Τα τελευταία μεζεδάκια του 2019 -ή της δεκαετίας;

Δεν ήταν δύσκολο να βρεθεί ο τίτλος του σημερινού σαββατιάτικου πολυσυλλεκτικού μας άρθρου, αφού πράγματι σε λίγες μέρες το 2019 τελειώνει, οπότε το σημερινο σερβίρισμα είναι το τελευταίο της χρονιάς.

Ως εδώ είναι απλά τα πράγματα, παρακάτω μπερδεύονται.

Μήπως σήμερα έχουμε τα τελευταία μεζεδάκια όχι απλώς της χρονιάς αλλά και της δεκαετίας; Τελειώνει σε τέσσερις μέρες η δεκαετία μας ή μήπως στις 31.12.2020; Ή αλλιώς, έχουμε ή όχι καινούργια δεκαετία από την άλλη Τετάρτη; Όπως λέει ο Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία, οι αγγλοσάξονες έχουν ήδη απαντήσει καταφατικά στο ερώτημα αυτό, και από την 1.1.2020 ξεκινάνε the twenty-twenties. Εγώ δεν είμαι τόσο σίγουρος.

Πάντως, ίσως επειδή είναι τελευταία, τα σημερινά μεζεδάκια μας δεν είναι και πάρα πολλά. Λυπάμαι, την… επόμενη δεκαετία θα έχω περισσότερα.

* Ένα ωραίο μαργαριτάρι εμφανίστηκε για λίγες ώρες στο διαδικτυακό στερέωμα τις προάλλες, μια ωραία χριστουγεννιάτικη κοτσάνα από τη Λίφο και τον Άρη Δημοκίδη. Σε άρθρο για «τις πέντε πιο αμφιλεγόμενες» περιπτωσεις σάτιρας στην Ελλάδα, γίνεται αναφορά στην παράσταση των Ορνίθων το 1959 σε σκηνοθεσία Κ. Κουν.

Μάθαμε λοιπόν ότι, όταν παρουσίασε «τις» (σικ) Όρνιθες ο Κουν έγινε σκάνδαλο, «Τόσο που ματαιώθηκε η δεύτερη παράσταση που θα δινόταν μετά από εντολή του Προέδρου της Δημοκρατίας.»

Πρόεδρος Δημοκρατίας; Το 1959; Με Παύλο και Φρειδερίκη; Στην πραγματικότητα, το 1959 είχαμε βασιλιά και η δεύτερη παράσταση των Ορνίθων ματαιώθηκε κατ’ εντολήν του Κων. Τσάτσου που ήταν τότε Υπουργός Προεδρίας της Κυβερνήσεως.

Ατυχία, ο Τσάτσος έγινε το 1975 όντως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, οπότε ο καημένος ο Δημοκίδης, που δεν είχε γεννηθεί το 1959, τα μπέρδεψε και τον έκανε ΠτΔ δεκάξι χρόνια πριν της ώρας του. Είναι και το Υπουργείο Προεδρίας που έχει καταργηθεί εδώ και αρκετές δεκαετίες και μπερδεύει τα πράγματα.

Ποιος έφερε την κουκουβάγια;

Ένα μικρό άρθρο σήμερα, όχι για τις κουκουβάγιες γενικώς αλλά για μια παροιμιακή φράση με κουκουβάγιες -ή έστω με γλαύκα, όπως λεγόταν στα αρχαία.

Εννοώ βέβαια την παροιμιακή φράση «γλαύκα ες Αθήνας» ή τις διάφορες νεότερες παραλλαγές της που συμμορφώνονται περισσότερο με τη σημερινή γλώσσα.

Συμφωνα με το ΛΚΝ, «κομίζω γλαύκα εις Αθήνας» σημαίνει «παρουσιάζω ως καινούργιο κάτι πασίγνωστο». Παρόμοιον ορισμό δίνουν και τα άλλα λεξικά.

Στο λεξικό Μπαμπινιώτη διαβάζω ότι η φράση, που είναι ήδη αρχαία, «οφείλεται στο γεγονός ότι τα νομίσματα της αρχαίας Αθήνας ονομάζονταν γλαύκες, επειδή έφεραν παραστάσεις γλαύκας, συμβόλου της θεάς Αθηνάς, και επομένως το να τα φέρνει κανείς στην Αθήνα ήταν εντελώς άσκοπο».

Δεν είμαι βέβαιος ότι είναι σωστή αυτή η εξήγηση -τα νομίσματα ποτέ δεν είναι άσκοπο να τα φέρνει κανείς. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Η παροιμιακή φράση εμφανίζεται πρώτη φορά στους Όρνιθες του Αριστοφάνη, στον στίχο 301. Όρνιθες είναι τα πουλιά, όχι οι σημερινές όρνιθες, και στην κωμωδία του Αριστοφάνη εμφανίζονται πολλά και διάφορα είδη πουλιών και σχολιάζονται αναλόγως.

Και «χαὐτηί γε γλαῦξ», λέει ο Έποπας, «τούτη εδώ είναι κουκουβάγια», κι ο Ευελπίδης του λέει: τί φῄς; τίς γλαῦκ᾽ Ἀθήναζ᾽ ἤγαγεν; -αναφερει απλώς, χαριτολογώντας, την παροιμιακή φράση που ήταν ήδη γνωστή και σε χρήση.