Βαγιομεζεδάκια

Κυριακή των Βαΐων αύριο, αλλά τον τίτλο «μεζεδάκια των Βαΐων» τον  έχω ήδη χρησιμοποιήσει, οπότε νεολογίζω.

Η Κυριακή των Βαΐων ονομάστηκε έτσι επειδή όταν μπήκε ο Ιησούς στα Ιεροσόλυμα τον υποδέχτηκε ο λαός με κλαδιά φοινικιάς, που λέγονταν βαΐα: ἀκούσαντες ὅτι ἔρχεται ὁ Ἰησοῡς εἰς Ἱεροσόλυμα ἔλαβον τὰ βαΐα τῶν φοινίκων καὶ ἐξῆλθον εἰς ὑπάντησιν αὐτοῡ» λέει ο Ιωάννης. Σε ανάμνηση, την Κυριακή στην εκκλησία μοιράζουν τα βάγια («όποτε πάω στην εκκλησιά, βάγια μοιράζουνε», έλεγε ένας ήρωας του Παπαδιαμάντη, που εκκλησιαζόταν μόνο κάθε Κυριακή των Βαΐων), αν και τα βάγια δεν είναι απαραιτήτως κλαδιά φοινικιάς, συχνά είναι δάφνη ή μυρτιά. Μετά βαΐων και κλάδων, έμεινε η έκφραση για τη θριαμβευτική υποδοχή κάποιου, ενώ και το φοινικόδασο του Βάι, στην ανατολική Κρήτη, από εκεί πήρε την ονομασία του.

Αλλά όλα αυτά θα μπορούσαμε να τα πούμε και τις άλλες μέρες, ενώ σήμερα, που είναι Σάββατο, το μενού έχει μεζεδάκια.

Kαι ξεκινάω με μια διαδεδομένη ακλισιά που με πληγώνει, εδώ από το newsletter του Βήματος, όπου ο Γκάρι Κασπάροφ χαρακτηρίζεται «ζωντανός θρύλος του σκάκι».

Mε πληγώνει διότι κι εγώ υπήρξα σκακιστής, όχι βεβαίως  θρύλος αλλά απλός παίκτης του σκακιού, και όχι του σκάκι.

Όσοι παίζουν τακτικά σκάκι το κλίνουν κανονικά, όσοι δεν παίζουν καθόλου ή μόνο πολύ περιστασιακά μπορεί και να το αφήσουν άκλιτο. Άρα, το κάνουν  αυτό επειδή (θεωρούν ότι) είναι ξένη λέξη ή επειδή τους φαίνεται για υποκοριστικό;

Μάλλον το δεύτερο (αλλά ποιας λέξης; ). Πάντως, αν γκουγκλίσετε τη  φράση  «θρύλος του σκάκι» θα τη δείτε να επαναλαμβάνεται όχι λίγες φορές, άλλοτε για τον  Κασπάροφ άλλοτε για τον  Κάρποφ ή κάποιον άλλον.

* Η φίλη που μου έστειλε το προηγούμενο, έστειλε άλλη μια περίπτωση ακλισιάς, αυτή τη φορά με κανονικό υποκοριστικό, από συνταγή μαγειρικής:

Σε ένα μπολ βάζουμε το τυρί φέτα, το ανθότυρο και τα θρυμματίζουμε. Προσθέτουμε το τυρί κρέμα και ανακατεύουμε μέχρι να ομογενοποιηθούν. Παίρνουμε μια ποσότητα με ενα κουταλάκι του γλυκού και δίνουμε σχήμα μπαλάκι.

H ακλισιά αφορά (φυσικά) μόνο τη  γενική. Στην επόμενη  πρόταση της συνταγής «πανάρουμε τα μπαλάκια τυριού» και μετά «προσθέτουμε τα παναρισμένα μπαλάκια».

Πράγματι τα υποκοριστικά σε -άκι (εδώ έχουμε γνήσιο υποκοριστικό) αντιστέκονται στη γενική, και για να πω την  αλήθεια η ακλισιά στο «σε σχήμα μπαλάκι» δεν είναι τόσο ενοχλητική όσο αν  έλεγε, ξερωγώ, «του μπαλάκι». Εγώ πάντως θα έγραφα «σε σχήμα μπαλακιού». Και όχι βεβαίως «σφαιριδίου» εκτός αν ήθελα να  ειρωνευτώ -παναρισμένα σφαιρίδια!

* Συνεχίζουμε ακλισιάρικα με τη γυναικοκτονία «στους Άγιοι Ανάργυροι».

Αυτό ακούγεται λίγο σαν ιδιωματικό (ή σαν μάγκικο, όπως έλεγε ο Χάρυ Κλυνν ‘έχουμε κρυφούς φωτισμοί’).

* Σε είδηση  από το Χαϊδάρι, διαβάζουμε:

Στην έκταση του πρώην camping στο Δαφνί, ανάμεσα στον Κήπο και την Γιορτή, υπήρχαν δύο παλιές τσιμεντένιες δεξαμενές 30 τόνων η κάθε μία. Η διοίκηση του Κήπου αποφάσισε να τις αξιοποιήσει στην προσπάθεια αναβάθμισης των μέτρων προστασίας, στην οποία η άμεση παροχή νερού για την πλήρωση των πυροσβεστικών μέσων έχει πολύ τεράστια σημασία.

Πολύ τεράστια δεν μπορεί να  είναι  η σημασία,  όπως δεν υπάρχει και  ολίγον έγκυος.

Αλλά ο φίλος που το στέλνει επισημαίνει επίσης  το «δεξαμενές τριάντα τόνων». Ασφαλώς δεν αναφέρεται στο βάρος των  τσιμεντένιων τοιχωμάτων, αλλά στην περιεκτικότητα. Τριάντα τόνοι είναι το βάρος βέβαια αν  περιέχει νερό η δεξαμενή, αλλιώς διαφέρει. Και έχουν  πάντα όγκο 30 κυβικών μέτρων.

* Κι ένα ορθογραφικό, μάλλον πεζό, αλλά ο φίλος που το στέλνει θεωρεί ότι είναι ασυνήθιστο να υπάρχει στο κύριο άρθρο μιας μεγάλης εφημερίδας. Αλλά τώρα πια οι περισσότερες μεγάλες εφημερίδες δεν  έχουν διορθωτή, οπότε… δίλλημα,  κι ας είναι ανάποδα τα διπλά σύμφωνα.

* Άρθρο για έναν επιστήμονα που κλήθηκε από το εξωτερικό, ήρθε, είδε και απήλθε:

Αυτή η αλλαγή στην οργάνωση και λειτουργία του ΙΙΒΕΑΑ είναι απολύτως απαραίτητη για να ξεφύγει από τα προβλήματα που το ταλαντεύουν για πολλά χρόνια και για να επιτρέψει στους ερευνητές του να πάρουν την τύχη του ιδρύματος στα χέρια τους. Το Ίδρυμα όμως συν εποπτεύεται και από την Ακαδημία Αθηνών, μια σχέση που μπορεί να του δώσει μια διαφορετική δυναμική και ξεχωριστή αίγλη αρκεί αυτή η σχέση να μπει σε σύγχρονες και υγιείς βάσεις.

Εντάξει, η σχιζολεξία στο «συνεποπτεύεται» μπορεί να οφείλεται και στον κορέκτορα -οι κορέκτορες αντιπαθούν τις πολυσύλλαβες λέξεις και δεν  διστάζουν να τις διαμελίζουν. Αλλά «τα προβλήματα που το ταλαντεύουν» δεν στέκει. Ταλανίζουν ήθελε να γράψει ο συντάκτης.

Η πλάκα είναι ότι το ταλανίζω και το ταλαντεύομαι έχουν την ίδια ρίζα, ετυμολογικά μιλώντας. Κάποτε ίσως γράψουμε.

* Θεωρείτε αμφίσημο αυτόν  τον τίτλο; Βραβεύτηκαν εκπαιδευτικοί «που έσωσαν τη ζωή των μαθητών τους από το Υπουργείο Παιδείας».

Βραβεύτηκαν από το Υπουργείο επειδή έσωσαν τη ζωή μαθητών τους;

Ή μήπως έσωσαν τη ζωή των μαθητών τους που την απειλούσε το Υπουργείο;

Ή το μυαλό μου πάει αδίκως στο κακό;

* Σε ρεπορτάζ από συνέντευξη του Στέφανου Κασσελάκη, διαβάζουμε ότι  είπε, μεταξύ άλλων:

Ακόμη επισημαίνει πως «ξοδεύουμε ένα σορό χρήματα για να σπουδάζουμε και να μορφώνουμε γιατρούς και φεύγουν έξω από την Ελλάδα. Χρειάζεται να επενδύσουμε στη δημόσια υγεία. Και έχετε την εγγύηση πως όταν γίνουμε κυβέρνηση η πρώτη προτεραιότητα θα είναι το κοινωνικό κράτος. Να υπάρχει πραγματικά δημόσια υγεία»

Η αλλιώς, η σορός εκδικείται. Τόσες  και τόσες φορές τη γράφουμε «η σωρός», τώρα, μία στις τόσες, έχουμε το αντίστροφο λάθος, όπως όταν ο Πανηλειακός βάζει γκολ στη Ρεάλ.

Δεδομένου ότι αυτά ο Κασσελάκης  δεν τα έγραψε αλλά τα είπε, την ανορθογραφία θα την χρεώσουμε στην εφημερίδα. Ή μάλλον  ούτε στην  εφημερίδα,  αφού το ίδιο λάθος το βρίσκω σε πολλά μέσα -άρα, μάλλον  προέρχεται από το κεντρικό κοτσανοδιανομείο, το γνωστό και ως ΑΠΕ/ΜΠΕ.

* Αυτό όμως, που το πήρα και οθονιά, ασφαλώς θα το χρεώσουμε στα Νέα.

«Η οικοδεσπότρια χώρα»; Αλλά το θηλυκό του οικοδεσπότη είναι η οικοδέσποινα, άρα «η οικοδέσποινα χώρα».

Η  οικοδεσπότρια και ο οικοδέσποινος είχε γράψει παλιά ο φίλος μας ο Μιχάλης.

* Θυμάστε ίσως εκείνον τον ανεκδιήγητο βουλευτή Δράμας της ΝΔ, τον Κυριαζίδη, που σε συνέντευξή του σε κάποιο τοπικό κανάλι είχε αποκαλέσει τον Στ. Κασσελάκη «ο / η πρόεδρος» ή κάπως έτσι;

Στην ίδια συνέντευξη, λίγο μετά, είχε πει «πρέπει  να  σεβαζόμαστε»,  και όταν το συζητήσαμε εδώ ο φίλος μας ο ΚΑΒ, αν  θυμάμαι καλά, επισήμανε ότι, παρά το μαργαριτάρι του βουλευτή, στα αρχαία ελληνικά υπάρχει ρήμα «σεβάζω, -ομαι».

Ο δημοσιογράφος Γιώργος Παπαχρήστος, σε άρθρο του χλευάζει τον  βουλευτή για το «σεβαζόμαστε».

Ο βουλευτής όμως απάντησε με δήλωση  σε τοπικό μέσο:

«Σε μια ωριαία τηλεοπτική εκπομπή με ζωντανή παρουσία, εν τη  ρύμη του λόγου, ακόμη και για τον  πιο δεινό ρήτορα, μπορεί να υπάρξει κάποια λεκτική παραδρομή» (αυτό το λέει για το ο/η).

Όσο για το «σεβαζόμαστε», λέει:
Βεβαίως το «σεβαζόμαστε» ως περιεχόμενο απευθυνόταν και απευθύνεται στους έχοντες γνώση, αλλά δίνει και μια ευκαιρία να γνωρίσουν το περιεχόμενο του ρήματος «οι αγράμματοι».
ΑΝΑΛΥΕΤΑΙ:
σεβάζομαι: Ἐπικ. ἀόρ. σεβάσατο Ἰλ. Ζ. 167, 417· ἐσεβάσθην Ἀνθ. Π. 7. 122, Χρησμ. Σιβ., κλ· μέλλ. σεβασθήσομαι Γρηγ. Ναζ., κλπ. Φοβοῦμαί τι, αἰδοῦμαι, ἐντρέπομαι νὰ πράξω τι, μετ’ αἰτ., σεβάσσατο γὰρ τόγε θυμῷ Ἰλ. ἔνθ’ ἀνωτ. 2) παρὰ μεταγεν., = σέβομαι· ξεῖνον θανόντα Ὀρφ. Ἀργ. 550. ΙΙ. ἐνεργ. σεβάζω δὲν ἀπαντᾷ πρὸ τοῦ Κλήμ. Ἀλ. 33.
Αναμένω στη δημοσίευση του παρόντος.»

Κόπι πάστε από το Λίντελ Σκοτ, διότι, όπως μου λέει φίλος Δραμινός, ο βουλευτής έχει έναν  συνεργάτη που ξέρει να ανοίγει λεξικό και θέλει να πιστέψουμε ότι μιλούσε αρχαία.

(Δώσε λεξικό στον ακροδεξιό, να  σου ανέβει στο κρεβάτι).

* Κι ένα αστείο  λαθάκι,  ένας αναγραμματισμός που κάνει Πετρούλι το Περτούλι. Ο Ανδρέας Πετρουλάκης  θα επιδοκίμαζε.

* Kι άλλη αμφισημία, σε ρεπορτάζ του αστυνομικού δελτίου.

Αστυνομικοί συνεργείου ελέγχων οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ της Υποδιεύθυνσης Τροχαίας Αθηνών, που βρίσκονταν εκείνη την ώρα επί της οδού Σταδίου, επιχείρησαν με σήμα τους να ανακόψουν την πορεία του οχήματος, όμως ο οδηγός ανέπτυξε ταχύτητα και επιχείρησε να τους παρασύρει.

Υπό  την επήρεια αλκοόλ ήταν  οι αστυνομικοί,  και έμπλεξαν τον αθώο οδηγό…

* Από την ανακοίνωση των  επιστημόνων της Θύρας 7 για τις πρόσφατες συλλήψεις:

Ο ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ Η ΤΑΞΗ ,η ηθική που μας διαφημίζει σε κάθε ευκαιρία η κυβέρνηση, ΒΙΑΖΕΤΑΙ ΑΠΑΓΑΓΩΝΤΑΣ αδέρφια, πατεράδες,γυναίκες μανάδες!

Πέρα από τη συμφωνία στον αριθμό (βιάζεται ή βιάζονται; ), το «απαγάγωντας» έχει τριπλό πρόβλημα. Κατ’ αρχάς, κανονικά το ρήμα είναι «απάγω». Έπειτα, δεν έχει ω  στη  μετοχή, απάγοντας. Τέλος, δεν ταιριάζει εδώ η μετοχή, εγώ θα έγραφα «όταν γίνονται απαγωγές…» ή «όταν απάγονται».

* Σε άρθρο που επιχειρεί να  αναλύσει  ποιοι είναι οι ψηφοφόροι του Στ. Κασσελάκη, διαβάζουμε:

Για την Κουμουνδούρου είναι σαφές πως το προφίλ των 42 προσώπων που αποτελούν το ευρωψηφοδέλτιο του κόμματος ταιριάζει, αν όχι εφαπτεί, με το στίγμα του νέου ΣΥΡΙΖΑ έτσι όπως το προσδιορίζει ο Κασσελάκης με σαφείς αναφορές στην κοινωνία και τις ανάγκες της.

Εφαπτεί, δεν εφάπτεται.

Διότι,  αν  δεν φτιάξει ο καθένας  μας μια καινούργια  λέξη, πώς θα  φτάσουμε τα 5.000.000 λέξεις για να έρθει επιτέλους η Βασιλεία των  Ουρανών  και να τρώμε με χρυσά κουτάλια;

* Έγινε τις προάλλες μια εκδήλωση στις Σέρρες, και αυτή ήταν η αφίσα της.

Δεν έχει λάθος στην  ορθογραφία, παρόλο που με τους τελευταίους κανόνες του πολυτονικού (1979) η γλώσσα έπαιρνε πλέον οξεία. Και δεν έχει διότι οι άνθρωποι γράφουν αρχαία, όπως δείχνει και η κορωνίδα στο ρο, η οποία δεν έμπαινε στην καθαρεύουσα.

Το λάθος βρίσκεται στο ότι η περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας διοργανώνει λίγο πριν από τις εκλογές εκδήλωση με συμμετοχή μιας υποψήφιας -και ότι ο καθηγητής Μπαμπινιώτης δέχεται να πάρει μέρος σε αυτή την αθέμιτη διαδικασία.

* Φίλος του ιστολογίου επισημαίνει ότι  σε κάποιο άρθρο γίνεται  λόγος για «την ατυχή δήλωση της υποψήφιας ευρωβουλευτού Βίκυς Φλέσσα» (ότι «εμείς σκοτώσαμε τα παιδιά στα Τέμπη», επιεικής χαρακτηρισμός το «ατυχής»).

Τον  φίλο μας τον  ενοχλεί η γενική «Βικυς». Κι εγώ θα προτιμούσα «Βίκη, Βίκης» αλλά αν κάποια επιμένει να το γράφει με ύψιλον δεν βρίσκω  άλλη λύση, ούτε θα το αφήσω άκλιτο.

* Από την κατάταξη καταλληλότητας  των  εκπομπών στην τηλεόραση.

Tα έχει με κεφαλαία, οπότε δεν μπορούμε να ξέρουμε αν πρόκειται για «απρεπή συμπεριφορά», οπότε ή είναι λάθος ή είναι αιτιατική, ή «άπρεπη συμπεριφορά».

* Φίλος στέλνει άρθρο με τίτλο:

Νίκαια: Δημοτικός σύμβουλος γρονθοκόπησε αντιδήμαρχο – Μεταφέρθηκε στο Τζάνειο

Iron man ο αντιδήμαρχος, σχολιάζει ο φίλος -αφού ο σύμβουλος,  που τον  γρονθοκόπησε, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Ή μήπως δεν μεταφέρθηκε αυτός;

* Έγινε και η δίκη για τον φόνο του Ιάσονα, του δικυκλιστή που σκοτώθηκε από τον οδηγό του υπηρεσιακού αυτοκινήτου της κ. Μπακογιάννη, ο οποίος έκανε αντικανονικό ελιγμό για να μπει στη Βουλή. Καταδικάστηκε ο οδηγός, με αναστολή όπως γίνεται στις τροχαίες ανθρωποκτονίες από αμέλεια, ενώ είναι εντυπωσιακό ότι ούτε καν του αφαιρέθηκε η άδεια οδήγησης. Ή έπαιξε ρόλο το ότι είναι αστυνομικός ή είχε άνωθεν καλή μαρτυρία.

Στο ρεπορτάζ από τη δίκη, διαβάζουμε:

Ο εισαγγελέας του απάντησε μεταξύ άλλων πως «άλλο επιτρέπεται από τον κώδικα και άλλο σας επιτρέπει ο τροχονόμος να κάνετε ελιγμό κατά παράκληση από τον κώδικα»

και πιο κάτω:

η σύνεδρος ανέφερε χαρακτηριστικά «το ότι εσείς συνηθίζετε να το κάνετε κατά παράκληση το νομιμοποιεί;» ενώ συνεχίζοντας διαπιστώνει το εξής απλό «αν εγώ οδηγούσα και ερχόταν η τροχαία θα είχα μεγάλες κυρώσεις, αν είχα στρίψει εγώ εκεί, θα είχα δίπλωμα σήμερα, τι πιστεύετε;».

Αυτό το «κατά παράκληση» βέβαια είναι  παράκουσμα του συντάκτη -δεν εννοεί ότι ο συνοδηγός είπε «σε παρακαλώ, κάνε αριστερά γιατί βιαζόμαστε». Είναι «κατά παρέκκλιση».

* Λέω και λέω για τα μεταφραστικά λάθη άλλων, αλλά πρέπει να  κοιτάξω και τη φωλιά μου. Όχι ακριβώς τη δική μου, αλλά και πάλι…

Μια φίλη επισκέφτηκε, στον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα εκτενές ενημερωτικό άρθρο για τις διευρύνσεις της ΕΕ και εκεί  υπάρχει και ένα ιστορικό των έως τώρα διευρύνσεων, όπου βλέπουμε (πρέπει να κλικάρετε εκεί που λέει «εμφάνιση 4 περισσότερων στοιχείων» (εγώ θα έβαζα  «ακόμη»)):

Δηλαδή; Ήταν 9 τα μέλη και με το που μπήκε η Ελλάδα έγιναν 18; Τόσο άξιοι είμαστε πχια, που μετράμε για εννιά;

Όχι,  δυστυχώς.

Το αγγλικό κείμενο γράφει: Membership of the EEC reaches double figures when Greece joins. Βλέπετε, ο Άγγλος συντάκτης, αντί να πει «τα  μέλη γίνονται 10», ήθελε περικοκλάδες και έγραψε: «Τα μέλη της ΕΟΚ φτάνουν σε διψήφιο αριθμό με την προσχώρηση της Ελλάδας».

Και ο απρόσεχτος (ίνα μη τι χείρον είπω) Έλληνας μεταφραστής (αν και όχι απαραίτητα  μεταφραστής, πάντως συντάκτης) το «γίνεται διψήφιος» το βάζει «διπλασιάζεται»!

Όπως λέγανε οι σπίκερ  στο ποδόσφαιρο, όταν  κάποιος έκανε το 3-0 «τριπλασιάζει το σκορ»!

Αλλά εκείνοι το λέγανε και δεν το γράφανε, και αμείβονταν και κάτι λιγότερο.

* Καλό σαββατοκύριακο!