Δευτεραπριλιάτικα μεζεδάκια πάλι

Πάλι, διότι τόσα χρόνια που λειτουργεί το ιστολόγιο έχει βέβαια ξανασυμβεί (το 2016) να πέσει Σάββατο η δευτεραπριλιά και να γραφτούν μεζεδάκια τη μέρα εκείνη. Θα μπορούσα να τα πω «κορονοδευτεραπριλιάτικα μεζεδάκια» για να θυμίσω ότι η πανδημία δεν έχει περάσει όσο κι αν χαλαρώνουν, πανευρωπαϊκά αλλά και στη χώρα μας, οι περιορισμοί. Μάλιστα, τις τελευταίες μέρες στη χώρα μας οι αριθμοί των διασωληνωμένων και των εισαγωγών στα νοσοκομεία, που βρισκονταν σε συνεχή πτωτική τάση επί πολλές εβδομάδες, έχουν αρχίσει να σταθεροποιούνται και να ανεβαίνουν, κι αυτό μόνο ευοίωνο δεν είναι.

Κατά τα άλλα, την πρωταπριλιά είθισται να λέμε ψέματα. «Το κορδόνι σου λύθηκε» λέγαμε παλιά στο σχολείο -μου το είπε και στο μέιλ ένας φίλος το πρωί, με μικρότερη αποτελεσματικότητα. Πρόσεξα μερικά πρωταπριλιάτικα ψέματα που, όπως είναι ίσως αναμενόμενο, αφορούσαν τις επιπτώσεις του ουκρανικού πολέμου και ειδικότερα την απόφαση της Ρωσίας να ζητήσει να πληρώνεται σε ρούβλια για τις παραδόσεις φυσικού αερίου. Το πιο πετυχημένο ήταν το ψέμα του tvxs, που γνώρισε πολλές αναδημοσιεύσεις σε ιστοτόπους και αμέτρητες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εδώ βλέπετε μια αναδημοσίευση της αναδημοσίευσης:

Πάρα πολλοί πίστεψαν ότι ο Άδωνης θα μπορούσε να είχε πει τη φράση του τίτλου -και δεν τους αδικώ. Βέβαια, η συνέχεια της επιχειρηματολογίας θα έπρεπε, σε συνδυασμό με την ημέρα, να βάλει ψύλλους στ’ αυτιά. (Το άρθρο είχε και συνέχεια: Ο αντιπρόεδρος της ΝΔ απάντησε και στο επιχείρημα ότι το ρούβλι ήταν το παραδοσιακό νόμισμα της Ρωσίας, πριν την οκτωβριανή επανάσταση του 1917. «Ο Τσάρος έκανε λάθη και έτσι πήραν την εξουσία οι μπολσεβίκοι», είπε ο κ. Γεωργιάδης.).

Καθώς οι περισσότερες αναδημοσιεύσεις θεωρούσαν το πρωταπριλιάτικο αληθινό, το ίδιο και πολλά σχόλια στα σόσιαλ, το tvxs έσπευσε ήδη από το μεσημέρι ή απόγευμα της χτεσινής μέρας να διευκρινίσει ότι Τα ρούβλια του Α. Γεωργιάδη ήταν πρωταπριλιάτικα.

Και ρωτάω: ένα πρωταπριλιάτικο που πολλοί το πιστεύουν για αληθινό είναι απόλυτα πετυχημένο ή μήπως αποτυχημένο πρωταπριλιάτικο; Ή και τα δύο, ανάλογα τη θεώρηση; (Το καλό πρωταπριλιάτικο ψέμα, έλεγε κάποιος, πρέπει στην αρχή να σε πείθει αλλά στο τέλος να το καταλαβαινεις. Εγώ πάλι θεωρώ πως το ψέμα του tvxs ήταν πετυχημένο).

Στο ίδιο πνεύμα και το αστείο της ΕφΣυν, με την Ιερά σύνοδο να μετατρέπει σε ρούβλια ένα μέρος του αποθεματικού της για να αγοράσει φυσικό αέριο για τις εκκλησίες.

Αλλά αφού το ιστολόγιο ασχολείται με τη λογοτεχνία και με τα βιβλία, ας βάλουμε και μια πρωταπριλιάτικη ανακοίνωση των εκδόσεων Διόπτρα που θίγουν πολύ εύστοχα τη δύσκολη οικονομική κατάσταση στην αγορά του βιβλίου:

O εκδοτικός οίκος ανακοινώνει διάφορα μέτρα εξοικονόμησης που υποτίθεται ότι θα εφαρμόσει, ας πούμε ότι στα αστυνομικά μυθιστορήματα θα αποκαλύπτεται ο δολοφόνος από το οπισθόφυλλο.

Να θυμίσω ότι σε αυτό προηγείται η παλιά ελληνική κωμωδία, καθώς σε μια ταινία που δεν θυμάμαι τον τίτλο της ο Σταυρίδης υποδυόταν τρεις ρόλους, ανάμεσά τους και μία γηραιά συγγραφέα, που το αστυνομικό της μυθιστόρημα είχε αποτύχει εμπορικά διότι είχε τίτλο «Δολοφόνος ήταν ο γιατρός».

Όμως η πρόταση του εκδοτικού βελτιώνει την ιδέα του παλιού σεναριογράφου, αφού ο δολοφόνος θα αποκαλύπτεται στο οπισθόφυλλο -έτσι διατηρείται ένα μίνιμουμ σασπένς.

Advertisement

Φειδωλοί και τσιγκούνηδες

Oλοκληρώθηκε τελικά υστερα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις η πολυήμερη σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης με θέμα το Ταμείο Ανάκαμψης και τα μέτρα στήριξης των οικονομιών των κρατών μελών.

Ο συμβιβασμός που τελικά επιτεύχθηκε αναπροσαρμόζει τα ποσά που είχε αρχικά προτείνει η Επιτροπή, μετατρέποντας αρκετές επιχορηγήσεις σε δάνεια. Και ήταν αναγκαίος ο συμβιβασμός διότι ένα μέτωπο τεσσάρων πλούσιων χωρών της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης (Oλλανδία, Αυστρια, Δανία, Σουηδία) διαφώνησε έντονα με την αρχική πρόταση, δεδομένου ότι οι ενισχύσεις κατευθύνονταν κυρίως στις χώρες της νότιας Ευρώπης, που είχαν πληγεί περισσότερο από την πανδημία (αλλά και από τις συνέπειές της στον τουρισμό).

Οι τέσσερις αυτές χώρες ονομάστηκαν, ή αυτο-ονομάστηκαν ίσως, «The Frugals», που αποδόθηκε στα ελληνικά «οι φειδωλοί», αλλά και «οι τσιγκούνηδες».

Βέβαια, η επικαιρότητα είναι καμιά φορά άστατη, κι ενώ τα δελτία ειδήσεων ξεκίνησαν προβάλλοντας τη μεγάλη επιτυχία, απο το απομεσήμερο και μετά άρχισε η ανησυχία (ή οι πολεμόχαρες κορόνες) για τη Navtex που ανακοινωσε η Τουρκία.

Εμείς όμως στο ιστολόγιο ένα θέμα πρέπει να διαλέξουμε, οπότε θα λεξιλογήσουμε σήμερα για τους frugals.

Η αγγλική λέξη ανάγεται, μέσω γαλλικών, στο λατινικό frugalis, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το frux (πληθυντικός fruges) που θα πει «καρπός», με τη μεταφορική και την κυριολεκτική σημασία. Aπό την ίδια ρίζα έρχεται και το δικό μας «φρούτο». Ηδη στα λατινικά, η σημασία εξελίχθηκε από χρήσιμος σε κερδοφόρος και μετά σε οικονόμος.

Και αυτή είναι η σημασία της λέξης στα αγγλικά. Έχει χροιά θετική: sparing or economical as regards money or food.

Οι χώρες που διάλεξαν να ονομαστούν έτσι το έκαναν για να προβάλουν μια θετική εικόνα, της συνετής διαχείρισης. Αν η λέξη είχε αρνητική χροιά, δεν θα το χρησιμοποιούσαν και οι ίδιοι, όπως το χρησιμοποιεί εδώ ο καγκελάριος της Αυστρίας, σε τουίτ του μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της Συνόδου: Thank you to all colleagues, especially to the frugals!

Επομένως, αν θέλουμε να αποδώσουμε ελληνικά το frugals, είναι σωστό το «φειδωλοί», άσχετα αν συμφωνούμε με τη στάση των χωρών αυτών. Σε άρθρο του tvxs, βλέπω τον τίτλο «H νίκη των τσιγκούνηδων» αλλά εδώ εκφράζεται πολιτική θέση, δεν επιδιώκεται να μεταφραστεί με ακρίβεια το frugals.

Θα μπορούσε να διαλέξει κανείς και κάποιο άλλο επίθετο, διατηρώντας πάντοτε τη θετική χροιά: λιτός, οικονόμος, ολιγαρκής. Όλα αυτά είναι καταρχήν θετικά, με την έννοια ότι μπορεί κάποιος να τα χρησιμοποιήσει για να περιγράψει τον εαυτό του με καμάρι. Ίσως κάπως λιγότερο θετικό να είναι το «λιτός», ανάμεσα στο θετικό και στο ουδέτερο.

Μια συνέντευξη και μια παρουσίαση

Το σημερινό άρθρο θα είναι σκέτη περιαυτολογία -ή περιαυτομπλογκία, αν προτιμάτε. Ενόψει της παρουσίασης του βιβλίου μου «Μύθοι και πλάνες για την ελληνική γλώσσα», που θα γίνει την Τετάρτη στις 19.30 στο βιβλιοπωλείο «Επί Λέξει», Ακαδημίας 32 (με τη Μάρω Κακριδή-Φερράρι και τον Παντελή Μπουκάλα), έδωσα μια σύντομη συνέντευξη στη Φωτεινή Λαμπρίδη και στο tvxs, την οποία θα αναδημοσιεύσω σήμερα, μαζί με την ενδιαφέρουσα παρουσίαση του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου (ΑΠΕ-ΜΠΕ) για το βιβλίο μου.

Να θυμίσω ότι σήμερα στις 20.00 θα μιλήσω στο Νέο Φάληρο (Τζιροπούλου 15) με το παρεμφερές θέμα «Μύθοι και αλήθειες για την ελληνική γλώσσα» ενώ νωρίτερα, στις 17.30, θα συζητήσω με τον Μανώλη Πολέντα στο Κόκκινο 105.5, στην εκπομπή Πολιτιστικές Παράμετροι.

Η συνέντευξη στο tvxs περιστράφηκε γύρω από θέματα που τα έχουμε συζητήσει αρκετές φορές και στο ιστολόγιο.

Την παραθέτω εδώ:

Πώς θα περιγράφατε τη σχέση σας με την Ελληνική γλώσσα;

Θα πληρώνατε συνδρομή σε έναν ιστότοπο;

Αφορμή για το σημερινό άρθρο είναι μια πρόσφατη πρωτοβουλία του ενημερωτικού ιστότοπου tvxs, ο οποίος απεύθυνε ερωτηματολόγιο στους αναγνώστες του, στο οποίο διερευνά κατά πόσο θα ήταν πρόθυμοι να συμβάλουν με μια μικρή μηνιαία συνδρομή στον ιστότοπο, σε ποιον τομέα θα ήθελαν να διοχετευτούν τα χρήματά τους και ποιες επιπλέον παροχές θα προτιμούσαν να δοθούν στους συνδρομητές, σε διάκριση με τους απλούς αναγνώστες.

Πρόκειται για ένα θέμα που το έχουμε συζητήσει με τη μια ή την άλλη ευκαιρία και άλλες φορές στο ιστολόγιο. Ποιο είναι, δηλαδή, το επιχειρηματικό μοντέλο που μπορεί να υιοθετηθεί από τους ενημερωτικούς ιστότοπους μιας μικρής χώρας και σχετικά λίγο διαδεδομένης γλώσσας (διότι για τα αγγλόφωνα μέσα τα δεδομένα είναι εντελώς διαφορετικά) ώστε να μπορούν να ισοσκελίζουν τον προϋπολογισμό τους και να βιοπορίζονται.

Tο πρόβλημα βέβαια δεν το έχουν μόνο οι ανεξάρτητοι ενημερωτικοί ιστότοποι. Το αντιμετωπίζουν και τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, οι εφημερίδες ας πούμε, ακόμα και οι μεγάλες, οι κολοσσοί του χώρου -και ούτε αυτές έχουν παρουσιάσει μια πειστική λύση άντλησης ικανοποιητικών εσόδων από την διαδικτυακή τους παρουσία, εκτός εξαιρέσεων.

Αλλά ας γυρίσουμε στον ανεξάρτητο ενημερωτικό ιστότοπο -όπως είναι, στην Ελλάδα, το tvxs ή το PressProject -και άλλοι που τους ξεχνάω τώρα. Από πού θα αντλήσει έσοδα ένας τέτοιος ιστότοπος;

Ελληνικούρες και λαθοθηρία

Τις προάλλες, το tvxs.gr δημοσίευσε ένα άρθρο της κ. Ιφιγένειας Κοντού με τίτλο Τι σημαίνουν επιτέλους αυτές οι «ελληνικούρες»;  Το άρθρο παρουσιάζει ορισμένες αρχαίες ή αρχαιοπρεπείς φράσεις που τις χρησιμοποιούμε συχνά στον λόγο μας, και που συχνά, σύμφωνα με την αρθρογράφο, τις μετατρέπουμε σε μαργαριτάρια -δηλαδή κάνουμε λάθος (ή «λάθος») στη μορφή ή τη σημασία τους. Το θέμα φυσικά ενδιαφέρει το ιστολόγιό μας, άλλωστε το συζητήσαμε επιτροχάδην σε κάποια σχόλια (άλλου άρθρου, βέβαια), οπότε δεν είναι περιττό να πω τη γνώμη μου ή να θυμίσω άρθρα που έχουμε ήδη δημοσιεύσει για ορισμένες από αυτές τις φράσεις. Καναδυό φίλοι μάλιστα μού το ζήτησαν ρητά.

Θα αναδημοσιεύσω το ψαχνό από το άρθρο της κ. Κοντού, με τα δικά μου σχόλια κάτω από κάθε παράγραφο, με πλάγιους χαρακτήρες. Να πω πάντως ότι είναι γραμμένο σε ανάλαφρο στιλ, χωρίς να εκτοξεύει χαρακτηρισμούς για αγραμματοσύνη όσων δεν συμφωνούν με τις επιλογές της συντάκτριας, αλλά και χωρίς, κατά τη γνώμη μου, να αποφεύγει κάποια υπερβολική εμμονή στην αρχική μορφή των φράσεων αγνοώντας ότι μέσα στους αιώνες μπορεί κι αυτές να αλλάζουν κάπως μορφή, όσο κι αν παραμένουν απολιθώματα. Απολιθώματα που να αλλάζουν; Οξύμωρο, θα πείτε. Όχι και τόσο. Εάν η αρχαια φράση στέκει αυτοτελώς (π.χ. «άμμες δε γ’ εσσόμεθα πολλώ κάρρονες» ή «μολών λαβέ»), ασφαλώς θα μείνει αμετάβλητη. Αν όμως εντάσσεται σε νεοελληνική φράση, τότε δεν αποκλείεται να υποστεί κάποια (συνήθως μικρή) τροποποίηση, με τον ίδιο τρόπο που όταν οι παλιοί μαστόροι έπαιρναν αγκωνάρια από ένα παλιότερο σπίτι για να τα χρησιμοποιήσουν σε ένα καινούργιο, τα λείαιναν στις γωνιές για να ταιριάξουν πιο αρμονικά με το νέο κτίσμα.

Μερικές φορές μάλιστα, η λείανση αυτή έχει συντελεστεί εδώ και αιώνες, και την αρχαία φράση την έχουν χρησιμοποιήσει, τροποποιημένη, άλλοι επίσης αρχαίοι συγγραφείς -τότε είναι κάπως κωμικό να επανερχόμαστε στην αρχική μορφή, τάχα ότι είναι πιο αυθεντική. Θα δούμε μερικά τέτοια παραδείγματα στο άρθρο της κ. Κοντού.

Ξεκινάμε.

Ποδαρικό στα μεζεδάκια

Κι ενώ ο Γενάρης κοντεύει πια να μεσιάσει, βγάζω το πρώτο πιάτο με μεζεδάκια για το 2012, όπως κάνω ταχτικά δυο-τρεις φορές το μήνα.

Και ξεκινάω με ένα υπουργικό μεζεδάκι. Κατά τη συζήτηση του αθλητικού νομοσχεδίου στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, ο υπουργός Πολιτισμού κ. Παύλος Γερουλάνος, τουλάχιστον όπως μεταδίδεται από τα μέσα ενημέρωσης, δήλωσε: «Είπα στους ανθρώπους του ποδοσφαίρου να μη μου φέρουν αλλαγές για το νομοσχέδιο με επίφαση το αυτοδιοίκητο». Θέλω να πιστεύω ότι το λάθος το έκανε ο συντάκτης που έκανε το ρεπορτάζ (από όπου το πήραν και όλοι οι υπόλοιποι) και ότι έχουμε υπουργό Πολιτισμού που ξέρει τη διαφορά ανάμεσα σε επίφαση και σε πρόφαση. Φοβάμαι όμως πως όχι.

Προχωράμε στο πρώτο κρούσμα σχιζολεξίας για την καινούργια χρονιά. Ξέρετε, σχιζολεξία είναι η ψύχωση εκείνη που αναγκάζει κάποιους να χωρίζουν «εις τα εξ ων συνετέθησαν» τις σύνθετες λέξεις, ίσως επειδή φαντάζονται ότι έτσι αποκαθιστούν κάποιαν αγνή, πρωτογενή μορφή τους. Παλιότερα οι σχιζολέκτες χώριζαν με ενωτικό (παύλα) ή με απόστροφο τις λέξεις που τόσο άσπλαχνα διαμέλιζαν (π.χ. «κατ’ επείγον»!), τώρα τελευταία όμως επικρατεί η τάση του ολοκληρωτικού χωρισμού τους. Στο τελευταίο κρούσμα, διάβασα στο ηλεΒήμα ότι δικάζεται ένας Αμερικανός πεζοναύτης για τη δολοφονία αμάχων στο Ιράκ. Ο πεζοναύτης κατηγορείται για «φόνο εκ προ μελέτης» -ο δημοσιογράφος του Βήματος, που κατακρεούργησε εν ψυχρώ τη λέξη «προμελέτη» θα τη σκαπουλάρει.

Ακούσατε ή διαβάσατε τίποτα για την Ισλανδία;

Το άρθρο αυτό του πατέρα μου, του Δημήτρη Σαραντάκου, δημοσιεύεται σήμερα, 11 Οκτωβρίου 2011, στην εφημερίδα Εμπρός της Μυτιλήνης. Για να κάνουμε και λίγη διαφήμιση, περισσότερα για τον Πυθέα και τους άλλους εξερευνητές υπάρχουν στο βιβλίο του πατέρα μου «Σχίζοντας τις γραμμές των οριζόντων«.

Αν προτιμώ χίλιες φορές να εντρυφώ στο Διαδίκτυο παρά να στήνομαι μπροστά στην τηλεόραση, είναι γιατί στην πρώτη περίπτωση νοιώθω ενεργός πολίτης, ενώ στη δεύτερη παθητικός θεατής ή αποχαυνωμένος καταναλωτής κουτόχορτου. Βλέπετε τα παπαγαλάκια των ΜΜΕ, δηλαδή των Μέσων Μαζικού Εκμαυλισμού ή Μέσων Μαζικής Εξαπάτησης, μας λένε μόνον όσα τα, αφανή, αφεντικά τους επιτρέπουν να μάθουμε. Για παράδειγμα διαβάσατε ή ακούσατε από τα ΜΜΕ για την αληθινή επανάσταση, που έχει πραγματοποιηθεί στην Ισλανδία, τα τελευταία δύο χρόνια; Απολύτως τίποτα.

Αντίθετα, τον τελευταίο καιρό βρήκα στο Διαδίκτυο πλήθος μηνυμάτων, με πιο πρόσφατο αυτό που πήρα την περασμένη Κυριακή 2 Οκτωβρίου, από τα οποία έμαθα πολλά και ενδιαφέροντα για την Ισλανδία, τα οποία αγνοούσα. Ακούστε λοιπόν τι πέτυχε ο ισλανδικός λαός, με μεγάλες κινητοποιήσεις, πρωτοφανείς για την ήρεμη αυτή χώρα και με την ψήφο του!

Πρώτο και κύριο: Πέτυχε το 2008 να παραιτηθεί η κυβέρνηση, ως  υπεύθυνη για την κατάρρευση της οικονομίας και την πτώχευση της χώρας.

Δεύτερο: Οδήγησε τη χώρα σε νέες εκλογές το 2009 και με συνεχείς κινητοποιήσεις υποχρέωσε τη διάδοχο κυβέρνηση να εθνικοποιήσει τις τράπεζες, που κερδοσκοπώντας προκάλεσαν την κρίση. Σα συνέπεια άρχισαν συλλήψεις πολλών ντόπιων τραπεζιτών και στελεχών της προηγούμενης κυβέρνησης, ενώ οι ξένοι τραπεζίτες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα

Τρίτο: Έπεισε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να κάνει τον Μάρτιο του 2010 δημοψήφισμα, στο οποίο με πλειοψηφία 93% ο λαός αποφάσισε να μην πληρωθούν τα χρέη στις τράπεζες του εξωτερικού (κυρίως αγγλικές και ολλανδικές) και να ξεκινήσει δικαστική έρευνα για τις ευθύνες πολιτικών και οικονομικών στελεχών για την κρίση.

Ο Φώτης Δήμου και το «δώρο» της ΕΛΑΣ

Πιθανότατα θα έχετε ήδη διαβάσει, σε εφημερίδες ή στο Διαδίκτυο, για την υπόθεση του 21χρονου φοιτητή Φώτη Δήμου, που είναι προφυλακισμένος από τις 11 Μαΐου, τη μέρα της πανεργατικής διαδήλωσης. Κατηγορείται ότι συμμετείχε σε επεισόδια, ότι φορούσε κουκούλα και μάσκα αερίων, ότι είχε στην πλάτη του σακίδιο με μολότοφ. Υπάρχουν φωτογραφίες, σαν αυτήν που έβαλα εδώ αριστερά, που είναι παρμένη από το tvxs.gr (έχει και άλλες), καθώς και καταθέσεις από αυτόπτες μάρτυρες, που αντικρούουν το κατηγορητήριο, ιδίως όσον αφορά το σακίδιο στην πλάτη και τη μάσκα αερίων (δεν μ’ αρέσει το «αντιασφυξιογόνο», και σόλοικο είναι και κακόηχο).

Τότε γιατί γράφω κι εγώ για το θέμα; Ίσως επειδή, τώρα που το ξανασκέφτομαι, μπορεί και να μην έχετε ακούσει για την υπόθεση. Αν, ας πούμε, ενημερώνεστε από τα Νέα ή την Καθημερινή, το google μου λέει ότι δεν έχετε διαβάσει τίποτε για το θέμα (αν το γκουγκλ με ξεγέλασε, ζητώ συγνώμη από τις εφημερίδες). Το ίδιο κι αν ενημερώνεστε από τους (θεωρούμενους) κορυφαίους ειδησεογραφικούς ιστότοπους, όπως το in.gr, το nooz.gr, το skai.gr ή το tovima.gr. Εκτός λάθους, κανείς από τους ιστοτόπους αυτούς δεν έχει γράψει λέξη για την υπόθεση Φώτη Δήμου. Έγραψε η Αυγή, έγραψε ο Ριζοσπάστης, έγραψε το tvxs.gr πολλά‘ πρώτη, και πρέπει να το τονίσω, έγραψε η Ελευθεροτυπία. Και από τους επώνυμους αρθρογράφους, στον Φώτη Δήμου αφιέρωσε  το χτεσινό του άρθρο ο Στάθης Σταυρόπουλος, και μπράβο του! (Αν είναι  κι άλλοι που έγραψαν, πείτε τους).