Πέρυσι το καλοκαίρι είχα ανεβάσει ένα άρθρο όπου προσπαθούσα να διερευνήσω την προέλευση της έκφρασης “αμέτι μουχαμέτι”. Παρά την καλοκαιρινή χαλάρωση, έγινε πολύ καλή συζήτηση. Με αφορμή το άρθρο εκείνο και τον σχολιασμό του, ο φίλος Βασίλης Ορφανός από το Ηράκλειο Κρήτης μπήκε στα αίματα και μελέτησε εξονυχιστικά τη διαδρομή αυτής της έκφρασης. Τώρα μού έστειλε ένα δικό του άρθρο, που με πολλή χαρά το παρουσιάζω εδώ. Στο άρθρο εγώ δεν έχω επέμβει καθόλου. Επειδή όμως είναι εκτενές και με μπελαλίδικη μορφοποίηση (πάνω από 50 υποσημειώσεις και γλωσσάριο!), το έχω ανεβάσει και εδώ ώστε αν θέλετε να το αποθηκεύσετε στον υπολογιστή σας. Είμαι βέβαιος ότι οι μερακλήδες θα το χαρούν!
Η διαδρομή της έκφρασης αμέτι μουχαμέτι από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα[1]
Στο Τουρκικό λεξιλόγιο της Νέας Ελληνικής του Ι. Τ. Παμπούκη, στο λήμμα ιμέτι διαβάζουμε: «ιμέτι το – α [ραβ]. ümmet = έθνος, λαός· ümmeti Mahomet = οι μουσουλμάνοι· παραμορφωμένη την έκφρ. βλ. στις λ. αμέτ, αμέτης , αμέτι [2]. Ορίστε, λέγ’ Αλήπασας, ιμέτι Μουχαμέτη. (325,205)»[3],[4]
Ο στίχος αυτός, σύμφωνα με την παραπομπή, βρίσκεται στο έργο του Κων. Σάθα Ιστορικαί Διατριβαί [5]. Στο Γ΄ μέρος του έργου ο Σάθας δημοσιεύει μια μακροσκελή έμμετρη βιογραφία του Αλή Πασά[6]. Πρόκειται για μια λαϊκή ποιητική σύνθεση, δημιούργημα ενός ελληνόφωνου μουσουλμάνου, παντελώς αγράμματου, με το όνομα Χατζή Σεχρέτης, που ζούσε κοντά στον Αλή Πασά.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 