Ψηφίζουμε λοιπόν

Οι πιο πρωινοί θα έχουν ήδη ψηφίσει, άλλοι -όπως εγώ- θα το αφήνουν για αργότερα, αλλά το ιστολόγιο χρωστάει να ανεβάσει κάτι το εκλογικό, έστω και για να χρησιμέψει για την υποδοχή του σχολιασμού σας, τόσο για τη μέρα των εκλογών όσο και για τα αποτελέσματα, όταν θα αρχίσουν να βγαίνουν, πρώτα ως εκτιμήσεις από τις σφυγμομετρήσεις εξόδου και μετά ως πραγματικά αποτελέσματα.

Πριν αρχίσω να γράφω το άρθρο, χτες, είχα στο νου μου να βάλω ένα απόσπασμα από  τους Χαλασοχώρηδες του Παπαδιαμάντη, εκεί όπου περιγράφεται (και, κατά κάποιο τρόπο δικαιολογείται) η αγοραπωλησία των ψήφων.  Όμως ύστερα θυμήθηκα ότι το απόσπασμα αυτό το είχα ήδη δημοσιεύσει στις προηγούμενες εκλογές, του Ιουλίου 2019, και δεν μου άρεσε η επανάληψη.

Μετά, σκέφτηκα, επειδή οι εκλογές γίνονται Μάιο, να βάλω μια γελοιογραφία του Φ. Δημητριάδη από τις εκλογές του 1958, που και αυτές είχαν γίνει μήνα Μάιο, ύστερα όμως συνειδητοποίησα πως κι αυτή τη γελοιογραφία την έχω ανεβάσει,  στο άρθρο των  εκλογών του Μαΐου 2012, ενώ στις επόμενες εκλογές, του Ιουνίου 2012, είχα δημοσιεύσει μια παρεμφερή γελοιογραφία, από τις  εκλογές του 1956.

Οπότε μεταφέρθηκα στα χρόνια της  μεταπολίτευσης κι έτσι θα δημοσιεύσω σήμερα τις γελοιογραφίες από την  πρώτη  σελίδα του Βήματος στις 20 Νοεμβρίου  1977. Ταιριάζει γιατί  πρόσφατα είχαμε αναφερθεί έμμεσα σε εκείνες τις εκλογές, όταν βάλαμε το σχετικό τραγούδι του Σαββόπουλου από τον δίσκο Ρεζέρβα.

Στις εκλογές εκείνες η  Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή είχε  έρθει πρώτη με άνεση (41,8%) αν  και πολύ μακριά από το συντριπτικό 54% των πρώτων μεταπολιτευτικών εκλογών -άλλωστε, είχε κατέβει  στις εκλογές  η δεξιότερη Εθνική Παράταξη των  φιλοβασιλικών αποσπώντας ένα όχι ευκαταφρόνητο 6,8%.

Η πρώτη  γελοιογραφία, του Βαγγέλη Παυλίδη, του καλού γελοιογράφου από τη Ρόδο, που είχε ως σήμα κατατεθέν την κουκουβάγια (εδώ εξηγεί πώς γεννήθηκε η κουκουβάγια) εκφράζει τη γενική γραμμή της  εφημερίδας, που εκφραζόταν και από τον πρωτοσέλιδο τίτλο της («Τις δημοκρατικές δυνάμεις θα ενισχύσουν οι εκλογές»), αφού παρουσιάζει τον λαό να περιφρουρεί την κάλπη ζητώντας δικαιοσύνη προκαλώντας φόβο σε έναν υπουργό της ΝΔ με ημίψηλο.

Advertisement

Καλή χρονιά, με υγεία και αγάπη!

Εδώ και λίγες ώρες έχουμε μπει στο 2023 κι έτσι έχουμε αλλάξει χρόνο.

Φέτος είναι η δέκατη τέταρτη πρωτοχρονιά του ιστολογίου -περνάνε τα χρόνια. Και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός, θα τηρήσω και φέτος μια παράδοση που αρκετές φορές ακολουθώ αν και όχι ανελλιπώς. Έτσι, όπως και πέρυσι και πρόπερσι και προηγούμενες πρωτοχρονιές, το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή από χρονιές που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 3. Επειδή όμως την ακολουθία 1963, 1973, 1983, 1993, 2003 την είχαμε καλύψει στο αντίστοιχο άρθρο της πρωτοχρονιάς του 2013 (είπαμε, περνάνε τα χρόνια!), φέτος άλλαξα την περιοδικότητα και άπλωσα το εύρος: θα δούμε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από το 1933, το 1953, το 1973, το 1993 και το 2013.

Πριν όμως προχωρήσουμε, επειδή μας αρέσουν και οι αριθμοί, να πούμε ότι ο αριθμός 2023 δεν είναι πρώτος αλλά έχει σχετικά ασυνήθιστους διαιρέτες: 7 x 17 x 17.

Ας περάσουμε τώρα στη γελοιογραφική ανασκόπηση, ξεκινώντας από το μακρινό 1933. Στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο της εφημερίδας Πρωία δημοσιεύτηκε, ανάμεσα σε άλλες, και η εξής γελοιογραφία:

Άλλος Βασιλόπηττα και άλλος χυλόπηττα, μας λέει, διότι τότε την πίτα την έγραφαν και πήτα, πήττα ή πίττα. Αριστερά είναι ο Παναγής Τσαλδάρης, ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος, δεξιά ο Ελευθέριος Βενιζέλος των Φιλελευθέρων. Στις εκλογές του 1932 τα δυο μεγάλα κόμματα είχαν έρθει σχεδόν ισόπαλα. Τελικά, τον Νοέμβριο το Λαϊκό Κόμμα, αφού πρώτα αναγνώρισε το καθεστώς της Αβασίλευτης δημοκρατίας ώστε να καθησυχάσει τους αντιβασιλικούς στρατιωτικούς, σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας με ανοχή των Φιλελεύθερων, και αυτό αποτυπώνει η γελοιογραφία, όπου το κεφαλαίο Β στη βασιλόπιτα μάλλον δεν είναι τυχαίο. Βέβαια, λίγο αργότερα η κυβέρνηση Τσαλδάρη έπεφτε και αναλάμβανε ο Βενιζέλος, που οδήγησε τη χώρα σε εκλογές.

Ποιος είναι ο γελοιογράφος; Ομολογώ πως δεν μπόρεσα να αποκρυπτογραφήσω την υπογραφή του. Στην εφημερίδα σημειώνεται ότι τα σκίτσα είναι «του κ. Νουάρ». Δεν ξέρω σε ποιον  αντιστοιχεί το ψευδώνυμο.

Κοσμικά – σερέτικα (μια συνεργασία του Κόρτο)

Θα παρουσιάσω σήμερα μια συνεργασία του φίλου μας του Κόρτο πάνω σε ένα εύθυμο χρονογράφημα του Δημήτρη Ψαθά, που σατιρίζει το ενδιαφέρον κοσμικών κύκλων για το ρεμπέτικο στα χρόνια μετά το τέλος του Β’ παγκ. πολέμου. Ωστόσο, ο Κόρτο δεν περιορίστηκε στο να πληκτρολογήσει το χρονογράφημα του Ψαθά ή έστω να το σχολιάσει σε εισαγωγή και επίλογο, αλλά πρόσθεσε επίσης ένα απόσπασμα από ένα χιουμοριστικό μυθιστόρημα του Ψαθά, οπως και ένα παρεμφερές χρονογράφημα του Δημ. Γιαννουκάκη -κι έτσι εμπλούτισε πάρα πολύ το αρχικό κείμενο.

Μια και ο Κόρτο έχει γράψει και εισαγωγή, εγώ δεν θα πω τίποτε άλλο, του δίνω ευχαρίστως τον λόγο. Προσθέτω μόνο μερικά γιουτουμπάκια σε λινκ. Αλλά επειδή εδώ λεξιλογούμε, σημειώνω ότι το κείμενο έχει και γλωσσικό ενδιαφέρον, τόσο ως προς τη μίμηση της διανθισμένης με γαλλικά ιδιολέκτου των νεόπλουτων ή τις παρατηρήσεις του Ψαθά για τα ρήματα σε -άρω, όσο και ως προς την αναφορά στο επιφώνημα «Ιφ» (για το οποίο έχουμε γράψει άρθρο).

Εισαγωγή

Τον σφετερισμό του λαϊκού πολιτισμού από την μεταπολεμική κοινωνική ελίτ και μάλιστα από κάποιους εκ των «πλουτισάντων επί Κατοχής» θίγει ο Δημήτρης Ψαθάς στο ευθυμογράφημά του με τίτλο «Κοσμικά – σερέτικα». Στο κείμενο στηλιτεύεται η υποκριτική μεταστροφή ενός κόσμου που ενώ μέχρι πρόσφατα περιφρονούσε και επιτίθετο σε οτιδήποτε λαϊκό και ελληνικό, ακόμα και στην γλώσσα μας, εκ των υστέρων υιοθέτησε συνήθειες συμπεριφοράς και ψυχαγωγίας που κανονικά ήταν ταυτισμένες με τα λαϊκά στρώματα –εκτοπίζοντας τα τελευταία από τους δικούς τους φυσικούς χώρους.

Το κείμενο αντλήθηκε από αχρονολόγητο τόμο ανθολόγησης δημοσιευμάτων του Δημήτρη Ψαθά με τίτλο «Από την εύθυμη πλευρά», εκδόσεις Μαρή (πιθανώς επανέκδοση). Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου μαθαίνουμε ότι μία έκδοση με τον ίδιο τίτλο κυκλοφόρησε το 1960. Δυστυχώς δεν κατέστη δυνατόν να εντοπισθεί η ακριβής χρονολόγηση και το φύλλο της εφημερίδας όπου πρωτοδημοσιεύθηκε το εν λόγω χρονογράφημα. Στο διεξοδικότατο ευρετηριακό έργο του Κώστα Βλησίδη με τίτλο «Για μία βιβλιογραφία του ρεμπέτικου» (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2002) καταγράφεται παρεμφερές (αλλά όχι ταυτόσημο) κείμενο του Ψαθά με τίτλο «Στα μπουζούκια», το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (10/9/1948). Δεν είναι σαφές αν ένα αρχικό κείμενο ξαναδουλεύτηκε για να συμπεριληφθεί στο βιβλίο ή αν πρόκειται για δύο διαφορετικά δημοσιεύματα. Οπωσδήποτε η χρονολόγηση του ακολούθου κειμένου θα πρέπει να τοποθετηθεί μετά το 1948, δεδομένου ότι το τραγούδι «Τρέξε μάγκα να ρωτήσεις» (ή αλλιώς «η ντερμπεντέρισσα») του Βασίλη Τσιτσάνη και του Νίκου Ρούτσου πρωτοηχογραφήθηκε στις 18/10/1947, σε ερμηνεία της Στέλλας Χασκήλ, του Μάρκου Βαμβακάρη και του συνθέτη (η σχετική πληροφορία από τον ιστότοπο rebetiko sealabs).

 

Καλή χρνιά σε λες και λυς, με υγεία και αγάπη!

Εδώ και λίγες ώρες έχουμε μπει στο 2022 κι έτσι έχουμε αλλάξει χρόνο.

Όπως και η περυσινή, έτσι και η φετινή πρωτοχρονιά είναι ιδιαίτερη, όπως ιδιαίτερη ήταν και η χτεσινή παραμονή, μέσα στον φόβο της παραλλαγής Όμικρον -άρα και, για κάποιους τουλάχιστον, χωρίς το παραδοσιακό ξενύχτι. Οπότε, το σημερινό άρθρο κάποιοι θα το διαβάσουν νωρίτερα απ’ό,τι άλλες χρονιές.

Οσοι το διαβάσετε νωρίς, μη νομίσετε ότι φταίει που δεν ήπιατε τον δεύτερο καφέ. Πράγματι, ο τίτλος είναι λειψός -ακριβέστερα, λιπογραμματικός, αφού λείπει ένα συγκεκριμένο γράμμα, το Ο. Συνεχίζουμε, βλέπετε, το αστείο και ευχόμαστε η χρονιά που ανέτειλε να είναι χωρίς Όμικρον. (Και χωρίς Δ, εδώ που τα λέμε, αλλά για να φανεί αυτό θα έπρεπε να γράψω το ύ χιλίάες εικσιύ ολογράφως!)

Φέτος είναι η δέκατη τρίτη πρωτοχρονιά του ιστολογίου -που ελπίζω να μην ειναι γρουσούζικη. Πάντως, επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός θα τηρήσω και φέτος μια παράδοση που αρκετές φορές ακολουθώ αν και όχι ανελλιπώς. Έτσι, όπως και πέρυσι και πρόπερσι και προηγούμενες πρωτοχρονιές το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή από χρονιές που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 2 -και συγκεκριμένα από το 1972, το 1982, το 1992, το 2002 και το 2012.

Και ξεκινάμε από το 1972. Μέσα στη δικτατορία, τα περιθώρια για σχολιασμό της εσωτερικής πολιτικής σκηνής ήταν ανύπαρκτα (και ποια πολιτική σκηνή, άλλωστε), οπότε οι γελοιογράφοι σχολίαζαν την εξωτερική πολιτική.

Aπό το πρωτοχρονιάτικο φύλλο του Βήματος, λοιπόν, της 1.1.1972, το πενάκι του Φωκίωνα Δημητριάδη σχεδιάζει μια πρωτοχρονιάτικη «συνάντηση κορυφής».

Αριστερά ο Ρίτσαρντ Νίξον, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, δεξιά ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ, ο ηγέτης της ΕΣΣΔ, και στη μέση ο πρόεδρος Μάο της Κίνας, δίνουν τα χέρια και ο Μάο εκφράζει την ευχή να πάνε καλά οι δουλειές των βιομηχανιών όπλων, ενώ σε λυτά χαρτιά βλέπουμε τα διάφορα σημεία έντασης και συγκρούσεων στον πλανήτη, Πακιστάν-Ινδία, Μέση Ανατολή, Βιετνάμ.

Ο Μάο κρατάει επίσης το κόκκινο βιβλιαράκι με τις σκέψεις του, ενώ ο Μπρέζνιεφ φοράει ρώσικο πουκάμισο.

Πράγματι, το 1972 ανέτειλε με υποσχέσεις για ύφεση και χαλάρωση των ψυχροπολεμικών εντάσεων. Δεν έγινε κάποια διάσκεψη κορυφής τον Δεκέμβριο του 1971, αλλά υπήρχαν εντονότατες διαβουλεύσεις ανάμεσα στους δυτικούς ηγέτες, ενόψει της προγραμματισμένης διάσκεψης κορυφής του Μαΐου 1972 που έγινε στη Μόσχα ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ και είχε ως αποτέλεσμα την υπογραφή σειράς σημαντικών συμφωνιών και συνθηκών (όπως για τους αντιβαλλιστικούς πυραύλους). Προηγήθηκε η ιστορική επίσκεψη του προέδρου Νίξον στην Κίνα.

Έτσι, τον Δεκέμβριο του 1971, σε προετοιμασία των συναντήσεων αυτών, ο Νίξον είχε συναντηθεί με διάφορους ηγέτες, πχ με τον Βρετανό πρωθυπουργό Έντουαρντ Χηθ στη Βερμούδα.

Να προσέξουμε την απλή καθαρεύουσα που χρησιμοποιείται (συνάντησις, βιομηχανίαι).

Καλή χρονιά σε όλες και όλους, με υγεία και αγάπη!

Εδώ και λίγες ώρες έχουμε μπει στο 2021 κι έτσι έχουμε αλλάξει χρόνο. Για πολλούς έχουμε μπει και σε καινούργια δεκαετία, αλλά εγώ τουλάχιστον δεν θα εμπλακώ σε αυτή τη συζητηση.

Έτσι κι αλλιώς, η φετινή πρωτοχρονιά είναι ιδιαίτερη, όπως ιδιαίτερη ήταν και η χτεσινή παραμονή, με κορονορεβεγιόν και περιορισμούς στην κίνηση -άρα και, για πολλούς τουλάχιστον, χωρίς το παραδοσιακό ξενύχτι. Οπότε, το σημερινό άρθρο κάποιοι θα το διαβάσουν νωρίτερα απ’ό,τι άλλες χρονιές.

Ανάτειλε λοιπόν το 2021, αλλά αντί να βρίσκεται η χώρα σε κλίμα εορτασμού των 200 χρόνων από το μεγάλο Εικοσιένα μετράει καθημερινά νεκρούς και διασωληνωμένους και περιμένει μήπως δει σωτηρία από το εμβόλιο. Από μια άποψη, περιμένουμε τη λευτεριά και τώρα.

Φέτος είναι η δωδέκατη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός θα τηρήσω και φέτος μια παράδοση που αρκετές φορές ακολουθώ αν και όχι ανελλιπώς. Έτσι, όπως και πέρυσι και πρόπερσι και προηγούμενες πρωτοχρονιές το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή από χρονιές που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 1 -και συγκεκριμένα από το 1961, το 1971, το 1981, το 1991 και το 2001.

Όμως φέτος θα κλέψω. Επειδή κάτι ανάλογο είχα κάνει και την πρωτοχρονιά του 2011, ενέδωσα στον πειρασμό να επαναλάβω το άρθρο εκείνο. Όχι τόσο από τεμπελιά, αλλά επειδή δεν μπόρεσα να βρω πολλές καλές γελοιογραφίες -και επειδή δυο-τρεις από τις παλιές αξίζουν σχολιασμό. Εξάλλου, δέκα χρόνια μετά, κάποιοι δεν θα έχετε δει εκείνο το παλιό άρθρο.

Οπότε, ξεκινάμε από το 1961. Εφημερίδα το Βήμα, γελοιογραφία του Φωκίωνα Δημητριάδη. Ήταν έθιμο την πρωτοχρονιά διάφοροι έμποροι να αφήνουν δώρα στο βαρέλι του τροχονόμου που ρύθμιζε την κυκλοφορία στο Σύνταγμα -ή ίσως και σε άλλα σημεία κι αυτό είναι το θέμα της γελοιογραφίας:

Τροχονόμος είναι ο Κ. Καραμανλής, πρωθυπουργός τότε, και τον περιτριγυρίζουν προσωπικότητες της τότε πολιτικής σκηνής αφήνοντας τα δώρα τους -που δεν είναι όλα ευπρόσδεκτα. Βλέπουμε αριστερά τον Γρίβα, που τότε ήταν αρχηγός ενός εφήμερου περίπου κεντρώου κόμματος, με ένα αυτοκίνητο -είχε δημιουργηθεί ζήτημα με μια χαριστική παραχώρηση αυτοκινήτου στον Γρίβα. Δεξιά βλέπουμε τον Γ. Παπανδρέου με τις αγροτικές ασφαλίσεις (αν και στην αντιπολίτευση, ο ρόλος του εξηγείται εδώ), τον Κωστάκη Τσάτσο μ’ ένα χειράμαξο γεμάτο διαψεύσεις, τον Κανελλόπουλο να ανεμίζει τα σονέτα του, τέρμα δεξιά τον Ευάγγελο Αβέρωφ, υπουργό εξωτερικών, με μια αρμαθιά διπλωματικές επιτυχίες κι ένα κουβά γιαούρτι Μετσόβου. Aπό την προ δεκαετίας συζήτηση προέκυψε ότι δίπλα στον Γρίβα ειναι ο Τάκος Μακρής, τότε υπουργός Εσωτερικών και αρμόδιος για τον εκλογικό νόμο, και τρίτος από αριστερά ο Λεωνίδας Δερτιλής, υπουργός εμπορίου, που είχε κλείσει συμφωνίες κλίρινγκ με τις σοσιαλιστικές χώρες. Αυτός δεξιά δίπλα στον Παπανδρέου, που αγκομαχάει με το βαρύ κιβώτιο της Πεσινέ, είναι ο Αριστ. Πρωτοπαπαδάκης, υπουργός Συντονισμού. Δεν ξέρω ποιος είναι αυτός που μόλις διακρίνεται ανάμεσα στον Αβέρωφ και τον Τσάτσο και που προσφέρει ένα κουκλάκι του Γρίβα.

Κατά σύμπτωση, πολιτικούς ηγέτες απεικονίζει και η επόμενη γελοιογραφία μας, του 1971. Μόνο που επειδή έχουμε χούντα, οι ηγέτες είναι της διεθνούς πολιτικής σκηνής, όχι της γυψοφορεμένης εγχώριας (επί χούντας, οι γελοιογράφοι είχαν στραφεί στη διεθνή πολιτική, όπου ήταν επιτρεπτό να σχολιάζουν με κάποια τόλμη). Σκιτσάρει ο Κ. Μητρόπουλος στα Νέα:

Ο νέος χρόνος είναι νεαρός σοφέρ στο Λεωφορείον ο Κόσμος, που μεταφέρει στριμωγμένους τους ηγέτες όλων των χωρών του κόσμου. Πρώτος από αριστερά είναι ο Έντουαρντ Χιθ, ο βρετανός, μετά ο Μπρέζνιεφ και δίπλα του ο Νίξον. Στη δεύτερη σειρά ο Καντάφι (νομίζω), ο Βίλι Μπραντ και ο Μάο. Ο τυπάκος με τα φρύδια είναι ο Πομπιντού, πιο πίσω βλέπουμε τον Φιντέλ Κάστρο  και τελευταίον τον Μακάριο. Νομίζω πως τα άλλα πρόσωπα που διακρίνονται είναι τυπικές φιγούρες και δεν απεικονίζουν συγκεκριμένα πρόσωπα (ακόμα και ο μαύρος, για τον οποίο αναφέρθηκε στην προ δεκαετίας συζήτηση πως είναι ο Παπα Ντοκ Ντυβαλιέ της Αϊτής), αλλά μπορεί να κάνω λάθος. Στην προ δεκαετίας δημοσίευση της γελοιογραφίας, δυο ηγέτες ζούσαν ακόμα -Καντάφι και Κάστρο. Φέτος κανείς.

Η πρωτοχρονιά του 1981 ήταν η μέρα της εισόδου της Ελλάδας στην ΕΟΚ, τη σημερινή ΕΕ.

Στην πρώτη γελοιογραφία, αριστερά, ο Καμένος στην Ελευθεροτυπία βλέπει την Ελλάδα να προσπαθεί να προσγειωθεί ομαλά, παρά το ελαττωματικό αλεξίπτωτο, στην Ευρώπη των 9 (τώρα έχουν γίνει 27, αλλά το ένα από τα δύο νησιά αριστερά έχει φύγει).

Η δεύτερη γελοιογραφία, που δεν την είχα βάλει στο προ δεκαετίας άρθρο, παρουσιάζει τον νέο χρόνο σαν νεογέννητο μωρό, που είναι ένας κοινός γελοιογραφικός τόπος.

Πόσοι θυμούνται την παλιά διαφήμιση, που έγινε και σλόγκαν, «Το παιδί μίλησε»;

.

.

.

.

Και προχωράμε στην επόμενη δεκαετία και στο 1991.

Για το 1991 διάλεξα ένα σκίτσο του Κ. Μητρόπουλου, που παρουσιάζει τον τυπικό Έλληνα να βγαίνει από τη μια στενωπό (να μια τυπική λέξη της περιόδου 1985 και μετά!) και να μπαίνει στην άλλη.

Kαι, τέλος, το 2001.

Το 2001 ήταν για πολλούς πρώτη μέρα όχι μόνο δεκαετίας αλλά και αιώνα και χιλιετίας -βέβαια, οι περισσότεροι είχαν θεωρήσει ότι το κοντέρ αρχίζει να μετράει το 2000. Πάντως, το σκίτσο του Μητρόπουλου στα Νέα διάλεξε άλλο θέμα, το ευρώ που εκτοπίζει τη δραχμή:

Επειδή η μνήμη (τουλάχιστον η δική μου) δεν συγκρατεί αυτά τα πράγματα με απόλυτη ακρίβεια, βλέποντας το σκίτσο είχα σκεφτεί ότι η 1/1/2001 ήταν η πρώτη μέρα κυκλοφορίας των νομισμάτων του ευρώ, αλλά ύστερα από ώριμη σκέψη γκούγκλισμα θυμήθηκα ότι τα ευρώ κυκλοφόρησαν πρωτοχρονιά του 2002.

Γιατί δεν έχω γελοιογραφία του 2011; Διότι τα ονλάιν αρχεία των εφημερίδων, όσα είναι προσιτά, δεν είναι καλά οργανωμένα ώστε να βρίσκεις εύκολα το φύλλο π.χ. της Ελευθεροτυπίας ή της Αυγής ή των Νέων ή του Έθνους στο πρώτο φύλλο τους του 2011 -ή εγώ δεν κατάφερα να τα βρω. Το μόνο καλά οργανωμένο αρχείο ελληνικής εφημερίδας (εκτός των συνδρομητικών) νομίζω ότι είναι του Ριζοσπάστη.

Αλλά το 2011 ο Ριζοσπάστης δεν δημοσίευσε πρωτοχρονιάτικη γελοιογραφία, ίσως επειδή το πρωτο φύλλο της χρονιάς βγήκε στις 3 ή 4 Ιανουαρίου. Από εκείνο το φύλλο, μια γελοιογραφία του Κ. Γρηγοριάδη διαχρονική, αφού για φως στο βάθος του τουνέλου μιλάμε από τη δεκαετία του 1980.

Να δούμε η τωρινή σήραγγα τι βάθος μέλλεται να έχει.

Προφήτης δεν είναι κανείς, αλλά νομίζω πως από τις πρόσφατες προφητείες, εκείνες που περισσότερο διαψεύστηκαν ήταν όσες διατυπώθηκαν πέρυσι τέτοια μέρα.

Εγώ, ας πούμε, έγραφα στο αντίστοιχο περσινό άρθρο:

Πάντως να το χαρείτε το 2020 γιατί την επόμενη συμμετρική χρονολογία, που είναι το 2121, δεν σας εγγυώμαι ότι θα γράφω στο ιστολόγιο, μπορεί να έχω βαρεθεί.

Να μην πούμε πόσο το χαρήκαμε το 2020.

Τι θα μας φέρει το 2021 δεν το ξέρουμε, αλλά ελπίζω και εύχομαι του χρόνου τέτοιον καιρό να είμαστε πάλι όλοι εδώ και να τα λέμε όπως σήμερα.

Κατά τα άλλα, το ιστολόγιο εύχεται σε όλες και σε όλους που μας διαβάζουν καλή χρονιά, με υγεία και προκοπή, με αγάπη και αντοχή, με αλληλεγγύη και κουράγιο!

Τα Ιουλιανά του 1965 μέσα από το πενάκι του Φωκίωνα Δημητριάδη

Σχεδόν κάθε χρόνο στις 15 Ιουλίου ή εκεί κοντά βάζω κάποιο άρθρο σχετικά με τα Ιουλιανά του 1965. Πέρυσι το αμέλησα, οπότε φέτος επανέρχομαι στην παράδοση του ιστολογίου.

Στα άρθρα αυτά συνηθίζω να παρουσιάζω γελοιογραφίες από εφημερίδες της εποχής, κι αυτό θα κάνω και σήμερα, και μάλιστα επανορθώνοντας μιαν αδικία. Ενώ έχω παρουσιάσει σε αρκετά άρθρα γελοιογραφίες του Μποστ και του Κώστα Μητρόπουλου, έχω αδικήσει τον πρύτανη της ελληνικής πολιτικής γελοιογραφίας των μεταπολεμικών δεκαετιών, τον Φωκίωνα Δημητριάδη (1894-1977). Την εποχή εκείνη ο Δημητριάδης συνεργαζοταν με τα Νέα, το Βήμα και τη Μακεδονία. Γελοιογραφίες από την τελευταία αυτή συνεργασία έχω παρουσιάσει στον παλιό μου ιστότοπο. Σήμερα θα παρουσιάσω γελοιογραφίες από το Βήμα όπου ο Δημητριάδης δημοσίευε γελοιογραφία κάθε Κυριακή.

Συμπληρώνονται σήμερα 55 χρόνια από την εκτροπή της 15ης Ιουλίου 1965, όταν ο  εκλεγμένος πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου εξαναγκάστηκε σε παραίτηση και ανατέθηκε ο σχηματισμός κυβέρνησης σε ομάδα αποστατών βουλευτών με ιθύνοντα νου τον Κ. Μητσοτάκη και πρωθυπουργό τον Γεώργιο Αθανασιάδη-Νόβα.  Ακολούθησαν 70 ταραγμένες μέρες και τρία συνολικώς κύματα αποστασίας, μέχρι να σχηματιστεί επιτέλους κυβέρνηση αποστατών ικανή να συγκεντρώσει πλειοψηφία στη Βουλή. Μέρες μεγαλείου, μέρες οργής, μέρες πένθους αλλά και μέρες γέλιου, μια και το λαϊκό χιούμορ έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο.

Σε παλιότερα άρθρα του ιστολογίου έχω παρουσιάσει γελοιογραφίες της εποχής των Ιουλιανών.  Το 2009 είχα ανεβάσει “Τα ιουλιανά του 1965 δοσμένα από το πενάκι των γελοιογράφων“. Περιείχαν δύο συνδέσμους προς τον παλιό μου ιστότοπο, ένας με σκίτσα του Κώστα Μητρόπουλου (που αργότερα εκδόθηκαν και σε βιβλίο με τίτλο “Ποτέ πια”) και ένας άλλος με σκίτσα του Φωκίωνα Δημητριάδη από τη Μακεδονία.

Ένα άρθρο με σκίτσα του Κώστα Μητρόπουλου έχω παρουσιάσει στο ιστολόγιο.

Ωστόσο, τα περισσότερα άλλα άρθρα του ιστολογίου επικεντρώνονταν σε σκίτσα του Μποστ. Πρόκειται για τα εξής:

Το κουρασμένο παλικάρι (Πριν από την εκτροπή, προφητικό)

Ένα τηλεφώνημα απογνώσεως πριν από 45 χρόνια (Πρώτο κύμα αποστασίας)

Το νέον μικρομάγαζον (Πρώτο κύμα αποστασίας)

Μια συμφωνία με την Αυλή πριν από 45 χρόνια (Για τον Ηλ. Τσιριμώκο και το δεύτερο κύμα αποστασίας)

Το άχρηστο απολυτήριο (Τρίτο κύμα αποστασίας)

Πριν από 50 χρόνια. Ο Μποστ και η κυβέρνηση Τσιριμώκου.

Πριν από 50 χρόνια. Ο Μποστ και η κυβέρνηση Στεφανόπουλου.

Επίσης, δυο άλλα άρθρα διερευνούν τις ποιητικές πτυχές των Ιουλιανών:

Γαργάλατα και εργοστάσιον εμφιαλώσεως: ποίηση και αποστασία 45 χρόνια μετά (Για τον Νόβα και το ποίημα “γαργάλατα” που δεν έγραψε). Η σχεδόν οριστική διαλεύκανση της υπόθεσης, σε άρθρο του 2012. Και ανακεφαλαίωση, σε άρθρο του 2015.

Στο σημερινό άρθρο, όπως είπαμε, παρουσιάζω το φιλμ των Ιουλιανών μέσα από τα σκίτσα του Φωκ. Δημητριάδη στο Βήμα, κάθε Κυριακή.

Και ξεκινάω από την Κυριακή 11 Ιουλίου 1965, πριν από την κρίση.

 

H κρίση κορυφώθηκε όταν ο υπουργός Εθν. Αμύνης Πετρος Γαρουφαλιάς, άνθρωπος του Παλατιού, αρνήθηκε να παραιτηθεί όπως του ζήτησε ο πρωθυπουργός. Η γελοιογραφία παρουσιάζει τον Γαρουφαλιά να αρπάζεται από τους χαλκάδες της πόρτας του υπουργείου και τους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου, ακόμα σε αρραγή ενότητα υποτίθεται, να προσπαθούν να τον ξεκολλήσουν. Διακρίνουμε τον Στεφανόπουλο και τον Μητσοτάκη πίσω από τον Γέρο και προτελευταίο τον Τσιριμώκο, τρεις από τους μελλοντικούς αποστάτες. Δεν είμαι βέβαιος ποιος είναι ο πρώτος πλάι στον Παπανδρέου ούτε κανείς άλλος, πχ ο ψηλός με το μουστάκι.

Καλή χρονιά σε όλες και όλους, υγεία και αγάπη!

Εδώ και λίγες ώρες έχουμε μπει στο 2019, έχουμε αλλάξει χρόνο. Αν ξενυχτήσατε χτες, ας πούμε σε παρέα με φίλους και μουσική ή πάνω από την πράσινη τσόχα, μάλλον το σημερινό άρθρο θα το διαβάσετε προς το μεσημέρι, ίσως και αργότερα, αλλά δεν θα περιμένετε βέβαια να σας πω «καλησπέρα»! Το άρθρο βέβαια θα έχει δημοσιευτεί απ’ το πρωί, την ίδια όπως κάθε μέρα ώρα, αλλά μη νομίσετε ότι ξαγρύπνησα για να το ανεβάσω -φροντίζει η τεχνολογία ώστε να φαινόμαστε συνεπείς.

Ο αριθμός 2019 είναι «ημιπρώτος» αφού είναι γινόμενο δύο πρώτων αριθμών, του 3 και του 673. Τον όρο αυτόν μου τον μάθατε στο αντίστοιχο άρθρο της περυσινής χρονιάς διότι και το 2018 ημιπρώτος ήταν (2 επί 1009). To 2017 ήταν πρώτος αριθμός και ο επόμενος πρώτος θα είναι το 2027.

Φέτος είναι η δέκατη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός θα τηρήσω και φέτος μια μια παράδοση που πάντως πέρυσι την είχα εν μέρει αθετήσει. Έτσι, όπως και προηγούμενες πρωτοχρονιές (παράδειγμα πρόπερσι ή αντιπρόπερσι)το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή από χρονιές που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 9 -και συγκεκριμένα από το 1959, το 1969, το 1979, το 1989 και το 1999 (αποφάσισα να μείνω στον προηγούμενο αιώνα).

Κλασικό μοτίβο στις πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες είναι να εμφανίζεται ο παλιός χρόνος να παραδίδει την σκυτάλη στον καινούργιο. Αυτό το μοτίβο αξιοποιεί η πρώτη μας γελοιογραφία, του 1959 από το Βήμα, με το πενάκι του Φωκίωνα Δημητριάδη.

Ο παλιός χρόνος δεν παρουσιάζεται γέρος αλλά απλώς κάθιδρος, καθώς πάλεψε να διατηρήσει την ειρήνη στον κόσμο, ανάμεσα σε πυραύλους. Είμαστε στον ψυχρό πόλεμο, βλέπετε -αλλά και στις αρχές της κατάκτησης του διαστήματος, με τους Σπούτνικ. Σε μια γωνίτσα της πρώτης σελίδας ενα ειδησάριο μάς πληροφορεί ότι «καταρρέει πλήρως το καθεστώς του Μπατίστα εις την Κούβαν».

Καλή χρονιά, με υγεία και αγάπη!

Φέτος είναι η όγδοη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός αποφάσισα να συνεχίσω να τηρώ μια παράδοση που έχει καθιερώσει το ιστολόγιο. Έτσι, όπως κάναμε και προηγούμενες πρωτοχρονιές (παράδειγμα πέρυσι ή πρόπερσι ή αντιπρόπερσι), το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή από χρονιές που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 7 -και συγκεκριμένα από το 1967, το 1977, το 1987, το 1997 και το 2007.

Ξεκινάμε από την Πρωτοχρονιά του 1967 -η κυβέρνηση των αποστατών έχει καταρρεύσει μετά την άρση της εμπιστοσύνης της ΕΡΕ και έχει σχηματιστεί υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον τραπεζίτη Ιωάννη Παρασκευόπουλο με σκοπό τη διενέργεια εκλογών ώστε να λυθεί το πολιτικό αδιέξοδο που ταλάνιζε τη χώρα μετά την ιουλιανή εκτροπή -αργότερα οι εκλογές προσδιορίστηκαν για τις 28 Μαΐου, αλλ’ όπως ξέρουμε δεν έγιναν ποτέ αφού μεσολάβησε το απριλιανό πραξικόπημα των συνταγματαρχών που πρόλαβε το παλατιανό πραξικόπημα των στρατηγών. Κρίνοντας εκ των υστέρων, η γελοιογραφία του Φωκίωνα Δημητριάδη που δημοσιευτηκε στα Νέα φαίνεται τάχα προφητική; Η Βία και η Νοθεία, που καθόρισαν το εκλογικό αποτέλεσμα των εκλογών του 1961, ετοιμάζονται να αναλάβουν δράση. Δεν είναι δα και πρωτάρες.

Και πράγματι, έτσι έγινε.

Σαν σήμερα το 1959…

Σήμερα έχουμε 2 Νοεμβρίου, μια μέρα που δεν θα την έλεγες σημαδιακή ή ξεχωριστή. Δεν υπάρχει καμιά πολύ αξιόλογη επέτειος, δεν έγινε κάτι το κοσμοϊστορικό σαν σήμερα.

Ούτε γιορτάζει κάποιος μεγάλος άγιος -ή πολλοί μαζί, όπως την επόμενη ΤρίτηΔευτέρα. Το εορτολόγιο της ημέρας, συμφωνώ, παίρνει σχεδόν ποιητική χροιά αφού σήμερα είναι η γιορτή «Ακινδύνου, Αφθονίου, Ελπιδοφόρου, Πηγασίου και Ανεμποδίστου των Μαρτύρων», αλλά προσωπικά δεν ξέρω κανέναν Ανεμπόδιστο. Υπάρχει βέβαια ο ηθοποιός Ακίνδυνος Γκίκας, που τον ακούμε σε μεταγλωττίσεις, ενώ υπήρχε στον Εμφύλιο ο μυτιληνιός κομμουνιστής Ακίνδυνος Αλβανός, επικεφαλής της Στενής Αυτοάμυνας στη Θεσσαλονίκη, που το κράτος τον έκρινε άκρως επικίνδυνο και τον εκτέλεσε το 1947.

Ωστόσο, για κάμποσα εκατομμύρια ανθρώπους η μέρα η σημερινή είναι ξεχωριστή για έναν εντελώς προσωπικό λόγο: έχουν σήμερα τα γενέθλιά τους.

Τυχαίνει να ανήκω σε αυτή την ομάδα -μαζί με τη Μαρία Αντουανέτα, τον Τζορτζ Μπουλ της άλγεβρας, τον Λουκίνο Βισκόντι, τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Μπαρτ Λάνκαστερ, καθώς και δυο εγχώριες διασημότητες, τον πρόεδρο Βασίλη Λεβέντη και τον δάσκαλο του Γένους Νότη Σφακιανάκη, με τον οποίο μάλιστα είμαστε και συνομήλικοι, αφού γεννήθηκε κι αυτός το 1959.

Οπότε, στο ερώτημα «τι έγινε σαν σήμερα το 1959» υπάρχει ήδη μια πρώτη απάντηση -γεννήθηκε ο Νότης, τι άλλο;

Ο Μποστ και το επεισόδιο του U-2

Από την προηγούμενη Παρασκευή αναβίωσα μια παλιότερη καλοκαιρινή συνήθεια, δηλαδή να βάζω κάθε Παρασκευή σκίτσα του Μποστ, κι αυτό θα κρατήσει ίσαμε τα μέσα προς τέλη του Σεπτέμβρη. Την περασμένη Παρασκευή είχαμε δει ένα σκίτσο του Μποστ για τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1960, που ήταν βεβαίως επίκαιρο διότι ολοκληρώνονταν οι Ολυμπιακοί του Ρίο, το σημερινό όμως σκίτσο δεν θα έχει συνάφεια με την επικαιρότητα. Θα δούμε πώς σχολίασε ο Μποστ ένα επεισόδιο του Ψυχρού Πολέμου που είχε κάνει πολύ θόρυβο όταν συνέβη, την κατάρριψη του αμερικανικού κατασκοπευτικού αεροσκάφους U-2 τον Μάιο του 1960 και τα όσα ακολούθησαν.

Πράγματι, την πρωτομαγιά του 1960 ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος τύπου Λόκχιντ U-2 απογειώθηκε από τη βάση του Πεσαβάρ στο Πακιστάν με αποστολή να διασχίσει την ΕΣΣΔ φωτογραφίζοντας μυστικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις και να προσγειωθεί σε μια βάση στη Νορβηγία. Περίπου στα μισά της διαδρομής καταρρίφθηκε (στην περιοχή του Σβερντλόφσκ) από σοβιετικό πύραυλο. Ο πιλότος, ο σμηναγός Γκάρι Πάουερς, χρησιμοποίησε το αλεξίπτωτό του και σώθηκε, αλλά συνελήφθη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επιχείρησαν στην αρχή να αρνηθούν ότι επρόκειτο για κατασκοπευτικό αεροπλάνο, αλλά οι Σοβιετικοί, έχοντας στα χέρια τους και τον πιλότο και τα συντρίμμια του αεροπλάνου, τους ανάγκασαν να παραδεχτούν την αλήθεια.

Συνέπεια της όξυνσης των αμερικανοσοβιετικών σχέσεων ήταν να ναυαγήσει η τετραμερής διάσκεψη των Παρισίων (μεταξύ ΗΠΑ, ΕΣΣΔ, Γαλλίας και Μεγ. Βρετανίας) που είχε προγραμματιστεί για τις 15 Μαΐου 1960 και τελείωσε σχεδόν αμέσως μόλις άρχισε, σε ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα.

Καλή χρονιά κι ας είναι δίσεκτη!

Φέτος είναι η έβδομη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός αποφάσισα να συνεχίσω να τηρώ την παράδοση που έχει καθιερώσει το ιστολόγιο. Έτσι, όπως κάναμε και προηγούμενες πρωτοχρονιές (παράδειγμα πέρυσι ή πρόπερσι), το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή που πιάνουν τον ίδιο λήγοντα, σε 6 -και συγκεκριμένα από το 1926, το 1936, το 1946, το 1956 και το 1966.

Και επειδή παρόλο που έψαξα δεν βρήκα γελοιογραφία από το 1916, πριν έναν αιώνα, θα ξεκινήσουμε από το 1926, πριν από 90 χρόνια δηλαδή.

Η γελοιογραφία που βλέπετε αριστερά δημοσιεύτηκε στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο της εφημερίδας Δημοκρατία.

Η Δημοκρατία ήταν μια μάλλον βραχύβια εφημερίδα (1923 με 1927 κυκλοφόρησε ως καθημερινή εφημερίδα) που βρισκόταν κοντά στον Αλέξανδρο Παπαναστασίου και κατά περιόδους ήταν όργανο του κόμματός του. Είχε εκλεκτές συνεργασίες από λογίους της εποχής (ανάμεσά τους και ο αγαπημένος μου Ν. Λαπαθιώτης), ενώ ήταν από τις λίγες εφημερίδες (μαζί με τον Ριζοσπάστη, φυσικά) που τις έκλεισε η δικτατορία του Πάγκαλου. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 εκδόθηκε και πάλι ως εβδομαδιαία, με αρχισυντάκτη τον Στρ. Μυριβήλη και υπεύθυνο φιλολογικής σελίδας τον Γ. Κοτζιούλα.

Καλή χρονιά -στο χέρι μας είναι!

Φέτος είναι η έκτη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και επειδή είμαι άνθρωπος συντηρητικός αποφάσισα να τηρήσω την παράδοση, αν και όχι σε όλα. Έτσι, όπως κάναμε και προηγούμενες πρωτοχρονιές (παράδειγμα πέρυσι ή πρόπερσι), το θέμα του σημερινού πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές, και συγκεκριμένα από την αντίστοιχη χρονιά προηγούμενων δεκαετιών. Όμως, μια αλλαγή είναι ότι φέτος ξεκινάμε από το (όχι και πολύ) κοντινό παρελθόν και προχωράμε προς τα πίσω.

Δεν διάλεξα καμιά γελοιογραφία από την Πρωτοχρονιά του 2005, η οποία, αν θυμάστε, ήταν πένθιμη, περισσότερο από τη φετινή: είχαμε τότε το φονικό τσουνάμι της Ταϊλάνδης.

Οπότε, πάμε δέκα χρόνια πιο πίσω. Πρωτοχρονιά 1995, κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου. Διάλεξα τη γελοιογραφία που ακολουθεί, επειδή το θέμα της είναι, ας πούμε, γλωσσικό: η γαλλική προεδρία της ΕΕ είχε ανακοινώσει κάποια σχέδια (που τελικά δεν υλοποιήθηκαν) για περιορισμό των επίσημων γλωσσών της Ένωσης, πράγμα που προκάλεσε κατακραυγή σε όλες τις χώρες που οι γλώσσες τους θα έχαναν αυτό το καθεστώς -και περισσότερο στην Ελλάδα. Η γελοιογραφία του Ανδρέα Πετρουλάκη στην Αυγή παρουσιάζει την ελληνική πολιτική ηγεσία κυβέρνηση να αντιδρά «εξελληνίζοντας» τη χρονολογία:

Αριστερά (όπως κοιτάμε) από τον Ανδρέα είναι ο Βενιζέλος, τότε υπουργός Τύπου, αλλά δεξιά ποιος είναι; Υπουργός Παιδείας ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου -αλλά δεν νομίζω να είναι αυτός. Εσείς τι λέτε; Στο μπαλκόνι ο Ανδρέας Παπανδρέου, ανάμεσα στους ηγέτες των δύο κομμάτων της δεξιότερης αντιπολίτευσης, Μιλτ. Έβερτ και Αντώνη Σαμαρά, τότε ηγέτη της Πολιτικής Άνοιξης (Θα ήταν η τελευταία μάχιμη πρωτοχρονιά του Ανδρέα. Την πρωτοχρονιά του 1996 την πέρασε στο Ωνάσειο και τον Γενάρη του 1996 παραιτήθηκε από πρωθυπουργός).

Καλή χρονιά -με αλληλεγγύη και κουράγιο!

Φέτος είναι η πέμπτη πρωτοχρονιά του ιστολογίου και αποφάσισα να ακολουθήσω την πεπατημένη σχεδόν σε όλα. Εννοώ ότι ο τίτλος του πρωτοχρονιάτικου άρθρου είναι ίδιος με πέρυσι, και παρόμοιος με τον τίτλο των άρθρων του 2010 και του 2011, το ίδιο και το θέμα του άρθρου, πέντε πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από περασμένες χρονιές. Εκεί που διαφοροποιείται το φετινό άρθρο είναι στις χρονολογίες των παλιότερων γελοιογραφιών: ενώ τα προηγούμενα χρόνια είχα βάλει γελοιογραφίες από την αντίστοιχη χρονιά των πέντε προηγούμενων δεκαετιών, φέτος είπα να απλώσω πιο πολύ τη βεντάλια μου και να βάλω γελοιογραφίες από τις πρωτοχρονιές του 1914, 1934, 1954, 1974 και 1994.

Κι έτσι ξεκινάμε από το 1914. Είναι η χρονιά του μεγάλου πολέμου που θ’ άλλαζε τον κόσμο. Ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος βρίσκεται στο Παρίσι για να διαπραγματευτεί νέο δάνειο (Στο Ρωμηό του Σουρή, που κυκλοφορεί εκείνες τις μέρες το 1285ο φύλλο του, η προμετωπίδα γράφει: Χίλια διακόσια πέντε συν ογδόντα – Ο Βενιζέλος είδε την Τζοκόντα). Στην εφημερίδα «Αθήναι», που την εκδίδει ο Γ. Πωπ, δημοσιεύεται στο πρωτοχρονιάτικο φύλλο η εξής γελοιογραφία που θα μπορούσε να θεωρηθεί και επίκαιρη. Αγνοώ τον γελοιογράφο, όπως επίσης αγνοώ και γιατί το δάνειο χαρακτηρίζεται «φιλελληνικό»:

Προχωράμε είκοσι χρόνια μπροστά και φτάνουμε στο 1934. Πρωθυπουργός στην Ελλάδα είναι ο Παναγής Τσαλδάρης του Λαϊκού Κόμματος και στο αντιπολιτευόμενο Βήμα ο Φωκίων Δημητριάδης παρουσιάζει τα «δώρα του κυρ Παναγή», δηλαδή τους μποναμάδες του πρωθυπουργού για τη νέα χρονιά:

Ζει! Πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη

Σκίτσο του Μίνου Αργυράκη, δημοσιεύτηκε στην Αυγή τη μέρα του θανάτου του Λαμπράκη, 28.5.1963

Στις 22 Μαΐου 1963, ο ανεξάρτητος βουλευτής Πειραιώς Γρηγόρης Λαμπράκης, γιατρός στο επάγγελμα και παλιός βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος, συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ, είναι ομιλητής σε εκδήλωση των οπαδών της ειρήνης στη Θεσσαλονίκη. Απέξω, «ανησυχούντες πολίτες» έχουν οργανώσει τη δική τους αντισυγκέντρωση με την ανοχή της αστυνομίας. Καθώς ο Λαμπράκης βγαίνει από το κτίριο της Ένωσης Εμποροϋπαλλήλων, στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Βενιζέλου, πέφτει πάνω του ένα τρίκυκλο που οδηγούσε ο παρακρατικός Σπύρος Γκοτζαμάνης. Ο επιβάτης του τρικύκλου, παρακρατικός επίσης, Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, χτυπάει στο κεφάλι τον Λαμπράκη με έναν σιδερένιο λοστό. Ο μαραθωνοδρόμος της ειρήνης θα παλέψει πέντε μέρες με το θάνατο και τελικά θα χάσει τη μάχη στις 27 Μαΐου 1963.

Η δολοφονία του Λαμπράκη ίσως δεν θα είχε εξιχνιαστεί αν ένας θαρραλέος Θεσσαλονικιός, ο Μανώλης Χατζηαποστόλου ή Τίγρης, δεν είχε την ετοιμότητα να πηδήξει πάνω στην καρότσα του τρικύκλου, να συμπλακεί με τον Εμμανουηλίδη ενώ το τρίκυκλο συνέχιζε την πορεία του και ύστερα, πολύ μακριά από τον τόπο της επίθεσης, με τον Γκοτζαμάνη. Ένας περαστικός τροχονόμος που τους είδε να συμπλέκονται, τους συνέλαβε -χωρίς να ξέρει ότι ανώτατοι αξιωματικοί της Χωροφυλακής συμμετείχαν στο οργανωμένο σχέδιο της δολοφονικής επίθεσης.

Χάρη στο θάρρος, την ξεροκεφαλιά και την υπηρεσιακή προσήλωση ενός πεισματάρη ανακριτή, του δικαστικού Χρήστου Σαρτζετάκη, μετέπειτα Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά και χάρη στο ερευνητικό δαιμόνιο τριών δημοσιογράφων, του Γιάννη Βούλτεψη της Αυγής, του Γιώργου Μπέρτσου της Ελευθερίας και του Γιώργου Ρωμαίου του Βήματος, ήρθε στο φως σε όλη της την έκταση η παρακρατική συνωμοσία, παρά τη λυσσαλέα αντίσταση του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Κων. Κόλλια (του πρώτου πρωθυπουργού της απριλιανής χούντας). Η υπόθεση Λαμπράκη ήταν ο καταλύτης που προκάλεσε την παραίτηση του Κ. Καραμανλή από την πρωθυπουργία και τη νίκη της Ένωσης Κέντρου στις εκλογές. Όταν όμως η υπόθεση έφτασε στο εδώλιο το πολιτικό κλίμα είχε αλλάξει άρδην -το 1966, με κυβέρνηση αποστατών, οι συνωμότες έπεσαν στα μαλακά -όλοι οι αξιωματικοί αθωώθηκαν και μόνο οι φυσικοί αυτουργοί καταδικάστηκαν, καθώς και κάποιοι παρακρατικοί που συμμετείχαν στην αντισυγκέντρωση.

Λέγεται ότι την επιθυμία για επίθεση στον Λαμπράκη την είχε εκφράσει η βασιλομήτωρ Φρειδερίκη, η οποία είχε ενοχληθεί σφόδρα από την υποστήριξη του βουλευτή της ΕΔΑ στη Μπέτυ Αμπατιέλου, που είχε ρεζιλέψει (και ίσως χαστουκίσει) την εστεμμένη στο ταξίδι της στο Λονδίνο τον Απρίλιο του 1963 -γι’ αυτό το «χαστούκι που ίσως δεν δόθηκε» έχω γράψει αναλυτικά αλλού.  «Δεν τον τσαλακώνετε αυτόν;» λέγεται ότι είπε η Φρειδερίκη -και κάποια κατώτερα όργανα αποφάσισαν να επιδείξουν υπερβάλλοντα ζήλο.

Ο Λαμπράκης είχε πάει στο Λονδίνο για να πάρει μέρος στη μεγάλη πορεία ειρήνης του Ολντερμάστον, τον Απρίλιο του 1963. Επιστρέφοντας από το Λονδίνο, συμμετείχε στη Μαραθώνια πορεία ειρήνης του 1963 -ακριβέστερα, επειδή η πορεία είχε απαγορευτεί από την αστυνομία, ο Λαμπράκης ήταν ο μόνος που, χάρη στη βουλευτική του ιδιότητα, την εξυπνάδα και το θάρρος του, μπόρεσε να διασπάσει αλλεπάλληλα μπλόκα της αστυνομίας και να φτάσει μόνος στον Τύμβο και να βαδίσει αρκετά χιλιόμετρα, μοναχικός μαραθωνοδρόμος της ειρήνης (αργότερα προστέθηκαν και δυο-τρεις ακόμα συνοδοιπόροι του, δίνω πιο κάτω το λινκ).

Λίγες βδομάδες νωρίτερα, στα μέσα Μαρτίου 1963, ο Λαμπράκης είχε πρωταγωνιστήσει σε ένα επεισόδιο μέσα στη Βουλή, που θυμίζει τις πρόσφατες χρυσαβγίτικες αθλιότητες. Κατά την εμπρηστική ομιλία του βουλευτή Κιλκίς της ΕΡΕ Κ. Παπαδόπουλου, ο οποίος λέγεται ότι ήταν ταγματασφαλίτης, γερμανοντυμένος στην Κατοχή, σημειώθηκαν αντεγκλήσεις με βουλευτές της ΕΔΑ και όταν ο Παπαδόπουλος, φωνάζοντας «Σκάσε ρε πούστη», επιτέθηκε εναντίον του βουλευτή της ΕΔΑ Αντώνη Μπριλλάκη, ο Λαμπράκης, παλιός αθλητής, με ένα σάλτο προσγειώθηκε ανάμεσά τους και άστραψε μια δυνατή γροθιά στον Παπαδόπουλο, που τον άφησε αιμόφυρτο, κι ύστερα δέχτηκε επίθεση από πεντέξι βουλευτές της ΕΡΕ. Το επεισόδιο δεν είναι εντελώς άσχετο με τη δολοφονία του, αφού ο Ξενοφών Γιοσμάς (ή «φον Γιοσμάς»), ο αρχηγός της παρακρατικής οργάνωσης στην οποία συμμετείχαν οι δολοφόνοι του Λαμπράκη, ήταν διοικητής τμήματος υπό τις διαταγές του Κ. Παπαδόπουλου. Μικρασιάτης πρόσφυγας, ο Γιοσμάς ήταν από τους επιφανείς συνεργάτες των Γερμανών στη Θεσσαλονίκη, έφυγε μαζί τους από την Ελλάδα στα τέλη του 1944 και υπήρξε υπουργός Προπαγάνδας (!) στην εξόριστη «κυβέρνηση» Τσιρονίκου που σχημάτισαν τα κατακάθια του δοσιλογισμού στις αρχές του 1945 στη Βιέννη. Καταδικάστηκε ερήμην σε θάνατο από το δικαστήριο δοσιλόγων, αλλά όταν γύρισε στην Ελλάδα το 1947 οι δοσίλογοι ήταν εθνικώς χρήσιμοι κι έτσι η ποινή του μετατράπηκε σε ισόβια και τελικά αποφυλακίστηκε περί το 1951 έχοντας κάνει τρία χρόνια μόνο φυλακή.  Ο φον Γιοσμάς πέθανε το 1975 κι έτσι έχασε την ευκαιρία να είναι σήμερα βουλευτής επικρατείας με τη Χρυσή Αβγή, που συνεχίζει την κληρονομιά του Πούλου, του Τσιρονίκου, κι όσων έχουν τη ναζιστική στολή στη ναφθαλίνη.

Στο Διαδίκτυο υπάρχει αρκετό υλικό για τη δολοφονία του Λαμπράκη.

Συγκεντρωμένο υλικό μπορείτε να βρείτε σε ένα παλιό αφιέρωμα του Αllu Fun Marx.

Επίσης, φωτογραφίες και άλλο υλικό από τον ιστότοπό μου. Ακόμα, δημοσίευμα του ιστολογίου για τη Μαραθώνια πορεία ειρήνης του 1963.

Τέλος, σημερινό αφιέρωμα από άλλο ιστολόγιο (που περιέχει και υλικό από τα παραπάνω, συνθεμένο σε βιντεάκι).

Καθώς και το πιο τραγικό γεγονός έχει και την εύθυμη πλευρά του, το τρίκυκλο των φονιάδων έγινε μόνιμο θέμα πικρής ειρωνείας στις γελοιογραφίες και στις επιθεωρήσεις. Εδώ, δυο γελοιογραφίες. Μία του Μποστ από τους Δρόμους της Ειρήνης και μία του Φωκίωνα Δημητριάδη από τα Νέα.