Η κρίτρια, η θεάτρια και η εράστρια

Πριν από μερικές μέρες μια φίλη γλωσσολόγος αναρωτήθηκε στη σελίδα της στο Φέισμπουκ:

Ο πιθανός θηλυκός τύπος του «κριτής» με προβληματίζει κι εμένα εδώ και χρόνια, επιπλέον επειδή είμαι επιμελήτρια περιοδικού.

Στο Google «η κριτής» εμφανίζεται πρόσφατα κυρίως, στο «Η κριτής του GNTM». Κι αν είναι 2 ή 3 γυναίκες; Αν διαβάζετε ή ακούτε «οι κριτές», πόσο πιθανό είναι να σκεφτείτε ότι μπορεί να αναφέρεται σε γυναίκες;

Η ανακρίτρια μια χαρά, η κρίτρια γιατί όχι;

Κατά σύμπτωση, με το θέμα αυτό έχουμε ασχοληθεί στο ιστολόγιο, και όχι πρόσφατα αλλά το μακρινό 2011 -όπως μου θύμισε και η φίλη. Στο άρθρο εκείνο, συζητούσα ένα γλωσσικό θέμα που είχε ανακύψει σε μια εκπομπή από αυτές που έχουν κριτική επιτροπή, και έλεγα ότι διηγήθηκα το περιστατικό σε μια φιλική παρέα, όπου έγινε ο εξής διάλογος:

– Τι είναι αυτή; ρώτησα.
– Είναι μια κριτής, μου απάντησε, που ήταν παρουσιάστρια στο…

Μια κριτής, λοιπόν, αλλά και παρουσιάστρια. Το ένα έχει έμφυλο (θηλυκό) τύπο, το άλλο φοράει μουστάκια. Γιατί άραγε αυτή η διαφορά μεταχείρισης; Ίσως επειδή παρουσιαστές και παρουσιάστριες στην τηλεόραση έχουμε εδώ και πολλά χρόνια, ενώ κριτικές επιτροπές, πάνελ και τα τοιαύτα είναι καινούργια φρούτα και ο χαρακτηρισμός «κριτής» δεν είναι και τόσο στανταρισμένος.

Αυτά τα έγραφα το 2011, και από τότε έχουν παρουσιαστεί δεκάδες ακόμα τηλεοπτικές εκπομπές με κριτικές επιτροπές και διαγωνισμούς για ό,τι φανταστεί κανείς, όπου όσες και όσοι συμμετέχουν βαθμολογούνται από την κριτική επιτροπή, οπότε η ιδιότητα «κριτής» έχει εδραιωθεί (παλιότερα ήταν κυρίως στον στίβο), αλλά εδραιωμένο έμφυλο τύπο δεν έχει αποκτήσει. Συνήθως λένε «η κριτής».

Ο αναμενόμενος θηλυκός τύπος του κριτή θα ήταν «κρίτρια», όπως φαίνεται από σύνθετα όπως υποκρίτρια κτλ. Η λέξη υπάρχει σε κείμενο του 12ου αιώνα (του Θεόδ. Βαλσαμώνα, και πρέπει να εννοούσε κάποιου είδους μάντισσες διότι σε ένα απόσπασμα όπου λέει για μαντείες και τα συναφή αναφέρει «καθώς ποιούσι και αι λεγόμεναι κρίτριαι»). Ακόμα, ο Στέφανος Σαχλήκης σε ένα ποίημα που παρουσιάζει «βουλή» γυναικών λέει «έκατσαν χώρια εις την βουλήν οι κοπελιές οι κρίτρες».

Πάντως, σε σημερινά κείμενα, ο τύπος «κρίτρια» έχει ελάχιστες γκουγκλιές. λιγότερες απ’ όσες φαίνονται (διότι μερικές προκύπτουν από κακό συλλαβισμό άλλων λέξεων, όπως ανταποκρίτρια, ανακρίτρια, υποκρίτρια, ή από λάθος γραφή της λ. ‘κριτήρια’). Για παράδειγμα, σε ένα ιστολόγιο του λεσβιακού κινήματος διαβάζω για μια ταινία ότι επαινέθηκε «από τις κρίτριες». (Δεν ξέρω αν η κριτική επιτροπή είχε μόνο γυναίκες ως μέλη ή αν η συντάκτρια επιλέγει το θηλυκό ως μη σημασμένο τύπο).

Advertisement

Γιατί δεν πάνε να δουλέψουν στον τουρισμό;

Εδώ και μέρες συζητιέται το θέμα αυτό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης. Η βαριά βιομηχανία της χώρας, εννοώ τον τουρισμό, σύμφωνα με το γνωστό κλισέ, πάσχει από έλλειψη εργατικών χεριών.

Πολλή δημοσιότητα δόθηκε σε μια άποψη που εξέφρασε στο Τουίτερ ο Α. Ανδρεάδης, επίτιμος πρόεδρος του ΣΕΤΕ, του συνδέσμου των εργοδοτών στον κλάδο του τουρισμού, σύμφωνα με την οποία υπάρχει τεράστια έλλειψη προσφοράς εργασίας, παρά το ότι οι αμοιβές που προσφέρονται είναι σημαντικά πάνω από τις κλαδικές συμβάσεις. Ο κ. Ανδρεάδης εκτιμά ότι ο «ποιοτικός» μας τουρισμός κινδυνεύει διότι είναι ακάλυπτες πάνω από 50.000 θέσεις εργασίας.

Η τοποθέτηση αυτή ερχόταν ως απάντηση σε ανάρτηση στην οποία υποστηριζόταν ότι εργαζόμενοι που δούλευαν «σεζόν» τα προηγούμενα χρόνια σε εστιατόρια και ξενοδοχεία αρνούνται τώρα να εργαστούν παρά το ότι οι απολαβές τους είναι, υποτίθεται, καλύτερες. 

Εμείς εδώ λεξιλογούμε, και στο σημερινό άρθρο θα μπορούσαμε να λεξιλογήσουμε για τον όρο «σεζόν», που έχει πολύ συγκεκριμένη σημασία στην ορολογία των εργαζομένων του τουρισμού -αλλά αφήνω τα λεξιλογικά για άλλο άρθρο. Στο σημερινό θα περιοριστώ να δώσω τον ορισμό του όρου «δουλεύω σεζόν».

Δουλεύω σεζόν στον τουρισμό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος δουλεύει σε κάποιο τουριστικό μέρος, για τη διάρκεια της τουριστικής σεζόν, που μπορεί να είναι 6 μήνες στη Σαντορίνη ή στη Μύκονο ή σε άλλα πολύ τουριστικά μέρη ή 4 μήνες στα λιγότερο τουριστικά.

Σε αυτό το εξάμηνο (ή τετράμηνο) ο εργαζόμενος δουλεύει χωρίς ρεπό, 7 μέρες την εβδομάδα, με ωράρια που συχνά ξεπερνούν το 12ωρο. Τη στέγη και την τροφή την προσφέρει ο εργοδότης, αλλά στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ο εργαζόμενος θα περάσει το καλοκαίρι σε ένα άθλιο κατάλυμα, κάποτε σε κοντέινερ, οι τυχεροί σε δωμάτιο μαζί με άλλους 3 εργαζόμενους, με τους οποίους δεν γνωρίζονται -κάποτε μάλιστα χωρίς να υπάρχει ξεχωριστό δωμάτιο για τις γυναίκες. Στο τετράμηνο ή εξάμηνο αυτό, ο εργαζόμενος ξεχνάει την οικογένειά του -παύει να είναι γιος ή πατέρας, σύζυγος, κόρη ή μητέρα. Παύει να είναι πολίτης, ουσιαστικά: οι περισσότεροι νέοι που δούλευαν σεζόν στις εκλογές της 9ης Ιουλίου 2019 δεν μπόρεσαν να ψηφίσουν.

Οπότε, δεδομένου ότι οι συνθήκες είναι τέτοιες, ο ισχυρισμός ότι οι αμοιβές που προσφέρονται είναι «σημαντικά πάνω» από τις κλαδικές συμβάσεις χάνει την ισχύ του. Ονομαστικά μπορεί να είναι ανώτερες οι αμοιβές, αλλά στην πράξη να είναι πολύ κατώτερες αν συνυπολογιστεί το ωράριο, η ένταση της εργασίας και η απουσία ρεπό.

Πιο πάνω είδαμε την άποψη των εργοδοτών, που φρίττουν μπροστά στην αχαριστία και την πλεονεξία των εργαζομένων ενώ, για πρώτη φορά, δεν φαίνεται να τους αρέσει το αόρατο χέρι της αγοράς. Υπάρχει όμως και η άποψη των εργαζομένων. 

Ο φίλος Στράτος Σαφιολέας ανθολόγησε σχόλια από τη συζήτηση στο Τουίτερ, όπου διάφοροι σχολιαστές απαντούν στο ερώτημα του τίτλου, γιατί δεν πάνε να δουλέψουν στον τουρισμό. Όπως λέει ο ίδιος σε ανάρτησή του στο Φέισμπουκ, θα ήταν ωραίο αν υπήρχε ένα μέσο που θα έκανε ρεπορτάζ και θα έβγαζε αυτές τις φωνές σε podcast. 

Ελλείψει αυτού, αναδημοσιεύω τις μαρτυρίες που συγκέντρωσε. Δεν διορθώνω ορθογραφία και στίξη.

Μου πρόσφεραν 1200€ με μισά ένσημα στη Μύκονο, 12 ώρες τη μέρα(«και αν βγει καμία διαδρομή παραπάνω εντάξει μωρέ»), 7/7 ως οδηγός σε VIP van και διαμονή με 3-4 άτομα το πολύ!

—

Το να κονοματε βάζοντας 5 και 6 άτομα σε ένα δωμάτιο ή μικρό σπίτι πλέον δεν είναι η λύση. Το να δουλεύει κάποιος για 12-13 ώρες και να πληρώνετε τις 8 , δεν είναι η λύση. Πολύ καλά κάνει πλέον ο κόσμος και μακάρι να το έκανε νωρίτερα.

—

Φιλη μου που δουλευε σαιζον (Πασχα με Σεπτεμβριο) μαγειρισα (στη Παρο) αγανακτησε και δουλευει τωρα στην Αυστρια, σε πιο ανθρωπινες συνθηκες, με τα ΤΡΙΠΛΑΣΙΑ λεφτα. Για ποιο λογο να δουλεψει κανεις γαλερα με 3,5€ την ωρα?

* Πες της να γυρίσει γρήγορα πίσω να βγάζει 30 ευρώ τη μέρα μαύρα και να δουλεύει 12 ώρες 7 μέρες.

Δεν χάνονται αυτές οι ευκαιρίες.

Metα το Facebook

Το άρθρο που θα διαβάσετε σήμερα δημοσιεύτηκε το Σαββατοκύριακο στο ηλεπεριοδικό 2020mag. Όπως έχω ήδη γράψει, στο ηλεπεριοδικό αυτό δημοσιεύω άρθρα με Λέξεις της επικαιρότητας -σαν εκείνα που δημοσίευα κάθε μήνα στα Ενθέματα της Αυγής. Εδώ μπορείτε να βρείτε όλα μου αυτά τα άρθρα, 13 ως τώρα. Η εικονογράφηση είναι του περιοδικού. Στην εδώ δημοσίευση κάνω μερικές δευτερεύουσες προσθήκες.

Metα το Facebook

Αναμφίβολα η είδηση της εβδομάδας στα σόσιαλ μίντια ήταν η αναγγελία του Μαρκ Ζάκερμπεργκ ότι η εταιρεία Facebook μετονομάζεται σε Meta, αν και η δημοφιλέστατη πλατφόρμα θα εξακολουθήσει να ονομάζεται Φέισμπουκ.

Η είδηση είχε και ιδιαίτερο ελληνικό ενδιαφέρον, αφού ο Ζάκερμπεργκ τόνισε ότι έκανε κλασικές σπουδές στο πανεπιστήμιο και ότι το όνομα της εταιρείας του παραπέμπει στο ελληνικό «μετά» που σημαίνει «πέρα από» (beyond, όπως είπε). Μάλιστα για να τονιστεί η ελληνική προέλευση, στον λογότυπο της εταιρείας, με το μπλε σύμβολο του απείρου, η λέξη Metα γράφεται με ελληνικό άλφα.

Σιδηροδρομικά μεζεδάκια

Μην ψάχνετε στην επικαιρότητα για να βρείτε την αιτία του σημερινού μας τίτλου. Δεν ξέρω να συνέβη κάτι συνταραχτικό ή έστω αξιοσημείωτο τις προηγούμενες μέρες που να αφορά τα τρένα. Ο σιδηρόδρομος του τίτλου δεν είναι σύγχρονος, αλλά αρχαίος. Πανάρχαιος.

Πόσο αρχαίος; Από τον καιρό των Νεάντερταλ -διότι η αρχαιολογική σκαπάνη, όπως λέει το κλισέ, έφερε στο φως ίχνη σιδηροδρόμου μέσα σε σπηλιά της εποχής των Νεάντερταλ.

Κι αν δεν με πιστεύετε, δείτε τι έγραψαν διάφοροι ιστότοποι, ακόμα και απ’ αυτούς που θεωρούνται έγκυροι.

Σε μια σπηλιά λοιπόν στο Γιβραλτάρ, με ίχνη κατοίκησης εδώ και 40.000 χρόνια, «οι ερευνητές βρήκαν κατάλοιπα λύγκα, ύαινας και γρύπα, καθώς και έναν μεγάλο σιδηρόδρομο».

Σιδηρόδρομο, και μάλιστα μεγάλο; Να θυμίσουμε ότι στο Γιβραλτάρ ήταν οι Ηράκλειες στήλες. Φαίνεται πως ο πρόγονός μας είχε μείνει για πολύ καιρό εκεί και, μεταλαμπαδεύοντας τα φώτα του προκατακλυσμιαίου ελληνικού πολιτισμού, είχε εγκαταστήσει και την πρώτη σιδηροδρομική γραμμή της ιστορίας!

Όλα από μας τα πήρανε, αυτό είναι γνωστό, αλλά ίσως δεν έγιναν ακριβώς έτσι τα πράγματα.

Στην πραγματικότητα, ο σιδηρόδρομος υπάρχει μονάχα στη φαντασία του συντάκτη που ανέλαβε τη μετάφραση του άρθρου. Διότι, αν ανατρέξουμε στο πρωτότυπο, ή μάλλον σε ένα αγγλόφωνο άρθρο που ίσως χρησίμευσε ως βάση, διαβάζουμε:

On its floor, they found the remains of a Griffon vulture, a hyena and a lynx, animals fully capable of climbing up into the chamber. But they also found the shell of a dog whelk—a type of sea snail, which the researchers note would not have been able to climb up into the chamber. This, they note, suggests something carried it up there.

Λύγκας υπάρχει, ύαινα υπάρχει, κάτι που θα μπορούσε να αποδοθεί γρύπας υπάρχει, αλλά πού είναι ο μεγάλος σιδηρόδρομος;

Όλα δείχνουν ότι το dog whelk μεταφράστηκε «σιδηρόδρομος»! Αλλά το whelk είναι εκείνο το θαλάσσιο σαλιγκάρι που έχει κωνικό κοχλιωτό κέλυφος, που νομίζω ότι λέγεται «βούκινο» σε ορισμένα μέρη. Το πώς από το dog whelk φτάσαμε στον σιδηρόδρομο φαίνεται εξωφρενικό, αλλά εγώ άλλη εξήγηση δεν βρίσκω. Αν βρείτε εσείς στο αγγλικό άρθρο κάτι άλλο που να μπορεί να έδωσε την απόδοση «σιδηροδρομος», πείτε μου.

Πάντως, τουλάχιστον η Ναυτεμπορική διόρθωσε το λάθος, διότι έγινε αρκετή πλάκα στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ, κι έτσι τώρα το επίμαχο άρθρο περιορίζεται αιδημόνως στο: Κατά μήκος της επιφάνειάς του, οι ερευνητές βρήκαν κατάλοιπα λύγκα, ύαινας και γρύπα.

Βέβαια, και ο γρύπας είναι λάθος. Διότι ο γρύπας είναι μυθικό ζώο, με σώμα λιονταριού και κεφάλι και φτερά αετού, οπότε είναι αδύνατο να βρέθηκαν υπολείμματα γρύπα!

Στα αγγλικά, Griffon vulture είναι ένα απολύτως υπαρκτό πτηνό, το όρνιο. Το ακούς, βρε όρνιο;

* Και πριν προχωρήσουμε στα επόμενα μεζεδάκια, να παραθέσω ένα στιχούργημα που το εμπνεύστηκε ο φίλος Γιάννος Ευπραξιάδης μας ο Ακίνδυνος προχτές στο Τουίτερ:

Ο ανεδιάβαστος (ένα κείμενο του Γιάννη Χάρη)

Για ένα κείμενο λέω, αλλά στην πραγματικότητα είναι διπλό. Πριν από λίγες μέρες, ο φίλος Γιάννης Χάρης δημοσίευσε στο Φέισμπουκ μια συντομη εξομολόγηση με τον τίτλο «Ο ανεδιάβαστος», το οποίο παρέπεμπε σε ένα παλιότερο εκτενές άρθρο του, από το μακρινό 2007, τότε, που υπήρχαν πολλά και ζωντανά ιστολόγια, με έντονη μεταξύ τους αλληλεπίδραση (αλλά δεν υπήρχε σχεδόν Φέισμπουκ, ούτε Τουίτερ, ούτε Ίνσταγκραμ και τα άλλα των νεότερων).

Το παλιότερο εκείνο κείμενο ήταν η συμμετοχή του Χάρη σε ένα παιχνίδι των μπλογκ, όπου ο καθένας καλούσε κάποιον άλλο να εξομολογηθεί/αποκαλύψει πέντε πράγματα για τον εαυτό του. Θα το παραθέσω πιο κάτω, αλλά να πω εισαγωγικά πως ένα από τα πέντε αυτά πράγματα ήταν η εξομολόγηση του Γ. Χάρη ότι δεν διαβάζει, ότι βαριέται το διάβασμα, μια δήλωση που ακούγεται παράδοξη από κάποιον που και γράφει και ασχολείται επαγγελματικά με τη μετάφραση και με την επιμέλεια κειμένων -και βιβλίων. Γι’ αυτό και στο νεότερο, εισαγωγικό ας το πούμε, κείμενό του αυτοχαρακτηρίζεται «ανεδιάβαστος».

Όπως θα δείτε, στο τέλος του παλιότερου κειμένου του ο Γιάννης είχε πετάξει το μπαλάκι και σε μένα, καλώντας με να συνεχίσω το παιχνίδι και να εξομολογηθώ κι εγώ πέντε πράγματα για τον εαυτό μου. Δεν είχα τότε ανταποκριθεί, και για να πω την αλήθεια δεν θυμάμαι για ποιο λόγο, αλλά το πιθανότερο είναι πως άργησα να δω το σχετικό άρθρο -και άλλωστε δεν είχα ιστολόγιο τότε.

Και εδώ είναι η μεγάλη ειρωνεία, πώς τα φέρνει η ζωή δηλαδή, ότι το 2007 ειρωνευόμουν τον Χάρη για την ενασχόλησή του με τα μπλογκ (και τον σχετικό μπελά, να διαβάζει σχόλια και να απαντάει) και προτιμούσα την ηρεμία που πρόσφερε το να δημοσιεύω σε σάιτ, με πολύ μικρότερη αλληλεπίδραση και αναπληροφόρηση.

Και τώρα έχω, επί δωδεκάμισι χρόνια μάλιστα, ιστολόγιο, με χιλιάδες άρθρα και με εκατοντάδες χιλιάδες σχόλια! Πώς τα φέρνει η ζωή!

(Όσο για την πρόκληση να εξομολογηθώ κι εγώ με τη σειρά μου πέντε πράγματα, λέω να το κάνω -όχι σήμερα όμως).

Αλλά ας δώσω τον λόγο στον φίλο Γιάννη Χάρη:

Ο ΑΝΕΔΙΑΒΑΣΤΟΣ

(για φίλες και φίλους που συχνά μου κάνουν την τιμή να μου στείλουν ένα βιβλίο τους, και ντρέπομαι τι να τους πω…)

Πάνε χρόνια, απίστευτα πολλά, που δεν διαβάζω. Βιβλία που μου κινούν την περιέργεια, για τα οποία με διαβεβαιώνουν φίλοι πως είναι αριστουργήματα…, τίποτα. Μαζεύονται κάποια στοίβες, λέω τουλάχιστον να τα ξεφυλλίσω…, τίποτα.

Ε πώς, δε γίνεται, θα πείτε. Τίποτα τίποτα δηλαδή; Καλά· είναι και έργα λόγου χάρη στα οποία αναφέρεται ο Κούντερα, και πρέπει τότε να τα διατρέξω, ή αναλόγως να τα διαβάσω κανονικά, για να μη μεταφράζω λέξεις σκόρπιες στον αέρα, εννοείται. (Έτσι διάβασα, ας πούμε, και με μεγάλη απόλαυση, ενθουσιασμό μάλλον, το «Δέρμα» του Μαλαπάρτε, χωρίς ωστόσο αυτό να με παρακινήσει για ανάλογο εγχείρημα…) Και επίσης έργα φίλων της στενής παρέας (αυτών που επιστρατεύω και για δικά μου κείμενα και μεταφράσεις), σε χειρόγραφο ακόμα, όταν νομίζω ότι κάπου θα βοηθήσει η… σοφία μου. (Αλλά κι αυτά, με την ηλικία και με την προβληματική υγεία, όλο και πλημμελέστερα πια.)

Αλλιώς, τίποτα. Ποτέ κανένας δεν με πίστεψε και ούτε με πιστεύει, κι ας το ’χω εξομολογηθεί δημόσια, όταν πρωτάνοιξα το μπλογκ μου και προκλήθηκα να πάρω μέρος σ’ ένα παιχνίδι όπου εκμυστηρευόταν κανείς πέντε άγνωστα πράματα για τον εαυτό του: το παραθέτω εδώ το κείμενο αυτό, θα μάθετε έτσι κι άλλα ανήκουστα.

Το κείμενο είναι του 2007· το σχετικό με το [μη] διάβασμα είναι το σημείο 5. Βάλτε τώρα και τα 14 χρόνια που πέρασαν από τότε, με τα διάφορα –το διάβασμα έγινε περίπου γολγοθάς.

Και το κείμενο του 2007

Μπιτς, απαγορευμένη λέξη

Η μικρή γαλλική πόλη της Bitche κέρδισε παγκόσμια διασημότητα χτες, όταν στα μίντια όλου του κόσμου (παράδειγμα από τη Γκάρντιαν) δημοσιεύτηκε ένα αστείο ειδησάκι: το Φέισμπουκ κατάργησε τη σελίδα της πόλης στο Φέισμπουκ, που είχε τίτλο Ville de Bitche, επειδή ο αλγόριθμος θεώρησε υβριστικό τον τίτλο της σελίδας αφού στα αγγλικά bitch είναι βαριά βρισιά. Life is a Βitche είναι ο έξυπνος τίτλος του άρθρου της Γκάρντιαν που παίζει με την παροιμία Life is a bitch.

Για να είμαι ακριβέστερος, η σελίδα δεν καταργήθηκε χτες αλλά στις 19 Μαρτίου. Χτες, δηλαδή 25 μέρες αργότερα, το Φέισμπουκ εδέησε να επαναφέρει τη σελίδα, ο επικεφαλής του γαλλικού Φέισμπουκ ζήτησε συγγνώμη από τις αρχές της πόλης, και ο δήμαρχος εξέδωσε ανακοίνωση που μπορείτε να τη διαβάσετε εδώ αν έχετε λογαριασμό στο FB (αν δεν ξέρετε γαλλικά, το ΦΒ τη μεταφράζει -όχι τέλεια, αλλά κάποιο νόημα βγαίνει). Mάλιστα, ο κ. δήμαρχος κάλεσε τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ ή όπως αλλιώς προφέρεται, τον ιδιοκτήτη του ιντερνετικού κολοσσού, να επισκεφτεί την «όμορφη, οχυρή πόλη μας».

Χωρίς να θέλω να το παινευτώ, εγώ τη Μπιτς (δηλαδή τη Bitche) την ήξερα και είχα προσέξει την ομοιότητα με την πασίγνωστη αγγλική βρισιά. Η Μπιτς, βλέπετε, ανήκει στην περιοχή που μου αρέσει να ονομάζω Λοθαριγγία, την ευρύτερη περιοχή στην οποία ανήκει και το Λουξεμβούργο, όπως και το γερμανικό Σάαρ και η περισσότερη Λωραίνη της Γαλλίας, μια περιοχή όπου ανακατεύονται οι γερμανικές και οι γαλλικές επιδράσεις, γλωσσικές και άλλες. Βρίσκεται στη βορειοανατολική Γαλλία, πολύ κοντά στα γερμανικά σύνορα. Για να την επισκεφτώ από το Λουξεμβούργο (όπως και όλα τα άλλα μέρη που βρίσκονται εκεί κοντά) θέλω κάτι λιγότερο από 2 ώρες, αλλά ο δρόμος διασχίζει το γερμανικό Σάαρ και μόνο προς το τέλος μπαίνει στη Γαλλία. Πολλοί κάτοικοι της περιοχής που (παρά την τεράστια απόσταση) δουλεύουν καθημερινά στο Λουξεμβούργο είχαν μεγάλο πρόβλημα πριν από λίγο καιρό όταν η Γερμανία έκλεισε τα σύνορα στον χτυπημένο από την πανδημία γαλλικό νομό του Μοζέλα (όπου ανήκει και η Μπιτς) με αποτέλεσμα να έρχονται στο Λουξεμβούργο μέσω Γαλλίας, διαδρομή που παίρνει περισσότερη ώρα κι έχει και διόδια.

Είχα πάει πέρυσι στη Μπιτς. Το βασικό της αξιοθέατο είναι το φρούριό της, εν είδει ακρόπολης, που δεσπόζει πάνω στην πόλη, όπως βλέπετε και στην πιο πάνω φωτογραφία. Εμένα μου αρέσουν πολύ τα φρούρια και οι οχυρώσεις, οι επάλξεις και τα κάστρα, οπότε πέρασα αρκετή ώρα εκεί πάνω κι έβγαλα πολλές φωτογραφίες.

Εις μνήμην Κώστα Βοσταντζόγλου (1949-2021): Τα τελευταία κείμενα

Προχτές ο Χάρος δούλευε υπερωρίες -πήρε τον Τσικ Κορία, τον Αντώνη Καλογιάννη και τον Κώστα Βοσταντζόγλου, τον μεγάλο γιο του μεγάλου Μποστ. Και οι τρεις σημαντικοί, αλλά εγώ θέλω να αφιερώσω το σημερινό άρθρο στη μνήμη του τρίτου, που τον γνώριζα καλά.

Ο Κώστας Βοσταντζόγλου ήταν εικαστικός, γραφίστας, έκανε πολλά εξώφυλλα βιβλίων. Ήταν και θεατρικός συγγραφέας -στο ιστολόγιο είχα παρουσιάσει τη μαυρη κωμωδία του «Ο ελέφας«. Στο άρθρο εκείνο τον έγραφα «Μποσταντζόγλου» αλλά το επίσημο όνομά του ήταν με Β αρχικό, όπως ήταν η αρχική μορφή του επιθέτου -ο Μποστ το έτρεψε σε «Μποσταντζόγλου», που το έχει κρατήσει και ο άλλος γιος, ο Γιάννης, ο γνωστός ηθοποιός. Ο Θεολόγος Βοσταντζόγλου, του Αντιλεξικού, έχει επίσης την παλιότερη μορφή του επωνύμου.

Αλλά αυτό μικρή σημασία έχει. Ο Κώστας Βοσταντζόγλου ήταν ένας γλυκύτατος και ευφυέστατος άνθρωπος με πεντακάθαρο βλέμμα. Είχα τη χαρά και την τιμή να τον γνωρίσω και να συνδεθώ φιλικά μαζί του όταν έφτιαχνα το ημερολόγιο της ΕΣΗΕΑ που ήταν αφιερωμένο στον Μποστ και στη συνέχεια όταν διοργανώσαμε στο Μπενάκη την έκθεση Μποστ, το 2013. Κάναμε πολλή δουλειά μαζί, τότε, πήγα στο σπίτι του για να δούμε ποιες γελοιογραφίες του πατέρα του σώζονταν σε πρωτότυπο (λίγες, γιατί επί χούντας το αρχείο του κατασχέθηκε και χάθηκε) και πολύ χαιρόμουν τις κουβέντες μας διότι, καθώς είχαμε και οι δυο απομνημονεύσει πολλές ατάκες του Μποστ, ο ένας έκοβε και ο άλλος έραβε. Μετά μιλούσαμε στο τηλέφωνο ή στα σόσιαλ -τι κάνετε κύριε Νίκο μου; Καλά, εσείς κύριε Κώστα μου;

Στα νιάτα του, ο Κώστας Βοσταντζόγλου ήταν πρωταθλητής της κολύμβησης με ειδικότητα στην πεταλούδα, είχε κερδίσει πανελληνιους αγώνες και ήταν μέλος της Εθνικής ομάδας. Ήταν επίσης πολίστας με τον Παναθηναϊκό. Κάποτε έλεγε ιστορίες από τα χρόνια εκείνα, αλλά όχι πολύ συχνά.

Ο Κώστας χτυπήθηκε από τον καρκίνο. Στον πρώτο γύρο βγήκε νικητής, αλλά ξαφνικά, στις 16 Δεκεμβρίου, ανάρτησε στο Φέισμπουκ το εξής κείμενο:

ΔΕ ΘΕΛΩ ΤΗ ΣΥΜΠΟΝΙΑ ΚΑΝΕΝΟΣ

Ένας φίλος ήρθε απόψε απ’ τα παλιά

…κι έκανε μετάσταση στα κόκκαλα μου…

Ήρθε που λέτε και ζητάει ρεβάνς. Ρεβάνς θέλει; Θα την έχει. Προβλέπεται ξανά λυσσαλέος αγών. Ρόκυ Μπαλμπόα εναντίον Απόλλο Κριντ σε βελτιωμένη βερσιόν. Το φως εναντίον του αιωνίου σκότους. Ο «κόκκινος» Κώστας εναντίον του Χάροντος σε μια τιτανομαχία που θα σας κόψει την ανάσα. Θα πονέσω, θα ματώσω …και θα νικήσω. Ξανά. Και ξανά. Όσες φορές θέλει.

Έχω δουλίτσες να τελειώσω πριν αποχωρήσω. Θα έχει πλάκα η συνέχεια.

Το πάλεψε πράγματι. («Θα την κερδίσεις και τη ρεβάνς, κύριε Κώστα μου», του είχα γράψει) Η τελευταία του ανάρτηση στο Φέισμπουκ ήταν:

Η αβατάρα του (το εικονίδιο με το πρόσωπό του) τον δείχνει με τσιγάρο. Κάπνιζε πολύ, αν και τους τελευταίους μήνες, πριν εκδηλωθεί μάλιστα η αρρώστια, το είχε κόψει.

Συγκέντρωσα μερικά από τα τελευταία κείμενα που δημοσίευσε στο Φέισμπουκ ο Κώστας και τα παρουσιάζω εδώ, εις μνήμην. Παρόλο που, αναγκαστικά, είναι κείμενα εφήμερα, νομίζω πως μας δίνουν μια καλή εικόνα για τον άνθρωπο που έφυγε.

Να χαρούμε που το Τουίτερ έκλεισε τον λογαριασμό του Τραμπ;

Αν δεν ασχολείστε με τα κοινωνικά μέσα μπορεί και να μην το ξέρετε, και να μη βγάζετε και πολύ νόημα από την εικόνα εδώ αριστερά. Ισως όμως σας ενδιαφέρει το άρθρο ακόμα κι αν δεν ασχολείστε με το Φέισμπουκ και το Τουίτερ ή το Ίνσταγκραμ.

Μετά τα πρωτοφανή γεγονότα την προηγούμενη βδομάδα στην Ουάσινγκτον με την εισβολή οπλισμένων ακροδεξιών στο Καπιτώλιο, το Φέισμπουκ, το Τουίτερ και άλλες «πλατφόρμες» κοινωνικής δικτύωσης απενεργοποίησαν (κατάργησαν, απαγόρευσαν, έκλεισαν) τους λογαριασμούς που χρησιμοποιούσε ο (ακόμα) Πρόεδρος των ΗΠΑ για να επικοινωνεί με το κοινό.

Αυτή την επίσης πρωτοφανή κίνηση το Twitter θεώρησε (και σωστά) απαραίτητο να την εξηγήσει –δείτε εδώ.

Όπως λέει, η απενεργοποίηση επιβλήθηκε επειδή ο Τραμπ δημοσίευσε δύο τουίτ στις 8 Ιανουαρίου.

“The 75,000,000 great American Patriots who voted for me, AMERICA FIRST, and MAKE AMERICA GREAT AGAIN, will have a GIANT VOICE long into the future. They will not be disrespected or treated unfairly in any way, shape or form!!!”

Και λίγο αργότερα:

“To all of those who have asked, I will not be going to the Inauguration on January 20th.”

Μετά, ο λογαριασμός κατέβηκε, έκλεισε.

Το Twitter εξηγεί ότι η εκτίμηση των δυο μηνυμάτων πρέπει να γίνει λαμβάνοντας υπόψη τα προηγούμενα πρωτοφανή γεγονότα του Καπιτωλίου. Έτσι, το δεύτερο μήνυμα, ότι ο Τραμπ δεν θα παραστεί στην τελετή παράδοσης της 20ής Ιανουαρίου (όπως και ο Αντώνης Σαμαράς τον Ιανουάριο του 2015, λέει μια κακή γλώσσα), ένα μήνυμα το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί απλώς ενημερωτικό, θεωρείται ότι από πολλούς οπαδούς του Τραμπ θα εκληφθεί ως αμφισβήτηση της νομιμότητας του εκλογικού αποτελέσματος. Αλλά διαβάστε το σύντομο άρθρο να βγάλετε τα δικά σας συμπεράσματα.

Ο όρος που χρησιμοποιείται στα ελληνικά («έχει τεθεί σε αναστολή», «ανασταλμένος») υποβάλλει την ιδέα ότι η απενεργοποίηση του λογαριασμού του Τραμπ είναι προσωρινή και ότι, ενδεχομένως (όπως έχουν γράψει αρκετοί στα σόσιαλ) μετά τις 20 Ιανουαρίου που θα γίνει η αλλαγή προεδρίας θα ενεργοποιηθεί εκ νέου ο λογαριασμός. Μπορεί να γίνει αυτό, πάντως κατά κανόνα η θέση σε αναστολή (suspension) έχει μόνιμο χαρακτήρα -άλλωστε το άρθρο του Τουίτερ τιτλοφορείται Permanent suspension of @realDonaldTrump.

Η είδηση έγινε δεκτή με θυμηδία και συνάντησε τον χλευασμό των απλών κυβερνοπολιτών. Είναι συχνά διασκεδαστικό να βλέπεις έναν ισχυρό και διάσημο να συναντάει αντιξοότητες, ιδίως έναν τόσο αντιπαθητικό ισχυρό και διάσημο. Κυκλοφόρησαν και διάφορα έξυπνα μιμίδια, όπως εκείνο που δείχνει τον Τραμπ να πλησιάζει ένα αγόρι που κουρεύει το γκαζόν του Λευκού Οίκου και να το παρακαλάει να του δανείσει τον κωδικό του για να μπει στο Τουίτερ (δεν το βρίσκω τώρα, αλλιώς θα το έβαζα).

Φέισμπουκ και λογοκρισία

Λογοκρισία, με τη στενή έννοια, είναι (αντιγράφω τον ορισμό του ΛΚΝ) ο προληπτικός έλεγχος που ασκείται συνήθως από μια αρχή σε προϊόντα του γραπτού ιδίως λόγου αλλά και σε θεάματα ή ακροάματα (βιβλία, έντυπα, εφημερίδες, επιστολές, κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα κτλ.) με δικαίωμα επέμβασης στο περιεχόμενό τους (διαγραφές, τροποποιήσεις, απαγόρευση δημοσιοποίησης, κυκλοφορίας κτλ.).

Για τη μορφη αυτή της λογοκρισίας, που την είχαμε στην πατρίδα μας από τη δεύτερη δεκαετία του προηγούμενου αιώνα, ιδίως (αλλά όχι μόνο) σε περιόδους δικτατορικής διακυβέρνησης, έχουμε ειδικό άρθρο.

Συχνά όμως χρησιμοποιούμε τη λέξη με ευρύτερη έννοια, για να χαρακτηρίσουμε καταστάσεις στις οποίες μια δημοσίευση απαγορεύεται όχι από κρατική αρχή, αλλά από τον εκδότη μιας εφημερίδας ή, στον ψηφιακό πλέον κόσμο, από διαδικτυακές πλατφόρμες.

Mπορεί να υπάρχει διαφορά ανάμεσα στη στενή και την ευρεία έννοια της λογοκρισίας, όμως κοινό στοιχείο είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις φιμώνεται η αντίθετη άποψη, ότι εμποδίζεται να φτάσει στο κοινό ή σε τμήματα του κοινού.

Στο σημερινό άρθρο θα ασχοληθώ κυρίως με τις διαδικτυακές πλατφόρμες και, ειδικότερα, με το Φέισμπουκ και με διάφορα περιστατικά απαγόρευσης δημοσιεύσεων, χρηστών ή σελίδων.

Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι η ματαίωση μιας δημοσίευσης στο Φέισμπουκ δεν συνιστά λογοκρισία επειδή το Φέισμπουκ είναι ιδιωτική επιχείρηση και όχι δημόσια αρχή και επειδή το «λογοκριμένο» άρθρο μπορεί να δημοσιευτεί αλλού, είτε σε έντυπα είτε σε ηλεκτρονικά μέσα.

Ωστόσο, το τελικό αποτέλεσμα είναι ίδιο: ματαιώνεται η δημοσίευση ή εμποδίζεται η διάδοσή της. Και επειδή στην εποχή μας μεγάλο μέρος των πολιτών ενημερώνεται κατά προτεραιότητα (ή και αποκλειστικά) από το Διαδικτυο, η απαγόρευση δημοσίευσης στο Φέισμπουκ έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από την απαγόρευση δημοσίευσης σε μια συγκεκριμένη εφημερίδα ή άλλο μέσο ενημέρωσης. Να σκεφτούμε μάλιστα ότι δεν υπάρχει εναλλακτικό μέσο σαν το Φέισμπουκ, δεν υπάρχει ένα δεύτερο ισοδύναμο βήμα όπου να μπορούν να εκφράσουν απόψεις όσοι έχουν αποκλειστεί από το Φέισμπουκ.

Το ιστολόγιό μας, θα το ξέρετε, εδώ και έξι-εφτά μήνες, από τις αρχές Ιουνίου 2020, έχει αποκλειστεί εντελώς από το Φέισμπουκ. Τα καθέκαστα τα εξιστορώ σε ένα παλιότερο άρθρο. Ο λόγος, ή μάλλον το πρόσχημα, του αποκλεισμού ήταν «παραβίαση των όρων της Κοινότητας σχετικά με το σπαμ», χωρίς όμως να υποδειχτεί με ποιο τρόπο παραβιάστηκαν οι κανόνες αυτοί, ποιες δημοσιεύσεις μου προκάλεσαν τον αποκλεισμό -και βέβαια, όλες μου οι αιτήσεις για επανεξέταση έμειναν αναπάντητες, όπως και τα σχετικά διαβήματα πολλών φίλων του ιστολογίου.

Το ταχυφαγείο κάνει τροφοδιανομή

Μπορεί η υφήλιος να κρατάει την ανάσα της περιμένοντας να ενσωματωθούν τα αποτελέσματα του Πέρα Ουισκόνσιν και της Κάτω Πενσυλβανίας, αλλά στον μικρόκοσμο των ελληνικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης συζητιέται επίσης ένα καινούργιο φιρμάνι του καθηγητή κ. Γ. Μπαμπινιώτη σχετικό με την ορολογία της πανδημίας. Κι επειδή εμείς εδώ λεξιλογούμε, δεν θα μπορούσαμε να το αφήσουμε ασχολίαστο.

Ο κ. καθηγητής σε τακτική βάση δημοσιεύσει σύντομα γλωσσικά σημειώματα στον «τοίχο» του στο Φέισμπουκ με τα οποία παρεμβαίνει στη γλωσσική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων -και πολύ καλά κάνει που εκμεταλλεύεται τις πρωτόγνωρες δυνατότητες των νέων μέσων για να απευθυνθεί σε πολύ ευρύτερο κοινό. Κι άλλες φορές έχουμε εδώ συζητήσει τέτοιες παρεμβάσεις του. Την τελευταία, τη χαρακτήρισα «φιρμάνι», που είναι βέβαια όρος μειωτικός και ειρωνικός, αλλά νομίζω όχι αδικαιολόγητος -θα μπορούσα επίσης να πω «ουκάζιο» (ίσως υπάρχει έδαφος για ένα αρθράκι σχετικό με την ορολογία αυτή, όπου και ο φετφάς).

Αλλά ας δούμε περί τίνος πρόκειται. Ο κ. Μπαμπινιώτης προχτές δημοσίευσε στο Φέισμπουκ το κειμενάκι που βλέπετε στην εικόνα, που το συνόδεψε με την εξής εισαγωγή:

Μάς … take away και μάς σήκωσε με τον κορωνοϊό να καλπάζει και να οδηγούμαστε όλο και περισσότερο ως διατροφική διέξοδο σε… delivery, ενώ συγχρόνως βομβαρδιζόμαστε καθημερινά από lockdown, γενικό ή mini lockdown. Έλεος (ή «ήμαρτον» που λένε κάποιοι)!
Κι εγώ («στον κόσμο μου», εννοώ … τον γλωσσολογικό) μέσα στην πανδημιακή αντάρα να παρακινώ (… «τέτοια ώρα τέτοια λόγια») τους εναπομείναντες γλωσσικά ευαίσθητους να θρηνολογούμε τουλάχιστον Ελληνικά! Αυτό κι αν είναι «γλωσσική αποκοτιά» εκ μέρους μου…

Όπως βλέπετε, μετά την καλογραμμένη εισαγωγή, ο κ. Μπαμπινιώτης προτείνει τρεις ελληνογενείς όρους για την απόδοση τριών αγγλικών (και διεθνών) όρων που ακούγονται καθημερινά τώρα με την πανδημία. Συγκεκριμένα, προτείνει:

απαγορευτικό για το lockdown

τροφοδιανομή για το delivery

για το σπίτι για το takeaway

Μόνο ο πρώτος από τους τρεις όρους είναι γέννημα-θρέμμα της πανδημικής περιόδου. Οι άλλοι δυο υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια στην καθημερινότητά μας, αλλά η αλήθεια είναι ότι πολλά από τα μέτρα περιορισμού αφορούν την εστίαση [και γι’ αυτόν τον όρο χρωστάς άρθρο, ακούγεται μια φωνούλα από το βάθος] άρα και αυτούς τους όρους.

Πρέπει άραγε να τηρούμε ευλαβικά τις οδηγίες του ΕΟΔΥ;

Αν σκεφτήκατε οτι στο σημερινό άρθρο θα συζητήσω κάποιες από τις πρόσφατες οδηγίες του ΕΟΔΥ, ισως για το κλείσιμο των εστιατορίων, μπαρ κτλ. στις 12, και μάλιστα με τη διάθεση να τις αμφισβητήσω, αφού διατυπώνω ερώτημα, πέφτετε έξω.

Σας παραπλάνησε ο τίτλος, και παραδέχομαι πως εσκεμμένα τον διατύπωσα έτσι, για γούστο.

Όχι, δεν είναι ο ΕΟΔΥ το θέμα μου ούτε η πανδημία. Το σημερινό άρθρο έχει θέμα καθαρά γλωσσικό, όσο κι αν δεν του φαίνεται. Οπότε, ας εξηγηθώ.

Έναυσμα μού δίνει ένα πρόσφατο σημείωμα του καθηγητή Γ. Μπαμπινιώτη στο Φέισμπουκ. Τελευταία, νομίζω το έχω ξανασχολιάσει, ο καθηγητής χρησιμοποιεί το Φέισμπουκ για να εκφράζει τις απόψεις του για γλωσσικά φαινόμενα και θέματα, συνήθως αποδοκιμάζοντας τη μία ή την άλλη χρήση. Θα πείτε ότι αυτό είναι μάλλον παράδοξη στάση από γλωσσολόγο (είναι σαν να βλέπεις έναν μετεωρολόγο να αποδοκιμάζει τους ισχυρούς βορειοανατολικούς ανέμους) αλλά αυτό δεν είναι το θέμα μας.

Λοιπόν, πρόσφατα ο κ. Μπαμπινιώτης απεύθυνε έκκληση σε σχέση με την κατ’ αυτόν σωστή χρήση του επιρρήματος «ευλαβικά».

O καθηγητής προτάσσει την εξής εισαγωγή:

Σεβαστείτε το «ευλαβικά»!

Ένα επίρρημα, το ευλαβικά, υποφέρει γλωσσικά. Λυπηθείτε το! Δεν είναι «διά πᾶσαν χρήσιν…». Δεν σημαίνει «προσεκτικά», ούτε «επακριβώς» ούτε «επιμελώς»! Σημαίνει «με σεβασμό σαν κάτι ιερό». Κι έτσι πρέπει να χρησιμοποιείται.

και στη συνέχεια αναπτύσσει τις σκέψεις του μέσα στο ορθογώνιο πλαίσιο.

Μας λέει ότι ακούγονται φράσεις όπως «Τηρούμε ευλαβικά τις αποστάσεις» ή «Προσέχουμε ευλαβικά τις οδηγίες», στις οποίες χρησιμοποιούμε το «ευλαβικά» σχεδόν σαν να σημαίνει «προσεκτικά», «επακριβώς», «επιμελώς», ενώ σημαίνει «με σεβασμό σαν κάτι ιερό» (δική του η έμφαση).

Μπορεί να το χρησιμοποίησε μεταφορικά ο κ. Τσιόδρας, λέει, για να τονίσει ότι η τήρηση των μέτρων προφύλαξης πρέπει να γίνεται σαν να υπερασπιζόμαστε κάτι ιερό, αφού εχει σχέση με την προστασία της υγείας μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το χρησιμοποιούμε με άλλη, διαφορετική σημασία! (Και πάλι δική του η έμφαση).

Και αφού παραθέσει την ετυμολογία (κουτσουρεμένη, όπως θα δούμε) της λέξης «ευλαβής», καταλήγει στο συμπέρασμα: Ας ευλαβούμεθα την σημασία μιας λέξης με ιδιαίτερη βαρύτητα στην επικοινωνία μας, το ευλαβικά.

Θα σχολιάσω την παραπάνω άποψη.

Η πληθυσμιακή έκρηξη των συνοριοφυλάκων -ή, οι «προσεκτικοί ομιλητές» σε νέες περιπέτειες

Τον τελευταίο καιρό είχαμε αρκετούς σύντομους ή ακόμα και μονολεκτικούς τίτλους, αλλά με το σημερινό μακρινάρι ξεφεύγουμε από τη λακωνική τάση. Φυσικά, το πρώτο μισό του τίτλου κάνει λογοπαίγνιο με τον τίτλο της γνωστής ταινίας του Δήμου Αβδελιώδη, την Εαρινή σύναξη των αγροφυλάκων, μόνο που εδώ έχουμε συνοριοφύλακες, έναν τύπο που ο καθηγητής Μπαμπινιώτης πρόσφατα αποδοκίμασε, μαζί με ορισμένους άλλους.

Μ’ άλλα λόγια, θα σχολιάσουμε ένα πρόσφατο σημείωμα του Γ. Μπαμπινιώτη στο Φέισμπουκ, που το βλέπετε αριστερά, καταρχάς την εισαγωγή του κ. καθηγητή και μετά το ορθογώνιο πλαίσιο στο οποίο αναλύει εκτενέστερα τα επιχειρήματά του.

Λέει λοιπόν ο κ. Μπαμπινιώτης:

συνορο-φύλακας ΟΧΙ συνορΙο-φύλακας
εποχ-ικός ΟΧΙ εποχ-Ιακός
πληθυσμ-ικός ΟΧΙ πληθυσμ-Ιακός
ερασμ-ική (προφορά) ΟΧΙ ερασμ-Ιακή

Οι λέξεις αυτές, παρά την περισσότερο ή λιγότερο ευρεία χρήση τους, παραβαίνουν τους κανόνες τής παραγωγής και τής σύνθεσης τής Ελληνικής. Οι «προσεκτικοί ομιλητές» είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούν τους τύπους που σχηματίζονται κατά τους κανόνες τής γλώσσας μας.

Kαι εξηγεί παρακάτω με ποιο τρόπο ο κάθε ένας τύπος από αυτούς «παραβαίνει τους κανόνες» παραγωγής και σύνθεσης της ελληνικής.

Εγώ από την πλευρα μου υποστηρίζω ότι δεν είναι η γενετική μορφολογία το αποκλειστικό κριτήριο για να δεχτούμε έναν τύπο, πρέπει επίσης να πάρουμε υπόψη τον νόμο της αναλογίας, την αποδοχή του τύπου από τους φυσικούς ομιλητές και από τη λεξικογραφική κοινότητα, και, βέβαια, την παρουσία των σχετικών τύπων στα σώματα κειμένων, τόσο αυτών που αποδοκιμάζονται όσο και εκείνων που αντιπροτείνονται, με άλλα λόγια τη χρήση τους, διότι η χρήση φτιάχνει τους κανόνες, όσο κι αν ο κ. Μπαμπινιώτης θεωρεί ότι υπάρχει «παράβαση των κανόνων» ανεξάρτητα από «την περισσότερο ή λιγότερο ευρεία χρήση» ενός τύπου.

Με την απλή προσφυγή στο γκουγκλ, που είναι ικανοποιητικός τρόπος για αδρομερείς εκτιμήσεις, βλέπουμε ότι οι τύποι που αποδοκιμάζονται από τον κ. καθηγητή είναι εξίσου, περισσότερο ή πολύ περισσότερο διαδεδομένοι από αυτούς που επιδοκιμάζονται ως «σωστοί».

Αποκλεισμένα μεζεδάκια

Αποκλεισμένα βεβαίως από το Φέισμπουκ, όπως γράψαμε τις προάλλες -και όχι μονο το σημερινό πολυσυλλεκτικό μας άρθρο αλλά και όλα τα 4000+ άρθρα του ιστολογίου έχουν μπει στον μαύρο πίνακα του Φέισμπουκ και προς το παρόν κανείς δεν μπορεί να παραπέμψει σε αυτά σε ανάρτηση ή σε σχόλιό του, ούτε καν να τα αναφέρει σε προσωπικό μήνυμα προς άλλον χρήστη!

Και εκτός από αποκλεισμένα είναι και λιγοστά τα σημερινά μας μεζεδάκια, τουλάχιστον τώρα που ξεκινάω να τα γράψω. Αλλά βέβαια, ουκ εν τω πολλώ το ευ, το μέγεθος δεν έχει σημασία, σάμπως κι αυτοί που τα’χουνε μαζί τους θα τα πάρουνε -και άλλες τέτοιες φράσεις αμφίβολης παρηγοριάς.

Και ξεκινάμε με μια πισώπλατη μαχαιριά από τον Σπελ Τσέκερ.

Έγραφα τις προάλλες «να αντεπεξέλθει» και διαπίστωσα ότι ο ελεγκτής ορθογραφίας του Word το κοκκινίζει, παναπεί το θεωρεί για λάθος.

Και όχι μόνο αυτό, παρά προτείνει να το αντικαταστήσουμε με το «ανταπεξέλθει»!

Τι θα γίνει άραγε; Ποιος θα βγει νικητής από τη σύγκρουση Λαθολογίων – Σπελ Τσέκερ;

(Εγώ πάντως «να αντεπεξέλθει» γράφω).

* Τίτλος άρθρου στο in.gr:

Takashi Murakami: O καλλιτέχνης που λατρεύει το Χόλιγουντ.

Και γεννάται το ερώτημα, ο καλλιτέχνης λατρεύει το Χόλιγουντ ή το Χόλιγουντ τον καλλιτέχνη; Αν διαβάσετε το άρθρο, θα δείτε ότι ισχύει το δεύτερο, ότι ο κ. Μουρακάμι «είναι αγαπημένος πολλών διάσημων του Χόλιγουντ». Αυτό άλλωστε λέει και η λογική.

Αμφισημία. Αν βάλουμε «τον οποίο λατρεύει» η αμφισημία θα αρθεί, αλλά ίσως πλαδαρεύει ο τίτλος. Η επανάληψη του αδύνατου τύπου «ο καλλιτέχνης που τον λατρεύει το Χόλιγουντ» αίρει την αμφισημία επίσης. Προτιμότερο;

* Δεν θυμαμαι πού το βρήκα αυτό, κάποιος μου το έστειλε.

Συνδέεται με το προηγούμενο, κατά κάποιο τρόπο, αφού υπάρχει κι εδώ ασάφεια με τον «γορίλα που μεγάλωσε». Μεγάλωσε ο γορίλας έτσι αμετάβατα; Ο σύζυγος μεγάλωσε (δηλ. ανέθρεψε) τον γορίλα; Μάλλον το δεύτερο.

Αλλά το βασικό είναι το «εισάγει», κατά λέξη μετάφραση του αγγλικού introduces, που βέβαια είναι πολύ αστείο.

Μην εισάγετε τις συζύγους σας σε γορίλες, βάζουν τα κλάματα.

* Το επόμενο είχε παραπέσει από την προηγούμενη εβδομάδα, αλλά το είδα κάπου να σχολιάζεται και το θυμήθηκα.

Σε άρθρο για τις καινοτομίες στη μηχανοργάνωση, διαβάζουμε:

Ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναφέρθηκε και στην απόδοση ΑΜΚΑ στα παιδιά που γεννιούνται μέσω sms, γεγονός που βοήθησε σημαντικά στο να τηρηθούν οι κοινωνικές αποστάσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Kάποιοι σχολίασαν ότι εμείς οι παλιότεροι ξέραμε πως τα παιδιά τα έφερνε ο πελαργός, ενώ τώρα «γεννιούνται μέσω sms»!

Εγω πάντως θα έγραφα «στην απόδοση ΑΜΚΑ μέσω sms στα νεογέννητα»

* Από σουπεράκι του Σκάι:

Kλειστά αύριο τα σχολια λόγω 24ωρης απεργίας

Εντάξει, ένα απλό ορθογραφικό είναι, και ξέρουμε ότι τα σουπεράκια γράφονται με τρομερή πίεση χρόνου, αλλά έχει γούστο.

Το έβαλα και στο Τουίτερ, σημειώνοντας:

Όσοι είναι να σχολιάσετε, σχολιάστε σήμερα, αύριο έχει απεργία!

* Φίλος στέλνει λινκ προς άρθρο και με ρωτάει αν στέκει ο τίτλος:

Κόλαφος ο διευθυντής του σχολείου για «αίθουσες θαλάμους αερίων»

Σε ένα σχολείο παρατηρήθηκε έντονη δυσοσμία σε κάποιες τάξεις, γι’ αυτό και η αναφορά σε θαλάμους αερίων. Αλλά ο φίλος ρωτάει για το «κόλαφος».

Δεν θα το έλεγα. Συνηθιζουμε να λέμε ότι «κόλαφος» (ή ράπισμα ή χαστούκι) είναι ένας λόγος ή μια πράξη που μας ταπεινώνει, μας προσβάλλει, μας τσούζει. Όχι ένα πρόσωπο. Κόλαφος η δικαστική απόφαση· κόλαφος η γνωμοδότηση της ανεξάρτητης αρχής. Το πρόσωπο μπορεί να είναι «καταπέλτης».

Σωστά πιο κάτω το άρθρο λέει για «ανακοίνωση-κόλαφο» του διευθυντή του σχολείου.

* Μια και ξανάνοιξαν τα εστιατόρια, να βάλουμε κι ένα μενού -αν και δεν είμαι βέβαιος πως είναι φρέσκια η φωτογραφία. Ελπίζω πάντως να είναι φρέσκα τα θαλασσινά του μαγαζιού και πάντως ο μάγειρας να ξέρει τη δουλειά του καλύτερα από εκείνον που ανάλαβε να μεταφράσει τον κατάλογο.

Oι γαρίδες μεταμορφώθηκαν σε βωμούς, shrines αντί για shrimps, ενώ και οι φλογέρες έγιναν αν όχι φλαμπέ πάντως φλογερές! Μέσα στην αναμπουμπούλα, χάθηκε κι ένα γράμμα από τα καλαμαράκια.

Αλλά τι είναι ένα q μεταξύ φίλων;

* Σε άρθρο για την υπόθεση της επίθεσης με το βιτριόλι διαβάζουμε:

Η 35χρονη προσήχθη σήμερα το πρωί σε απόσταση 50 μέτρων από το σπίτι της στην περιοχή του Ζωγράφου.

Κάποιοι δεν ξέρουν τη διαφορά του «προσήχθη» από το «συνελήφθη» σχολιάζει ο (νομικός) φίλος που το στέλνει.

* Για την ίδια υπόθεση φίλος πρόσεξε σε πολλούς ιστοτόπους τον όρο «η βασική ύποπτος» που με ξενίζει -γιατί όχι η ύποπτη; Θυμίζει το παλιό θεατρικό έργο, που έγινε και ταινία, «Η άγνωστος»!

(Κάποιος φίλος μού έστειλε μήνυμα στο οποίο θεωρεί «νεολογισμό» τον όρο «βιτριολίστρια», που ακουστηκε συχνά σε σχέση με την υπόθεση, ενώ και σε γλωσσική ομάδα του Φέισμπουκ επισημάνθηκε ο όρος ως κάτι το αξιοπερίεργο. Περίεργο το βρίσκω, αφού ο τύπος όχι μόνο είναι ομαλά σχηματισμένος αλλά και ακουγόταν πολύ στο παρελθόν. Ευτυχώς ακούγεται όλο και λιγότερο, επειδή δεν είναι πια τόσο συχνές οι επιθέσεις με βιτριόλι).

* Αυτή η ανακοίνωση δημοσιεύτηκε στο Φέισμπουκ, στη σελίδα της συνδικαλιστικής παράταξης ΔΑΚΕ ΕΤΕ-ΔΕΗ.

Tι είχε προηγηθεί; Στη σελίδα της παράταξης είχε δημοσιευτεί παραποιημένη φωτογραφία του Νάσου Ηλιόπουλου, στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία εμφανιζόταν να κρατάει τη σημαία του ουράνιου τόξου.

Η φωτογραφία ήταν υπαρκτή, αλλά είχε προστεθεί με φώτοσοπ το σύνθημα «Της πατρίδας μου η σημαία έχει χρώμα παρδαλό».

(Εδώ η παραποίηση).

Το πλαστογράφημα συνοδευόταν από απειλητικό κείμενο, για το περιεχόμενο του οποίου παίρνετε μια ιδέα διαβάζοντας τη δεύτερη παράγραφο.

Ο Ηλιόπουλος έστειλε εξώδικο, που είναι υποχρεωτικό πρώτο βήμα που προβλέπει ο νόμος, προκειμένου κανείς να ασκήσει αγωγή. Ξεχωριστά έχει ασκήσει και μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση. Όσο κι αν αντιπαθεί κανείς τις δικαστικές διαδικασίες, νομίζω ότι καλά έκανε.

Εσείς τι λέτε;

* Και άλλη μια περίπτωση παραποίησης, όχι με στόχο ένα πρόσωπο αλλά τους εκπαιδευτικούς.

Γνωστή περσόνα που υποστηρίζει αναφανδόν το κυβερνητικό κόμμα στο Τουίτερ (ένα από τα «σοβιετικά άβαταρ», όπως αποκαλούνται) δημοσιεύει χονδροειδώς παραποιημένη φωτογραφία από πρόσφατη κινητοποίηση εκπαιδευτικών.

Στην κανονική φωτογραφία (τη βλέπετε εδώ) το πανό έγραφε «Απόσυρση τώρα του αντιεκπαιδευτικού νομοσχεδίου – ΟΛΜΕ».

Η παραποίηση αποβλέπει βέβαια στο να παρουσιάσει τεχνοφοβικούς τους εκπαιδευτικούς, επειδή αντιδρούν στη ζωντανή μετάδοση των μαθημάτων.

Αλλά στην περίπτωση αυτή αρκεί μάλλον η κατακραυγή για τον πλαστογράφο.

* Και κλείνω με ένα γλωσσογεωγραφικό από την υπόθεση της Μαντλίν, της μικρής Αγγλίδας που χάθηκε στην Πορτογαλία πριν από χρόνια, υπόθεση για την οποία τώρα ήρθαν στο φως σημαντικά στοιχεία. Διαβάζω στα Νέα:

«Η εισαγγελία στο Μπράουνσβαιγκ ερευνά έναν 43χρονο Γερμανό υπήκοο με την υποψία της δολοφονίας. Από αυτό μπορείτε να καταλάβετε ότι υποθέτουμε πως το κορίτσι είναι νεκρό», δήλωσε ο εισαγγελέας του Μπράουνσγουιγκ Χανς Κρίστιαν Γούλτερς.

Και αν ερευνά το θέμα η εισαγγελία στο Μπράουνσβαϊγκ, γιατί έκανε ανακοίνωση ο (Αμερικανός, όπως δείχνει το όνομά του) εισαγγελέας του Μπράουνσγουιγκ, ο κύριος Γούλτερς;

Ο λόγος είναι ότι το Μπράουνσγκουιγκ ειναι απλώς το Braunschweig (Mπραουνσβάιγκ) αν προσπαθήσεις να το πεις νομίζοντας ότι είναι αγγλικό τοπωνύμιο. Υπάρχει και εξαγγλισμένη μορφή του Braunschweig, που είναι Brunswick, όπως υπάρχουν και διάφορα τοπωνύμια Brunswick σε αγγλοσαξονικές χώρες, ανάμεσά τους και επαρχία New Brunswick στον Καναδά, αλλά ούτε αυτά προφέρονται ετσι.

Και βέβαια, ο Χανς Κρίστιαν Γούλτερς ακούει στο όνομα Βόλτερς (Wolters).

* Καλό Σαββατοκύριακο!

 

 

 

Το Φέισμπουκ και ο αλγόριθμος

Το ιστολόγιο μετράει 11 χρόνια ζωής -και κάτι μήνες, και αφού είμαστε στην προεφηβεία ακόμα τους μετράμε. Κάποια στιγμή, γύρω στο 2012, η φίλη Βασιλική Μετατρούλου με προέτρεψε να αναδημοσιεύω το λινκ κάθε άρθρου μου στο Φέισμπουκ και στο Τουίτερ, ώστε να απευθυνθώ σε ευρύτερο ακροατήριο. Ετσι έκανα, και πράγματι οι επισκέψεις στο ιστολόγιο (όση αξία έχουν αυτά τα στατιστικά μεγέθη) σχεδόν διπλασιάστηκαν τον επόμενο χρόνο. Στην αρχή, η αναδημοσίευση γινόταν αυτόματα, αλλά πριν από 2-3 χρόνια το Φέισμπουκ κατάργησε τη δυνατότητα αυτή κι έτσι κάθε πρωί, αφού δημοσιευόταν το άρθρο στο ιστολόγιο, έπαιρνα το λινκ και το κοπιπάστωνα στον «τοίχο» μου στο Φέισμπουκ. Στο Τουίτερ η αναδημοσίευση του λινκ εξακολουθεί να γίνεται αυτόματα.

Κάποτε είχα τον ιστότοπό μου (ως το 2009), μετά το ιστολόγιο, τώρα εκτός από το ιστολόγιο γράφω και στο Φέισμπουκ και (τους τελευταίους μήνες) και στο Τουίτερ. Ωστόσο, οι… ρόλοι είναι διακριτοί. Στο ιστολόγιο δημοσιεύω εκτενή άρθρα, καθημερινά. Στο Φέισμπουκ οι δημοσιεύσεις είναι συντομότερες, σπάνια θα ξεπεράσουν τις 500 λέξεις και συχνά θα είναι 1-2 παράγραφοι. Κάποιες έχουν πιο προσωπικό χαρακτήρα, άλλες σχολιάζουν την επικαιρότητα. Στο Τουίτερ υπάρχει όριο 280 χαρακτήρων -καμιά σαρανταριά λέξεις το πολύ. Εδώ βασιλεύουν ατάκες και λογοπαίγνια.

Εξακολουθώ να θεωρώ ότι εκφράζομαι κυρίως από το ιστολόγιο και από τα άλλα μου κείμενα/βιβλία, ενώ και με πολλούς από τους σχολιαστές του ιστολογίου έχουμε γνωριστεί κι έχουμε γίνει φίλοι. Το Φέισμπουκ και το Τουίτερ είναι πάρεργο. Παρ’ όλ’ αυτά, και στο Φέισμπουκ έχω κάνει αξιόλογες συζητήσεις κι έχω γνωρίσει αξιόλογους ανθρώπους, ενώ στα άρθρα που δημοσίευα εδώ και αναδημοσιεύονταν στο Φέισμπουκ υπήρχαν κάποιοι σχολιαστές που προτιμούσαν συστηματικά να σχολιάζουν εκεί και όχι εδώ στο ιστολόγιο.

Αυτά, μέχρι πρόσφατα. Το Σάββατο (6 Ιουνίου) το απόγευμα πήρα από το Φέισμπουκ την ειδοποίηση ότι κάποιες από τις πρόσφατες δημοσιεύσεις μου «παραβιάζουν τους Όρους της κοινότητάς μας σε ό,τι αφορά το σπαμ».

Όπως είδα, είχαν επισημανθεί όλες οι αναδημοσιεύσεις άρθρων του ιστολογίου της βδομάδας εκείνης -εδω βλέπετε ένα τέτοιο μήνυμα, που σκέφτηκα να το κρατήσω.

Οι άλλες δημοσιεύσεις που είχα κάνει μέσα στη βδομάδα στο Φέισμπουκ δεν επισημάνθηκαν, μόνο οι αναδημοσιεύσεις άρθρων του ιστολογίου.

Ύστερα διαπίστωσα ότι είχαν εξαφανιστεί (κρυφτεί) όχι μόνο οι πρόσφατες αναδημοσιεύσεις από το ιστολόγιο, αλλά όλες οι αναδημοσιεύσεις από το 2012 και μετά -και όταν κρύβεται μια δημοσίευση κρύβονται βέβαια και τα τυχόν σχόλια που έγιναν σε αυτήν. Και όχι μόνο αυτό.

Είχαν (και έχουν) επίσης κρυφτεί όλες οι αναδημοσιεύσεις άρθρων του ιστολογίου που έκαναν τρίτοι, είτε στους τοίχους του είτε σε άλλες ομάδες του Φέισμπουκ, ακόμα και όλα τα σχόλια στα οποία υπήρχε παραπομπή στο sarantakos.wordpress.com.

Κι έτσι από το Σάββατο, αν κάποιος προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει στο Φέισμπουκ με οποιονδήποτε τρόπο το sarantakos.wordpress.com, είτε για να παραπέμψει σε άρθρο του είτε απλώς για να αναφέρει τη διεύθυνση, ακόμα και σε προσωπικά μηνύματα ενός χρήστη προς έναν άλλον, παίρνει το μήνυμα ότι δεν μπορεί, ότι αυτό απαγορεύεται διότι παραβιάζει τους όρους της κοινότητας.

Θυμίζω ότι η αρχική δικαιολογία ήταν ότι οι αναδημοσιεύσεις από το ιστολόγιο παραβιάζουν τους όρους της κοινότητας σχετικά με το σπαμ.

Οι όροι για το σπαμ είναι αυτοί που βλέπετε εδώ αριστερά. Φυσικά δεν υπάρχει τίποτα που να αφορά το ιστολόγιο. Επίσης, η απαγόρευση αφορά μόνο το δικό μας ιστολόγιο, από άλλα ιστολόγια της wordpress η αναδημοσίευση γίνεται απρόσκοπτα.

Φυσικά το γνωστοποίησα στους φίλους μου στο Φέισμπουκ και με συγκίνησε η συμπαράστασή τους, που εκτός από λεκτική ήταν και έμπρακτη, με την έννοια ότι πολλοί από αυτούς προσπάθησαν επίτηδες να αναδημοσιεύσουν κάποιο άρθρο του ιστολογίου, το Φέισμπουκ δεν τους το επέτρεψε, οπότε εκείνοι διαμαρτυρήθηκαν. Θα επανέλθω στο θέμα της διαμαρτυρίας, αλλά απλώς αναφέρω ότι σε πολλές περιπτώσεις η αιτιολογία που δόθηκε για την απόρριψη της αναδημοσίευσης ήταν ότι «ο σύνδεσμος περιέχει περιεχόμενο που αναφέρθηκε από άλλους χρήστες ως προσβλητικό» ενώ σε άλλες περιπτώσεις ήταν ένα γενικόλογο «παραβιάζει τους όρους της κοινότητας» χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις.

Θυμάμαι και στο παρελθόν άλλες περιπτώσεις όπου φίλοι στο ΦΒ που είχαν ιστολόγιο έχασαν τη δυνατότητα να παραπέμπουν σε αυτό. Άλλοι φίλοι έχουν δεχτεί ακόμα γενικότερες απαγορεύσεις, αφού τους απαγορεύτηκε να δημοσιεύουν οτιδήποτε, συνήθως για κάποιο χρονικό διάστημα, από μία μέρα έως ένα μήνα. Οι απαγορεύσεις αυτές σχεδόν πάντοτε είναι απόρροια οργανωμένων «αναφορών». Ο κάθε χρήστης του Φέισμπουκ έχει τη δυνατότητα να αναφέρει (δηλ. να επισημάνει, να καταγγείλει) μια δημοσίευση ως προσβλητική, άσεμνη, συκοφαντική, ρατσιστική, κτλ. ή, για να το πούμε γενικότερα, να αναφέρει ότι η τάδε δημοσίευση παραβιάζει τους όρους της κοινότητας.

Παρόλο που κανείς εκτός Φέισμπουκ δεν ξέρει με απόλυτη ακρίβεια, ο μηχανισμός των αναφορών φαίνεται ότι λειτουργεί με αφοπλιστική απλότητα: αν γίνουν αρκετές αναφορές για έναν λογαριασμό (ή για έναν ιστότοπο, όπως το ιστολόγιό μου) ο λογαριασμός/ο ιστότοπος μπαίνει σε απαγόρευση, χωρίς να εξεταστεί το περιεχόμενο των αναφορών! Είναι ο λεγόμενος αλγόριθμος.

Σε μια παλιότερη ομιλία μου σε εκδηλωση του Ιδρύματος της Βουλής, που την είχα δημοσιεύσει και εδώ, έγραφα:

Καταρχάς, στη συζήτηση αυτή δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι πλατφόρμες των ΜΚΔ δεν είναι κάποιος ουδέτερος φορέας αλλά είναι μεγάλες εταιρείες, που έχουν μονοπωλιακή θέση στον τομέα τους (αν σε αποκλείσει πχ το Φέισμπουκ δεν έχεις άλλη ανάλογη διέξοδο) και οι οποίες ήδη εφαρμόζουν μια στυγνή και ταυτόχρονα αναποτελεσματική λογοκρισία, που λειτουργεί με αλγορίθμους και δίνει τη δυνατότητα σε κάθε αποφασισμένη ολιγομελή ομάδα χρηστών να στοχοποιεί και τελικά να φιμώνει, με αλλεπάλληλες αναφορές, όποιον την ενοχλεί, που τιμωρεί για “γυμνή και άσεμνη φωτογραφία” τη γνωστή φωτογραφία από το Βιετνάμ με το κοριτσάκι που τρέχει με τα ρούχα καμένα ενώ αποφασίζει και διατάζει τον αποκλεισμό χρηστών “επειδή παραβίασαν τους όρους της κοινότητας” χωρίς να δίνει εξηγήσεις και χωρίς να παρέχει δικαίωμα προσφυγής σε άλλη αρχή. Ένα ηλεκτρονικό Γκουαντάναμο.

Τώρα ήρθε η ώρα να το γευτώ κι εγώ.

Θα μου πεις, τι σε νοιάζει. Ο καθένας θέλει να έχει ευρύτερο ακροατήριο σε όσες σοφίες γράφει. Επίσης, εφόσον συνεχίζω να γράφω στο Φέισμπουκ και να συμμετέχω σε συζητήσεις εκεί, συνηθίζω για διάφορα θέματα, ιδίως γλωσσικά, να παραπέμπω σε παλιότερα άρθρα του ιστολογίου για το ίδιο θέμα -αυτό πια δεν είναι δυνατό, όπως διαπίστωσα με εκνευρισμό προχτές, που ήθελα να παραπέμψω στο άρθρο μου για τον Καργάκο και τη δήθεν φασιστική στροφή του Καβάφη και δεν μπορούσα.

Αυτό μάλιστα με ενοχλεί περισσότερο, διοτι για την καθημερινή αναδημοσίευση των άρθρων μου βρήκα ένα κόλπο (που βέβαια δεν ξέρω αν θα κρατήσει για πολύ). Αφού το λινκ δημοσιεύεται στο Τουίτερ, εγώ αναδημοσιεύω στο Φέισμπουκ το λινκ του Τουίτερ -έτσι παρακάμπτεται η απαγόρευση. Αλλά αυτό δεν βοηθάει όταν θέλω να παραπέμψω σε ένα παλιό άρθρο. Και φυσικά δεν βοηθάει οποιονδήποτε άλλον θέλει να παραπέμψει σε ένα παλιό άρθρο του ιστολογίου!

Γι’ αυτό ελπίζω να επανεξεταστεί η απόφαση της απαγόρευσης. Πώς θα γίνει αυτό; Υποτίθεται (και μάλλον ισχύει, αλλά δεν ξέρω σε ποιο βαθμό) πως αν διαμαρτυρηθούν πολλοί χρήστες του Φέισμπουκ για τον αποκλεισμό του ιστολογίου το θέμα θα εξεταστεί επιτέλους από άνθρωπο, ο οποίος ελπίζω ότι θα δει ότι οι καταγγελίες που έχουν γίνει δεν έχουν υπόσταση. Κάτι τέτοιο έχει γίνει στο παρελθόν σε άλλες περιπτώσεις απαγόρευσης. (Δείτε εδώ ένα σχετικά πρόσφατο άρθρο για τους ανθρώπους που κάνουν αυτή τη δουλειά).

Οπότε, παροτρύνω τους φίλους που έχουν λογαριασμό στο Φέισμπουκ να επιχειρήσουν να δημοσιεύσουν κάτι από το ιστολόγιο και, όταν πάρουν το μήνυμα ότι αυτό δεν γίνεται επειδή παραβιάζει τους όρους της κοινότητας, να δηλώνουν τη διαφωνία τους.

Από την άλλη πλευρά, για να τα λέμε όλα, βλέπω ότι ο αλγόριθμος του Φέισμπουκ αλληθωρίζει. Σελίδες και προφίλ που στάζουν ρατσιστικό μίσος αφήνονται ανενόχλητες παρά τις καταγγελίες ενώ, για παράδειγμα, κάθε αναφορά στον (ακροαριστερό) αξιόλογο ιστότοπο prologos.gr έχει απαγορευτεί. Επίσης τις προάλλες ο γνωστός δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου κατάγγειλε ότι πήρε ποινή αποκλεισμού επί 24ωρο (σαν πρώτη προειδοποίηση) επειδή χλεύασε σε ποστ του το κόμμα ΓΤΠ του Κασιδιάρη, ερμηνευοντας, υποθέτω, το ακρώνυμο έτσι όπως σκεφτήκαμε σχεδόν όλοι.

Τέλος πάντων, αυτά όλα μας ενοχλούν αν θέλουμε να γράφουμε στο Φέισμπουκ. Mας ενοχλούν όμως και λιγάκι σαν θέμα αρχής, αν μη τι άλλο για το ότι μια ιδιωτική εταιρεία αποφασίζει να εκχωρήσει τα ζητήματα πρόσβασης και συμμετοχής στην «κοινότητα χρηστών της» σε μια αυτόματη διαδικασία χωρίς παρέμβαση ανθρώπου, μια διαδικασία που πολύ εύκολα μπορεί να την εκμεταλλευτεί μια μικρή ομάδα φανατικών, χωρίς ή έστω με όχι σαφή δυνατότητα ένστασης. Και καλά το Φέισμπουκ, αλλά σκεφτείτε κάτι ανάλογο στην «πραγματική» ζωή -μου θυμίζει το παλιό διήγημα επιστημονικής φαντασίας Computers don’t argue, όπου όλες οι διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης έχουν αυτοματοποιηθεί, με αποτέλεσμα η αντιδικία που έχει ένας πολίτης με μια λέσχη βιβλίου να τον οδηγήσει, ύστερα από ένα-δυο γραφειοκρατικά λάθη, στο εδώλιο του κατηγορουμένου για απαγωγή και φόνο. (Αν το έχει κανεις αυτό το διήγημα στα ελληνικά, πρέπει να έχει μπει σε κάποιαν από τις ανθολογίες του Εξάντα, κι αν έχει όρεξη ας το πληκτρολογήσει να το βάλουμε μια Κυριακή).

Εκλεκτός φίλος του ιστολογίου, άλλωστε, έγραψε το εξής που το μεταφέρω εδώ και κλείνω με αυτό:

Το Facebook δεν φιμώνει, μόνοι μας αυτοφιμωνόμαστε

Άφησα χτες ένα σχόλιο στο φίλο μου το Νίκο, θα το αντιγράψω κι εδώ, αλλάζοντας τη σύνταξη από το αρχικό δεύτερο πρόσωπο, και συμπληρώνοντας ελάχιστα:

Η ουσία του θέματος είναι μία:

Ο Nikos έχει ένα καταπληκτικό ιστολόγιο στη δωρεάν (free as in beer*) και ελεύθερη (free as in speech) πλατφόρμα διαχείρισης περιεχομένου και ταυτόχρονα πλατφόρμα φιλοξενίας wordpress.com.

Στην πλατφόρμα αυτή, διαβάζουμε, σχολιάζουμε, συζητούμε, όποιοι θέλουμε, ελεύθερα και με πολύ βολικότερο τρόπο από το κάθε Facebook ή twitter ή τρίτο μέσο αναδημοσίευσης ή προβολής των άρθρων του.

Η θέση των άρθρων του Νίκου είναι στο wordpress.com, εκεί είναι και η θέση των σχολίων για τα άρθρα του. Οι ιδιοκτήτες του Facebook έχουν κάθε δικαίωμα να κόβουν ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν. Γιατί το χρησιμοποιεί ο Nikos -κι όλοι εμείς εδώ; Για να φτάσουν αυτά που γράφουμε σε μεγαλύτερο ακροατήριο;

Αυτό το ακροατήριο -του Facebook- γνωρίζει, ή γρήγορα μαθαίνει, ότι ο Σαραντάκος γράφει καθημερινά σε ένα ιστολόγιο με μια συγκεκριμένη διεύθυνση. Τι το εμποδίζει να την επισκέπτεται καθημερινά; Μην απαντήσει κάποιος η πληκτρολόγηση, αυτό ισχύει την πρώτη και δεύτερη φορά. Όλοι οι μπράουζερ, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, μας πηγαίνουν εκεί που συχνάζουμε με ένα ή δύο κλικ ή πλήκτρα. Αν αυτό το ακροατήριο κάνει το κλικ και διαβάζει το εκάστοτε άρθρο, τι το εμποδίζει να σχολιάζει επί τόπου, κάτω από το άρθρο, στη φυσική του θέση; Εντάξει, μπορώ να φανταστώ κάποιους λόγους, αλλά αντίστοιχοι υπάρχουν και στο Facebook. Κι ο ίδιος ο Σαραντάκος, άλλωστε, είναι πιο αυστηρός, σε ό,τι αφορά τους σχολιαστές του εδώ στο Facebook, όπου ρίχνει τα πλο(ν)κ, παρά στο ιστολόγιό του.

Αν είμαστε τόσο τεμπέληδες, ώστε να έχουμε περιορίσει την καθημερινή μας ενημέρωση και διάδραση στα όρια ενός Facebook, σίγουρα δεν φταίει το τελευταίο, άξιοι της μοίρας μας είμαστε, ο Ιστός όπως τον οραματίστηκε ο Τιμ Μπέρνερς Λι, κι άλλοι στη συνέχεια, φαίνεται να έχασε τη μάχη, ενώ εμείς επιδιδόμαστε σε λάικς και ακολουθίες από θαυμαστικά…

Μόνο ειρωνικό είναι το να διαμαρτυρόμαστε για δημοκρατία και ελευθερία του λόγου. Αν μας βολεύει το Facebook ως διάδοση και διαφήμιση των άρθρων μας ή των έργων μας, δικό του δικαίωμα είναι να μας κόβει όποτε θέλει, χωρίς να ρωτάμε γιατί. Εντάξει, ναι, θα διαμαρτυρηθούμε, αναφέροντας ότι πρόκειται για ενορχηστρωμένη επίθεση κι ότι δεν παραβιάζεται κανένα Community Standard, αλλά, το ξέρουμε κι οι ίδιοι, ωραία λόγια είναι απλώς τα τελευταία.

Κι εντέλει (και όχι «στο τέλος της ημέρας»), τον Νίκο τι φταίμε εμείς οι φίλοι του να τον κυνηγάμε σε τρεις μεριές; Όλοι στο ιστολόγιό του!

*όχι τελείως, με αντάλλαγμα την επίδειξη διαφημίσεων

ΥΓ. Δεν ξέρω αν υπάρχει ακόμη, είχα μια εποχή στις ροές RSS που παρακολουθώ ένα αριστερό ( ; ), αναρχικό ( ; ) -θα σας γελάσω- ιστολόγιο. Τι ειρωνεία! Για να σχολιάσεις, έπρεπε να ταυτοποιηθείς μέσω Facebook! Το ίδιο ειρωνικές βρίσκω και τώρα τις διαμαρτυρίες για το φίμωμα του prologos, κι οποιουδήποτε άλλου.

ΥΓ2. Φίμωση είναι η σίγηση του espiv.net στην Πάντειο.

Από την άλλη, όμως, βλέπω τώρα ότι ένας φίλος του φίλου μου έκανε το εξής σχόλιο:

Ποιος διαμαρτυρεται για λογοκρισια στο facebook?
Απο οτι ξερω, τα μονα ποστ που τρωνε λογοκρισια εχουν να κανουν με ρατσιστικα σχολια, πορνο και gore (βια)

Αχ, μόνο έτσι δεν είναι, φίλε του φίλου!