Μεζεδάκια μετά το τσίκνισμα

Τσικνοπέμπτη προχτές, οπότε θα ονομάσω έτσι τα σημερινά μεζεδάκια μας, παρόλο που δεν έχουν σχέση με το τσίκνισμα. Οπότε, για να επανορθώσω την έλλειψη θα αναφέρω ένα μιμίδιο που κυκλοφόρησε στα σόσιαλ, όπου κάτω από το πορτρέτο του Ιουλίου Βερν υπήρχε το εξής κείμενο:

Ιούλιος Χασαποταβέρν: ιδιοκτήτης εστιατορίου με ειδίκευση στα ψητά κρεατικά, ο οποίος έχει ως χόμπυ τη συγγραφή μυθιστορημάτων. Μεταξύ των βιβλίων του περίοπτη θέση κατέχουν τα εξής:

-Το ξυγκι στο Κέντρο της συνταγής

-Από τη Γη στο κοψίδι

-Ο Γύρος του Κόσμου σε 80 λαδωμένες πίτες

-20.000 αντικριστές βέργες δίπλα στη θάλασσα

-Ροβήρος ο Καταψυκτής

-Μοσχαρήλ Στρογγρανώφ

-Η μυστηριώδης σος

-Πέντε εβδομάδες με δυσπεψία

-Ο δεκαπενταετής ψήστης

-Η ξα-πλωτή προβατίνα

-Η Σφίγγα των πάγκων

-Πάνω σ’ έναν κο-meat-η

-Περιπέτειες τριών Ρώσων και τριών Άγγλων στη Νότια Κρήτη,

-Ο πύργος των Κοψιδίων

Κρυάδες, θα πείτε, αλλά μερικά τα βρίσκω πετυχημένα. Και επειδή, παροιμιωδώς, η Τσικνοπέμπτη έρχεται σε αντιπαράθεση με τον Άγιο Βαλεντίνο, να σας ενημερώσω ότι κατόπιν ερευνών που έγιναν, η Τσικνοπέμπτη θα πέσει 14 Φεβρουαρίου το 2058. Πάρτε τα μέτρα σας.

Και ξεκινάω με μια ανταπόκριση από Ελβετία, συγκεκριμένα από τη Λουκέρνη.

Ο καταστηματάρχης σε μια μπουτίκ γυναικείων ρούχων είχε την έμπνευση να γράψει το ΓΥΝΑΙΚΑ σε διάφορες γλώσσες. Ωστόσο, ή το μηχανάκι τα μπέρδεψε ή ο πληροφορητής του είχε διάθεση για αστεία, κι έτσι εμφανίστηκε απάτη, ίνα πληρωθεί το ρηθέν από τον Γιώργο Μαργαρίτη:

Πεθαίνω για σένα και ας είσαι απάτη
δε πα να’σαι ψέμα εγώ σε λέω αγάπη

Και αυτό που είναι γραμμένο με το κυριλλικό δεν μου μοιάζει πολύ σόι, αφού είναι απλώς μεταγραφή του γερμανικού Frau -στα ρώσικα τουλάχιστον η γυναίκα είναι женщина.

Για τις λέξεις σε άλλα αλφάβητα, σηκώνω τα χέρια ψηλά -ας μας πουν όσοι ξέρουν.

* Το επόμενο ήρθε το περασμένο Σάββατο ενώ είχα κλείσει το άρθρο, οπότε το κράτησα για σήμερα. Δεν νομίζω ότι έχει μπαγιατέψει.

Σε βιντεάκι από συνέντευξη της υπουργού Παιδείας κ. Νίκης Κεραμέως ακούμε στο 35ο δευτερόλεπτο την υπουργό να λέει: «στα εργαστήρια των δεξιοτήτων που έχουμε εισάγει, όλη η προσέγγιση είναι παιχνιώδης». Και το μεν «παιχνιώδης» το προσπερνάμε σαν ιδιοτροπία, αλλά το «έχουμε εισάγει» είναι απαράδεκτο λάθος για Υπουργό Παιδείας.

Advertisement

Κοψίδια για τσίκνισμα

Σημερα είναι η Πέμπτη η Κρεατινή, η Τσικνοπέμπτη. Το έθιμο επιβάλλει να τσικνίσουμε, να φάμε δηλαδή κρέας ψητό, και μάλιστα να αναδίδει την τσίκνα του ψησίματος, όπως στη φωτογραφία.

Tο ιστολόγιο προσφέρει βέβαια κάθε Σάββατο μεζεδάκια, σήμερα όμως, για να τιμήσει τη μέρα, θα σας κεράσει κοψίδια μόνο, αλλά λεξιλογικά. Θα λεξιλογήσουμε δηλαδή για μερικά από τα εδέσματα που ταιριάζουν την Τσικνοπέμπτη.

Το περίεργο είναι ότι τόσα χρόνια (διότι, κακά τα ψέματα, τούτη είναι η δέκατη τρίτη ιστολογημένη Τσικνοπέμπτη μας!) δεν έχουμε γράψει ανάλογο άρθρο -εκτός αν και ξεχνάω και δεν ψάχνω καλά στα περιεχόμενα του ιστολογίου. Κάλλιο αργά παρά ποτέ, όμως.

Και ξεκινάμε από την ίδια τη λέξη, την Τσικνοπέμπτη, που βλέπουμε αμέσως ότι είναι σύνθετη από την τσίκνα και την Πέμπτη. Η τσίκνα, πάλι, εμφανίζεται στην ελληνική γλώσσα στα βυζαντινά χρόνια, πρώτα μάλλον στον Πτωχοπρόδρομο, που ο καημένος παραπονιέται στον αυτοκράτορα (τον Μανουήλ Κομνηνό, αν δεν σφάλλω) ότι ο γείτονάς του, αν και αμόρφωτος, κοσκινάς στο επάγγελμα, καλοτρώει ενώ ο ίδιος στερείται και το ψωμί:

καὶ βλέπω τὴν ἰστίαν του πῶς συχνοφλακαρίζει,
καὶ πῶς πολλάκις τῶν κρεῶν ἀπολυόντων τσίκναν,
ποτὲ δὲ τὴν ἀνθρακιὰν τὴν φοβερὰν ἐκείνην
κειμένην βλέπω, βασιλεῦ, μετὰ τῶν ὀψαρίων
καὶ τσίκναν φέρουσαν πολλὴν μετὰ καὶ τῶν βρωμάτων,
καὶ ἐγὼ τσικνώνω διὰ ψωμὶν καὶ οὐκ ἔχω το νὰ φάγω,

Το «τσικνώνω», σύμφωνα τουλάχιστον με τον Χανς Αϊντενάιερ στα Πτωχοπροδρομικά, είναι φτιαχτή λέξη από την τσίκνα. Λιγουρεύομαι, από τα συμφραζόμενα;

(Να πούμε εδώ ότι η λέξη τσίκνα πέρα από την τρέχουσα σημασία, της μυρωδιάς από το κρέας που ψήνεται, έχει και την πολύ λιγότερο ευχάριστη σημασία της μυρωδιάς από κάτουρα, ιδίως σε ρούχα ή στρώματα -αψιά η μία μυρωδιά, αψιά κι η άλλη, βέβαια. Τη σημασία αυτή δεν τη βρίσκω στα σημερινά λεξικά, τουλάχιστον του Μπαμπινιώτη και το ΛΚΝ, αλλά την έχει π.χ. η Πρωία, λεξικό προπολεμικό, όπου έχει επίσης τη σημασία «οσμή καιομένων τριχών», ιδίως στο κεφάλι του σφαχτού που ψήνεται).

Για την ετυμολογία της τσίκνας η πιο διαδεδομένη θεωρία είναι ότι προέρχεται από το αρχαίο κνίσα, το οποίο, εδώ που τα λέμε, σήμαινε το ίδιο πράγμα, μια λέξη ήδη ομηρική (με τον τύπο κνίση), που έπαιζε άλλωστε σημαντικό ρόλο αφού οι θεοί του Δωδεκαθέου ακριβώς απολάμβαναν την κνίσα από τις θυσίες –κνίση δ’ οὐρανὸν ἷκεν ἑλισσομένη περὶ καπνῷ στο Α της Ιλιάδας, ή «κι η κνίσα ανέβαινε στρουφίζοντας με τον καπνό στα ουράνια» στη μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή.