Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία

Το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου, για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και… όλα τα άλλα

Δύο «επαιτειακά» γραμματόσημα του Μποστ

Posted by sarant στο 13 Μαρτίου, 2009


Γύρω στο 1960 ο Μποστ έφτιαχνε, μεταξύ άλλων, σκίτσα με μορφή γραμματοσήμου, στα οποία φυσικά σχολίαζε την επικαιρότητα. Τις προάλλες που ανέβασα στο ιστολόγιο ένα σκίτσο του Μποστ σχετικά με την αποστολή Κανελλόπουλου στη Βόννη, έγινε κουβέντα για δυο σκίτσα-γραμματόσημα του Μποστ της ίδιας εποχής και με το ίδιο αντικείμενο. Τα βρήκα στο «Λέφκομα», τη συλλογή που έβγαλε ο Μποστ. με σκίτσα του 1960, τα σκανάρισα (όχι και πολύ καλά αλλά εκλεκτός φίλος που τα είδε τα σουλούπωσε και τον ευχαριστώ πολύ) και τα παρουσιάζω εδώ, προς τέρψιν των εκλεκτών θαμώνων.

Να σημειωθεί ότι το «επαιτειακά» του τίτλου είναι δική μου χλομή απόπειρα να μιμηθώ το μπόστειο ύφος -άστοχη ίσως αφού επέτειος δεν υπάρχει στο θέμα τους, μόνο επαιτεία.

α) Γραμματόσημο 10 λεπτών: Ζαλόνγκ’ ανφάν ντε λα Πατρών

10lep-orthioΓραμματόσημο «με μυτερούς οδόντας» και με ομοβροντία από λογοπαίγνια και υπαινιγμούς. Χάρη στη βοήθεια της αγαπητής φίλης Μαρίας, ξεδιάλυνε ο υπαινιγμός για το Ζάλογγο, που εμφανίζεται και στο επόμενο σκίτσο.  Ο Κανελλόπουλος είχε δηλώσει σχετικά με τις στρατιωτικές δαπάνες:«Δεν αντέχομεν αλλά δεν μειώνομεν τας δαπάνας… Εμείς έχομεν Ζάλογγα εις την ιστορίαν μας» (βλ. Ελευθερία 28/1/54), πράγμα που οδήγησε σε πρωτοσέλιδα του αντιπολιτευόμενου τύπου όπως «σχολή του Ζαλόγγου» ή «μελοδραματική σχολή Ζαλόγγου» και φυσικά κι ο χορός, πάντα σε σχέση με τις αμυντικές δαπάνες και τις υποχρεώσεις μας προς το ΝΑΤΟ. Ώσπου στις 8/1/59, τρεις μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Π.Κ.:«Δεν έλαβον λοιπόν γνώσιν οι Δανοί των περί Ζαλόγγου θεωριών του ημετέρου αντιπροέδρου της κυβερνήσεως;…»
Φαίνεται οτι σ’ όλο το δεύτερο μισό της δεκαετίας του 50 τον Κανελλόπουλο τον συνοδεύει το Ζάλογγο τουλάχιστον στη δημοσιογραφική αργκό.

Οι άλλοι υπαινιγμοί είναι ευκολότεροι. Ο Κανελλόπουλος εκλεγόταν στην Πάτρα, ο Παναής παροιμιακά σχετίζεται με τα Μέγαρα, το «Γεννήθηκα στα 1402» είναι μυθιστόρημα του Κανελλόπουλου, ενώ η ανορθογραφία στο Helas είναι σίγουρα ηθελημένη (στα γαλλικά θα πει ‘αλίμονο’).

Το μαιανδρικό κείμενο λέει:

Πάρε το δύσκο τούτονε που γράφη τ’ όνομά μου

κε πέστους να σου δόσουναι να φάναι τα πεδγιά μου

Κε παρακάλα Παναή με δάκρηα στα μάτια

κτηπόν αράδα μέγαρα κε μπένον εις παλάτια

Πήτε μπίτε, μπήτε βγήτε κι εν ανάγκη κσαναμπήτε

Κι αν δεν λάβετε των μάρκων αποκεί μην ξεκολείτε.

Απ’ όπου βλέπουμε πως ο Μποστ είχε πει πρώτος το Ριχάινε μπίτε!

β) Γραμματόσημο της μιας δραχμής, της σειράς της Ναυτιλίας.

1dr-orthioΟ τίτλος Άι λάικ Τσιμπολογάικ παραπέμπει στο σύνθημα I like Ike όπου Άικ ο Αϊζενχάουερ, πρόεδρος τότε των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το σημαιάκι του καϊκιού γράφει BONN-TIKI, λογοπαίγνιο με το Κον-τίκι. Ο Κανελλόπουλος είναι Μπον-τοπόρος, εφόσον πηγαίνει στη Μπον.

Το μαιανδρικό κείμενο γράφει:

Πάμε στο άγνωστο για μάρκα με ελπίδα
να ζητιανέψουμε σε τόπους μακρυνούς
να ορθοποδήσουμε πριν έρθη καταιγίδα
και αμνηστεύουμαι κε άλλους Γερμανούς

Σκίσον πλοίον τας θαλάσας
εις την Μπόν να είμε φτάσας
Σκίσον τα νερά προπέλαι
αραχνιάσαν αι μασέλλε

Η αναφορά στην αμνήστευση Γερμανών αναφέρεται στην πολύκροτη υπόθεση του χιτλερικού αξιωματικού Μαξ Μέρτεν, του «Δημίου της Θεσσαλονίκης», τον οποίο είχε μόλις (Νοέμβριος 1959) αμνηστεύσει η κυβέρνηση Καραμανλή ύστερα από εντονότατες πιέσεις της γερμανικής κυβέρνησης.

19 Σχόλια to “Δύο «επαιτειακά» γραμματόσημα του Μποστ”

  1. Μαρία said

    Πιθανή συσχέτιση Παναή-Ζαλόγγου

    Το Μνημείο του Ζαλόγγου κτίστηκε με έρανο και με τη συμμετοχή του λαού.
    Αποτελείται από 5.500 μεγάλες λευκές λαξευτές πέτρες, που έφταναν στο Ζάλογγο από απόσταση 160 χιλιομέτρων. Από το 1954 έως το 1961, χρονιά που εγκαινιάστηκε επίσημα, γυναίκες της περιοχής φόρτωναν τις πέτρες στα γαϊδουράκια, ανέβαιναν το μονοπάτι και τις παρέδιδαν στους Ηπειρώτες μαστόρους και λιθοξόους, οι οποίοι τις πελεκούσαν και τις συναρμολογούσαν. Το μνημείο κτίστηκε στην άκρη του κρημνού, απ’ όπου οι 63 Σουλιώτισσες με τα παιδιά στην αγκαλιά τους, στις 11 Δεκέμβρη 1803, έσυραν το χορό του θανάτου, για να μην παραδοθούν στον Αλί Πασά.
    http://www2.rizospastis.gr/page.do?publDate=27/10/2005&pageNo=32&direction=1

  2. Μαρία said

    Εδώ λεπτομέρειες για τον έρανο:
    http://www.zongolopoulos.gr/GR/content/idruma/suntirisi_zallogo.html

  3. sarant said

    Μαρία, εγώ βρήκα εδώ
    http://www.mic.gr/books.asp?id=29646
    ένα άρθρο του Πανσέληνου που λέει για Ζάλογγο, έτσι σαν να είναι κάτι πασίγνωστο.

  4. Μαρία said

    Ουφ, αυτή τη φορά νομίζω οτι βρήκα άκρη.
    Ο Παναγιωτάκης απο το Δεκέμβριο του 52 συμμετέχει στην κυβέρνηση Παπάγου στην αρχή ως υπουργός άμυνας και μετά ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
    Απο τις 5/1/59 είναι αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Καραμανλή.
    Στην «Ελευθερία» της 28/1/54 διαβάζουμε σχετικά με τις στρατιωτικές δαπάνες:«Δεν αντέχομεν αλλά δεν μειώνομεν τας δαπάνας… Εμείς έχομεν Ζάλογγα εις την ιστορίαν μας» Η φράση φαίνεται να αποδίδεται στον Π.Κ.
    Τα επόμενα χρόνια (βλ. χαρακτηριστικά πρωτοσέλιδα της: 30/1/54, 12/7/55, 10/7/55) χρησιμοποιούνται οι φράσεις «σχολή του Ζαλόγγου» ή «μελοδραματική σχολή Ζαλόγγου» και φυσικά κι ο χορός, πάντα σε σχέση με τις αμυντικές δαπάνες και τις υποχρεώσεις μας προς το ΝΑΤΟ.
    Ώσπου στις 8/1/59, τρεις μέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Π.Κ.:«Δεν έλαβον λοιπόν γνώσιν οι Δανοί των περί Ζαλόγγου θεωριών του ημετέρου αντιπροέδρου της κυβερνήσεως;…»
    Φαίνεται οτι σ’ όλη σχεδόν τη δεκαετία του 50 τον συνοδεύει το Ζάλογγο τουλάχιστον στη δημοσιογραφική αργκό.

  5. sarant said

    Μπράβο Μαρία, αυτό είναι! Το εντάσσω στο κείμενο αμέσως.

  6. Για μελλοντική αναφορά, οι συνθέσεις όλων των ελληνικών κυβερνήσεων:
    http://ggk.gr/goverments.php?ord=num

  7. sarant said

    Και να ευχαριστήσω και τον φίλτατο Τάκη που σουλούπωσε (ανόρθωση, καθάρισμα, γενική περιποίηση) τις εικόνες που είχα σκανάρει, διότι πράγματι έφερναν λίγο προς πύργο της Πίζας.

    Stasybo, ευχαριστώ πολύ για τον σύνδεσμο, πολύ χρήσιμος!

  8. Εμείς οι παλαιότεροι ζήσαμε από κοντά τον Παναγιωτάκη (ο Παναγιωτάκης που δε θα γίνει ποτέ Παναγιώτης – είχε πει κάποτε ο Ελευθέριος Βενιζέλος), Κανελλόπουλο και τα φαιδρά καμώματά του. Δεν είναι μόνο τα όσα είπε περί Ζαλόγγου, που αναφέρονται εδώ. Είχε πει, και να μην το ξεχνάμε, πως «η Μακρόνησος είναι ο Νέος Παρθενών», ενώ είχε χαρακτηρίσει τον Πλαστήρα «εθνικώς απαράδεκτον», όταν το κόμμα του η ΕΠΕΚ ήρθε δεύτερο στις εκλογές του 1950. Ήταν η φοβερή έπαρση που τον χαρακτήριζε. Σε ένα ποίημά του (γιατί διέπραττε και ποιήματα) είχε γράψει: «με πρόλαβε στη Δαμασκό» ενόώντας πως ο Απόστολος Παύλος τον είχε προλάβει στο δρόμο για τη Δαμασκό. Ο Γιαννουκάκης, αν δεν κάνω λάθος, συμπλήρωσε τον στίχο αυτόν «σε πρόλαβαν και στην Εκάλη» υπονοώντας πως τα Ανάκτορα μετά τον θάνατο του Παπάγου το 1955 δεν όρισαν αυτόν ως πρωθυπουργό αλλά τον Καραμανλή, κάτοικο τότε της Εκάλης.

  9. χαρη said

    Και αν περνάτε και από το κολωνάκι (μέρες που είναι!) ρίχνετε μια ματιά και στο «μνημείο» που έχει στηθεί έξω απ’ το σπίτι του (υποθέτω) λες και πρόκειται και για κάναν εθνικό ογκόλιθο τής φιλοσοφίας.
    Ένας από τούς καλύτερους πεζογράφους μας (τόν χάσαμε κι αυτόν, πριν απ’ τον Παπουτσάκη) τόν έλεγε «μασίφ ηλίθιο» – και όχι μόνο γιατί δεν μπορούσε να τού συχωρέσει αυτό που ξεστόμισε όταν ο ίδιος στη Μακρόνησο περνούσε ό,τι περνούσε.

  10. sarant said

    Για τον Παναγιωτάκη Κανελλόπουλο ίσχυσε θαρρώ η παροιμία «Τα στερνά τιμούν τα πρώτα». Πολύ δίκιο έχουν και ο Δ. Γερμιώτης και η Χάρη.

  11. Μαρία said

    Φρόντισε για την υστεροφημία του και όχι υποκριτικά νομίζω. Ήταν ο μόνος που το 82 ψήφισε την αναγνώριση της εθνικής αντίστασης, όταν στο μαντρί της Ν.Δ. τσομπάνος ήταν ο Αβέρωφ που πήρε τα πρόβατα κι αποχώρησε απ’ τη βουλή.

  12. ppan said

    ξέρει κανείς πού μπορούμε να βρούμε τα κείμενα του μποστ στο αντί;

  13. sarant said

    … Στο Αντί, θα έλεγε κάποιος οπαδός του Λα Παλίς!
    Δεν νομίζω να έχουν εκδοθεί σε συλλογή, αν και μπορεί να πέφτω έξω.
    Εδώ υπάρχει το «Υπέρ δικτατορίας» από το πρώτο και τελευταίο τεύχος του Αντί επί δικτατορίας:
    http://www.sarantakos.com/asteia/mpost/mpost-diktat.html

    Επιφυλάσσομαι να βγάλω μερικά ακόμα.

  14. ppan said

    ευχαριστώ. θενκς φορ ολμοουστ νάθιν που θάλεγε και ο μιχαηλίδης 🙂

  15. Μαρίνος said

    Το «Υπέρ δικτατορίας» και άλλα εξίσου ωραία είχαν βγει κάπου μετά την μεταπολίτευση σε έναν τόμο με τίτλο «18 αντι-κείμενα» (αναφορά στα περίφημα «18 κείμενα» του Κέδρου). Φαντάζομαι ΠΟΛΥ δυσεύρετο πια, εγώ το έχω διαβάσει στη βιβλιοθήκη του πατέρα μου -και για κάποιο λόγο τα κείμενα αυτά δεν συμπεριλήφθηκαν στον τόμο με τα πεζά του Μποστ (που έχει αν δεν κάνω λάθος μόνο τα «προδικτατορικά» κείμενα).

  16. […] εις την ιστορίαν μας», δήλωση που οι γελοιογράφοι, με πρώτον τον Μποστ, δεν παρέλειπαν να του ξαναθυμίζουν για χρόνια […]

  17. […] εις την ιστορίαν μας», δήλωση που οι γελοιογράφοι, με πρώτον τον Μποστ, δεν παρέλειπαν να του ξαναθυμίζουν για χρόνια […]

  18. […] να του θυμίζουν το Ζάλογγο (παράδειγμα, το άφθαστο Ζαλόνγκ ανφάν ντε λα Πατρών, που το είχαμε δει παλιότερα) ακόμα και δέκα χρόνια […]

  19. […] την εποχή -και συμπληρώνοντάς το ελληνοπρεπώς (σε ένα άλλο του σκίτσο, ο Μποστ είχε επινοήσει και την παραλλαγή «Άι λάικ […]

Σχολιάστε