Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε χτες Κυριακή, στο ένθετο «Ενθέματα» της κυριακάτικης «Αυγής», στην τακτική μηνιαία στήλη μου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία». Πρόκειται για μια λεξιλογική ανασκόπηση του 2018 και από αυτή την άποψη έχει πολλά και αναπόφευκτα κοινά στοιχεία με άλλα άρθρα του ιστολογίου, αφού στο τέλος του χρόνου ψηφίσαμε κι εμείς εδώ τη Λέξη του 2018, όπως κάνουμε κάθε χρόνο από το 2010. Ζητώ συγγνώμη από τους τακτικούς αναγνώστες που σήμερα θα διαβάσουν πράγματα σε γενικές γραμμές ξαναειπωμένα.
Βέβαια, σήμερα είναι του Αγιαννιού, οπότε γιορτάζει η μισή Ελλάδα και πολλοί εκλεκτοί φίλοι του ιστολογίου. Να τους ευχηθούμε χρόνια πολλά με ένα παλιότερο άρθρο του ιστολογίου, το οποίο αξίζει επικαιροποίηση και αναδημοσίευση σε πρώτη ευκαιρία.
Με το σημερινό άρθρο μπορούμε να πούμε ότι ολοκληρώνεται η ανασκόπηση του λεξιλογικού 2018 και ξεκινάει το λεξιλογικό 2019. Καλή λεξιλογική χρονιά λοιπόν!
Μια περιήγηση στις λέξεις του 2018
Για όγδοη χρονιά, η στήλη θα ενδώσει στο έθιμο των ημερών, κι έτσι το σημερινό άρθρο θα έχει χαρακτήρα ανασκόπησης. Θα επιχειρήσουμε να καταγράψουμε τις λέξεις της χρονιάς, μ’ άλλα λόγια τις λέξεις που σημάδεψαν το 2018, που συζητήθηκαν και ακούστηκαν πολύ, ή και που γεννήθηκαν μέσα στη χρονιά που πέρασε.
Οι επισκέπτες του ιστολογίου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», που έχει τον ίδιο τίτλο με τη στήλη μας, και που τους κάλεσα να διαλέξουν τη Λέξη του 2018, ανέδειξαν στην πρώτη θέση, με αρκετή διαφορά από τις άλλες, τη Συμφωνία των Πρεσπών, έναν πολυλεκτικό όρο που ακούστηκε πολύ την προηγούμενη χρονιά αλλά υπόσχεται να ακουστεί και φέτος, αφού η συμφωνία, περνώντας από όχι λίγους σκοπέλους, αναμένεται να έρθει σύντομα σε ψηφοφορία στη Βουλή.
Οι Πρέσπες φυσικά είναι οι δυο λίμνες, Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα, που βρίσκονται στα σύνορα ανάμεσα στην Ελλάδα, τη μελλοντική Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία -μάλιστα το τριεθνές σημείο των συνόρων των τριών χωρών βρίσκεται στα νερά της Μεγάλης Πρέσπας, όχι μακριά από το χωριό Ψαράδες. Το τοπωνύμιο Πρέσπα είναι σλαβικό, και η λέξη σημαίνει «συσσώρευση», προφανώς από συντόμευση όρου όπως vodna prespa «υδάτινη συσσώρευση». Ο όρος μπήκε στη γλώσσα τα βυζαντινά χρόνια (“και εις λίμνην λεγομένην Πρέσπαν” λέει ο Κεδρηνός). Στην αρχαιότητα λεγόταν Βρυγηίς απο την αρχαία πόλη Βρύγιον που βρισκόταν στη βόρεια όχθη της λίμνης.
Δεν ήταν τυχαία αυτή η προτίμηση, αφού η συζήτηση για το όνομα της γειτονικής χώρας κυριάρχησε τη χρονιά που πέρασε και μάς χάρισε ολόκληρο θύσανο από λέξεις: το ονοματολογικό, όπως επικράτησε να αποκαλείται η συζήτηση για το όνομα, το νεοπαγές όνομα Βόρεια Μακεδονία, το μακεδονικό, ως περιγραφή του συνολικού ζητήματος, ενώ πολύ ακούστηκαν επίσης λέξεις όπως ιθαγένεια, εθνικότητα ή αλυτρωτισμός. Και βέβαια, ένας όρος που δέσποσε στη συζήτηση ιδίως κατά το πρώτο εξάμηνο του 2018 ήταν το erga omnes, η απαίτηση το όνομα που θα συμφωνηθεί να ισχύει σε όλες τις χρήσεις, «έναντι όλων» όπως είναι η κατά λέξη μετάφραση του λατινικού όρου. Αυτό το erga είναι πρόθεση, δεν έχει σχέση με το ελληνικό “έργο”.
Διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου »