Αναδημοσιεύω σήμερα ένα άρθρο που ενδιαφέρει πολύ εμένα και τους συναδέλφους μεταφραστές, λιγότερο ίσως το ευρύ κοινό, αν και όλους πρέπει να τους ενδιαφέρει ο τρόπος που χρησιμοποιείται η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) σε εργασίες που ως τώρα γίνονταν από ανθρώπους.
Η Τατιάνα, γνωστή και με το χρηστώνυμο Αόρατη Μελάνη, δημοσίευσε αυτό το άρθρο αρχικά στα αγγλικά και στη συνέχεια το μετέφρασε στα ελληνικά η συνάδελφος Αλίκη Αναγνώστη στο μεταφραστικό ιστολόγιό της. Εγώ το παίρνω από το ιστολόγιο της Τατιάνας.
Το θέμα του άρθρου είναι η χρήση της ΤΝ στον υποτιτλισμό, που είναι ένας ιδιαίτερος τύπος μεταφραστικής εργασίας. Η Τατιάνα, αφού επισημάνει διάφορα αρνητικά της ΤΝ όπως έχει αυτή τη στιγμή, δέχεται ότι σε άλλες κατηγορίες μεταφράσεων, όπως νομικά κείμενα, μπορεί η ΤΝ να δίνει καλύτερα αποτελέσματα. Στη συζήτηση που έγινε στα σόσιαλ, άλλοι συνάδελφοι μεταφραστές επισήμαναν ότι ούτε αυτό ισχύει. H Tατιάνα έχει ενθέσει στο άρθρο της, προς το τέλος, μέσα σε αγκύλες, μια επιλογή από τα σχόλια των συναδέλφων. Έτσι κι αλλιώς, όσα γράφει έχουν αξία για κάθε μεταφραστική εργασία.
Στη δική μας τη δουλειά, εννοώ στις μεταφράσεις της ΕΕ, χρησιμοποιούμε επίσης ΤΝ. Ο βασικός κίνδυνος που ελλοχεύει δεν είναι (μόνο) να σου ξεφύγει το μαργαριτάρι, το χοντρό λάθος, όπως αυτό με τα δευτερόλεπτα στον υπότιτλο πιο κάτω, αλλά να αποδεχτείς τις μέτριες λύσεις που σου προτείνει η ΤΝ επειδή τις βλέπεις μπροστά σου. Από την άλλη, ίσως είμαστε απλώς ειδικευμένοι τεχνίτες που αντιδρούμε σαν τους παλιούς Λουδίτες επειδή βλέπουμε ν’ απειλούνται οι αμοιβές μας καθώς εκείνοι που κατέχουν τα μέσα παραγωγής φέρνουν πιο εξελιγμένα μηχανήματα.
Σε ένα σχολιο στο Φέισμπουκ, ο φίλος μας ο Ρογήρος υποστήριξε εύστοχα:
Σε όλα τα θεματικά πεδία τα προβλήματα που προκαλεί η αυτόματη/μηχανική/νευρωνική μετάφραση είναι παρόμοια, αν όχι πανομοιότυπα. Δυστυχώς, για το μέλλον της μετάφρασης αποφασίζουν άνθρωποι που δεν έχουν μεταφράσει (ή αναθεωρήσει μετάφραση) ποτέ. Η απάντηση είναι απλή… δεν ενδιαφέρονται καθόλου για την ποιότητα της μετάφρασης. Τους αρκεί η αόριστη ψευδαίσθηση ότι έχουν εξοικονομήσει πόρους. Πέθανε, άλλωστε, κανείς εξαιτίας κάποιας κακής μετάφρασης; Αυτό θα σου αντιτείνουν και θα πάνε να θρονιαστούν στον Όλυμπο του μάνατζμεντ, δίπλα στον τύπο που αποφάσισε να βγάλει τη μία από τις τρεις φράουλες που σέρβιρε η τάδε αεροπορική εταιρία στους επιβάτες διακεκριμένης θέσης.
H ερώτηση βέβαια γίνεται σε κάποιον που έχει αδειάσει το πιάτο του, αν θέλει κι άλλο, συμπλήρωμα που το λέμε εμείς.
Το άρθρο της Τατιάνας:
Μηχανική μετάφραση και τεχνητή νοημοσύνη στον υποτιτλισμό
Εδώ και λίγα χρόνια, στη βιομηχανία του υποτιτλισμού εφαρμόζεται όλο και περισσότερο το postediting. Σε περίπτωση που δεν ξέρετε τι είναι το postediting, είναι η επιμέλεια μηχανικής μετάφρασης (γνωστής και ως MT, machine translation). Οι εταιρείες υποτιτλισμού στρέφονται στο postediting, προφανώς με την ελπίδα να εξοικονομήσουν χρόνο και τελικά και χρήμα, μειώνοντας τις αμοιβές των υποτιτλιστών. Το βασικό σκεπτικό είναι ότι, από τη στιγμή που δεν χρειάζεται να μεταφράσεις “από το μηδέν” αλλά “απλώς ελέγχεις” ένα “έτοιμο κείμενο”, χρειάζεσαι λιγότερο χρόνο, επομένως θα αμειφθείς λιγότερο.
Είναι όμως πράγματι έτσι;
Όπως το βλέπω εγώ, αυτή η εικασία προκύπτει από την εντύπωση ότι η μετάφραση απαιτεί περισσότερο χρόνο επειδή πρέπει να γράψεις ο ίδιος το κείμενο: πρέπει να κινήσεις τα δάκτυλά σου, πρέπει να πληκτρολογήσεις τις λέξεις – και θεωρείται δεδομένο ότι αυτό παίρνει πιο πολύ χρόνο από μια απλή ανάγνωση του κειμένου.
Όμως για να διορθώσεις ένα κείμενο, δεν αρκεί μια απλή ανάγνωση. Χρειάζεται και σκέψη – διεξοδική και σοβαρή σκέψη.
Και ακριβώς η σκέψη είναι το πιο χρονοβόρο κομμάτι στη μετάφραση.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 