Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και… όλα τα άλλα

Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Για τα προηγούμενα βιβλία μου, μπορείτε να δείτε μερικά πράγματα εδώ.

Το βιβλίο μου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» κυκλοφόρησε τον Δεκέμβρη του 2009 από τις εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου και περιέχει, όπως λέει ο υπότιτλός του, «τριάντα συν μία ιστορίες λέξεων που ίσως να σας έχουν απασχολήσει».

Πρόκειται για ιστορίες λέξεων, πολλές από τις οποίες είχαν δημοσιευτεί αρχικά στην εφημερίδα Αυγή, την πρώτη Κυριακή κάθε μήνα, αλλά και σε αυτό εδώ το ιστολόγιο. Ωστόσο, σε σχέση με τη διαδικτυακή τους δημοσίευση τα άρθρα έχουν ξαναδουλευτεί και έχει προστεθεί κάμποσο νέο υλικό στο καθένα.

Πολλές από τις λέξεις που με απασχολούν είναι «λέξεις της επικαιρότητας», που ακούστηκαν κατά την προηγούμενη χρονιά (με την ακαδημαϊκή σημασία της λέξης, από Σεπτέμβριο του 2008 έως Σεπτέμβριο του 2009), όπως Βατοπέδι, κουκούλα, βαρβαρότητα, γρίπη. Η τελευταία χρονολογικά λέξη, με την οποία έκλεισε η ύλη του βιβλίου, είναι η λέξη «νωπός» -θα θυμάστε τη νωπή εντολή για χάρη της οποίας προκηρύχτηκαν οι εκλογές του Οκτωβρίου. Όμως, υπάρχουν κι άλλα άρθρα με ιστορίες λέξεων εκτός επικαιρότητας, όπως χάος, φίλντισι, ταξίδι.

Επειδή οι δημοσιεύσεις στο ιστολόγιο έρχονται και παρέρχονται, φτιάχνω τη σελίδα αυτή για να υπάρχει συγκεντρωμένο κάποιο ενημερωτικό υλικό σχετικά με το βιβλίο.

Ενημέρωση: Το βιβλίο παρουσιάστηκε στον Ιανό (Σταδίου 24) στις 15 Μαΐου 2010 στις 12.30 το μεσημέρι. Περισσότερες λεπτομέρειες στο τέλος της ανακοίνωσης ή στην ειδική σελίδα που έχω φτιάξει.

Προσθήκη: Το βιβλίο επιλέχτηκε στην «μικρή λίστα» των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2010, στην κατηγορία του δοκιμίου.

Περιεχόμενα του βιβλίου

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

1.Τουρνουά – με αφορμή μια σχολική ερώτηση
Μια σημείωση για τις πηγές
2. Από τη σχολή στο σκουλαρίκι μέσω Άδωνη
3. Ο κίνδυνος ελλοχεύει πάντα δυο φορές
4. Από το Βατοπέδι στην Τοπλού – Τόπια, παιδιά και μπίζνες
5. Μια μουσαντένια ιστορία και το μούσι του Αυτοκράτορα
6. Τα Δεκεμβριανά και οι λέξεις των μηνών
7. Εξοστρακίστηκε ή εποστρακίστηκε;
8. Η ιστορία του δραγουμάνου
9. Δύσπεπτοι κεφτέδες
10. Τράπεζες και τάλιρα, δράμια και δραχμές
11. Χάνω, χάος, γκάζι
12. Το Mall, οι μπαλαδόροι και οι μπαλαρίνες
13. Υπάρχει λέξη ‘διπόρος’;
14. Το φελέκι δεν είναι κακιά λέξη
15. Κουκούλες, κουκούλια και κούκλες
16. Η βία, η βιασύνη και η μαμή
17. Κοινοβούλιο, Παρλαμέντο, παραβολές και παρόλες
18. Η λαθρομετανάστευσις εις τον λιμένα Πειραιώς
19. Μπλε και πράσινα παπαγαλάκια με νύχια γαμψά
20. Η Αφροδίτη των σπηλαίων και το φίλντισι
21. Βαρβαρότητα, βάρβαροι, μπράβοι
22. Το ντιμπέιτ και το ανύπαρκτο δίβατον
23. Ψήφοι και κάλπες, κουκιά και κάλπηδες
24. Η σέχτα δεν κόβει
25. Ο άγιος Ντοπιελεήμονας δεν φοράει παντελόνια
26. Τα ντράβαλα του ταξιδιού
27. Όχι το ίδιο συνδικάτο
28. Γρίπη και ινφλουέντζα
29. Στάχτη και μπούρμπερη, δυστυχώς
30. Μαργαριτάρια, μαργαρίτες και πέρλες
31. Επί του πιεστηρίου: Επειδή ο άλλος ήθελε νωπή την εντολή
Ευρετήρια

Στις 6 Δεκεμβρίου 2009 δημοσιεύτηκε στην Κυριακάτικη Αυγή προδημοσίευση με εκτενές απόσπασμα από τον πρόλογο.

Από τη μπλογκόσφαιρα, έγραψε πρώτος ο Παναγιώτης Κονιδάρης. Εκτός μπλογκόσφαιρας αλλά στον Ιστό, έγραψε ο Νίκος Λίγγρης στη Λεξιλογία. Έγραψε επίσης ο παλιός φίλος Τάκης Δρεπανιώτης στο σκακιστικό του ιστολόγιο.

Προσθήκη, 21.2.2010: Εκτενή κριτική έγραψε στο ιστολόγιό του ο Θεόδωρος Μωυσιάδης, γλωσσολόγος ειδικός στην ετυμολογία.

Κριτική του βιβλίου παρουσιάστηκε στον βιβλιοφιλικό ιστότοπο diabazoume.gr. Μου ζήτησαν και μια συνέντευξη, που μπορείτε να τη δείτε εδώ.

Κριτική έγραψε και ο Γεράσιμος Ρηγάτος στο περιοδικό Index (τεύχος 42, Νοέμβριος 2010)

Το βιβλίο διατίθεται στα βιβλιοπωλεία, φυσικά, αλλά και στα ηλεβιβλιοπωλεία, όπως π.χ. στην Πρωτοπορία, στον Παπασωτηρίου, στο e-shop ή στον Ιανό.

Ενημέρωση: Το βιβλίο παρουσιάστηκε σε εκδήλωση που έγινε στον Ιανό (στην οδό Σταδίου στην Αθήνα), το Σάββατο 15 Μαΐου στις 12.30 το μεσημέρι.

Μίλησαν για το βιβλίο:

* Η Άννα Ιορδανίδου, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, γνωστή από πολλά βιβλία της για τη γλώσσα και τη λεξικογραφία (ένα είχαμε παρουσιάσει εδώ).

* Ο Στρατής Μπουρνάζος, ιστορικός, υπεύθυνος των Ενθεμάτων της Κυριακάτικης Αυγής, όπου φιλοξενείται κάθε μήνα η στήλη μου με τίτλο ίδιον με του βιβλίου.

* Ο Νίκος Λίγγρης, λεξικογράφος-μεταφραστής και στυλοβάτης του φόρουμ Λεξιλογία.

Για την εκδήλωση στον Ιανό, μπορείτε να διαβάσετε στην ειδική σελίδα που έχω φτιάξει.

38 Σχόλια to “Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία”

  1. […] Από το ιστολόγιο του συγγραφέα πληροφορούμαστε τα περιεχόμενα του βιβλίου: […]

  2. Καλησπέρα, Καλή χρονιά!
    Καλοτάξιδο το βιβλίο….
    να βάλω τη φωτογραφία του εξωφύλλο στο δικό μου ιστολόγιο;

  3. sarant said

    Επίσης καλή χρονιά κι ευχαριστώ για τις ευχές!
    Ευχαρίστως να το βάλεις!

  4. Κύριε Σαραντάκο θα θέλαμε ένα e-mail για να μας δώσετε μια συνέντευξη για το site των βιβλιόφιλων http://www.diabazoume.gr

    Ευχαριστούμε πολύ
    Π.Γ.

  5. sarant said

    Μεγάλη μου χαρά, σας έστειλα ηλεμήνυμα!

  6. Φρέσκια κριτική από τον Dr Moshe:
    Νίκου Σαραντάκου: Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία (Αθήνα 2009, Εκδόσεις τού Εικοστού Πρώτου)

  7. […] Και ΕΔΩ τα περιεχόμενα το βιβλίου. […]

  8. Aspa said

    Αγαπητέ κύριε Σαραντάκο,

    Το περιέχομενο και ο τίτλος του βιβλίου «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Θα θέλαμε να μας γράψετε μια παράγραφο για το περιεχόμενο του βιβλίου για να το προτείνουμε στους αναγνώστες του BOOKNIGHTS διότι πιστεύουμε ότι πρέπει να διαβαστεί από αυτούς και να μπει στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη που δημιουργούμε για τα βιβλία που ξεχωρίσαμε..

    Με εκτίμηση,

    ΒΟΟΚΝIGHTS TEAM
    http://booknights.wordpress.com
    EMAIL:thebooknights@gmail.com

  9. sarant said

    Θα σας στείλω ηλεμήνυμα, ευχαριστώ πολύ!

  10. Aspa said

    http://tiny.cc/c2cpc

    Mε εκτίμηση,
    Βοοκnights Team
    http://booknights.wordpress.com

  11. sarant said

    Σας ευχαριστώ πολύ (και για τα καλά λόγια!)

  12. Βασιλική Μετατρούλου said

    Κύριε Σαραντάκο, αγαπητέ Νίκο,
    Ανέβασα ένα από τα παλιότερα βιβλία σας,
    μαζί με κάποια ακόμη βιβλία με παρεμφερές περιεχόμενο,
    στο, ας το πούμε, ψηφιακό «αποθετήριο» που διατηρώ,
    για να διευκολύνονται κάποιοι φίλοι με παρόμοια βιβλιο-ενδιαφέροντα,
    δηλαδή εδώ:

    Νοιώθω ότι όφειλα να σας ενημερώσω,
    και να σας ρωτήσω σχετικά.
    Εάν πιστεύετε ότι το προηγούμενο αυτό σας το βιβλίο,
    το «Το αλφαβητάρι των ιδιωματικών εκφράσεων»,
    δεν έχει θέση σε τέτιοιυ είδους ιστότοπο,
    εννοώ δωρεάν διάθεσης και κυκλοφορίας, βιβλίων παλαιοτέρων ετών,
    που έχουν κάνει δηλαδή τον κύκλο τους στα βιβλιοπωλεία,
    τότε, θα σας παρακαλούσα να με ενημερώσετε σχετικά,
    καλύτερα με προσωπικό ηλεμήνυμα,
    για να το διαγράψω από το scribd.
    Εννοείται ότι οποιαδήποτε απόφασή σας, θα γίνει απολύτως σεβαστή.

    Ευχαριστώ εκ των προτέρων για την κατανόησή σας,
    και για το γενονός ότι δεν ζήτησα τη γνώμη σας,
    παρά μόνο εκ των υστέρων.

    Και, με την ευκαιρία,
    θα ήθελα να ρωτήσω εάν είναι ακριβή όλα όσα γράφονται στον ιστότοπο του ΕΚΕΒΙ
    σχετικά με τα έργα σας, δηλαδή εδώ:
    http://www.biblionet.gr/main.asp?page=showauthor&personsid=19661

    Ακόμη και αυτά, «Ντμίτρι Σοστακόβιτς Για τον ίδιο και την εποχή του»,
    ή αυτό, «Turbo Pascal εγχειρίδιο εκμάθησης»
    είναι τμήματα της εργασίας σας;

    Να ‘στε καλά.

    Β.Μ.

  13. #12 Υποκρισία

  14. sarant said

    Αγαπητή Βασιλική, καταρχάς δεν φαίνεται το λινκ που έδωσες. Τώρα, το παλιό μου βιβλίο ξέρω ότι έχει σκαναριστεί και διανέμεται εδώ και καναδυό χρόνια’ έτσι κι αλλιώς, το βιβλίο έχει όπως λες κάνει τον κύκλο του (αν και κάποιοι επιμένουν να το αγοράζουν, π.χ. εγώ για να το χαρίζω) οπότε δεν έχω αντίρρηση. Βέβαια και να είχα, άντε να βρεις χίλια μαντήλια να φράξεις χίλια στόματα, που λέει η παροιμία.

    Όσα λέει στο λινκ του βιβλιονέτ είναι ακριβή, είναι μεταφράσεις που είχα κάνει παλιά. Δεν είναι όλα όσα έχω μεταφράσει.

  15. Βασιλική Μετατρούλου said

    Το λινκ
    http://www.scribd.com/people/documents/17835234-basiliki-metaroulou

  16. ἔχεις καὶ τὰ βιβλία τοῦ Καλέντζη; πολὺ ἐνδιαφέρον. ἂν καὶ εἶμαι φίλος τῶν in folio βιβλίων καὶ ἡ ὀθόνη μὲ κουράζει.

  17. Νικοκύρη, έφτιαξα ένα playlist με τα νέα κλιπάκια, ώστε να παίζουν στη σειρά όλα:

    http://www.youtube.com/view_play_list?p=BD44579FF102DDF2

  18. sarant said

    Πολύ ωραίο, σε ευχαριστώ, το μεταφέρω επάνω!

  19. Διόρθωσε το λινκ

  20. Ή, αφού θα διορθώσεις που θα διορθώσεις, να έβαζες το λινκ που ξεκινάει τη λίστα:

  21. ουφ, σε γέμισα σχόλια…

    http://www.youtube.com/watch?v=cyHyi6TyZ3Y&feature=PlayList&p=BD44579FF102DDF2&playnext_from=PL&index=0&playnext=1

  22. Aris Adanis said

    Κύριε Σαραντάκο δεν έχω ιστοσελίδα. Σας έστειλα το 5ο μου βιβλίο με κούριερ. Θα ήθελα μόνο να ξέρω αν το πήρατε, όχι για άλλο λόγο, αλλά σε αρνητική περίπτωση να σας στείλω άλλο. Θέλω να το έχετε. Είναι μια περίεργη διαίσθηση, ότι θα παέι σε καλά χέρια. Και είναι ένα βιβλίο που δικαιώνει τον τίτλο που φέρει: ΑΓΑΠΗ. Είναι γεμάτο αγάπη και.. χιούμορ. Και αυτή τη δύσκολη ώρα της ελληνικής ζωής μας, έτσι είμαι κι εγώ. Νομίζω ότι ο πλανήτης περνάει σε άλλη διάσταση σιγά-σιγά. Γι αυτό και εγώ δεν είμαι θυμωμένος πια. Σας χαιρετώ.. Άρις Αντάνης

  23. sarant said

    Κύριε Αντάνη, σας έστειλα μέιλ. Το βιβλίο το πήρα και σας ευχαριστώ πολύ.

  24. γεια σου νικο δεν ξέρω αν με θυμάσαι πέρασαν πολλά χρόνια θυμίσου το βιβλίο σου για μια πορεία που σου εφτιαξα το εξώφυλλο
    αν θες να επικοινωνησεις μαζι μου έχεις το email μου

  25. sarant said

    Φυσικά και σε θυμάμαι, Γιώργο, θα πάρεις ημέιλ!

  26. Καλαχώρας Λεώνικος said

    Διάβασα το σχόλιό σου για το ‘Γλώσσα μετ’ Εμποδίων’ που μου το είχαν χαρίσει πολύ πριν μάθω για το site. Φυσικά πρόκειται για συλλογή άρθρων. Δεν ξέρω αν μέσω άρθρων μπορεί κανείς να εδραιώσει μια θέση σ’ ένα τόσο μεγάλο ζήτημα, αλλά δεν ξέρω και πώς θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα εδραίο οικοδόμημα, π.χ. ένα σύγγραμμα, πάνω σε κάτι ρευστό όπως είναι η καθημερινή γλώσσα, που όπως είναι γνωστό αποτελείται από ατομικα ιδιόλεκτα βασισμένα σε μια ‘πρόθεση’ να επικοινωνήσουμε, χωρίς να είναι βέβαιο ότι τα καταφέρνουμε με όλους και στον ίδιο βαθμό. Και τούτο γιατί η έννοια ‘γλώσσα’ δε υπάρχει στην πραγματικότητα. Μιλάμε μ’ ένα ‘νήμα ιδιολέκτων’ που είναι κατανοητά σε κάποιο βαθμό από τους άλλους μόνο και μόνο επειδή κατά τύχη, χρησιμοποιούν κι αυτοί τα ίδια περίπου μορφήματα και με τις ίδιες σημασίες. Επομένως είναι ερώτημα αν υπάρχει ‘ορθότης’ στη γλώσσα με την απόλυτη σημασία του όρου. Βεβαίως, το ‘φάγαμε ξηροί καρποί’ έχει μια μορφή που μπορεί να περιγραφεί ως λανθασμένη με βάση ορισμένους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες. Τι θ’ απαντούσατε όμως σε κάποιον που θα ισχυριζόταν ότι προαναγγέλλει την εξομοίωση της αιτιατικής μς την ονομαστική στο απώτερο μέλλον; Μπορείτε ν’ αποκλείσετε την εκδοχή; Πώς η δοτική μοιράστηκε και είτε έγινε εμπρόθετη αιτιατική είτε γενική (κυρίως στις προσωπικές αντωνυμίες και τα κτητικά) Εγώ που σας γράφω θεωρώ τον εαυτό μου γλωσσικώς συντηρητικό, επειδή προσπαθώ να αποστώ από την pigin-Greek στην οποία κινδυνεύει να περιπέσει η γλώσσα. Θυμάστε εκείνο το γελοίο 1η Μαίου = 1η Μάη; Δεν έπρεπε να υπάρχει το οριστικό άρθρο στη δημοτική… ή είναι καθαρευουσιανισμός αυτό; Είναι καθαρευουσιανισμός, διότι προσπαθώ να θέσω όρους στη γλώσσα, αλλα΄το καθαρευουσιάνικο 1η Μαίου δε χρειάζεται άρθρο, που το χρειάζεται η δημοτική. Τι γνώμη έχετε για το ‘Θα σε κάνω κεφτέδες;’ Ο θεσσαλονικιός που το ακούει, αντιλαμβάνεται ότι θα ΤΟΥ κάνουν κεφτεδες, βάζοντας το έμμεσο και το άμεσο αντικείμενο στην ίδια πτώση. Κανείς δεν ξέρει πως θα εξελιχθούν τα ζητήματα. Αλλά άλλο οι επιθυμίες μου και άλλο τα γεγονότα. Και όπως ξέρετε τα γεγονότα, αν δεν τους φερθούμε καλά, μας παραμερίζουν ή μας καταπίνουν.
    Να σου πω κι ένα αστείο. Καταφέρεσαι εναντίον των λαθοθηρών, και ίσως κάνεις καλά. ΔΕΝ είμαι από αυτούς, όπως κατάλαβες απ’ όλα όσα είπα. Αλλά λαθροθήρας είναι εκείνος που ‘θηρεύει λάθρα’ Δεν ξέρω αν υπάρχει άλλο ανάλογο καλοθήρας, κακοθήρας… που το πρώτο συνθετικό δείχνει τον τρόπο και όχι το αντικείμενο. Ο κυνηγός λαθών είναι λαθοθηρευτής και όχι λαθοθήρας. Λαθοθήρας είναι εκείνος που κυνηγάει λανθασμένα. Το αν οι λαθοθηρευτες είναι και λαθοθήρες είναι άλλο ζήτημα. ΚΑΙ ΜΗΝ ΨΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΛΑΘΗ Σ’ ΕΜΕΝΑ. ΑΣΦΑΛΩΣ ΘΑ ΕΧΩ.
    Αγάπες

  27. sarant said

    Λεώνικε σ’ ευχαριστώ για το σχόλιο.

    Νομίζω ότι καλά σχηματισμένος είναι ο λαθοθήρας. Έχουμε πολλά ανάλογα: προικοθήρας, χρυσοθήρας, θεσιθήρας.

  28. Μαρία said

    θεσιθήρας, λεξιθήρας, προικοθήρας, φαλαινοθήρας …

  29. Μαρία said

    27 πιάνω κόκκινο

  30. gbaloglou said

    Για το «λαθοθήρας» κυκλοφορεί και το «λαθάκιας» 🙂

  31. Εξαιρετικό βιβλίο! Πολύ το ευχαριστήθηκα!…

  32. sarant said

    Σας ευχαριστώ πολύ! 😉

  33. Μαρία Αγγελοπούλου said

    Δυστυχώς το εξώφυλλο του βιβλιου είναι πανομοιότυπο με το εξώφυλλο του βιβλιου του Μ. Παρούση, Διαβουλευτική Δημοκρατία και Επικοινωνιακή Ηθική, Εκδόσεις Ινδικτος 2005!

  34. sarant said

    Πανομοιότυπο δεν είναι, αλλά πράγματι μοιάζει πολύ -δεν το ήξερα, προφανώς ούτε και η κυρία που έκανε το εξώφυλλο….

  35. NM said

    (Μαρία, Σαραντ) #27 & #28: Απορώ πως ξεχάσατε και το «ηδονοθήρας» όταν κυκλοφορεί εδώ μέσα και ένας Γς!

  36. Τάκης said

    Κε Σαραντακο εσείς και τόσοι άλλοι πνευματικοί άνθρωποι γιατί δεν κάνετε κάτι για να σταματήσει αυτός ο βιασμός της Ελληνικής γλώσσας, τουλάχιστον από την ερτ,που την πληρώνουμε όλοι μαζί

  37. sarant said

    36 Δεν ξέρω αν συμφωνούμε στο τι συνιστά «βιασμό» της γλώσσας, αλλά νομίζω πως αρκετά άρθρα του ιστολογίου βοηθούν στο να τη μάθουμε καλύτερα. Και κάθε Σάββατο επισημαίνουμε γλωσσικά μαργαριτάρια και αλλα.

  38. Dioni Giaspers said

    Σας ευχαριστούμε! Είστε μοναδικός στο να «ξετρυπώνετε» λέξεις!

Σχολιάστε