Στα ολλανδικά καλλιστεία βραβεύτηκε μια τρανς γυναίκα

Κι έτσι, εντελώς ξαφνικά μέσα στον καύσωνα (που τον λένε Κλέωνα,  μαθαίνω) έγιναν θέμα συζήτησης τα ολλανδικά καλλιστεία.  Οι πολύ παλιοί θα θυμούνται τα ολλανδικά αστεία. Τα καλλιστεία δεν είναι αστεία, αλλά ξέρω πολύν κόσμο που αδιαφορεί πλήρως για τον θεσμό των καλλιστείων και τις Μις Ελλάς και Σταρ Ελλάς και δεν συμμαζεύεται, κι όμως σχολίασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι τα ελληνικά καλλιστεία, όπου μπορεί να διαγωνιζόταν  και κάποια ξαδέρφη  μας ή τέλος πάντων κάποιο  μοντέλο γνωστό από τηλεοπτικά παιχνίδια, αλλά τα ολλανδικά! Απίθανο φαίνεται. Είπαμε ότι έχουμε παγκοσμιοποιηθεί, κάποιοι στηρίζουν τις ελπίδες τους να ξελασπώσουν οικονομικά στις  επιδόσεις κάποιας  απίθανης  ομάδας της Β’ Νορβηγίας, αλλά τέτοιος φανατισμός για τα ολλανδικά καλλιστεία; Είναι κι αυτά στο στοίχημα;

Όχι, αλλά στον φετινό θεσμό βραβεύτηκε μια 22χρονη καλλονή, γνωστή στο ολλανδικό  κοινό από τις συμμετοχές της  σε κάποιο Νεξτ Τοπ Μόντελ, η Rikkie Valerie Kollé, που τη βλέπετε στη  φωτογραφία αριστερά.

Η γυναικάρα με τα κόκκινα, θα μπορούσε να πει κάποιος αρκετά γέρος ώστε να θυμάται τον ελληνικό τίτλο της ταινίας του 1984 (που πάντως έγινε  και παροιμιώδης και έδωσε και παρωδίες σε ελληνικές κωμωδίες της συμφοράς), μόνο που το φόρεμα της  κ. Κολλέ δεν είναι ακριβώς  κόκκινο, ενώ κάποιοι αμφισβήτησαν και το ότι είναι γυναικάρα, ή μάλλον ότι είναι γυναίκα, διότι η κ. Ρίκι Βαλερί  Κολλέ είναι τρανς  γυναίκα -έχει μάλιστα κάνει και εγχείρηση φυλομετάβασης, αν έτσι αποδίδεται το gender-affirming surgery.

Οι συντηρητικοί, δικοί  μας και ξένοι, εξεγέρθηκαν. Ένα συντηρητικό ακάου με 1 εκατ. ακολούθους έβαλε πλάι πλάι τη φωτογραφία της νικήτριας με την  επιλαχούσα, κι έγραψε The winner (male) vs the runner-up (female). Tα αγγλικά είναι γλώσσα χωρίς γραμματικό γένος, κι έτσι το winner δεν προσδιορίζει γένος. Στα ελληνικά, τα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά και σε πολλές ακόμα γλώσσες, ο προσδιορισμός γίνεται αμεσότερα:  η νικήτρια – ο νικητής. Τα εγχώρια δικά μας κακέκτυπα δεν παρέλειψαν να βάλουν αρσενικό γένος στην κ. Κολλέ. Για  παράδειγμα, η ακροδεξιά ηγερία της  αποτρίχωσης κ. Αφροδίτη Λατινοπούλου έβαλε πλάι πλάι τις φωτογραφίες των δυο διαγωνιζομένων και έγραψε: Αριστερά ο τρανς Ricky Colle [sic] που κέρδισε τα ολλανδικά καλλιστεία,  δεξιά η πανέμορφη  Natalie Yasmine, που έχασε από τον τρανς. Η ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΑΡΑΝΟΙΑ.

[Παρένθεση: επειδή οι ακροδεξιοί  πρέπει οπωσδήποτε να πουν  και ψέματα,  το έχουν σε ποσόστωση, η «επιλαχούσα» της φωτογραφίας δεν ήταν ούτε Ολλανδέζα ούτε επιλαχούσα, ήταν Ρωσίδα, νικήτρια παλιότερων  καλλιστείων στη Ρωσία]

Το ν’ αποδίδεις εσκεμμένα λάθος «φύλο» (βάζω εισαγωγικά και  θα εξηγήσω παρακάτω τον λόγο) σε κάποιο πρόσωπο μπορεί  να είναι από απρέπεια έως κακοποιητική πράξη. Στ’ αγγλικά το λένε misgendering -είδα μιαν απόδοση «δυσφυλισμός». Κατά τραγική σύμπτωση, ενώ συζητούσαμε για τη βράβευση της  Ρίκι Κολλέ, μια άλλη τρανς γυναίκα, η 45χρονη Άνvα Ιβάνκοβα από την  Κούβα, βρέθηκε δολοφονημένη στο σπίτι της στον Άγιο Παντελεήμονα. Ήταν αρκετά γνωστή για τη δραστηριότητά της στη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και τη  συμμετοχή της στο πρόσφατο Πράιντ. Κι εκεί έγινε δυσφυλισμός, αφού φαίνεται ότι αρχικά το ΑΠΕ, πιθανώς και  η Ελληνική Αστυνομία, έγραψαν για «νεκρό άντρα» (δείτε σχετικό  ρεπορτάζ) αν και η Αστυνομία ισχυρίστηκε ότι εξαρχής έκανε λόγο για «δολοφονημένο άτομο».

Για να τα λέμε όλα, αντιδράσεις στη βράβευση της τρανς Ολλανδέζας (Ολλανδομολούκας, για την ακρίβεια) είδα και από αριστερούς φίλους στο Φέισμπουκ. Ένας από αυτούς, αριστερότερος του ΣΥΡΙΖΑ, έγραψε ότι Ο νικητής των ολλανδικών καλλιστείων δεν είναι «τρανς γυναίκα», είναι άντρας. Το χελιδονόψαρο δεν είναι πουλί, είναι ψάρι. Και εξήγησε: Οι σεξουαλικές προτιμήσεις και ιδιαιτερότητες μπορεί να είναι εκατοντάδες. Επίσης, ο καθένας μπορεί να αυτοπροσδιορίζεται όπως θέλει κι όλοι  πρέπει να  έχουν τα ίδια δικαιώματα και αντιμετώπιση. Αλλά τα φύλα είναι ακριβώς δύο, παιδιά, μην τρελαθούμε. Είναι θέμα χρωμοσωμάτων, ούτε επιθυμίας ούτε δήλωσης.

Ακολούθησε βεβαίως έντονος καβγάς στα σχόλια, κι έτσι αρκετές φεϊσμπουκικές φιλίες έπαψαν να υπάρχουν. Σ’ ένα βαθμό, το πρόβλημα είναι μεταφραστικό. Στα αγγλικά υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε sex και σε gender, ενώ στα ελληνικά η χαλαρή στάση είναι να τ’ αποδίδουμε και τα δύο με τον όρο «φύλο». Τα  χρωμοσώματα όμως αφορούν το sex, όχι το gender -οπότε, μια απόδοση που κάπως λύνει το πρόβλημα και τείνει να καθιερωθεί είναι να λέμε «κοινωνικό φύλο» το gender και «βιολογικό φύλο» το sex. Έγραψα ότι «λύνει κάπως» το πρόβλημα, διότι οι όροι δεν είναι μονολεκτικοί, που σημαίνει πως  δεν  μπορούν να δώσουν παράγωγα,  όπως θα  θέλαμε στην  περίπτωση του misgendering και σε τόσες άλλες. (Σχετική αμήχανη συζήτηση στη  Λεξιλογία).

Δεν είναι η πρώτη φορά που μια τρανς γυναίκα κατακτά εθνικό τίτλο σε καλλιστεία. Πριν  από 4-5 χρόνια η Angela Ponce, επίσης τρανς γυναίκα, είχε νικήσει στα ισπανικά καλλιστεία χωρίς να παρατηρηθεί ο ίδιος ηθικός πανικός.

Πολλοί, όπως είδαμε, υπονόησαν ή το είπαν  ανοιχτά, ότι χαριστικά βραβεύτηκε η τρανς  διαγωνιζόμενη, ή έστω ότι ευνοήθηκε, σαν  επίδειξη γουοκισμού.  Καλώς ή κακώς,  στα καλλιστεία δεν  υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια, όπως οι επιδόσεις  στον  στίβο -και η ανακοίνωση της κριτικής επιτροπής αφήνει περιθώρια και για τέτοιες εικασίες: “This finalist has radiated throughout the show and has also made the greatest progress in the process … She has a strong story with a clear mission. The jury is convinced that the organization will enjoy working with this young woman.”

Από την  άλλη, υπάρχουν διαγωνισμοί, όχι ομορφιάς ή προσωπικότητας, όπου οι επιδόσεις μετριούνται ποσοτικά -ας πούμε, οι αγώνες στίβου ή κολύμβησης. Η Αμερικανιδα κολυμβήτρια Λία Τόμας, γεννημένη ως άντρας το 1999, έγινε  το 2022 η πρώτη τρανς  νικήτρια κολεγιακού πρωταθλήματος σε οποιοδήποτε άθλημα, όταν νίκησε στο κολεγιακό (NCAA) πρωτάθλημα κολύμβησης. Ως άντρας είχε την 65η επίδοση στις 500 γιάρδες ελεύθερο, ως γυναίκα είχε την 1η επίδοση -όχι επειδή οι επιδόσεις  της βελτιώθηκαν  θεαματικά, αντίθετα χειροτέρεψαν ύστερα από τη φυλομετάβαση και τη συνακόλουθη ορμονοθεραπεία, αλλά επειδή οι (όχι τρανς) γυναίκες έχουν πολύ υποδεέστερες επιδόσεις από τους (όχι  τρανς) άνδρες στα αθλήματα που εξαρτιώνται από τον σωματότυπο. Παρόμοιες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί στην  άρση βαρών και σε άλλα αθλήματα.

Η προοπτική του να αρχίσουν μέτριοι άντρες αθλητές να δρέπουν μετάλλια και να κυριαρχούν στα γυναικεία αθλήματα είναι ίσως κάτι παρατραβηγμένο,  αλλά οπωσδήποτε η  περίπτωση  της Λία Τόμας πηγαίνει κόντρα στις αρχές του ευ αγωνίζεσθαι και της άμιλλας -ιδίως αν αρκεί ο απλός αυτοπροσδιορισμός για να αγωνιστεί κάποιο άτομο στην κατηγορία των  γυναικών. Το σωστό θα ήταν ίσως να υπάρχουν ξεχωριστά πρωταθλήματα για τις τρανς γυναίκες, αλλά αυτό σκοντάφτει σε δυο σκοπέλους: αφενός, trans women are  women, που λέει το σύνθημα, και αφετέρου, επειδή τα τρανς άτομα είναι πολύ μικρό ποσοστό του γενικού πληθυσμού (κάτω από 1%, νομίζω) οπότε οι αγώνες των  τρανς θα είχαν ελάχιστη δημοσιότητα και προβολή.

Ορισμένες παγκόσμιες αθλητικές ομοσπονδίες (δείτε σχετικό άρθρο) έχουν θεσπίσει απαγορεύσεις στη συμμετοχή τρανς γυναικών ή περιορισμούς που βασίζονται στο επίπεδο της τεστοστερόνης στο αίμα. Η αμερικανική ACLU εδώ «ανασκευάζει» τέσσερις μύθους για τα τρανς  άτομα στον αθλητισμό -βάζω εισαγωγικά επειδή δεν βρήκα καθόλου πειστική την ανασκευή της υπεροχής που έχουν οι τρανς γυναίκες.

Να πάμε πιο πέρα; Λέγαμε τις προάλλες για τις γιούνισεξ τουαλέτες, που έχουν αρχίσει να  εμφανιζονται στον  αγγλοσαξονικό κόσμο ύστερα από  επίμονο αίτημα των τρανς ακτιβιστών -κάτι που αποβαίνει σε βάρος όλων των γυναικών, που είναι  πια αναγκασμένες να υφίστανται ένα αβάσταχτο ψυχολογικό μαρτύριο, καθώς κρέμεται πάνω τους η δαμόκλεια σπάθη του βιασμού ή της παρενόχλησης.

Οι ακτιβίστριες, είτε ετεροφυλόφιλες φεμινίστριες είτε λεσβίες, που διαμαρτυρήθηκαν για υφαρπαγή του γυναικείου και του λεσβιακού κινήματος από τις τρανς ακτιβίστριες ή απλώς επέμειναν στην άποψη  ότι υπάρχουν δύο φύλα και ότι οι γυναίκες έχουν γυναικεία γεννητικά όργανα, στιγματίστηκαν με τη ρετσινιά TERF (Trans-excluding radical feminists), κάποιες έχασαν τη δουλειά τους, άλλες δέχτηκαν απειλές -κι αν έχεις τον δίκαια αποχτημένο πλούτο και τη δίκαια αποχτημένη φήμη της Τζ.Κ. Ρόουλινγκ μπορείς να τα ξεπερνάς αυτά, αλλά δεν είναι όλες στην ίδια θέση. Υπάρχει πολύς μισογυνισμός στον  τρανς ακτιβισμό, όπως και αβυσσαλέο μίσος από κάποια άτομα -όμως είναι επίσης αλήθεια πως τα τρανς άτομα έχουν  δεχτεί διπλές και τετραπλές διακρίσεις.

Ακόμα  πιο έντονη διαφωνία έχω με τις πρακτικές διευκόλυνσης της φυλομετάβασης σε ανήλικα άτομα, ανάμεσά τους και τη χορήγηση φαρμάκων που αναστέλλουν την έναρξη της ήβης.

Οπότε, βλέπετε, ξεκίνησα ευμενώς προς το τρανς κίνημα και τελειώνω  το άρθρο με έντονη αντίθεση. Ή εγώ τα έχω μπερδέψει ή το ζήτημα δεν είναι απλό.