Τσερνομπίλ, τριάντα χρόνια μετά

Συμπληρώνονται σήμερα, 26 Απριλίου, τριάντα χρόνια από το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ, στην τότε ΕΣΣΔ, σήμερα στην Ουκρανία αλλά κοντά στα σύνορα με τη Λευκορωσία. Γνωρίζοντας περίπου το προφίλ των αναγνωστών του ιστολογίου, στοιχηματίζω πως οι περισσότεροι θυμάστε τα γεγονότα, και περιμένω άλλωστε στα σχόλια να διαβάσω πώς εσείς βιώσατε τα του ατυχήματος -ωστόσο δεν βλάφτει μια σύντομη υπενθύμιση.

Το ατύχημα συνέβη στον αντιδραστήρα αριθ. 4 του σταθμού παραγωγής ενέργειας στις 1 τα ξημερώματα του Σαββάτου 26 Απριλίου 1986 -αυτά με την τοπική ώρα, οπότε στη Δυτική Ευρώπη ήταν ακόμα 25 Απριλίου. Γινόταν δοκιμή μιας στροβιλογεννήτριας και σημειώθηκε έκρηξη, με αποτέλεσμα ο πυρήνας του αντιδραστήρα να έρθει σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Ξέσπασε πυρκαγιά και εκλύθηκε ραδιενέργεια. Το ατύχημα στοίχισε άμεσα τη ζωή σε 31 ανθρώπους, εργαζόμενους του σταθμού (δύο σκοτώθηκαν κατά την αρχική έκρηξη) και πυροσβέστες. Οι  μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της έκλυσης ραδιενέργειας στην αύξηση καρκίνων και λευχαιμιών είναι δυσκολότερο να υπολογιστούν -η Βικιπαίδεια αναφέρει εκτίμηση για 5.000 καρκίνους σε όλη την Ευρώπη.

Οι αρχές άργησαν να συνειδητοποιήσουν την έκταση του ατυχήματος και να το ανακοινώσουν. Η κοντινή πόλη Πριπυάτ εκκενώθηκε την επόμενη μέρα, υποτίθεται προσωρινά. Το ραδιενεργό νέφος μέσα στις επόμενες μέρες κινήθηκε προς την Δυτική και τη Νότια Ευρώπη, προκαλώντας πανικό.

Πριν προχωρήσω, να πω ότι κανονικά το τοπωνύμιο τονίζεται στην παραλήγουσα: Τσερνόμπιλ. Ωστόσο, τουλάχιστον στην Ελλάδα, πιο πολύ ακούστηκε ο τύπος «Τσερνομπίλ», μετά ο τύπος «Τσέρνομπιλ» και πολύ λιγότερο ο «Τσερνόμπιλ». Τιμής ένεκεν, στο άρθρο υιοθετώ τον «λανθασμένο» τύπο που χρησιμοποιούσαμε τότε.

Το Πάσχα του 1986 ήταν, όπως και το φετινό, αργοπορημένο. Το 1986 έπεσε στις 4 Μαϊου και το θυμάμαι με λαμπρό ήλιο. Το νέφος έφτασε στην Ελλάδα εκείνες τις μέρες, και κάθισε ως τις 9 Μαϊου. Πάρθηκαν μέτρα όπως απαγόρευση παραγωγής γάλατος και γαλακτοκομικών, καθώς και συστάσεις για αποφυγή κάποιων λαχανικών. Οι μανάβηδες έβαζαν ταμπέλες ότι τα λαχανικά τους είχαν μαζευτεί πριν από το Πάσχα, αλλά ο κόσμος δεν αγόραζε. Τα κορόμηλα τα είχαμε τότε βαφτίσει «τσερνομπίλια», και το ανέκδοτο έλεγε ότι οι Κνίτες είχαμε γραμμή να τα τρώμε μαζικά και επιδεικτικά για να δείξουμε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος από τη μεγάλη σοσιαλιστική πατρίδα.