΑΝΤΑ ΕΛΠΙΖΕΙ

ΠΑΝΤΑ ΥΠΟΜΕΝΕΙ

…………………….

ΝΥΝΙ ΔΕ ΜΕΝΕΙ: ΠΙΣΤΙΣ, ΕΛΠΙΣ, ΑΓΑΠΗ

ΤΑ ΤΡΙΑ ΤΑΥΤΑ

ΜΕΙΖΩΝ ΔΕ ΤΟΥΤΩΝ Η ΑΓΑΠΗ¹¹⁷.

Συμμεριζόταν την αγωνία των μορφωμένων ανθρώπων της εποχής του για την ανασφάλεια, την αβεβαιότητα και τους κινδύνους που αντιμετώπιζαν και ήθελε να τους παρηγορήσει¹¹⁸. Ζούσε έντονα τα προβλήματα της εποχής του¹¹⁹. Πολύ νωρίς όμως αντελήφθη ότι οι Ιουδαίοι, προσηλωμένοι ακόμα στο όραμα της ανάστασης του κράτους του Ισραήλ και στην προσδοκία της έλευσης του Χριστού, δεν αποτελούσαν το ιδανικό ακροατήριό του. Μολονότι εξακολουθούσε σε κάθε πόλη που επισκεπτόταν να ξεκινά το κήρυγμά του από την τοπική  Συναγωγή, η προτίμησή του ήταν οι σεβόμενοι, δηλαδή οι εξ Εθνικών προσήλυτοι στον ιουδαϊσμό¹²⁰ και βεβαίως οι Εθνικοί. Αυτοανακηρύχθηκε Απόστολος των Εθνών¹²¹ και στράφηκε ολοκληρωτικά προς τον μεγάλο κόσμο των Εθνικών. Εκείνοι δεν είχαν τις προκαταλήψεις των Ισραηλιτών, ούτε τις λαχτάρες και τους πόθους τους. Αντίθετα τούς ήταν οικεία η αντίληψη για τον πάσχοντα Σωτήρα Θεό, που θυσιάζεται για το καλό των ανθρώπων.

Την απολύτρωση όμως την έβλεπε σαν υπόθεση του μέλλοντος αιώνα, που θα ερχόταν με τη Δευτέρα Παρουσία του Ιησού και τη Συντέλεια του Κόσμου

— ΛΟΓΙΖΟΜΑΙ ΓΑΡ ΟΤΙ ΟΥΚ ΑΞΙΑ ΤΑ ΠΑΘΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΥΝ ΚΑΙΡΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΕΛΛΟΥΣΑΝ ΔΟΞΑΝ ΑΠΟΚΑΛΥΦΘΗΝΑΙ ΥΜΑΣ¹²².

Ποτέ του δεν αμφισβήτησε τη ρωμαϊκή εξουσία. Αντίθετα την έβλεπε σαν θεόσταλτη  πραγματικότητα¹²³. Περηφανευόταν για την ιδιότητά του ως Ρωμαίου πολίτη και είχε παντού και πάντα την εύνοια των ρωμαϊκών αρχών. Η εθνική αποκατάσταση των Ιουδαίων ποτέ δεν τον απασχόλησε. Στις συζητήσεις που είχε με τον Φήλικα, τον Φήστο και τον Ηρώδη Αγρίππα, έθιγε πάντοτε θέματα ηθικά και θρησκευτικά.  Δεν μπορεί λοιπόν να συγκριθεί με τον πρίγκηπα Ιησού, τον διεκδικητή της προγονικής κληρονομιάς¹²⁴.

Τα κοινωνικά προβλήματα ομοίως δεν τον απασχολούσαν. Αποδεχόταν τη δουλεία σαν φυσική κατάσταση. Οι δούλοι και οι κύριοι  τους ήταν ίσοι αλλά εν Χριστώ, δηλαδή στη μέλλουσα ζωή¹²⁵.

— ΔΟΥΛΟΣ ΕΚΛΗΘΗΣ; ΜΗ ΣΕ ΜΕΛΕΤΩ, ΑΛΛ’ ΕΙ ΚΑΙ ΔΥΝΑΣΟ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΓΕΝΕΣΘΑΙ ΜΑΛΛΟΝ ΧΡΗΣΑΙ¹²⁶

Οσοι δούλοι, δίδασκε, έχουν αφέντες εθνικούς, πρέπει να τους τιμούν και να τους υπακούουν, για να μη τους δίνουν αφορμή να βλασφημούν το όνομα του Κυρίου. Εκείνοι πάλι  που έχουν αφέντες χριστιανούς, να μη τους καταφρονούν, αλλά να δουλεύουν περισσότερο, με προθυμία και υπακοή, για να απολαμβάνουν την ευεργεσία και την αγάπη τους¹²⁷.

— ΟΙ ΔΟΥΛΟΙ ΥΠΑΚΟΥΕΤΕ ΤΟΙΣ ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΚΥΡΙΟΙΣ ΜΕΤΑ ΦΟΒΟΥ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΥ ΕΝ ΑΠΛΟΤΗΤΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΥΜΩΝ ΩΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩι ¹²⁸

Τα χρόνια που πέρασε στη Ρώμη (από τα κρίσιμα  της ρωμαϊκής ιστορίας), είναι τα σκοτεινότερα της ζωής του.  Οι επιστολές που έστειλε από εκεί, μολονότι πλούσιες σε πληροφορίες, διδαχές και συναισθήματα, δεν μας  διαφωτίζουν πολύ. Τελικά ο Παύλος τέλειωσε, όπως και ξεκίνησε, μέσα στο μυστήριο.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

74. Γαλ. γ’ 7-11
75. Μετά το έτος 53 δεν εμφανίστηκε ξανά στα Ιεροσόλυμα.
76. Πραξ. κα’ 20-26
77. Πραξ. κα’ 27-30
78. Πραξ. κα’ 32-51 και κβ’ 1-29
79. Πραξ. κβ’ 30
80. Πραξ. κγ’ 6-11
81. Πραξ. κγ’ 12-14. Κατά τον Ροπς [ σ. 92] επρόκειτο για σικάριους.
82. Πραξ. κγ’ 12-32. Η εν γένει συμπεριφορά των ρωμαϊκών αρχών απέναντι στον Παύλο, μας υποχρεώνει να σκεφτούμε πως δεν ήταν απλός σκηνοποιός, όπως τον εμφανίζουν οι Πράξεις αλλά πρόσωπο πολύ σημαντικό, το οποίο το φρουρεί ολόκληρο στρατιωτικό τμήμα, τον φιλοξενεί ο Επίτροπος στο σπίτι του, τον δεξιώνονται άλλος Επιτροπος και ένας Τετραρχης και σε κάθε περίπτωση που τον φυλακίζουν κατόπιν καταγγελιών των Ιουδαίων τον απελευθερώνουν οι αρχές των πόλεων.

Οσον αφορά τους Ιουδαίους που θέλουν να τον σκοτώσουν, αυτοί ήταν κατά τον Ροπς σικάριοι. Αν αυτό ευσταθεί, σημαίνει ότι η δυσπιστία και αντιπάθεια μεταξύ Ζηλωτών-Γαλιλαίων αφ’ ενός και Ναζωραίων αφ’ ετέρου, που εκδηλώνεται όταν ακόμα ζούσαν ο Ιησούς ο Ναζωραίος και ο Γαλιλαίος Χριστός, έχει μετατραπεί σε έχθρα μεταξύ των επιγόνων τους.

Αλλά και το περιβάλλον μέσα στο οποίο εκινείτο ο Παύλος ήταν των εύπορων και πλούσιων ανθρώπων. Με εξαίρεση το πρώτο του αποστολικό ταξίδι, σε όλα τα άλλα επισκέφθηκε κατά κανόνα μεγάλες πόλεις, όπου ανθούσε το εμπόριο και υπήρχε πλούτος. Σ’ αυτές επικοινωνούσε πάντα με ανθρώπους εύπορους, πολλούς από τους οποίους προσηλύτησε.

83. Πραξ. κδ’24-27
84. Πραξ. κδ’26
85. Πραξ. κδ’ 27
86. Πραξ. κε’ 6-12
87. Πραξ. κε’13. Η ομορφιά της Βερενίκης κατέκτησε τον πορθητή των Ιεροσολύμων Τίτο, που παρά λίγο να την παντρευόταν.
88. Πραξ. κε’23
89. Πραξ. κε’ 23–32
90. Πραξ. κζ’ 1-2
91. Πραξ. κζ’ 4-44
92. Πραξ. κη’ 16 και κη’ 30-31
93. Πραξ. κη’ 17-29
94. Προς Ρωμαίους, την οποία φαίνεται ότι την έγραψε όταν ήταν για τελευταία φορά στην Κόρινθο
95. Πραξ. κη’30-31. Από το 61 ως το 63
96. Β’ Θεσ. β’2. Από τις επιστολές που αποδίδονται στον Παύλο και πιστεύεται ότι τις έγραψε από τη Ρώμη, διαφαίνεται η πικρία του για την εγκατάλειψή του και για τη μικρή απήχηση των απόψεών του. Η Αποκάλυψη όχι μόνο τον αγνοεί αλλά είναι σαφώς εχθρική προς τις ιδέες του.
97. το έτος 62
98. Β’ Τιμοθ. δ’16-17
99. Αξίζει να επισημανθεί ο χαρακτηρισμός του Καίσαρα ως λέοντος, που θυμίζει το Θηρίον της Αποκάλυψης. Τον μεταχειρίζεται σε ανάλογη περίπτωση και ο Απολλώνιος, μόνο που εκείνος αναφέρεται στο Δομιτιανό, ενώ ο Παύλος στον Νέρωνα.
100. Ρωμ. ιε’24,25. Κατά τον Κλήμη της Ρώμης [Κορ. ε’7] πήγε πράγματι ΜΕΧΡΙΣ ΕΣΧΑΤΩΝ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ...
101. Β’ Τιμοθ. δ’ 13
102. στο ίδιο
103. τα έτη 64-67. Ο Παύλος έζησε στη Ρώμη, αρχικά επί δύο χρόνια υπό περιορισμό και κατόπιν τρία χρόνια φυλακισμένος(Από το 64 έως το 67) από τον έβδομο ως το δέκατο τρίτο (και τελευταίο) χρόνο της ηγεμονίας του Καίσαρα Νέρωνα. Συνολικά δηλαδή στη Ρώμη έμεινε πέντε κρίσιμα χρόνια, μεστά σοβαρών γεγονότων (συνομωσίες κατά του Νέρωνα, πυρπόληση της Ρώμης, διωγμοί). Εύλογα λοιπόν μπαίνει το ερώτημα: Υπήρχε κάποια σχέση μεταξύ των γεγονότων αυτών και του Παύλου; Μερικοί επίσης ερευνητές ισχυρίζονται ότι ο Παύλος ήταν μέσα στη συνομωσία κατά του   Νέρωνα   και ευθύνεται για την πυρπόληση της Ρώμης και ακόμα ότι το τελευταίο ταξίδι  του έγινε πραγματικά στην  Ισπανία, όπου ήρθε σε επαφή με τον Γάλβα, τον  συγκλητικό που διαδέχτηκε τον δολοφονημένο Νέρωνα. Ολα όμως αυτά, εκτός από το ότι δεν τεκμηριώνονται  από τις πηγές, δε συμφωνούν  με  την όλη συμπεριφορά και το περιεχόμενο της διδασκαλίας του Παύλου .

Ενα άλλο ερώτημα που μπαίνει είναι: Είχε επαφές ο Παύλος με τον Σενέκα; Οι θέσεις του Σενέκα είναι τόσο χριστιανικές, ώστε ο Τερτυλιανός τον θεωρούσε «δικό μας» (Seneca noster) και  ένα απόκρυφο κείμενο περιέχει την υποτιθέμενη αλληλογραφία του με τον Παύλο, ο οποίος βρισκόταν στη Ρώμη την ίδιαν εποχή. Μολονότι σε πολλά αρχαία βιβλία αναφέρεται ότι οι δύο άνδρες είχαν στενή επαφή η μεταξύ τους αλληλογραφία είναι πλαστή και χωρίς ουσιαστική αξία.

104. Στις εκκλησίες της Παλαιστίνης αλλά και σε άλλες όπου πλειοψηφούσαν οι εξ Ιουδαίων προσήλυτοι, ο Παύλος για πολλά χρόνια εθεωρείτο αιρετικός, ψευδαπόστολος και αποστάτης του ιουδαϊσμού. Η περικοπή της Αποκάλυψης [β’2]: τους λέγοντας εαυτούς αποστόλους και ουκ εισί, αυτόν αφορά. Τη διδασκαλία του την απέρριπταν επί πολλά χρόνια πολλές εκκλησίες, γιατί διέγνωσαν την πρόθεσή του να εισαγάγει στη νέα πίστη στοιχεία από μυστηριακές ελληνιστικές λατρείες, δίνοντας π.χ. άλλην ερμηνεία στο βάπτισμα, που θεωρούσε ότι συμβόλιζε το θάνατο και την ανάσταση του Ιησού [Ρωμ.ς’ 1-11]. Τέτοια στοιχεία βρίσκουμε και στα Ευαγγέλια. Ο Μυστικός Δείπνος αντιστοιχεί σε ανάλογες τελετές των Μιθραϊστών, όπως και η βρώση του σώματος και η πόση του αίματος του Χριστού [Ιωαν.ς’ 26-53].
105. Αγουρ.Ιστ. σ. 148
106. Ρωμ. ς’ 1-11
107. Γαλ. γ’28, Α’ Κορ. ιβ’13
108. Α’ Κορ. ζ’21
109. Α’ Κορ. ι’ 20 .. ΑΛΛ’ Ο,ΤΙ ΘΥΕΙ ΤΑ ΕΘΝΗ, ΔΑΙΜΟΝΙΟΙΣ ΘΥΕΙ.
110. Β’ Κορ. δ’4.. ΕΝ ΟΙΣ Ο ΘΕΟΣ ΤΟΥ ΑΙΩΝΟΣ ΤΟΥΤΟΥ και ια’ 14.. ΑΥΤΟΣ ΓΑΡ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΝ ΦΩΤΟΣ.
111. Γαλ.β’2, ..ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ Ο ΚΗΡΥΣΣΩ ΕΝ ΤΟΙΣ ΕΘΝΕΣΙ… Β’Τιμοθ.β’8 …ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ ΜΟΥ..
112. Α’ Τιμοθ. ς’ 1-2
113. Εφεσ. ς’5, Β’ Τιμοθ. β’8
114. Αγουρ.Ιστ. σ. 148
115. Ρωμ. ς’ 1-11
116. Η σημασία της αγάπης τονίστηκε από τον Ιησού το Ναζωραίο και αναπτύχθηκε περισσότερο από τον Παύλο. Μολονότι αποτελεί το θελκτικότερο και σημαντικότερο γνώρισμα του χριστιανισμού, οι επίσημες Εκκλησίες ουσιαστικά το έχουν υποβαθμίσει. Κάποιοι μάλιστα θεολόγοι [Μ.Μελινός Πίστη και Λογική σ.51], ειρωνεύονται όσους πάσχουν από «αγαπήτιδα».
117. Α’ Κορ. ιγ’ 1-13
118. Εφεσ. ς’12
119. Α’ Κορ. ιδ’ 3 και Αγουρ.Ιστ. σ.136. Οι φιλοδοξίες του σκόπευαν πολύ ψηλά. Εκτος από τους Ιουδαίους, που ήταν ο εκλεκτός λαός του Θεού, στην εποχή του υπήρχαν δύο «έθνη»: οι Ρωμαίοι, που τους ένωνε η κοινή αντίληψη για το κράτος και την κοινωνία και οι Ελληνες, που τους ένωνε η κοινή γλώσσα και παιδεία. Ο Παύλος ήθελε να δημιουργήσει ένα τρίτο «έθνος», που θα το αποτελούσαν Ιουδαίοι, Ελληνες, Ρωμαίοι και λοιποί εθνικοί, που θα τους ένωνε η κοινή πίστη στον Ιησού Χριστό [Δημ. Κυρτάτας Το τρίτο έθνος Αυγή/Ενθέματα…]
120. Εφεσ. ς’12
121. Β’ Τιμοθ.α’11 ..ΕΙΣ Ο ΕΤΕΘΗΝ ΕΓΩ, ΚΗΡΥΞ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΕΘΝΩΝ
122. Ρωμ. η’18 .. Σκέφτομαι πως τα σημερινά παθήματά μας δεν είναι τίποτα μπροστά στη μέλουσα δόξα που θα μας αποκαλυφθεί.
123. Ρωμ. ιγ’ 1-7..ΑΙ ΔΕ ΟΥΣΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑΙ ΥΠΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΤΕΤΑΓΜΕΝΑΙ ΕΙΣΙΝ, επίσης Κολοσ. Α’16

Δεν ήταν μονο Φαρισαίος, ήταν και Ρωμαίος πολίτης, γεννημένος μεν έξω από την Παλαιστίνη, αλλά σπουδασμένος στα Ιεροσόλυμα κοντά στον Γαμαλιήλ, του οποίου είναι γνωστές οι απόψεις για τους Γαλιλαίους [Αγουρ. 136] Η εχθρότητα του Παύλου προς τους Γαλιλαίους και τους Ζηλωτές είναι ευδιάκριτη στο κήρυγμά του και υπήρξε αμοιβαία.  Οι επαναστάτες και πατριώτες τον εχθρεύονταν  και τουλάχιστον σε μία περίπτωση θέλησαν να τον σκοτώσουν.

Από το περιεχόμενο των επιστολών που του αποδίδονται φαίνεται ότι ήταν ενήμερος του περεχομένου της στωικής και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας αλλά και γνώστης των εσσαϊκών αντιλήψεων και φυσικά των κηρυγμάτων των διαφόρων προφητών και διδασκάλων που κυκλοφορούσαν στην Παλαιστίνη [Αγουρ.Εισ. σ.203]. Ούτε του Ιωάννη του Βαπτιστή, ούτε του Γαλιλαίου Χριστού, ούτε του πρίγκηπα Ιησού οι ιδέες και οι επιδιώξεις τον έθελγαν. Αντίθετα τις αποστρεφόταν και τις αντέκρουε. Στην  Έφεσο καταπολέμησε τις ιδέες του Βαπτιστή και έπεισε ορισμένους μαθητές του να δεχτούν το κήρυγμα του Ιησού του Ναζωραίου [Πραξ. ιθ’ 3-4].

124. Εφεσ. β’2
125. Γαλ.γ’ 28 .. ΠΑΝΤΕΣ ΓΑΡ ΥΜΕΙΣ ΕΙΣ ΕΣΤΕ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩι ΙΗΣΟΥ
126. Α’ Κορ. ζ’21 Είσαι δούλος; Μη σε μέλλει γι’ αυτό. Καλύτερα μάλιστα να μη ζητήσεις να γίνεις ελεύθερος.. δούλος εκλήθης; μη σε μελέτω, αλλ’ ει και δύνασο ελεύθερος γενέσθαι μάσλλον χρήσαι
127. Α’ Τιμ. ς’1-2 ..ΕΥΑΡΕΣΤΕΙΝ ΤΩι ΔΕΣΠΟΤΗι ΙΝΑ ΜΗ ΒΛΑΣΦΗΜΕΙΤΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ.
128. Εφεσ. ς’ 5 ..Οι δούλοι να υπακούετε στους κυρίους σας , με φόβο και τρόμο και με την απλότητα της καρδιάς σας, όπως υπακούετε στον Χριστό.. επίσης Κολ. γ’22
129. Η ακριβής χρονολόγηση των κυριότερων σταθμών στη ζωή και τη δράση του Παύλου παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες [Αγουρ.Εισ. σ. 202, 204, 207, 219, 224]. Η μεταστροφή του π.χ. τοποθετείται συνήθως το έτος 37, εφ’ όσον έγινε μετά το λιθοβολισμό του Στεφάνου, ο οποίος με τη σειρά του πρέπει να έγινε το 46 και όχι το 34 ή 37 όπως συνήθως αναφέρεται, αφού ήταν μεταγενέστερος της εξέγερσης του Θευδά (βλ. σχόλια [6] και [7] στο κεφ. 12). Ομοίως το πρώτο ταξίδι του δε μπορεί να έγινε το 46-48 όπως συνήθως αναφέρεται, αλλά μετά το 48, εφ’ όσον πραγματοποιήθηκε  μετά τη συγκέντρωση χρημάτων για την ανακούφιση των πιστών στα Ιεροσόλυμα, που υπέφεραν από τον λιμό των ετών 47-48.

 

Ο Μποστ στην Ολυμπιάδα (της Ρώμης)

Από σήμερα μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου σκέφτομαι να επαναλάβω μια συνήθεια που είχα καθιερώσει ένα προηγούμενο καλοκαίρι, δηλαδή τις Παρασκευές να βάζω σκίτσα του Μποστ. Και αφού την Κυριακή τελειώνουν οι Ολυμπιακοί αγώνες του Ρίο, είναι θαρρώ ευκαιρία να ξεκινήσουμε αυτή τη μίνι σειρά με δυο ολυμπιακά σκίτσα του Μποστ, από τους Ολυμπιακούς αγώνες (ή την Ολυμπιάδα, το ίδιο είναι) της Ρώμης, το 1960.

Ο Μποστ, παρά το γεγονός ότι είχε πολύχρονη καριέρα ως γελοιογράφος σε εφημερίδες, μόνο για δύο Ολυμπιάδες έκανε σκίτσα: για την Ολυμπιάδα της Μόσχας το 1980 (και μάλιστα όχι για τους αγώνες καθαυτούς αλλά για τα πολιτικοδιπλωματικά τους προλεγόμενα με το αμερικανικό μποϊκοτάζ), από τα οποία έχουμε παρουσιάσει ένα σκίτσο πριν από τέσσερα χρόνια, και για την Ολυμπιάδα της Ρώμης το 1960.

Στην Ολυμπιάδα της Ρώμης, οι Έλληνες αθλητές, ιδίως στον στίβο, είχαν απογοητεύσει τους φιλάθλους -όχι επειδή δεν κέρδισαν, ή μάλλον ούτε καν διεκδίκησαν, μετάλλιο, αλλά κυρίως επειδή έμειναν πολύ πίσω από τις επιδόσεις τους. Ωστόσο, προς το τέλος των αγώνων ήρθε η μεγάλη διάκριση, το πρώτο ελληνικό χρυσό μετάλλιο από το 1912, στην ιστιοπλοΐα -και αυτό έκανε να ξεχαστούν οι προηγούμενες αποτυχίες, πολύ περισσότερο αφού ένας από τους ολυμπιονίκες ήταν ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος, ο μετέπειτα τελευταίος βασιλιάς της Ελλάδας.

Θα δούμε δύο σκίτσα του Μποστ, ένα από την αρχή των αγώνων και ένα μετά τον ιστιοπλοϊκό θρίαμβο.