Δύο κείμενα και μερικά περίεργα για προχτές

Θα συνεχίσω με κάτι για τις εκλογές της Κυριακής. Όσα είχα να πω εγώ, τα είπα στο χτεσινό άρθρο, κι είπατε κι εσείς στα σχόλιά σας τη γνώμη σας. Σήμερα θα παραθέσω δύο κείμενα φίλων, του Στρατή Μπουρνάζου και του Παντελή Μπουκάλα, για το αποτέλεσμα των εκλογών.  Και τα δύο δημοσιεύτηκαν στη Lifo από τον Θοδωρή Αντωνόπουλο.

Στο διάλειμμα ανάμεσα στις δύο πράξεις, θα σχολιάσω μερικά στατιστικά αξιοπερίεργα των προχτεσινών εκλογών.

Και πρώτα, το κείμενο του Στρατή Μπουρνάζου:

Ο χάρτης βάφτηκε γαλάζιος ή τίποτα δεν έχουμε καταλάβει

«Να λοιπόν που οι δημοσκοπήσεις διαψεύστηκαν. Που για άλλη μια φορά δεν έπιασαν τα υπόγεια ρεύματα. Όχι όμως επειδή, χειραγωγούμενες –όπως πολλοί υποψιάζονταν ή έλεγαν ανοιχτά–, φούσκωναν τη ΝΔ, αλλά επειδή δεν κατάφεραν να συλλάβουν το εύρος της σαρωτικής της νίκης.

Και αν αυτό ισχύει μία φορά για τους δημοσκόπους, ισχύει δύο και τρεις και δεκατρείς για όλους και όλες εμάς, που στεκόμαστε απέναντι στην κυβέρνηση. Αλήθεια υπήρχε κανένας μας που την είχε έστω και υποψιαστεί;

Η νίκη της ΝΔ και του Κυριάκου Μητσοτάκη (του προσώπου και του συστήματος Μητσοτάκη) είναι σαρωτική. To λένε οι αριθμοί. Τελεία. Νίκη πρωτοφανής ποσοτικά αλλά και ποιοτικά, αν σκεφτούμε ότι έρχεται έπειτα από μια τετραετία διακυβέρνησης με τόσο πολλά να βαραίνουν τη ΝΔ.

Υπάρχουν πολλά επιμέρους στοιχεία στο αποτέλεσμα (η σημαντική άνοδος κυρίως του ΠΑΣΟΚ αλλά και του ΚΚΕ, η αποτυχία του ΜέΡΑ, η όχι ευκαταφρόνητη παρουσία μιας πανσπερμίας ακροδεξιών μορφωμάτων), αλλά όλα αυτά ωχριούν μπροστά στον θρίαμβο της ΝΔ και την κατακρήμνιση του ΣΥΡΙΖΑ: αυτό είναι  το κρίσιμο γεγονός, που αναδιατάσσει εκ βάθρων το τοπίο και δημιουργεί συνθήκες δεξιάς ηγεμονίας. Γι’ αυτό πιστεύω ότι ευλόγως βέβαια ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ χαίρονται, αλλά η υπερβολική χαρά, που εξατμίζει το καταλυτικό γεγονός της γαλάζιας επέλασης, αλλοιώνει τη συνολική εικόνα και καταντάει κοντόθωρη.

Δεν έχω, αυτή τη στιγμή, καμιά συνεκτική ερμηνεία. Πρέπει όμως επειγόντως, επί ποινή πολιτικής παραλυσίας, να καταλάβουμε. Και, αν θέλουμε να καταλάβουμε πραγματικά, πρέπει να αναζητήσουμε τα δομικά χαρακτηριστικά, τα πολιτικά και κοινωνικά θεμέλια όπου βασίστηκε η νίκη της ΝΔ.

Η νίκη είναι τέτοια που καθιστά σχεδόν γελοίο να αναζητάμε τους λόγους πρωτίστως στη «λίστα Πέτσα» ή στον αποδιοπομπαίο Κατρούγκαλο είτε να αναλωνόμαστε σε άγονες καταγγελίες εναντίον όσων απείχαν, όσων δεν ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ, εναντίον του ΚΚΕ για τον σεχταρισμό του κ.ο.κ. Και πρέπει να ερμηνεύσουμε την κατάσταση, επειδή θέλουμε να την αλλάξουμε – όπως και τον κόσμο.

Οι εκλογές είναι η γιορτή της δημοκρατίας. Ο ελληνικός λαός μίλησε χθες, και μίλησε δυνατά. Και όμως, σήμερα ξημερώνει μια μαύρη μέρα για τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Η ξεκάθαρη χθεσινή ψήφος είναι ψήφος εμπιστοσύνης και στις υποκλοπές, στη συγκάλυψή τους, στα pushbacks, στη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος, στο κράτος των ημετέρων, στην απαξίωση των δημόσιων υποδομών, τη χειραγώγηση της ενημέρωσης.

Προσοχή, δεν εννοώ ότι ο Μητσοτάκης ψηφίστηκε γι’ αυτά. Οι λόγοι είναι πολύ διαφορετικοί – ως εντελώς πρώτη προσέγγιση, νομίζω ότι θα έπρεπε να αναζητηθούν κάπου μεταξύ κανονικότητας, εκσυγχρονισμού, συντηρητισμού, ασφάλειας και ανασφάλειας, προσδοκιών οικονομικής και πολιτικής σταθερότητας, πελατειακών σχέσεων, πανευρωπαϊκής κάμψης της Αριστεράς.

Για να είμαι σαφής, η ΝΔ δεν νίκησε εξαιτίας των υποκλοπών, αλλά παρά τις υποκλοπές· και η υπερψήφισή της, παρά τις υποκλοπές και όλα όσα ανέφερα παραπάνω, αποτελεί επιβράβευση και εγγύηση για τη συνέχισή τους.

Το σοκ, για τον αριστερό κόσμο, είναι μεγάλο και μπορεί να τροφοδοτήσει πολλές στάσεις. Από τη ματαίωση, την εξουθένωση και την οργή μέχρι τις ελεεινολογίες για τον λαό και τη μοίρα μας, τις κατάρες για το «στραβό το ριζικό μας». Όπως όμως έλεγε χθες ένας καλός φίλος, ο Δημήτρης Χριστόπουλος, η Αριστερά είναι μαθημένη από ήττες. Και όπως έγραψε μια άλλη φίλη, η Ζωή Κασάπη, «ούτε μετανάστευση ούτε μετεωρίτες ούτε τίποτα. Σοβαρή αυτοκριτική, ανανέωση, αυτοοργάνωση και δουλειά, δουλειά, δουλειά καθημερινή, σε όλα τα πεδία».

Θα κλείσω με έναν τρίτο φίλο – γιατί αυτή τη στιγμή αποζητώ τους φίλους. To τέλος της ελληνικής μεταπολίτευσης έχει εξαγγελθεί πολλές φορές μέχρι σήμερα. Ωστόσο, ο «ιστορικός του μέλλοντος» (αυτό το ιδεατό πλάσμα που μας χρησιμεύει για να πούμε διάφορα που θέλουμε) θα μπορούσε να αποφανθεί ότι η αυλαία έπεσε εντυπωσιακά το βράδυ της 21ης Μαΐου, όπως έγραφε χθες ο Νίκος Κατσιαούνης. Χθες, Κωνσταντίνου και Ελένης, όταν, παρά την απλή αναλογική, η ΝΔ άγγιξε την αυτοδυναμία και ο χάρτης, όλος, βάφτηκε γαλάζιος.

Advertisement

Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα – μόλις κυκλοφόρησε!

Μόλις κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστημίου, το βιβλίο μου «Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα».

Το βιβλίο είναι το πρώτο μιας νέας σειράς που εγκαινίασε το ΕΑΠ, με τον γενικό τίτλο 96plus. Ο τίτλος εξηγείται από τον αριθμό των σελίδων των βιβλίων αυτών, που θα είναι, το καταλάβατε, περίπου 96.

Το ομοιόμορφο σχήμα και ο μικρός αριθμός σελίδων ίσως σάς θυμίσουν τη γνωστή (παλιά) γαλλική σειρά Que sais-je.

Ο εκδοτικός οίκος γράφει για τη σειρά αυτή:

H σειρά 96 PLUS των εκδόσεων ΕΑΠ απαρτίζεται από ευσύνοπτα, χρηστικά, έγκυρα αλλά και ζωντανά βιβλία 96 περίπου σελίδων, για θέματα και προβλήματα της εποχής μας. Φιλοδοξεί να αποτελέσει μια έγκυρη και τεκμηριωμένη παρέμβαση σε ζητήματα αιχμής (χωρίς να εξαντλείται σε αυτά), απευθυνόμενη σε κάθε ανήσυχο και σκεπτόμενο αναγνώστη και αναγνώστρια. Με λίγα λόγια, απευθύνεται σε κάθε άνθρωπο που έχει όρεξη να διαβάσει, κι έχει αγωνίες και ερωτήματα. Έτσι, επιθυμεί να καλύψει μια ευρεία γκάμα θεμάτων, από την τρέχουσα οικονομική κρίση, τη μετανάστευση και το προσφυγικό, το διαδίκτυο και τις δυνατότητές του, μέχρι τη σύγχρονη ευρωπαϊκή και ελληνική ιστορία, την εφαρμοσμένη ψυχολογία, την πολιτισμική κληρονομιά, τη λογοτεχνία και την τέχνη.

Το βιβλίο που έγραψα έχει την τιμή να είναι το πρώτο της σειράς, αλλά τις αμέσως επόμενες μέρες θα ακολουθήσουν και άλλα, που θα παρουσιαστούν όλα μαζί στις αρχές Ιουνίου -και, κακούργα ξενιτειά, δεν θα μπορέσω να παρευρεθώ στην παρουσίαση. Ταυτόχρονα, θα παρουσιαστούν και άλλες νέες εκδόσεις του ΕΑΠ, που δεν ανήκουν στη σειρά 96, αλλά που είναι πολύ ενδιαφέρουσες, ανάμεσά τους κι ένα βιβλίο του αείμνηστου Σπύρου Ασδραχά. Πρόκειται, αν έχω καταλάβει καλά, για τις πρώτες εκδόσεις του ΕΑΠ.

Η παρουσίαση στο Πόλις Αρτ Καφέ

Στις 20 Απριλίου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου μου «Η γλώσσα έχει κέφια» στο Πόλις Αρτ Καφέ, στην οδό Πεσμαζόγλου, στο αίθριο του Αρσακείου. Έχω παρακολουθήσει πολλές παρουσιάσεις σε αυτόν τον ωραίο χώρο, μία φορά τουλάχιστον έχω πάρει μέρος και στο πάνελ, αλλά παρουσίαση δική μου δεν είχα κάνει ως τώρα. Το είχαμε συζητήσει σε ανύποπτο χρόνο με τον Βασίλη Χατζηιακώβου, που είναι ο ιθύνων νους του χώρου, και πολύ χάρηκα που τελικά βρέθηκε ημερομηνία για να γίνει η παρουσίαση (δεν ήταν τόσο απλό: τελευταία έχει αυξηθεί πολύ ο αριθμός των παρουσιάσεων στην Αθήνα και οι καλοί χώροι δεν είναι πολλοί).

Ακόμα περισσότερο χάρηκα την εκδήλωση -ήρθε πολύς κόσμος, παλιοί αγαπημένοι φίλοι και συνάδελφοι, ομότεχνοι σαν τον συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη, πανεπιστημιακοί όπως ο Ασημάκης Φλιάτουρας, και βέβαια φίλοι του ιστολογίου, που είχαν δική τους κερκίδα. Είχα επίσης την τύχη να έχω δυο καλούς φίλους στο πάνελ, τον Παντελή Μπουκάλα και τον Στρατή Μπουρνάζο, που ήταν και οι δυο σε μεγάλα κέφια, πνευματώδεις και απολαυστικοί.

Το κακό είναι ότι ούτε ο Παντελής ούτε ο Στρατής είχαν γραμμένη ομιλία: μόνο σημειώσεις, εντελώς σκελετώδεις ο Μπουκάλας, κάπως πιο εκτενείς ο Μπουρνάζος -αλλά ούτε οι δικές του, που του τις ζήτησα και μου τις έδωσε, δεν προσφέρονται να παρουσιαστούν εδώ, παραείναι ελλιπείς και στενογραφικές.

Ευτυχώς, η τεχνολογία έρχεται αρωγός. Ο πολύ καλός ιστότοπος ibdb.gr, που ειδικεύεται στη βιντεοσκόπηση πολιτιστικών εκδηλώσεων, μαγνητοσκόπησε την παρουσίαση και ανέβασε το βίντεο στον ιστότοπό του, οπότε μπορείτε να το δείτε αν πάτε σε αυτή τη σελίδα και κλικάρετε στο βίντεο.

Δεν ξέρω αν ισχύει ότι μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις, αλλά το βέβαιο είναι πως ένα βίντεο που διαρκεί μιάμιση ώρα, όπως αυτό της εκδήλωσης, αντιστοιχεί σε κείμενο πολλών χιλιάδων λέξεων.

Κι έτσι, ενώ στην αρχή είχα την ευγενή φιλοδοξία να απομαγνητοφωνησω τις ομιλίες του Παντελή και του Στρατή και να παρουσιάσω εδώ το κείμενο, όταν ξεκίνησα την καταγραφή διαπίστωσα με τρόμο ότι θα χρειάζονταν πολλές ώρες επίπονης δακτυλογράφησης για να τελειώσω -οπότε δείλιασα και παράτησα νωρίς την απόπειρα.

Η κλήρωση και η δημοκρατία

Tο άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε χτες, πρώτη Κυριακή του μήνα, στα Ενθέματα, το ένθετο της κυριακάτικης Αυγής, που ξανάρχισε να δημοσιεύεται και στο οποίο δέχτηκα με χαρά την πρόσκληση να συνεργάζομαι με την ίδια μηνιαία στήλη που είχα από τον Σεπτέμβριο του 2008. (Για την ιστορία, τα Ενθέματα είχαν σταματήσει τον Μάιο του 2016 και αντικαταστάθηκαν από το ένθετο Υποτυπώσεις, το οποίο σταμάτησε να δημοσιεύεται φέτος το καλοκαίρι).

Το θέμα το σκεφτόμουν καιρό, αλλά όταν έγραψα το άρθρο δεν είχε συμβεί η ρατσιστική επίθεση στο σπίτι του μικρού Αμίρ. Η φωτογραφία που συνόδευε το άρθρο διαλέχτηκε από τη συντακτική ομάδα.

Στην εδώ αναδημοσίευση έχω προσθέσει μερικά πράγματα, διότι, ως γνωστόν, η εφημερίδα έχει πεπερασμένο χώρο ενώ τα ηλεδάση του Καναδά είναι (σχεδόν) ανεξάντλητα.

Μια από τις πιο ευχάριστες ειδήσεις των τελευταίων εβδομάδων ήταν και η αναγγελία της επανακυκλοφορίας του ένθετου «Ενθέματα» της κυριακάτικης Αυγής. Η στήλη, που ξεκίνησε το ταξίδι της στα «Ενθέματα» τον Σεπτέμβριο του μακρινού 2008, τότε με προτροπή του Στρατή Μπουρνάζου, με χαρά αποδέχεται την πρόσκληση να πάρει μέρος και στη νέα περίοδο του εγχειρήματος. Όπως και πριν, θα έχουμε το ραντεβού μας την πρώτη Κυριακή του μήνα και θα σχολιάζουμε μία ή περισσότερες λέξεις που ακούστηκαν και απασχόλησαν την επικαιρότητα τον μήνα που πέρασε.

Για τούτο το πρώτο άρθρο της νέας περιόδου διάλεξα μια λέξη που είχε ακουστεί πολύ πριν από μερικούς μήνες, τον καιρό που η στήλη δεν δημοσιευόταν, και που ακούστηκε και πάλι πριν από μερικές μέρες: τη λέξη «κλήρωση», αφού με απόφαση του Υπουργείου Παιδείας η επιλογή των σημαιοφόρων στις μαθητικές παρελάσεις κατά τις εθνικές εορτές θα γίνεται πλέον με κλήρωση ανάμεσα στους μαθητές της 5ης και της 6ης Δημοτικού, μια απόφαση που προκάλεσε συντεταγμένες και ενορχηστρωμένες αντιδράσεις από τους λαθρέμπορους της αριστείας. Και τώρα, στην παρέλαση της 28ης Οκτωβρίου τις προάλλες, υλοποιήθηκε (ή δεν υλοποιήθηκε) για πρώτη φορά η απόφαση αυτή.

Θα μιλήσουμε λοιπόν για την κλήρωση, που είναι λέξη αρχαία (κλήρωσις), της κλασικής αρχαιότητας και βέβαια ανάγεται στο ρήμα κληρώ (σήμερα κληρώνω) κι αυτό στο ουσιαστικό κλήρος. Ο κλήρος είναι λέξη ομηρική και αρχικά πρέπει να σήμαινε το αντικείμενο (κομμάτι ξύλο, πετραδάκι) που χρησιμοποιούσαν στην κλήρωση -στο Η της Ιλιάδας, όπου γίνεται κλήρωση για να επιλεγεί εκείνος που θα πολεμήσει με τον Έκτορα, βάζουν λαχνούς μέσα στο κράνος του Αγαμέμνονα και τελικά έθορε κλήρος κυνέης … Αίαντος, από το κράνος ξεπήδησε ο λαχνός του Αίαντα. Ο κλήρος ανήκει στην οικογένεια του ρήματος κλάω-κλω, απ’ όπου και το κλάσμα ή ο κλάδος.

Τσικνοσαββατιάτικα μεζεδάκια

Προχτές ήταν η Τσικνοπέμπτη, χτες η Τσικνοπαρασκευή (και το ρίξαμε έξω στο ιστολόγιο μελετώντας την επιρροή του Κωστή Παλαμά στην ελληνική ποίηση), σήμερα Τσικνοσάββατο -και βρήκαμε τίτλο για τα μεζεδάκια μας πλάθοντας ταυτόχρονα μια λέξη, μήπως και φτάσουμε τα 5 εκατομμύρια και μας σβήσει το χρέος ο Σόιμπλε.

* Και ξεκινάμε. Είναι γνωστό πως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος κάνει λάθη στα ελληνικά, αλλά τούτο εδώ, από ρεπορτάζ του Χάφιποστ για συνέντευξή του μάλλον στον δημοσιογράφο θα το χρεώσω, αφού δεν παρατίθενται λόγια του υπουργού εντός εισαγωγικών:

Ειδικότερα, ο κ. Τσακαλώτος εξήγησε ότι η Αθήνα επιδιώκει να επιτυγχανθεί πολιτική λύση σε όλο το πακέτο στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 20 Φεβρουαρίου υπογραμμίζοντας ότι τόσο ο κ. Μοσκοβισί όσο και ο κ. Ντάισελμπλουμ, έντιμα προσπαθούν να συμβάλλουν ώστε αυτή να βρεθεί.

Επιτυγχάνω βέβαια, όχι όμως «να επιτυγχανθεί», αλλά να επιτευχθεί. Κερασάκι το διπλό λ στο «να συμβάλουν» που εγώ θα το έβαζα με ένα, παρόλο που στέκει και ως διαρκές. Προσπαθούν να βοηθήσουν, πιο στρωτό είναι από το «προσπαθούν να βοηθούν.

* Τυποποιημένο καρτελάκι του σωματείου ταξί που είδε και φωτογράφισε (όχι πολύ καλά) φίλος σε ταξί της Θεσσαλονίκης.

Το ταξί δεν διαθέτει μηχανισμό πληρωμής καρτών (POS), ήγουν στα αγγλικά does not have a carol payment mechanism (POS).

Το μπέρδεμα του ol με το d είναι κλασικό -τον παλιό καιρό που υπήρχαν διευθύνσεις ηλεταχυδρομείου της hol.gr ήταν συνηθισμένο λάθος να γράφονται hd.gr. Εδώ έχουμε το αντίστροφο.

Σε κανένα δεκαήμερο που θα είμαι Θεσσαλονίκη για τρεις μέρες, θα αποφύγω να πληρώσω το ταξί με κάλαντα.

Άδεια κατσαρόλα

Το άρθρο που διαβάζετε σήμερα δημοσιεύτηκε χτες στην κυριακάτικη Αυγή, στο νέο ένθετο Υποτυπώσεις, με υπεύθυνο τον ποιητή Γιώργο Κοροπούλη, ένθετο που διαδέχτηκε τα Ενθέματα όπου υπεύθυνος ήταν ο φίλος Στρατής Μπουρνάζος. Μια και είναι η πρώτη εμφάνιση της στήλης στο νέο ένθετο, χρειάστηκε μια εισαγωγική παράγραφος. Και επειδή η εφημερίδα εξακολουθεί να βάζει αδήριτα όρια στην έκταση των κειμένων της, αναγκαστικά οι ευχαριστίες προς τον Στρατή Μπουρνάζο ήταν λακωνικές.

Το ένθετο είναι καινούργιο, αλλά η στήλη είναι παλιά. Πράγματι, η μηνιαία στήλη «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» άρχισε να δημοσιεύεται τον Σεπτέμβριο του 2008 στα Ενθέματα της Αυγής. Από τότε, την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα εξετάζουμε μία ή περισσότερες λέξεις που ακούστηκαν αρκετά στον μήνα που πέρασε. Τώρα που οι Υποτυπώσεις διαδέχτηκαν τα Ενθέματα είμαι βέβαιος ότι η συνεργασία θα είναι εξίσου γόνιμη και ανέφελη όπως ήταν με τον Στρατή Μπουρνάζο –που με αυτή την ευκαιρία θέλω να τον ευχαριστήσω για μια ακόμη φορά.

Ο Ιούνιος έκλεισε κάτω από τον αστερισμό του βρετανικού δημοψηφίσματος και του Μπρέξιτ, όμως διάλεξα για το εναρκτήριο άρθρο στις Υποτυπώσεις κάτι λιγότερο επίκαιρο, μια λέξη που αναφέρεται σε κάτι που συνέβη όχι στο τέλος παρά στη μέση –ακριβώς!- του μήνα, σε ένα γεγονός και σε μια λέξη που θα μπορούσαν αλλά δεν κατάφεραν να σημαδέψουν την επικαιρότητα. Εννοώ τη συγκέντρωση με το σύνθημα «Παραιτηθείτε!» που οργανώθηκε από δήθεν υπερκομματικούς πολίτες στις 15 Ιουνίου με αίτημα την παραίτηση της κυβέρνησης. Και επειδή η συγκέντρωση αυτή χαρακτηρίστηκε «συγκέντρωση-κατσαρόλα» από τους επικριτές της, διάλεξα να παρουσιάσω σήμερα αυτή τη λέξη, την κατσαρόλα, μια και έχει αρκετά ενδιαφέρουσα ιστορία, τόσο σε καθαρά γλωσσικό επίπεδο όσο και σε πολιτικό.

Ο υπουργός που με έκανε να ντρέπομαι

Όπως θα δείτε στην εισαγωγή του άρθρου, όταν το έγραφα εξέφραζα την ελπίδα ότι πριν το διαβάσετε θα έχει χάσει το αντικείμενό του, δηλαδή ότι ο Δ. Καμμένος δεν θα ήταν πια μέλος της κυβέρνησης.  Τελικά η ελπίδα μου πραγματώθηκε ακόμα νωρίτερα, αφού περί τις 11 το βράδυ έμαθα πως ο υφυπουργός παραιτήθηκε, πριν συμπληρώσει μία ημέρα στον θώκο. Χαίρομαι πολύ που έπιασαν τόπο οι διαμαρτυρίες μας από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης -αλλά βέβαια βρίσκομαι μπροστά σε ένα ευχάριστο πρόβλημα, διότι τώρα το άρθρο μου μένει ελαφρώς ξεκρέμαστο. Αφού το σκέφτηκα, αποφάσισα να μην το αντικαταστήσω με άλλο (δεν είχα και κανένα στο συρτάρι) και να το αφήσω όπως ηταν, αλλάζοντας μόνο τον τίτλο -αντί «με κάνει να ντρέπομαι» το άλλαξα σε «με έκανε να ντρέπομαι».

Τα άρθρα που ανεβαίνουν κάθε πρωί στο ιστολόγιο γράφονται από την προηγούμενη μέρα, οπότε έχουν υστέρηση ως προς την επικαιρότητα, ιδίως όταν αυτή τρέχει με λεπτά και ώρες και όχι με μέρες. Καμιά φορά, όταν δημοσιεύονται τα άρθρα έχουν χάσει την επικαιρότητά τους, κι αυτό δεν μου αρέσει βέβαια, γι’ αυτό και (κατά βάθος) προτιμώ να γράφω για θέματα ανεπίκαιρα, αν και πάλι μπορείς να βρεις τον μπελά σου (εδώ ο κόσμος καίγεται κι εσύ ασχολείσαι με την ετυμολογία του μόρτη).

Παρ’ όλ’ αυτά, ελπίζω το σημερινό άρθρο, όταν θα έρθει η ώρα να το διαβάσετε, να έχει γίνει ανεπίκαιρο, δηλαδή «ο υπουργός που με κάνει να ντρέπομαι» να μην είναι πια υπουργός -διότι τώρα που το γράφω είναι ακόμα.

Εννοώ τον κ. Δημήτρη Καμμένο, βουλευτή των Ανεξάρτητων Ελλήνων, ο οποίος χτες το πρωί ορκίστηκε υφυπουργός Μεταφορών και Δικτύων στη νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Ορκίστηκε και η υπόλοιπη κυβέρνηση, αλλά την επικαιρότητα σχεδόν τη μονοπώλησε η τοποθέτηση αυτή -και όχι επειδή η θέση του υφυπουργού Δικτύων είναι τόσο νευραλγική, αλλά εξαιτίας μιας σειράς από απαράδεκτες τοποθετήσεις του Δημήτρη Καμμένου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Κατά τα άλλα, η σύνθεση της νέας κυβέρνησης δεν επεφύλασσε κάποια μεγάλη έκπληξη και προσωπικά μου φάνηκε καλή. Βέβαια, κάποιοι διαπίστωσαν ότι περιέχει πολλούς υπουργούς που προέρχονται από το ΠΑΣΟΚ -αλλά η ένταξη πρώην στελεχών του ΠΑΣΟΚ στον ΣΥΡΙΖΑ χρονολογείται από το 2010, δεν είναι κάτι που έγινε χτες. Το πιο κωμικό είναι οταν την κριτική αυτή την κάνουν φίλοι που έχουν αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ και ανήκουν τώρα στη ΛΑΕ, διότι και η προηγούμενη κυβέρνηση, του Γενάρη, περιείχε περίπου τον ίδιο αριθμό πασοκογενών στελεχών, αλλά τότε την είχαν χειροκροτήσει και είχαν συμμετάσχει και οι ίδιοι σ’ αυτήν -αν συνειδητοποίησαν μόνο τώρα τον μεγάλο αριθμό πασοκογενών, θυμίζουν την ταχύτητα αντίληψης του Ραν Ταν Πλαν. Άλλοι εξέφρασαν επιφυλάξεις για τον υπουργό Παιδείας Νίκο Φίλη -ίσως φοβούνται ότι δεν θα καταφέρει να αντεπεξέλθει σε έναν θώκο που τον λάμπρυναν τιτάνες της σκέψης όπως ο Ευριπίδης Στυλιανίδης. Το πόστο του είναι πολύ δύσκολο, αλλά θα περιμένουμε να τον κρίνουμε από το έργο του.

Πρώτη φορά αριστερά στην παρέλαση;

Μεθαύριο έχουμε 25 Μαρτίου, εθνική εορτή, και κάθε χρόνο τέτοια μέρα έχουμε στην Αθήνα την καθιερωμένη στρατιωτική παρέλαση. Τα τελευταία χρόνια οι παρελάσεις της 25ης Μαρτίου όπως και της άλλης εθνικής μας εορτής στις 28 Οκτωβρίου γίνονταν, θα μπορούσαμε να πούμε χαριτολογώντας, κεκλεισμένων των θυρών, αφού, από τον δικαιολογημένο φόβο αποδοκιμασιών, η προσέλευση του απλού κόσμου ήταν πολύ δύσκολη ή αδύνατη.

Φέτος, στην πρώτη εθνική επέτειο μετά την κυβερνητική αλλαγή, η στρατιωτική παρέλαση της 25ης Μαρτίου, όπως ανακοινώθηκε, θα έχει διαφορετικό χαρακτήρα. Όχι (μόνο) επειδή θα αφαιρεθούν τα κάγκελα, θα ενθαρρυνθεί η προσέλευση κόσμου και θα αλλάξει η τοποθέτηση των επισήμων, αλλά επιπλέον διότι, μετά το τέλος της παρέλασης, οι στρατιωτικές μπάντες θα παραμείνουν στον χώρο της πλατείας Συντάγματος και θα παίξουν εμβατήρια αλλά και δημοτικά τραγούδια για να χορέψει ο κόσμος, δηλαδή θα γίνει κάτι σαν λαϊκό γλέντι. Η απόφαση αυτή ανακοινώθηκε ύστερα από σύσκεψη του υπουργού Εθνικής Άμυνας Πάνου Καμμένου με την περιφερειάρχισσα Αττικής Ρένα Δούρου.

Η απόφαση προκάλεσε αμηχανία σε μεγάλη μερίδα μελών του ΣΥΡΙΖΑ, και ενδεικτικό είναι το άρθρο του φίλου Στρατή Μπουρνάζου (πηγή), που θα παραθέσω πιο κάτω. Τα επιχειρήματα του Μπουρνάζου είναι ισχυρά, αν και υπάρχει ο αντίλογος ότι η στρατιωτική παρέλαση, πέρα από τη λειτουργία που ενδεχομένως έχει ως επίδειξη της ετοιμότητας του αμυντικού μηχανισμού, μπορεί να δράσει εμψυχωτικά στον λαό -σε εντελώς άλλες συνθήκες, βέβαια, το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ χρησιμοποιούσαν πολύ τις παρελάσεις (του λαϊκού, βεβαίως, στρατού) για εμψύχωση.

Προσωπικά, δεν αισθάνομαι ενθουσιασμό για την απόφαση αν και ελπίζω να διαψευστούν οι φόβοι που έχω μήπως το λαϊκό γλέντι εξελιχθεί σε φιάσκο. Κι επειδή, όπως φαίνεται, η πραγματοποίηση της παρέλασης υπό τη νέα, αναβαθμισμένη από μια άποψη, μορφή της αποτελεί παραχώρηση προς τον κυβερνητικό εταίρο, τους ΑΝΕΛ, να θυμηθούμε ότι τα μικρά δώρα, που συντηρούν τις σχέσεις καλής συνεργασίας, πρέπει να ανταποδίδονται -με χαρά μου θα έβλεπα στο άμεσο μέλλον να κατατίθεται το νομοσχέδιο για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια.

Από την άλλη, προτιμώ να βλέπω τη σφραγίδα της αριστερής κυβέρνησης στην επιστολή του υπουργού Παιδείας προς τα σχολεία όλης της χώρας, μια πραγματικά ασυνήθιστη υπουργική επιστολή (και όχι εγκύκλιο) που ξεκινάει με τα εξής ασυνήθιστα λόγια, τα οποία περιέργως οι περισσότεροι ιστότοποι δεν τα έκριναν άξια παράθεσης: Όταν εκείνοι που εκπροσωπούν τον θεσμό του σχολείου, δάσκαλοι, καθηγητές, ακόμη και ο Υπουργός Παιδείας, απευθύνονται σε σας με την ευκαιρία της επετείου της μεγάλης ελληνικής επανάστασης, αισθάνονται ίσως μεγαλύτερη ανασφάλεια από εκείνη που αισθάνεστε εσείς όταν σηκώνεστε για μάθημα στον πίνακα. Γιατί τέτοιοι εορτασμοί είναι συχνά δίκοπο μαχαίρι: από τη μια πλευρά, αποδίδουν την οφειλόμενη μνήμη και τιμή στο γεγονός, από την άλλη, όμως, κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν σε «πανηγυρικό», που συχνά αποξηραίνει το καθοριστικό ιστορικό συμβάν. Και είναι κρίμα, η μνημόνευση της δικής μας επανάστασης που κλόνισε συθέμελα καθεστώτα, ιεραρχίες, αυτοκρατορίες και συνειδήσεις, να καταλήγει ρουτίνα, και να φέρνει πλήξη σε νέους ανθρώπους.

Η πρωτεύουσα του κόσμου στον μεσοπόλεμο: ο Κ. Βάρναλης στο Παρίσι

Η συνέντευξή μου που θα ανεβάσω σήμερα δημοσιεύτηκε την περασμένη Κυριακή στην εφημερίδα «Αυγή» και αφορά, μεταξύ άλλων, το πρόσφατο βιβλίο που εκδόθηκε σε δική μου επιμέλεια, τα «Γράμματα από το Παρίσι» του Κ. Βάρναλη. Θυμίζω βέβαια ότι το βιβλίο αυτό, όπως και οι άλλες εκδόσεις του πρωτοεμφανιζόμενου εκδοτικού οίκου «Αρχείο» πρόκειται να παρουσιαστεί αύριο στις 8.15 στο αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. (Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, Μετρό Ευαγγελισμός).

Πριν όμως παρουσιάσω τη συνέντευξη, μια μικρή αγγελία: Αναζητούνται εθελοντές για πληκτρολόγηση του κειμένου της επόμενης Κυριακής που θα είναι χριστουγεννιάτικο και φιλολογικό για τον Παπαδιαμάντη, τον Βλαχογιάννη και τον Μαλακάση. Επειδή τα κείμενα είναι μεγάλα, και ίσως παρουσιαστούν σε δυο συνεχόμενες Κυριακές, θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο εθελοντές. Όσοι πιστοί λοιπόν, ας αφήσουν σχόλιο πιο κάτω και/ή ας γράψουν στο sarantπαπάκιpt.lu.

Η συνέντευξη που ακολουθεί δόθηκε στον φίλο Στρατή Μπουρνάζο. Οι εικόνες που τη συνοδεύουν είναι παρμένες από το βιβλίο.

Ο Κ. Βάρναλης στο Παρίσι

Το 1926 ο Κώστας Βάρναλης επισκέφθηκε τη Γαλλία, ως ανταποκριτής της Προόδου των Αθηνών. Στη στήλη «Γράμματα από το Παρίσι» ή «Παρισινά γράμματα» της εφημερίδας, το καλοκαίρι του ίδιου έτους, κατέγραψε τις εντυπώσεις του από την πόλη των Φώτων και άλλα μέρη της Γαλλίας. Ρέκτης και δεινός ερευνητής, ο Νίκος Σαραντάκος τα εντόπισε (όχι πλέον σε κάποιες σκωληκόβρωτες και σκονισμένες σελίδες παλιών εφημερίδων, αλλά ψηφιοποιημένα στο διαδίκτυο), τα συγκέντρωσε, τα επιμελήθηκε και τα σχολίασε σε ένα ωραίο τομίδιο που μόλις κυκλοφόρησε από έναν καινούργιο εκδοτικό οίκο, το «Αρχείο». Το βιβλίο, μαζί με άλλες πρόσφατες εκδόσεις του «Αρχείου», θα παρουσιαστεί την άλλη Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου, στις 20.15, στο αμφιθέατρο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Με την ευκαιρία αυτή μιλήσαμε με τον φίλο και συνεργάτη μας Νίκο Σαραντάκο για τον Βάρναλη και το βαρναλικό έργο, για το Παρίσι του Μεσοπολέμου και τους διανοούμενους, το Διαδίκτυο.

Τι είναι αυτό που σε οδήγησε να επιμεληθείς  το βιβλίο; Τι είναι αυτό δηλαδή που σε κινητοποίησε, αλλά και τι μας προσφέρει όσον αφορά τον Βάρναλη και  την εποχή του;

Εδώ και καιρό μελετάω τη λογοτεχνία αλλά και την ιστορία του Μεσοπολέμου, ανάμεσα στ’ άλλα και μέσα από πρωτογενείς πηγές, κι έτσι μου είναι αρκετά οικεία η εποχή. Μου αρέσει να φυλλομετράω παλιές εφημερίδες, όπου βρίσκω όχι λίγα διαμαντάκια· ας πούμε, παλιότερα είχα βρει και είχα εκδώσει τα αντιπολεμικά διηγήματα του Θεόδωρου Λασκαρίδη, αρχισυντάκτη του Ριζοσπάστη το 1920· έτσι βρήκα και τα συγκεκριμένα κείμενα του Βάρναλη, που ήξερα αόριστα την ύπαρξή τους. Διαβάζοντάς τα είδα ότι δεν έχουν γεράσει, ότι έχουν και σήμερα αρκετά να μας πουν, και όχι μόνο επειδή συμπληρώνουν την εικόνα ενός μέγιστου λογοτέχνη. Έπειτα, δεν σου κρύβω ότι από καιρό ήθελα να καταπιαστώ με ένα ανέκδοτο έργο του Βάρναλη, οπότε τα χρονογραφήματα αυτά μου φάνηκαν σαν ένα βατό πρώτο εγχείρημα, για να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου πριν προχωρήσω σε κάτι εκτενέστερο και εκδοτικά πιο απαιτητικό, ας πούμε.

Για την εκδήλωση στον Ιανό

Χτες Σάββατο 15 Μαΐου 2010 παρουσιάστηκε στον Ιανό το βιβλίο μου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία». Έφτιαξα μια ειδική σελίδα όπου βάζω υλικό από την εκδήλωση αυτή. Προς το παρόν έχω ανεβάσει μόνο μια φωτογραφία και την ομιλία μου, αλλά θα ανεβάσω και τις ομιλίες των τριών παρουσιαστών, που ήταν και πιο ενδιαφέρουσες.

Βέβαια, και οι τέσσερις που μιλήσαμε απομακρυνθήκαμε κάπως από το χειρόγραφό μας. Για παράδειγμα, στη δική μου ομιλία αναφέρθηκα στο λεξικό Κριαρά και στην ετυμολογία του «αλαλούμ», καθώς και στην ιστορία της φράσης «χρωστάει της Μιχαλούς», που οι συχνοί επισκέπτες του ιστολογίου θα έχουν βαρεθεί να τη διαβάζουν (δείτε π.χ. εδώ).

Ήρθαν στην εκδήλωση πολλοί φίλοι, είτε «της πραγματικής ζωής», είτε γνωριμίες του Διαδικτύου και επισκέπτες του ιστολογίου. Πρέπει εδώ να πω ότι οι ομιλητές της εκδήλωσης είπαν πολύ κολακευτικά λόγια για το ιστολόγιο και τους σχολιαστές του.

Πού θα βρίσκεστε σε ένα μήνα από σήμερα;

Σύμφωνα με ένα ανέκδοτο που μου είχε πει ο παππούς μου, και που δεν το ξαναβρήκα αλλού έκτοτε, οπότε μπορεί να μην το μεταφέρω με απόλυτη ακρίβεια, κάποτε ο Μπέρναρ Σω πήρε μια πρόσκληση για δείπνο από έναν λόρδο, που ήταν διατυπωμένη ως εξής:

Ο Λόρδος τάδε την Τετάρτη 25 Νοεμβρίου και ώρα 7 μ.μ. θα είναι στο σπίτι του.

(υπονοώντας: είστε προσκεκλημένος).

Ο Σω δεν εκτίμησε το ύφος και απάντησε: «Και ο Τζωρτζ Μπέρναρ Σω το ίδιο»!

Κι αν δεν συνέβη ποτέ το περιστατικό, το ανέκδοτο είναι μπεντροβάτο ή τέλος πάντων γουστόζικο.