Σούρδοι και ακανέδες: νεοελληνικά ακληρήματα
Posted by sarant στο 20 Μαΐου, 2009
Εννοώ τα τοπωνυμικά παρατσούκλια, πάντα σχεδόν χλευαστικά ή έστω σατιρικά, που λέγονται για τους καταγόμενους από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Τα «ακληρήματα» είναι τίτλος ενός βιβλίου που έχει βγει και είναι αφιερωμένο στο θέμα, αλλά επειδή δεν έχω δει το βιβλίο (μου λεν πως είναι εξαντλημένο) δεν ξέρω αν ο όρος αναφέρεται ειδικά στα παρατσούκλια ή αν εννοεί γενικά τον αλληλοσατιρισμό. Θα μπορούσαμε να τα πούμε και αλληλοφαυλισμούς ή κάτι τέτοιο.
Σε παλιότερο νήμα στη Λεξιλογία, που είχε ξεκινήσει με την απορία ελληνομαθούς φίλου, ο οποίος ρωτούσε γιατί τους Μυτιληνιούς τούς λένε κασμάδες, είχε φτιαχτεί (κυρίως από τον Ζάζουλα) ο ακόλουθος κατάλογος:
Αθηναίος = γκάγκαρος
Αναπλιώτης = κωλοπλένης (πλένονταν στις τουρκικές τουαλέτες)
Αργίτης = πράσο, πρασάς (διότι έτρωγαν το πράσο με το οποίο χτυπούσαν το γαϊδούρι τους)
Αρκάς = σκόρδο, σκορδάς (τοπικό προϊόν)
Αρκάς (Τεγεάτης) = αβγοζύγης (επειδή πρώτοι αυτοί πουλούσαν τα αβγά βάσει του μεγέθους τους — ενν. των αβγών)
Αρτινός = νεραντζόκωλος (τοπικό προϊόν)
Βολιώτης = Αυστριακός (σχετική ιστορία)
Γιαννιώτης = παγουράς (λέγεται ότι πήγαν να αδειάσουν τη λίμνη των Ιωαννίνων με παγούρια)
Εβρίτης = γκατζόλης, γκάτζολος (και η ιστορική αμαξοστοιχία 604 ΕΒΡΟΣ ΕΞΠΡΕΣ καλείται Γκάτζος Εξπρές)
Καλαματιανός = σύκο, σωματέμπορας
Κοζανίτης = σούρδος (πιθ. λατ. surdus=κουφός για τον πονηρό που κάνει ότι δεν ακούει), γιαπράκι (τοπικό έδεσμα)
Κορίνθιος = Λαΐδα (εταίρα της αρχαιότητας)
Κρητικός = πέτσακας (η λημματογράφηση στο slang.gr δεν δίνει ετυμολογία), σβούρος (ομοίως)
Κώος = μπόχαλος
Λαρισαίος = τυρί (τοπικό προϊόν), πλατύποδας (δηλ. καμπίσιος, επομένως χωρίς καμάρα στο πόδι)
Λέσβιος = γκασμάς (η Μυτιλήνη λέγεται Κασμαδία στα φανταρίστικα, επειδή έχει πολύ σκάψιμο).
Πατρινός = μινάρας (τοπική βρισιά)
Πρεβεζάνος = σαρδελάς (διότι λέγεται ότι βάζουν τις σαρδέλες στο κλουβί)
Ρόδιος = τσαμπίκος (τοπικό όνομα)
Σερραίος = ακανές (τοπικό λουκούμι)
Τρικαλινός = κασέρι (τοπικό προϊόν), σακαφλιάς
Όσοι πιστοί, μπορούν να συμπληρώσουν. Όχι από το μυαλό μας, να υπάρχουν στ’ αλήθεια (ιδεωδώς: με πηγές -on peut toujours rêver).
Θα μπορούσα να προσθέσω το Χαμουτζής για τους Νοτιοελλαδίτες, και το Αούτος για τους ανατολίτες.
Να σημειωθεί ότι συγγενικός κλάδος είναι οι σατιρικές ιστορίες που λέγονται πειραχτικά για τους διάφορους τόπους -και που καταλήγουν κάποτε σε φονικό, όπως στο διήγημα Πειράγματα του Καρκαβίτσα, όπου όμως δεν υπάρχει κανένα τοπικό παρατσούκλι, αλληλοφαυλισμός, τέτοιο τέλος πάντων.
Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία 
Μαρία said
Αούτος, για τους Πόντιους. Δε νομίζω οτι είναι μειωτικό, όπως κι άλλα παρατσούκλια.
neostipoukeitos said
Υποθέτω ότι εδώ ανήκει και το διαβόητο Βούλγαρος, γενικώς για τους Θρακομακεδόνες, ειδικώς δε για τους Σαλονικιούς.
Η εξήγηση του Αυστριακός = Βολιώτης παραμένει αβέβαιη λοιπόν. Άρα δεν γνωρίζω την καταγωγή μου.
Να προσθέσω και το κυπριακό μάντη(δ)ες για τους κατοίκους της Λάρνακας. Μη βιαστείτε να βγάλετε συμπεράσματα: η λέξη δεν έχει σχέση με τον μάντη ή τον προφήτη, αλλά σημαίνει τον γανωματή.
Elias said
«Βολιώτης = Αυστριακός»
Η σωστή εκδοχή στο slang.gr είναι αυτή για τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ του οθωμανικού «Βόλου» (δηλαδή του Βελεστίνου, ο Βόλος ήταν σχεδόν ανύπαρκτος τότε, απλώς το λιμάνι του Βελεστίνου) και της Αυστρουγγαρίας – κυρίως της Βιέννης. Ένα μεγάλο μέρος από το βαμβάκι του θεσσαλικού κάμπου κατέληγε στην Ευρώπη μέσω αυτής της εμπορικής οδού.
Όχι όμως έτσι γενικά «επί Τουρκοκρατίας», όπως γράφει το slang.gr. Οι συναλλαγές ξεκίνησαν τον 18ο αιώνα και πύκνωσαν τον 19ο. Την ύπαρξη αυστριακού προξενείου, πρώτη φορά την ακούω – και δυσκολεύομαι να την πιστέψω.
Πηγή: μία σχετική έρευνα που είχα διαβάσει παλιά (μιλάμε για πολύ παλιά) από έναν συν-αυστριακό, φιλτραρισμένη μέσω της μνήμης. Απλώς δεχτείτε το, αν θέλετε.
neostipoukeitos said
Συν-αυστριακό; Πες το, ρε Ηλία, ότι είμαστε πατριώτες…
Elias said
Για δες! Λες κι εσύ ότι η βαλίτσα είναι «μπίμπα»; Κάνεις «τα – τα – τα!» όταν αηδιάζεις; Μη μου πεις ότι χρησιμοποιείς και τον πηλιορείτικο χαιρετισμό; («ΙΙΙΙΙΙιιιιιιι…!»)
sapere aude said
τιπουκ said:
> Υποθέτω ότι εδώ ανήκει και το διαβόητο Βούλγαρος, γενικώς για τους Θρακομακεδόνες, ειδικώς δε για τους Σαλονικιούς.
Και το Λαζός για τους Πόντιους.
Μαρία said
Μπαγιάτης, αποκαλείται απ’ τους πρόσφυγες ο ντόπιος Σαλονκιός. Αυτό εξηγεί και το γριές για τους Ηρακλειδείς.
Τιπού, δε ξέρω γιατί σας λένε έτσι, αλλά ο θείος μου αποκαλεί Αυστριακιά την κρύα γυναίκα. Τους Λαρισινούς πώς τους λέτε;
Nick Nicholas said
Κουφά και Μαρούες το 1895 οι μη-Τσάκωνες για τους Τσάκωνες, και αντιστρόφως Βλάχοι. Η πηγή.
Βλάχοι οι Μανιάτες για τους μη Μανιάτες, και το πέρασαν και στους Μανιάτες της Κορσικής για τους Κόρσους. Η ανταπόδοση των Κορσικανών το 1730 ήταν, φυσικά, Τούρκοι.
Γκάγκαρος ο *ντόπιος* αθηναίος, από πριν το νεοελληνικό κράτος, βέβαια.
Και γιατίίίί λείπει το καλαμαράς, ε;
Μαρία said
Οι μινάρες (ή 99π) τους απέναντι Ρουμελιώτες: απέκηδες.
Δημ. Γερμιώτης said
Υπάρχει και άλλη εκδοχή για το Βολιώτης = Αυστριακός: Πριν ολοκληρωθεί η σιδηροδρομική γραμμή των ΣΕΚ, που ένωνε το Βόλο με την Πρωτεύουσα (έγινε επί Τρικούπη), οι Βολιώτες έρχονταν στον Πειραιά με πλοίο. Και τα μόνα ατμόπλοία που έκαναν τότε ακτοπλοϊα ήταν της αυστριακής εταιρείας Τριεστίνα (η Τεργέστη ήταν ακόμα τμήμα της Αυστροουγγαρίας).Αφού λοιπόν έρχονταν «με το αυστριακό» ονομάστηκαν Αυστριακοί.
Όσο για το «Βλάχος», ειδικά οι Μανιάτες ονομάζουν «Βλάχους» όσους κατοικούν βορειότερα από αυτούς. Οι Μεσομανιάτες τους υπόλοιπους Μανιάτες, και όλοι τους υπόλοιπους Πελοποννήσιους.
Τους Μεσομανιάτες οι άλλοι Μανιάτες τους λένε «θεούρια» και «κακαβούλια» και την περιοχή τους «Κακαβουλία».
aris53m said
@ Μαρία, σχόλιο #1
Το αούτος της ποντιακής ακολουθεί τους κανόνες της Ερασμίου προφοράς των Ελληνικών.
autos = a-u-tos = αυτός
a: άλφα
u: ούψιλον
t: Ταφ
κλπ
π2 said
Sapere (6), δεν έχω ακούσει να λένε τους Πόντιους Λαζούς. Για την ακρίβεια Πόντιοι και Λαζοί είχαν συχνές κόντρες στα πάτριά τους, οπότε μια τέτοια συνεκδοχή θα μου έκανε εντύπωση.
Αντιθέτως, έχει επικρατήσει το Λαζογερμανοί για τους επαναπατρισθέντες Πόντιους γκασταρμπάιτερ (το χρησιμοποιούν και οι ίδιοι οι Πόντιοι), πράγμα που έχει ενδιαφέρον. Ένα εθνικό αποκτά νέα σημασία στην ξενιτιά κι επιστρέφει εξομαλύνοντας παλιές κόντρες.
Nick Nicholas said
π2: και όμως, και γω το ‘χω ακούσει για τη σύμπτυξη λαζών με πόντιους.
Νικολιέρι Μαουνιέρι said
Οι Αιγινήτες αποκαλούν τους Περδικιώτες Κερκέζους. Πηγή δεν παραθέτω, το έχω ακούσει απτον παππού μου και κανα δυο άλλους. Συναντάται και σήμερα («-Πάμε στην Κερκεζία για καφέ;» , «Καλώς τον Τάσο τον Κερκέζο!»). H Πέρδικα, βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του νησιού, και πιθανολογείται ότι πριν ενωθεί οδικώς με την Αίγινα, οι απομονωμένοι της κάτοικοι είχαν πιο άγρια κοψιά και συμπεριφορά από τους εκλεπτυσμένους, ‘αστούς’ Αιγινήτες, ξεχώριζαν στο πλήθος. Τώρα αν η όψη τους έφερνε στο Αιγινήτικο θυμικό τους Κιρκάσιους πειρατές (;) κτλ δεν το γνωρίζω, αλλά θα ήθελα πραγματικά να μάθω (Κιρκάσιοι/Τσερκέζοι -> Κερκέζοι)
Σχετικά με το Κρητικός=σβούρος, το slang.gr δείχνει οτι μάλλον αναφέρεται στους τοπικούς κάγκουρες – το αντίστοιχο στα αγγλικά είναι, ceteris paribus, το γνωστό chav(s), στα Ροδίτικα ‘πάκχος’ – και οχι στους κρητικούς γενικά.
Μπουκανιέρος said
Μια γενική παρατήρηση:
Οι περισσότεροι από αυτούς τους χαραχτηρισμούς δεν γίνονται πολύ γνωστοί, σε πανελλήνιο επίπεδο ας πούμε, αλλά περιορίζονται τοπικά και χρονικά, ή σε κάποια ειδική «διάλεκτο» (π.χ. φανταρίστικα ή γλώσσα των γηπέδων).
crystallomath said
#6, #12, #13: βλεπετε και «Λαζοποντιος»
neostipoukeitos said
@Ηλία (σχ. 5): Εννοείται: η βαλίτσα / το μαγαζί / το λεωφορείο είναι μπίμπα (το φίσκα είναι για τους εκλεπτυσμένους). Όταν αηδιάζω λέω «α τα τα». Στον δρόμο προσέχω να μην περδικλωθώ. Και βέβαια όταν έχει καύσωνα γίνομαι πιστίλι. Άσε, don’t get me started, που (δεν) λέμε και στον Βόλο.
Για το «Ιίίίίίίίί» δεν έχω ενημέρωση: για λέγε!
@Aris53m (σχ. 11): Ευφάνταστον, αλλά στην πραγματικότητα το Αούτος προέρχεται από την κλητική προσφώνηση «α, ούτος» — αρχαία κι αυτή (ούτος = ψιτ, εσύ — το έχει ήδη ο Σοφοκλής).
neostipoukeitos said
Μαρία (σχ. 7): Οι Λαρισαίοι, όπως είπε κι ο νοικοκύρης, ονομάζονται τυριά. (Εξ ου και το ανέκδοτο: Τι ψάρια έχει ο Πηνειός; — Τυράνχας.)
espectador said
Το λαζος για τους ποντιους λεγοταν παλιοτερα πιο συχνα. Το τεμετερος επισης. Το αουτος οχι τοσο στα μερη μου.
Τωρα κυριαρχει το ρωσσοποντιος.
Κοντος Μιχαηλ said
O γυιος μου ειχε υπηρετηση στην Μυτιληνη, πριν 5 περιπου χρονια και εκει πληροφορηθηκε απο τους ντοπιους παππουδες οτι το «Κασμαδες» για τους Μυτιληνιους οφειλεται οτι οταν ηταν να κτισθη το αεροδρομιο ο δημαρχος εζητησε την βοηθεια των πολιτων και την επομενην επηγαν ολοι με «κασμαδες» και μονον (!!!;;;) ενας με φτυαρι…
Ποιος ξερει…
Επισης, εις το γραφειο οπου εργαζομαι ειναι αρκετοι Περδικιωτες. αρκετες γενεες πριν, (οι οποιοι επιβεβαιωσαν το σχολιο του «Νικολιερι Μαουνιερι»), δεν υπηρχε δρομος/επικοινωνια με το λιμανι, (το 1958 ξεκινησε ο χωματινος δρομος), ησαν απομονωμενοι, το λιμανι της Περδικας ητο υπηνεμο και παλια ησαν λαθρεμποροι και πειρατες, οπου λογω και ελειψεως δρομου τους αφηναν ησυχους οι «αρχες», το ντυσιμο τους ητο αρκετα ξεχωριστο, φαινοντουσαν και καπως «αγριοι» και τους βγηκε το παρατσουκλι «Κερκεζοι»…
π2 said
@16: Το λαζοπόντιος χρησιμοποιείται νομίζω συνήθως αντί του λαζογερμανός. Σύμφωνα με Ποντίους που ρώτησα η χρήση του λαζός από τους ίδιους του Πόντιους υπάρχει όντως και είναι υποτιμητική.
Φαροφύλακας said
Η Μαρία είπε:
Μπαγιάτης, αποκαλείται απ’ τους πρόσφυγες ο ντόπιος Σαλονκιός. Αυτό εξηγεί και το γριές για τους Ηρακλειδείς.
Η ομάδα τού Ηρακλή έχει το προσωνύμιο γηραιός προφανώς επειδή είναι μια πολύ παλιά ομάδα (έτος ιδρύσεως 1908 όταν π.χ. ο Ολυμπιακός ιδρύθηκε το 1925) εξού και οι Ηρακλειδείς ονομάζονται σκωπτικά γριές.
Ο aris53m είπε:
Το αούτος της ποντιακής ακολουθεί τους κανόνες της Ερασμίου προφοράς των Ελληνικών.
Νομίζω πως εδώ έχει δίκιο ο aris53m κι όχι ο Τιπούκειτος . Αν δεν κάνω λάθος η αντωνυμία αυτός απαντά στις ποντιακές διαλέκτους σαν: ατός, αούτος και αβούτος. Θα πρέπει να το ελέγξω όμως.
Ο π2 είπε:
δεν έχω ακούσει να λένε τους Πόντιους Λαζούς. Για την ακρίβεια Πόντιοι και Λαζοί είχαν συχνές κόντρες στα πάτριά τους, οπότε μια τέτοια συνεκδοχή θα μου έκανε εντύπωση.
Μή πόντιοι αποκαλούν μειωτικά τους πόντιους Λαζούς. Αυτό το έχω διαπιστωμένο.
Ταυτίζεις κάποιον με κάποιον τον οποίο αυτός δεν συμπαθεί ακριβώς για να τον πειράξεις, ή ενδεχομένως να τον προσβάλεις. Όμοιο φαινόμενο το Βούλγαροι για τους Βορειοελλαδίτες όταν αυτοί έχουνε ζήσει μεγάλη αντιπαλότητα με τους Βούλγαρους.
Για τα περισσότερα τοπωνύμια έχω την αίσθηση πως γνωρίζουν εξάπλωση κυρίως μέσω των φαντάρων οι οποίοι υπηρετούν στα διάφορα μέρη τής Ελλάδας.
aris53m said
@ Φαροφύλακας
«Αν δεν κάνω λάθος η αντωνυμία αυτός απαντά στις ποντιακές διαλέκτους σαν: ατός, αούτος και αβούτος. Θα πρέπει να το ελέγξω όμως.»
Δεν κάνεις λάθος
sapere aude said
Οι *εκπληκτικές* ομοιότητες Πόντιων και Λαζών (ΙΕ φύλο συγγενές με τους Γεωργιανούς), ιδίως όσον αφορά την παραδοσιακή ενδυμασία, τη μουσική και το χορό, συνήθως αποσιωπούνται στη χώρα μας.
Μια άλλη ομοιότητα: Στην Τουρκία κυκλοφορούσαν/κυκλοφορούν ανέκδοτα για τους Λαζούς παρόμοια με αυτά που έχουμε εμείς για τους Πόντιους.
Υπενθυμίζω ότι ο sapere aude ειναι echt Pontier.
π2 said
Δεν ξέρω αν αποσιωπούνται, πάντως σίγουρα γίνονται αντικείμενο των πολιτικών της ταυτότητας (πώς λέμε identitaire στα ελληνικά, ω ορολόγοι;), ένθεν κακείθεν.
Μαρία said
Φαρό, το ίδιο πράμα λέμε, απλώς έκανα ένα λογικό άλμα.
Σάπερε «ιδίως όσον αφορά την παραδοσιακή ενδυμασία, τη μουσική και το χορό… » Τους Λαζούς της Τουρκίας που εγώ είδα να χορεύουν με συνοδεία κεμετζέ ήταν ίδιοι.
Αλλά συμβαίνει αυτό που λέει ο Πιδύος.
Μπουκάν για πες κάτι, για να μη μείνουν παραπονεμένα τα επτάνησα.
Σκύλος της Β.Κ. said
Καλή ιδέα!
Προσθήκες από τις θητείες:
1. Για την ακρίβεια, τους Κώους τους λένε «Μποχάληδες» διότι όταν παραγγέλνουν αναψυκτικό, ζητάνε «ένα μποχάλι κοκακόλα»
2. Έχω ακούσει κι εγώ την ιστορία με την υποχρεωτική εργασία στο αεροδρόμιο Μυτιλήνης. Και όλοι φέραν γκασμάδες γιατί είναι πολύ πιο ξεκούραστοι: τον γκασμά απλά τον κατεβάζεις, με το φτυάρι, όμως, πρέπει να φορτώσεις και να σηκώσεις.
3. Επίσης, τους Ροδίτες τους λένε «Τσαμπίκους», λόγω του ότι στο νησί είναι διαδεδομένο αυτό το βαφτιστικό. Από την τοπική Παναγία Τσαμπίκα.
Σκύλος της Β.Κ. said
Α, και το πέτσακας για τον παραδοσιακό Κρητικό που κάνει λεβεντομ**ίες, νομίζω ότι βγαίνει από την «πέτσα», το μαύρο δικτυωτό κεφαλομάντηλο που φορούσαν παλιότερα μαζί με τα στιβάνια και τα μαύρα πουκάμισα.
crystallomath said
Φαροφυλαξ (#22), παντα αναρωτιομουν αν υπαρχει σχεση αναμεσα στην δημιουργια του Ηρακλη (1908) και το κινημα των Νεοτουρκων στην Θεσσαλονικη (επισης 1908). [Μονο σχετικα προσφατα προσεξα πως υπαρχει αναμνηστικη επιγραφη για το πρωτο γεγονος στην πλατεια της ΧΑΝΘ.]
Liarak said
Δύτης των νιπτήρων said
Για τους σβούρους, ετυμολόγηση από Κρητικό συνάδελφο: σβουρίζω = στριφογυρίζω. Σβούρος μπορεί να είναι ένας μπάμπουρας ας πούμε (αγριομέλισσα), αλλά και ένας πιτσιρικάς με μηχανάκι που κάνει ταρζανιές (συνηθισμένο φαινόμενο στην Κρήτη, ηλικίας 12 και πάνω!)
Για τους μπόχαλους, είχα ακούσει και εγώ την ετυμολόγηση του ΣΒΚ.
Σπάω το κεφάλι μου να θυμηθώ πώς λέγαμε τους Λημνιούς στο στρατό, αλλά δεν.
π2 said
Μπα, είναι καθιερωμένο και το Πιδύος, δεν απαιτούνται οι υπηρεσίες του Νίμιτς. 🙂
Κορνήλιος said
παγούρια ἢ παγουρᾶδες οἱ Γιαννιῶτες
καλαμαρᾶδες οἱ Ἑλλαδῖτες παρὰ τοῖς Κυπρίοις
Σκύλος της Β.Κ. said
Κορνήλιε (33)
Όχι απλώς καλαμαράδες, αν δεν με απατά η μνήμη μου μ’ εκείνο τον γερμανό, τον Αλτσχάιμερ…
Π*****καλαμαράδες είναι το πλήρες!
Κορνήλιος said
τσαμπίκος γιὰ τὴν ἀκρίβεια βγαίνει από τὴν Παναγία τὴν Τσαμπίκα=καμπίσια (campus)
sapere aude said
Ιt certainly quacks like a duck, but is it a duck? Ένα χορόν με τα παιδία τα τεμέτερα(;) ασήν Τραπεζούντα:
http://www.youtube.com/watch?v=rl1DKHN5664
sapere aude said
Η Παναγία η Τσαμπίκα είναι η τοπική θεά της γονιμότητας, προς δόξαν του ελληνορθόδοξου πολυθεϊσμού.
Κορνήλιε, αναρωτιέμαι πώς το /ka/ του campo έγινε /tsa/.
Το βικιλεξικό ισχυρίζεται τα εξής:
> Ένας μύθος αναφέρει ότι η θαυματουργή εικόνα εμφανιζόταν στην κορυφή του όρους που σήμερα βρίσκεται το μοναστήρι, βγάζοντας σπίθες που τότε οι βοσκοί που τις παρατηρούσαν ονόμαζαν «τσάμπες». Η φωτεινή λοιπόν εικόνα της Παναγίας που εξέπεμπε τσάμπες ονομάστηκε Παναγιά Τσαμπίκα, δηλ. Παναγιά η σπινθηροβόλος.
Κορνήλιος said
Sapere,
τὴν θεωρία σου τὴν ἀκούω πρώτη φορά. δὲν μπορῶ νὰ τὴν ἀπορρίψω οὔτε νὰ τὴν ἐπαληθεύσω. μπορῶ ὅμως νὰ ὁμολογήσω ὅτι τὸ λαρυγγικὸ κ δὲ ἀντίθεσι μὲ τὸ οὐρανικὸ δὲν τσιτακίζεται (τοὐλάχιστον δὲν μπῦ ἔρχεται κάτι στὸ μυαλό).
ΥΓ Ποιός/ποιά εἶναι ὁ/ἡ Zazula;
http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=2397
Μαρία said
Κορνήλιε, ο Ζάζουλας είναι ακανές.
Τεμέτερον said
κουμπάροι: οι Κύπριοι (έτσι προσφωνούνται μεταξύ τους)
καλαμαράδες: οι Ελλαδίτες για τους Κύπριους
νεζνάμηδες: οι ντόπιοι σλαβόφωνοι κεντροανατολικής μακεδονίας (απαντούσαν νε ζναμ νε βιντέμ – δεν ξέρω δεν είδα – σε ερωτήσεις που δεν καταλάαβαιναν ή ήθελαν να αποφύγουν)
Κορνήλιος said
Βαλλαάδες οἱ ἐξιθσλαμισθέντες Ἕλληνες τῆς Δ. Μακεδονίας ἀπὸ τὴν προσφώνηση v’ Allah ἢ v’ Allahi.
sapere aude said
@ τεμέτερον
Πολύ σωστά: Οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας, οι τουρκόφωνοι της Θράκης, οι αλβανόφωνοι του Κοσόβου. Αλλά: Οι *Έλληνες* της Τουρκίας, οι *Έλληνες* της Αλβανίας.
Μπουκανιέρος said
@35-37
Δεν ξέρω τα ροδίτικα πράγματα (γλωσσικά και άλλα), ούτε αν στέκει η ετυμολογία τσαμπίκα<καμπίσια,
όμως στα παλιά γαλλικά η προφορά του ch (π.χ. στο champ) ήταν τσ. Πρβλ. και διάφορα τσάμπρα, Τσαμπάνια κλπ. στο Χρονικό του Μορέως.
Μαρία, για τα Εφτάνησα αργότερα.
Κορνήλιος said
Sapere εἶσαι σίγουρος ὅτι ἡ ἐτυμολογία ποὺ δίδεις γιὰ τὴν Τσαμπίκα δὲν εἶναικατοπινὸς αἰτιολογικὸς μῦθος;
Κορνήλιος said
Μπουκανιέρε νὰ θυμηθοῦμε καὶ τὰ παριζιάνικα Ἠλύσια Πεδία.
sapere aude said
Κορνήλιε, δεν είμαι καθόλου ζίχερος (που έλεγε και μια Γερμανίδα φίλη μου). Έγραψα «το βικιλεξικό ισχυρίζεται».
sapere aude said
Κορνήλιε, δεν είμαι καθόλου ζίχερος (που έλεγε και μια Γερμανίδα φίλη μου). Έγραψα «το βικιλεξικό ισχυρίζεται».
espectador said
Επισης εδω στην περιοχη μου (Ξανθη) τους εβριτες τους αποκαλουσαμε παλια γαλαζοβρακηδες και σκορδαδες. Το δευτερο ειναι προφανες γιατι, αλλα το πρωτο μαλλον εχει σχεση με παλιοτερη ενδυμασια.
Τεμέτερον said
@42 sapere aude
ποιός είναι λοιπόν ο σωστός ‘όρος’ για τους ‘σλαβόφωνους’ της Μακεδονίας;
sapere aude said
τεμέτερον said:
> ποιός είναι λοιπόν ο σωστός ‘όρος’ για τους ‘σλαβόφωνους’ της Μακεδονίας;
Δεν υπάρχει «σωστός όρος». Όσοι από αυτούς αισθάνονται εθνοτικά Έλληνες *είναι* Έλληνες. Όσοι αισθάνονται εθνοτικά Μακεδόνες είναι Μακεδόνες (ή έστω Σλαβομακεδόνες, για να αποφεύγεται η σύγχυση). Σίγουρα μετά από ένα σχεδόν αιώνα λίγο-πολύ βίαιου (ή και subtle) εξελληνισμού η κατάσταση είναι αρκετά περιπλεγμένη.
Σκύλος της Β.Κ. said
@ Τεμέτερον (49)
Πέραν του ότι με κάλυψε απόλυτα ο/η Sapere Aude (50) να σχολιάσω ότι οι σλαβόφωνοι της Μακεδονίας, προκειμένου να αυτοπροσδιοριστούν ως κοινωνική ομάδα, αποφεύγοντας παράλληλα και τα ακανθώδη «μακεδ-», »βουλγαρ-» κοκ, περιορίζονται να αυτοαποκαλούνται «ντόπιοι». Και τη γλώσσα τους την λένε «ντόπικα» (τα) (όπως «τα ελληνικά», «τα ιταλικά» κλπ)… Αυτά, φυσικά, όταν παρίστανται «μη-ντόπιοι».
π2 said
Sapere, πριν μπλέξουμε με το μακεδονικό να προλάβω να σημειώσω ότι ο Τεμέτερον δεν μίλησε για Έλληνες της Τουρκίας και της Αλβανίας.
Να σημειώσω επίσης ότι ο όρος Σλαβομακεδόνες, που κατά κόρον χρησιμοποιούσαμε εμείς και αποδέχονταν λίγο πολύ οι γείτονες, εξοβελίστηκε από τον ελληνικό δημόσιο λόγο κατά την ρεζίλικη περίοδο των συλλαλητηρίων, τώρα δε που ξαναρχίσαμε να τον χρησιμοποιούμε θεωρείται προσβλητικός από τους γείτονες.
Οπότε εγώ θα τους λέω γείτονες να τελειώνει η ιστορία. 🙂
sapere aude said
@σκύλος
Τουλάχιστον αυτοί δεν μιλούν «μουσουλμανικά» όπως η θρησκευτική μας μειονότητα στη Θράκη 😉
(Υπενθυμίζω ότι η νέα αυτή γλώσσα «ανακαλύφθηκε» από φερέλπιδα δημοσιογράφο τηλεοπτικού ρεπορτάζ.)
PS I’m an ageing boy.
Elias said
Νέε Τιπούκειτε, τι γίνεσαι όταν έχει καύσωνα; «Πιστίλι»;! Οι 100% γνήσιοι βολιώτες (= οι απόγονοι των αρχαίων ΒΟΛ, που ήρθαν με διαστημόπλοια από το Α του Κενταύρου και ίδρυσαν το πρώτο τσιπουράδικο) δε γνωρίζουν τέτοιους βαρβαρικούς όρους. Μήπως είσαι προϊόν προσμίξεων με αλλόφυλους;
Ο πηλιορείτικος χαιρετισμός είναι ένα παρατεταμένο «ΙΙΙΙιιιιι…!» (προφέρεται κάπως σαν το γερμανικό ü) με όλη τη δύναμη της φωνής μέχρι να σβήσει. Ακούγεται ακόμα και σήμερα στα χωριά που δεν έχουν αλωθεί από τη λαίλαπα του τουρισμού. Ιδανικές συνθήκες εκφώνησης: στου καλντιρίμ’, πάνου στου μ’λάρ’.
Στην 3η ή 4η Δημοτικού, στο μάθημα της Πατριδογνωσίας, μας μαθαίνανε ότι η λέξη «Βόλος» είναι Αρχαία Ελληνική. «Ιωλκός» – «Γωλκός» – «Γόλος» – «Βόλος», έτσι μας λέγανε. Κι εμείς το πιστεύαμε.
sapere aude said
@Elias
Το ΛΝΕΓ λέει ότι το μσν Γόλος (< Yolkaz < Ιωλκός) έγινε Βόλος τον 19ο αιώνα. Υπάρχει άλλη εκδοχή;
π2 said
Και μια που αναφέρθηκε η Μακεδονία, να σας θυμίσω (αν δεν το ξέρατε) ότι το CSI βρήκε τον τάφο του Μεγαλέκου.
gbaloglou said
Σχετικα μ’ αυτα που εγραψα στο #29, μολις αλιευσα την παρακατω σημαντικη ιστορικα πληροφορια … περι του ‘Οθωμανικου’ — και οχι ‘Νεοτουρκικου’ οπως αφελως πως υπεθεσα* — Ηρακλη:
Μετά το 1906 και συγκεκριμένα μετά τη διάλυση του αθλητικού τμήματος του «Ομίλου Φιλομούσων», ήταν εμφανής η ανάγκη της ίδρυσης ενός αυτοτελούς γυμναστικού συλλόγου στη Θεσσαλονίκη και ενός γυμναστηρίου, που θα συγκέντρωνε το πλούσιο και λαμπρό έμψυχο αθλητικό υλικό που υπήρχε τότε στην πόλη. Στην αίθουσα του Ομίλου Φιλομούσων δόθηκε μια διάλεξη με ομιλητή τον Δ. Χατζόπουλο και οι πρωτοστατούντες στην ίδρυση συλλόγου και γυμναστηρίου, κατόρθωσαν να πετύχουν την εκχώρηση από την ελληνική κοινότητα μέρους ενός κοινοτικού γηπέδου για την ανέγερση ενός γυμναστηρίου. Το γήπεδο αυτό βρισκόταν κοντά στα «ξυλάδικα», ανατολικά του σημερινού κτιρίου της ΧΑΝΘ και κοντά σ’ αυτό, την περιοχή δηλαδή, που βρίσκεται σήμερα τοποθετημένη η αναμνηστική στήλη. Με την εύρεση του γηπέδου για γυμναστήριο, κάθε δισταγμός εξέλιπε και το καλοκαίρι του 1908 ιδρύεται ο σύλλογος με το όνομα «Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος».
Ο πρώτος κανονισμός αποτελούμενος από 36 άρθρα ψηφίστηκε στην γενική συνέλευση στις 29 Νοεμβρίου 1908. Ο «Μακεδονικός Γυμναστικός Σύλλογος» έσπευσε να συμμορφωθεί αναγκαστικά προς το νέο νόμο σωματείων των Νεότουρκων, κατά τον οποίο κάθε ελληνικός σύλλογος της Θεσσαλονίκης έπρεπε να περιέχει στον τίτλο του τη λέξη «Οθωμανικός». Έτσι ο σύλλογος μετονομάστηκε «Οθωμανικός Ελληνικός Γυμναστικός Σύλλογος ‘Ο Ηρακλής’-1910». Ποιος ήταν ο εμπνευστής της ονομασίας ‘Ο Ηρακλής’ δεν είναι γνωστό. Ίσως τότε να πίστευαν ότι από το όνομα του ημίθεου της ελληνικής μυθολογίας, οι τούρκικες αρχές θα έβλεπαν με μεγαλύτερη ανεκτικότητα την ύπαρξη του ελληνικού αυτού συλλόγου.
*σκεφτηκα ο αφελης οτι ο Ηρακλης ηταν ισως μια προσπαθεια να συνενωθουν σε εναν συλλογο μελη διαφορων εθνοτικων και θρησκευτικων ομαδων, μεσα στο κλιμα ευφοριας που δημιουργησε *αρχικα* το Κινημα των Νεοτουρκων — οπως βλεπουμε, ο συλλογος ηταν εξ αρχης καθαρα Ελληνικος, και το 1908 τελειως συμπτωματικο.
Elias said
@Sapere Aude
Νόμιζα ότι μετά τη δουλειά του Κορδάτου, ήταν ξεκαθαρισμένο ότι η λέξη «Βόλος» έχει σλάβικη καταγωγή (όπως και άλλα τοπωνύμια της περιοχής, π.χ. «Μακρινίτσα» από τη σλάβικη λέξη «Μόκριν», που δε θυμάμαι τώρα τι σημαίνει).
Έριξα μια ματιά στο Internet και βρίσκω ότι η προέλευση της λέξης «δεν είναι πλήρως τεκμηριωμένη«.
Τέλος πάντων, πολύ κακό για το τίποτα. Σιγά την πόλη.
τεμέτερον said
@sapere aude (50) είπε
…
Δεν υπάρχει “σωστός όρος”. Όσοι από αυτούς αισθάνονται εθνοτικά Έλληνες *είναι* Έλληνες. Όσοι αισθάνονται εθνοτικά Μακεδόνες είναι Μακεδόνες (ή έστω Σλαβομακεδόνες, για να αποφεύγεται η σύγχυση).
…
ΟΚ δεκτό, όμως κατά πως φαίνεται δεν ξέρουμε πως αισθάνονται ή τέλος πάντων υπάρχουν αμφιβολίες. Μέχρι να τους ρωτήσουμε λοιπόν(αν τους ρωτήσουμε), κάποιος όρος, όνομα, λέξη, κάτι … θα πρέπει να θεωρείται «δόκιμο» και το οποίο θα μπορούμε να το χρησιμοποιούμε δίχως να προκαλούμε αντιδράσεις. Αυτά … γιατί δεν είχα καμία άλλη πρόθεση παρά να συνεισφέρω στην συζήτηση ένα «τοπωνυμικό παρατσούκλι». Σταματώ μιας είμαστε εκτός θέματος!
neostipoukeitos said
@Ηλία (54, 58): Η δικιά μου η φάρα είναι μάλλον από το Α του Σείριου, όπου λένε «πιστίλι» μέχρι και σήμερα. Ο όρος «λούτσα στον ιδρώτα», που επικρατεί παρά τοις άλλοις Έλλησι, είναι του διεθνούς σιωνισμού και δέον όπως αποφεύγεται. (Τι εννοείς, ρε, «σιγά την πόλη»; Αυτό είναι εσχάτη προδοσία! :-))
Το παραμύθι Ιωλκός > Γιωλκός > Γόλος > Βόλος είναι παλιό και γνωστό, αλλά κολλάει στον κρίκο Γιωλκός > Γόλος, που βρωμάει παρατραβηγμένη παρετυμολογία από δέκα χιλιόμετρα. Το βέβαιο είναι ότι η μεσαιωνική ονομασία της πόλης ήταν, πράγματι, Γόλος, αλλά κάθου γύρευε τώρα πόθεν έρχεται αυτό.
Και μη νομίζεις ότι ξέχασα το «σιγά την πόλη»! Όλα αυτά καταγράφονται και μπαίνουν στον φάκελό σου. 🙂
Κορνήλιος said
Π2
ῥεζίλικη εἶναι ἡ τωρινὴ περίοδος καὶ ὄχι ἡ τῶν συλλαλητηρίων. ὁ δὲ ἐκ πατρὸς παπποῦς μου ἦτο Ἕλλην σλαυόφωνος. βάλτε τα αὐτὰ στὸν δικό μου φάκελο. ὁ δὲ Κορδᾶτος ἦταν καὶ ἀξιοθρήνητος (θυμοῦμαι τὴν ἑρμηνεία του σὲ ἕνα χωρίο γιὰ τὴν θριαμβικὴ εἴσοδο τοῦ Χριστοῦ στὴν Ἰερουσαλὴμ καὶ ἀκόμη γελάω! τελοσπάντων, ἀρκετὰ ἐπικίνδυνα πράγματα εἶπα.
Μαρία said
Πέστα, ρε Τιπού. Όχι και σιγά την πόλη για το Βόλο. Είχα δεσμούς με τη Ζαγορά (άλλο σλάβικο τοπωνύμιο) και περνούσα απο κει συχνά.
Κορνήλιος said
Τεμέτερον νὰ ὑποθέσω ὅτι ὅσοι αἰσθάνονται ἀπόγονοι τῶν ΕΛ μὲ καταγωγὴ ἀπὸ τὸν Σείριο εἶναι κιόλας; βλέπω λοιπὸν νὰ δημιουργῆται καὶ μειονότης ἐξωγήινων!
Μπουκανιέρος said
Κορνήλιε το σημείωσα (στον πάτο απ’ το κονσερβοκούτι) 🙂
neostipoukeitos said
@Κορνήλιε: Μήπως ήθελες να πεις «ο προς πατρός πάππος μου»; Σε βλέπω και εξοκέλλεις (!) προς τη μαλλιαρή επ’ εσχάτων. Οι κακές παρέες θα φταίνε.
@Μαρία: Ναι, αλλά δεν σου ‘βγαινε η πίστη μέχρι να φτάσεις εκεί πάνω; 🙂 (Δεν λέω βέβαια, μπορεί να σε αποζημίωναν οι δεσμοί σου :-))
Γλωσσολάγνος said
@ Elias #58
Πάντως στις νοτιοσλαβικές γλώσσες η ρίζα μοκρ- σχετίζεται με την υγρασία. Αν η Μακρινίτσα βρίσκεται σε σημείο που δεν το πολυβλέπει ο ήλιος ή έχει πολλά νερά, τότε ίσως αληθεύει αυτή η θεωρία.
SophiaΟικ said
53: Εγώ πάντως ξέρω ότι οι έλληνες μουσουλμάνοι μιλάνε ειτε τουρκικα είτε πομάκικα (βεαίως τώρα που έχουμε εισαγόμενους μουσουλμάνους μπορεί να μιλάνε και κινέζικα).
Αλλά γιαίτ να μην μιλάνε και μουσουλμανικά; Μουσουλμανικά ελληνικα π.χ (οπου Μουλμανικά ελληνικα= τουρκικα ή πομάκικα). Δηλαδή περα από το μαργαριτάρι η δημοσιογράφος έκανε μια λογική υπόθεση. Τι γλώσσα μιλανε οι Σειριοι=Σειριακά. Τι γλώσσα μιλανε οι μουσουλμάνοι; μουσουλμανικα 🙂
SophiaΟικ said
μολις είδα αυτο από το σιεσάι (σιγά μην αλλάζω γραματοσειρά)και είναι από τα επεισόδια που δεν έχει δείξει εδώ ακόμα. Λοιπον, θα αρ΄χισω να βλέπω παλι τν σειρά- αποδείξανε κι όλας ότι η σούλβατζη ε΄κανε λάθος, πωπωπωπωπωπω…
Μαρία said
Τιπού, γι’ αυτό ακριβώς σταματούσαμε στο Βόλο να πάρουμε δυνάμεις. Μετά όμως αποζημιώνεσαι και απ’ τους δεσμούς και απ’ τη βιβλιοθήκη και βλέπεις και το χωριό του Κορδάτου.
Akyla said
«Βλασταράδες», αποκαλούνται οι κάτοικοι του Ορχομενού Βοιωτίας από τους γείτονές τους.
Πιθανή αιτία η ενασχόλησή τους με την καλλιέργεια κηπευτικών.
Σκύλος της Β. Κ. said
Τα «μουσουλμανικά» που υποτίθεται ότι μιλούσε η μειονότητα (κι ένας εκπρόσωπός της είχε, μάλιστα, απαντήσει σε «άπταιστα μουσουλμανικά»!) δεν τα επινόησε κάποιο τσακαλάκι ιδιωτικού καναλιού αλλά τα ανέφερε μία τοπική ανταποκρίτρια, το Γενάρη του ’90, όταν είχαν καταστραφεί πολλά μαγαζιά μειονοτικών στην Κομοτηνή, με αφορμή μία διένεξη για το αν ο σύλλογος νεολαίας δικαιούται να αποκαλείται «τουρκικός» ή απλά «μειονοτικός». Σχετικές φωτογραφίες
εδώ.
REISIS said
ΚΑΜΙΝΕΤΑ έλεγαν τους εξ Αιγύπτου Κασιώτες της περιόδου 1900-1960. Το υποτιμητικό αυτό παρατσούκλι το δώσανε οι Κασιώτες που μείνανε στο νησί στους ΑιγυπτιοΚασιώτες για λόγους ζήλιας. Οι Κασιώτες στην Αίγυπτο, δουλεύοντας κυρίως στη Διώρυγα του Σουέζ, κάνανε λεφτά, σπούδασαν τα παιδιά τους (πτυχία, γαλλικά πιάνο) και κάθε τρία χρόνια που παίρνανε τη τρίμηνη άδεια από τη Διώρυγα, πηγαίνανε «κονζέ» (διακοπές) στη Κάσο. Οι Αιγυπτιοκασιώτες στο νησί έμεναν όλο αυτό το τρίμηνο είτε στα πατρικά τους, είτε σε συγγενείς που τους φιλοξενούσαν γιατί ούτε ξενοδοχεία ούτε νοικιαζόμενα υπήρχαν στον «βράχο». Οι Αυγυπτιοκασιώτες μαζί με τα άλλα συμπράγκαλα κουβαλούσαν και το καμινέτο (μικρή γκαζιέρα, χρυσαφιού χρώματος που στη βάση της υπήρχε δοχείο για το πετρέλαιο και στη μία άκρη του μία τρόμπα που τη πρέσαραν για να ανάψουν τη φωτιά και να ψήσουν καφέ. Οι ντόπιοι Κασιώτες που είχαν μείνει στο ξυλόφουρνο, για να περιπέξουν τους νεωτερισμούς και το πιθανό τουπέ των ξενιτεμένων, τους έλεγαν «καμινέτα». Ο τίτλος αυτός ακόμη και σήμερα χρησιμοποιείται μεταξύ των Κασιωτών για να ειρωνευτούν κάποιον Κασιώτη που «νεωτερίζει».
sarant said
Reisis, καλώς ήρθατε -εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίπτωση τα καμινέτα. Να ρωτήσω κάτι έτσι από απορία. Έλεγαν, δηλαδή, ότι «ο Μηνάς είναι καμινέτο»;
Για τις τρίμηνες άδειες των ξενιτεμένων στην Αίγυπτο έχει και ο Παπαδιαμάντης την πολύ συγκινητική Έρμη στα ξένα.
Ακύλα, ευχαριστώ για τους Ορχομενιώτες.
ΣκύλεΒΚ, πολλά ευχαριστώ για τις φωτογραφίες!
REISIS said
Καλημέρα Νικόλα και καλώς σας βρήκα. Βέβαια οφείλω να πω ότι είμαι καθημερινός και «αρχαίος» αναγνώστης των κειμένων του blog σου και της ιστοσελίδας σου.
Αναφορικά τώρα με την ερώτηση σου. Τη φράση αυτή γνωρίζω ότι τη λέγανε και υπό τύπο κουτσομπολιού για κάποιον (πίσω από τη πλάτη του). Εγώ όμως την έχω ακούσει μεταξύ φίλων πχ. «άντε ρε καμινέτο τι θα μας πεις και συ για τον Ολυμπιακό, το ΚΚΕ, κλπ. προκειμένου είτε να τον μειώσουν για τις ελλειπείς του γνώσεις σε αυτά είτε για να τον ειρωνευτούν σε θέματα που είναι εξπέρ.
Σκύλος της Β. Κ. said
@ Reisis 72
Δεν τόξερα αυτό για τα καμινέτα! Μήπως, σκέφτομαι, δεν ήταν μόνο το μπρούτζινο καμινέτο αλλά κυρίως η παλινδρομική κίνηση για το τρομπάρισμα του πετρελαίου, που ενέπνευσε στους Κασιωκασιώτες τον υποτιμητικό χαρακτηρισμό για τους Αιγυπτιοκασιώτες;
Λέω εγώ τώρα…
selanikli said
Η ίδρυση του Ηρακλή ως αθλητικού σωματείου το 1908 είναι παντελώς ανεξάρτητη των Νεότουρκων γιατί απλά αποτελεί συνέχεια του Συλλόγου Φιλόμουσων. Αντίθετα συνδέεται με την έκρηξη του αθλητισμού στην Θεσσαλονίκη που αποτελούσε μια «μοντέρνα απασχόληση». Δεν είναι τυχαίο οτι μετά τις διάφορες ανοργάνωτες προσπάθειες, στυλ Ουνιον Σπορτιφ, σε αυτή την εποχή ιδρύονται πλήθος αθλητικών συλλόγων, άσχετα αν τελικά επιβίωσαν. Βέβαια προφανέστατα είχαν σαφή εθνικό προσανατολισμό και αποτελούσαν τα «διαμάντια» των κοινοτήτων. Η ίδια δημοφιλία του Ηρακλή σε σχέση με την γενικότερη αδράνεια που παρουσίαζε η τοπική κοινότητα είναι ενδεικτική, ενώ στην εβραική κοινότητα η Μακάμπι και η Αλλιανς ανταγωνίζονταν μεταξύ τους με σαφές πολιτικές προεκτάσεις, (σημειωτέον η Μακάμπι Θεσσαλονίκης και ο Ηρακλής είναι τα παλαιότερα αθλητικά σωματεία της Θεσσαλονίκης και ακόμα υπάρχουν).
Εγώ να προσφέρω τον χαρακτηρισμό των παλαιοελλαδίτων μέχρι το 1912 ως λιμοντζί από τους εβραίους της πόλης, λόγω του γεγονότος οτι για πολλά χρόνια οι εξαγωγές του ελληνικού κράτους περιορίζονταν σε λεμόνια.
Επίσης οι οπαδοί του Ηρακλή ονομάζονται «γριές» λόγω της παλαιότητας της ομάδας, οι παοκτσήδες «τούρκοι» λόγω των τουρκόφωνων προσφύγων που αποτέλεσαν τον πυρήνα των οπαδών και οι «αρειανοί» «σκουλήκια» και εσχάτως «εβραίοι».
π2 said
Η Μακαμπί Θεσσαλονίκης χρησίμευσε και ως αφορμή για τις αντισημιτικές ταραχές της δεκαετίας του ΄30.
Μπουκανιέρος said
Σελανικλή, αυτό το «εσχάτως εβραίοι» δεν το ήξερα.
Πώς εξηγείται (αν εξηγείται);
gbaloglou said
#76, υπαρχει ακομη η Μακαμπι *Θεσσαλονικης*?!
#77, νομιζω πως ειναι Μακάμπι και οχι Μακαμπί
#78, και οι δυο Εβραιοι συμμαθητες μου ηταν Αρειανοι 🙂
gbaloglou said
Ναι, υπαρχει Μακαμπι Θεσσαλονικης, και πριν δυο χρονια τουλαχιστον αγωνιζοταν στην τριτη κατηγορια του μπασκετ:
Οι αγωνιστικές υποχρεώσεις [του Αρχελαου Κατερινης] ξεκίνησαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς στις 8 πρώτες αγωνιστικές οι Κατερινιώτες σημείωσαν ισάριθμες νίκες απέναντι σε Παλαμά, Άδενδρο, Φίλιππο Βέροιας και Πιερικό εκτός έδρας και εντός με Απόλλωνα Καλαμαριάς, Άργος Ορεστικό, Νίκη Βόλου και Μακάμπι Θεσσαλονίκης.
selanikli said
Υπάρχει Μακάμπι Θεσσαλονίκης και Μακάμπι Αθηνών – μπάσκετ, πινγκ πόνγκ και παλαιότερα πυγμαχία ήταν τα ενεργά τμήματα με κάποια αξιόλογη δραστηριότητα. Μάλιστα πριν καμιά δεκαετία στάλθηκε και αθλητής με αξιώσεις σε Μακαμπιάδα.
Το «εβραίοι» στους αρειανούς δεν εξηγείται και δεν έχει καμμία αφορμή – απλώς κάτι έπρεπε να βρουν και οι παοκτσήδες, εξίσου «ανθελληνικό», για να αντιπαρατάξουν στους αρειανούς. Ελαφρώς φαιδρό αν σκεφθεί κάποιος τα «εβραίοι γουρούνια θα γίνεται σαπούνια» στους αγώνες με την Μακάμπι Τελ Αβιβ την δεκαετία του ’80.
Για τον τονισμό δεν έχω ιδέα – και τα δυο χρησιμοποιούνται εναλλάξ.
Μαρία said
Μακαμπή: στο σάιτ της ισραηλιτικής κοινότητας Θεσ/νίκης.
Μακαμπί: Μερόπη Αναστασιάδου, Θεσσαλονίκη 1830-1912
Μακαμπί, λέγαμε την ποδοσφ. ομάδα του Ισραήλ, κάποτε και Μακαβαίους.
Κωνσταντινος said
Πειραιωτης = μαουνιέρης
Τριπολιτσοτης = μπεκρής
Μανιατης = κουμπουράς
Αιγινητης = κανατάς
gbaloglou said
#82: οταν ηρθε δηλαδη το Ισραηλ να παιξει με την Ελλαδα προ διμηνου, λεγανε καποιοι «παμε να δουμε τους Μακαβαιους»?
Σίφαντος said
Κερκυραίος = παγανέλι, το
Αν δεν κάνω λάθος, το παγανέλι πρέπει να είναι ένα μικρό πουλί.
Δεν γνωρίζω πώς προήλθε αυτό το προσωνύμιο, το οποίο είναι αρκετά παλιό και μάλλον δεν πρέπει να προσφωνείται άλλο πια στις μέρες μας κι έτσι δεν πρέπει να είναι και πολύ γνωστό στους ίδιους τους Κερκυραίους (ειδικά στις νεότερες γενιές), αλλά η προσωπική μου εντύπωση είναι πως εκφραζόταν ως υποτιμητικό προς αυτόν που απευθύνεται!
Η Κέρκυρα (όπως και όλα τα νησιά του Ιονίου) δεν γνώρισε Τούρκους κατακτητές και είχε την ευκαιρία να καλλιεργεί τον πολιτισμό και τις τέχνες, την ώρα που οι υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας ήταν ακόμη υπό τον οθωμανικό ζυγό ή αγωνίζονταν για την Απελευθέρωσή τους. Έτσι, έγινε πρωτοπόρα σε πολλούς πνευματικούς και πολιτιστικούς τομείς παίζοντας σημαντικό ρόλο τα πρώτα χρόνια του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός πως η Κέρκυρα άρεσε ανέκαθεν και αρέσει ακόμη σε πάρα πολλούς συμπατριώτες μας, ως τουριστικός προορισμός, μάλλον πρέπει να έκανε πολλούς Κερκυραίους (υπερ)υπερήφανους για τον τόπο τους (και ειδικότερα αυτούς που δεν είχαν τίποτα να επιδείξουν παρά μόνο την καταγωγή τους απ’ αυτόν τον τόπο). Οπότε οι κάτοικοι της ηπειρωτικής Ελλάδας τους αποκαλούσαν «παγανέλια», δηλαδή «μικρούς» και «ασήμαντους», για να τους υποτιμήσουν και να κοροϊδέψουν αυτήν την υπερβολική υπερηφάνια τους. Και κατ’ επέκταση, μετά τους ίδιους τους Κερκυραίους χλεύαζαν και υποτιμούσαν, ενώπιόν τους, και τον τόπο τους. Από εκεί λοιπόν τα:
– «Ποιο είναι το μεγαλύτερο δεντρί της Κέρκυρας?» – «Ο μαϊντανός»!
καθώς και το σχεδόν άγνωστο: – «Ποιο είναι το μεγαλύτερο ποτάμι της Κέρκυρας?» – «Ο νεροχύτης»!
Να τολμήσω? Στα γεγονότα πως η Κέρκυρα είχε σημαντική πνευματική και πολιτιστική άνθιση εκείνα τα χρόνια (άρα φαινόταν «δυνατή» και ικανή και «δεν είχε ανάγκη» από τη βοήθεια άλλων) και ο τουρισμός της άφηνε σημαντικό πλούτο στο νησί (δυστυχώς αυτό που δεν γνωρίζει σήμερα ο κόσμος είναι πως αυτός ο πλούτος πάει σε πολύ λίγους και πολλές φορές μη Κερκυραίους ιδιοκτήτες), σ’ αυτά τα γεγονότα λοιπόν ίσως να οφείλεται η παρατεταμένη αδιαφορία, τα τελευταία χρόνια, της εκάστοτε κεντρικής εξουσίας, φέρνοντάς την στην τελευταία θέση από πλευράς κρατικών επιχορηγήσεων και ανάπτυξης, με αποτέλεσμα να μην είναι αρκετές οι όποιες μεμονωμένες τοπικές προσπάθειες και η Κέρκυρα να παρουσιάζει αυτήν την εικόνα που έχει πια: νέο Νοσοκομείο (??), νέο αεροδρόμιο (??), οδικός άξονας (??), ΧΥΤΑ στο νότιο συγκρότημα – συγκέντρωση σκουπιδιών παντού (ακόμη και στην περίφημη κεντρική πλατεία της πόλης), άθλιο αποχετευτικό σύστημα, μηδαμινοί χώροι στάθμευσης – υπόγεια parking (??), κυκλοφοριακή συμφόρηση, χρόνια αναστολή της λειτουργίας της Συμφωνικής Ορχήστρας της πόλης, κατάργηση της Βαρκαρόλας και του πολύ καλού και γνωστού θερινού Φεστιβάλ Κέρκυρας και πόσα άλλα δεν θυμάμαι τώρα… Όλα τα είχε, η ένταξη στην UNESCO της έλειπε… Αν και πολλοί στην Κέρκυρα πιστεύουν πως τελικά (μόνο) μέσω αυτής ίσως να λύσουν αρκετά από αυτά τα προβλήματα!
Πάντως και στην Κέρκυρα οι οπαδοί των δύο μεγαλύτερων ποδοσφαιρικών ομάδων αλληλοχλευάζονταν τις εποχές που οι ομάδες αυτές αγωνίζονταν στην ίδια ή σε κοντινές κατηγορίες: Οι μεν αποκαλούσαν τους οπαδούς του Α.Ο. Κέρκυρα «σκουλούκια» και οι δε τους οπαδούς του Ολύμπου «Μπακοτσιάνους» (που δεν γνωρίζω καν τι σημαίνει).
Συγνώμη σε όσους κούρασα…
SophiaΟικ said
Σίφαντε, υποθέτω είσαι Κερκυράιος. ΤαΕπτάνησα μπορέι ναμη γνώρισαν τουρκικό ζυγό, βρίσκονταν όμως υπόδουλα στους Ενετους και στους Άγγλους, άλλα χούγια αλλά σίγουρα δεν βοηθουσαν να γίνει η Κέρκυρα η Χαϊδελβέργη της Μεσογείου.
Μπουκανιέρος said
Να επιβεβαιώσω, ενμέρει, τα λεγόμενα του πατριώτη μου.
Ένα μεγάλο μέρος της δεκαετίας του ΄70 ήμουν κερκυραίος μετανάστης στην Αθήνα και, τότε, η συχνότερη κοροϊδία που ακούγαμε ήταν:
«Το μεγαλύτερο πουλί της Κέρκυρας είναι το παγανέλι και το μεγαλύτερο δεντρί ο μαϊντανός».
Τόχα κουβεντιάσει με πολλούς συμπατριώτες μου κι είχα ζητήσει εξηγήσεις από όσους το έλεγαν, κανείς όμως δεν ήξερε την προέλευση της φράσης, ούτε τι ακριβώς εννοεί. Εντάξει, μοιάζει να εννοεί ότι είναι «πολύ μικρός τόπος», αλλά δε μου φαίνεται να κολλάει ιδιαίτερα, σε μια χώρα όπου υπάρχουν πολλά μικρότερα νησιά, και πολλά με φτωχότερη βλάστηση, για να μη μιλήσουμε για πληθυσμιακά μεγέθη.
Ακούγονταν συχνότερα στα γήπεδα (η ομάδα μας έπαιζε στην τότε Β΄Εθνική, με τρεις ομίλους αν θυμάστε), μαζί με τις συναφείς προσφωνήσεις «παγανέλια!» και «μαϊντανοί!». Σήμερα πρέπει νάναι απαρχαιωμένο, όπως είπε κι ο Σίφαντος, έχω πάρα πολλά χρόνια να το ακούσω.
Να σημειωθεί ότι δεν υπάρχει, στα κερκυραίικα, πουλί που να λέγεται «παγανέλι». Ή τουλάχιστον δε βρήκα κανένα που να ξέρει τη λέξη και δεν τη βρήκα σε όσα γλωσσάρια κλπ. με παλιές λέξεις κοίταξα. (Αυτό για το νεροχύτη, δεν τόχω ματακούσει. Μοιάζει δημιουργική προσθήκη κάποιου χωρατατζή.)
Μια άλλη, ακόμα πιο παλιωμένη κοροϊδία που έλεγαν στους Κερκυραίους ήταν το «λαλεί το κοκορέλι σου;». Σύμφωνα με το θρύλο, έχει να κάνει με ένα επεισόδιο από την κατάληψη του νησιού από τους Ιταλούς, το 1923. Πρέπει να υπάρχει κάποιος πυρήνας αλήθειας στο θρύλο, δεν ξέρω πόσο μεγάλος. Αλλά είναι μεγάλη ιστορία.
ΥΓ. Για τη ρητορική των κατακτημένων και των ακατάκτητων, των υπόδουλων και των σκλαβωμένων σε διάφορες -οκρατίες κλπ., το λιγότερο που θα μπορούσα να πω είναι ότι δεν τη βρίσκω του γούστου μου. Πιστεύω ότι αυτοί οι χαραχτηρισμοί είναι, τις περισσότερες φορές, αναδρομικοί, κάτι σαν προσπάθεια του μετέπειτα καθεστώτος να διαφημίσει την «ελευθερία» του.
Μαρία said
Μπουκάν, εσύ ξέρεις πόσο έγκυρο είναι το παρακάτω γλωσσάρι.
Αυτό με το μαϊντανό πρώτη φορά το ακούω και ταιριάζει περισσότερο σε κυκλαδονήσια όπου μπορεί να δίνεις ραντεβού στο δέντρο.
παγανέλι,τό = η σωστή ονομασία είναι μπραγανέλι= τό ανάμικτο μικρό ψάρι(ανακατεμένα μικρόψαρα,μπαρμπούνια,λεθρίνια,πέρκες,μουρμούρια κ.λ.π.).Πασίγνωστή ανά τό Πανελλήνιο ονομασία μέ τήν οποία κακώς παρανομίζουν τούς Κερκυραίους.Η παραφθορά αυτή προέρχεται από τούς αμόρφωτους καί αγράμματους ψαράδες, οι οποίοι αντί τής σωστής λέξεως, μπραγανέλι, εδιαλαλούσαν τά ψάρια τους μέ τήν λέξη, παγανέλι ή παγανέλια.Αλλη παραδοχή τής λέξεως προέχεται από τήν λέξη,φαναγκρέλι= είδος μικρού μελωδικού πουλιού,τό οποίο οι κυνηγοί όταν τά έπιαναν τά έβαζαν σέ κλουβιά καί τά πωλούσαν καί τά έλεγαν παγανέλια.
http://users.otenet.gr/~psailasn/index10.htm
Μαρία said
παγανέλι,τό = η σωστή ονομασία είναι μπραγανέλι= τό ανάμικτο μικρό ψάρι(ανακατεμένα μικρόψαρα,μπαρμπούνια,λεθρίνια,πέρκες,μουρμούρια κ.λ.π.).Πασίγνωστή ανά τό Πανελλήνιο ονομασία μέ τήν οποία κακώς παρανομίζουν τούς Κερκυραίους.Η παραφθορά αυτή προέρχεται από τούς αμόρφωτους καί αγράμματους ψαράδες, οι οποίοι αντί τής σωστής λέξεως, μπραγανέλι, εδιαλαλούσαν τά ψάρια τους μέ τήν λέξη, παγανέλι ή παγανέλια.Αλλη παραδοχή τής λέξεως προέχεται από τήν λέξη,φαναγκρέλι= είδος μικρού μελωδικού πουλιού,τό οποίο οι κυνηγοί όταν τά έπιαναν τά έβαζαν σέ κλουβιά καί τά πωλούσαν καί τά έλεγαν παγανέλια.
Μαρία said
Μπουκάν, τρεις φορές έβαλα το λινκ αλλά το εργαλείο του Νίκου το τρώει. Γούγλισε παγανέλι. ( The voice of Corfu)
Μπουκανιέρος said
Μαρία ευχαριστώ. Όχι ότι μου φαίνεται πολύ πειστικό. Και γενικώς δε γκουγκλίζω τέτοια πράματα – η εισαγωγική παράγραφος στο γλωσσάρι είναι από κείνα τα πράγματα που μπορούν να μου προκαλέσουν κατάθλιψη για το επόμενο 24ωρο (κι αυτό για τους αμόρφωτους κι αγράμματους ψαράδες μπορεί να προκαλέσει ακόμα βαρύτερες ψυχικές διαταραχές).
Πάντως, στο γλωσσάρι του Χυτήρη υπάρχει «η μπραγάνια» με τη σημασία «ψάρι του διχτυού».
Να σου πω όμως ότι, μετά την Αθήνα, πήγα κι έζησα οχτώ χρόνια στη Σαλονίκη. Εκεί κανείς δε μου μίλησε για παγανέλια και μαϊντανούς – δε φαίνεται να το ήξεραν. Μούχει μείνει ότι ήταν, βασικά, αθηνέικο καλαμπούρι.
Μαρία said
θα ρωτήσω αύριο τη θεία μου. Αυτό με το μαϊντανό δε το ήξερα(άλλωστε δεν το λέγατε και μαϊντανό) και μου φαίνεται παράλογο, μια και η Κέρκυρα είναι απ’ τα πιο πράσινα νησιά. Θα ταίριαζε σε κανένα κυκλαδονήσι απ’ αυτά όπου δίνουν ραντεβού στο δέντρο.
Οι ψαράδες πάνε αντάμα με το «αντί της σωστής λέξεως»
Σίφαντος said
SophiaΟικ είπε:
– «Σίφαντε, υποθέτω είσαι Κερκυράιος. Τα Επτάνησα μπορεί να μη γνώρισαν τουρκικό ζυγό, βρίσκονταν όμως υπόδουλα στους Ενετους και στους Άγγλους, άλλα χούγια αλλά σίγουρα δεν βοηθουσαν να γίνει η Κέρκυρα η Χαϊδελβέργη της Μεσογείου».
– Γι’ αυτό και προφανώς κάποιοι άλλοι Έλληνες τους καρόιδευαν υποτιμητικά για την υπερβολική υπερηφάνιά τους και τον τοπικισμό τους; Ναι, είμαι Κερκυραίος κατά το ήμισυ κι έχω μεγαλώσει στην Κέρκυρα.
Μπουκανιέρος είπε:
– «Το μεγαλύτερο πουλί της Κέρκυρας είναι το παγανέλι και το μεγαλύτερο δεντρί ο μαϊντανός»… μοιάζει να εννοεί ότι (η Κέρκυρα) είναι «πολύ μικρός τόπος», αλλά δε μου φαίνεται να κολλάει ιδιαίτερα, σε μια χώρα όπου υπάρχουν πολλά μικρότερα νησιά, και πολλά με φτωχότερη βλάστηση, για να μη μιλήσουμε για πληθυσμιακά μεγέθη». (3η σε πληθυσμιακή πυκνότητα στην Ελλάδα, μετά τους Νομούς Αττικής και Θεσσαλονίκης).
Μαρία είπε:
– «Αυτό με το μαϊντανό… μου φαίνεται παράλογο, μια και η Κέρκυρα είναι απ’ τα πιο πράσινα νησιά».
– Μαρία, το «παγανέλι» μάλλον πρέπει να προέρχεται απ’ το «φαναγκρέλι» = είδος μικρού μελωδικού πουλιού, το οποίο οι κυνηγοί, όταν το έπιαναν, το έβαζαν σε κλουβί καί το πωλούσαν και το λεγαν «παγανέλι», όπως κι έγραψες. Έτσι, μιας και είναι μικρό σε μέγεθος, όπως και ο μαϊντανός, αυτά τα δυο πρέπει συγκεκριμένα να χρησιμοποιούνταν ως υποτιμητικά, για να κοροϊδεύουν τους Κερκυραίους και το νησί τους.
sarant said
Κι εγώ το παγανέλι για πουλί το θυμάμαι, αλλά πολύ αμυδρά
Μπουκανιέρος said
Μαρία, περσέμολο ήταν η ντόπια λέξη για το μαϊντανό.
Ανήκει, νομίζω, στο σετ των λέξεων που σταμάτησαν να λέγονται μετά τον Πόλεμο και σήμερα την ξέρουν μόνο οι παλιοί. Προφανώς απ’ το prezzemolo.
Akyla said
Νικόλα, λέμε «Ορχομενίτης» και όχι «Ορχομενιώτης». Θα ‘ταν ενδιαφέρουσα μια συζήτηση για τις καταλήξεις που δηλώνουν καταγωγή: -αίος, -ίτης, -ώτης, -ός, κ.λπ. Υπακούουν άραγε σε συγκεκριμένους κανόνες;
sarant said
Ακύλα, ευχαριστώ για τη διόρθωση. Οι καταλήξεις των τοπωνυμικών δεν ξέρω να έχουν κανόνες. Θα έπρεπε στα λεξικά να υπάρχει ένας πίνακας με καμιά 200ριά ελληνικές πόλεις και με τις ξένες χώρες και με τα αντίστοιχα επίθετα, όπως γίνεται στα γαλλικά λεξικά (βέβαια στα γαλλικά η απόσταση μεταξύ του τοπωνυμίου και του αντίστοιχου τοπωνυμικού επιθέτου μπορεί να είναι τεράστια).
Θυμάμαι, παλιά που παραθέριζα στο Τολό και είχα ρωτήσει ντόπιους πώς λέγονται οι κάτοικοι, δεν ήταν βέβαιοι αν ήταν Τολιανός ή Τολιώτης, αλλά μάλλον το δεύτερο, αποφάνθηκαν αφού το σκέφτηκαν.
Μαρία said
Μπουκάν, «Ποιο είναι το μεγαλύτερο πουλί, ο ρόκος ή το παγανέλι;», μου απάντησε η θεία μου(70 χρονώ). Όταν μάλιστα ήταν μικρή, ο μπαμπάς της της είχε δείξει παγανέλια, πολύ μικρά πουλάκια λέει. Τα περί μαϊντανού της είναι άγνωστα.
Οι Κερκυραίοι, μου είπε, οτι φημίζονται και για το … θάρρος τους. Θρυλείται ότι στρατεύτηκαν χίλια άτομα στον πόλεμο και φώναζαν κλαίγοντας «πού μας πάνε μόνους μας».
Μπουκανιέρος said
Μαρία, ξαφνιάζομαι. Από πού ακριβώς είναι η θεία;
Το άλλο, για την υποτιθέμενη δειλία, είναι κι αυτό παλιό και κυκλοφορούσε σε διάφορες παραλλαγές.
Το αναφέρει κάπου κι ο Στίνας, απαντάει κιόλας μάλιστα δίνοντας σαν αντιπαράδειγμα το λόχο του Λαντζίδη (αν θυμάμαι σωστά).
Ένας γνωστός δημοσιογράφος, που λέει όλο τα ίδια και τα ίδια, το θυμιέται και το γράφει κάθε φορά που τυχαίνει να δυσαρεστήσουν οι Κερκυραίοι, με τα άκαιρα αιτήματά τους, την εκάστοτε δεξιά κυβέρνηση.
Μαρία said
Μπουκάν, η θεία μου, γυναίκα του αδερφού της μάνας μου, γεννήθηκε και μεγάλωσε μέσα στην πόλη της Κέρκυρας. Ο πατέρας της, χρυσός άνθρωπος, ήταν απ’ το Σταυρό.
Με τι ξαφνιάζεσαι; Λες να τη δούλευε ο μπαμπάς της; Τι να πω, αυτή πιστεύει οτι είδε τέτοια μιτσά πουλιά.
SophiaΟικ said
97 νομίζω ότι ο Τολιανός ειναι από το Τόλι (αν υπήρχε τέτοιο τοπωνύμιο)
Σίφαντος said
Όταν πρωτό’δα ε’ούτο το site υπήρχανε 84 δημοσιεύσεις εδώθε και καμία τση δεν αναφερότανε στα Επτάνησα. Έτσι, έγραψα αυτά που εγνώριζα αναφορικά με την Κέρκυρα και, ειλικρινά, δεν επερίμενα την εξέλιξη που θα ‘χε ε’ούτο το θέμα με το «παγανέλι» και τον «μαϊντανό» και το πόσες άλλες πληροφορίες εμφανιστήκανε!
#100 Μαρία, μου άρεσε το «μιτσά πουλιά»!
– Για τσου Κορφιάτες και φίλους τση Κέρκυρας
χρήστες του facebook:
http://www.facebook.com/pages/-/82292946566?ref=ts
Θα ξετρελλαθείτε ωρέ παιδιά!
Φιλούνες πολλές ##
Μπουκανιέρος said
Μαρία, δεν εννοούσα ότι αμφισβητώ τη μαρτυρία της θείας.
Η αναφορά του Στίνα είναι στη σελ. 50 του «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΟΠΛΑ».
Σίφαντέ μου, ο Άγιος να σέχει καλά!
Μαρία said
Δε το πήρα για αμφισβήτηση αλλά επειδή λέγατε οτι πρόκειται για φανταστικό πουλί, σκέφτηκα οτι μπορεί και να της έδειξαν ό,τι μικρό να ‘ναι, αν ρωτούσε επίμονα γι’αυτό.
Στίνα, έχω μόνο τις αναμνήσεις.
Σίφαντε, υπάρχει δημοσίευση για το ζακυθινό μπουχασί.
anastasia said
ΤΟ ΠΑΓΟΥΡΑΣ ΔΕΝ ΒΓΗΚΕ ΕΠΕΙΔ ΟΙ ΓΙΑΝΝΙΩΤΕΣ ΠΗΓΑΝ ΝΑ ΑΔΙΑΣΟΥΝ ΤΗΝ ΛΙΜΝΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΓΟΥΡΙΑ,ΑΛΛΑ ΕΠΕΙΔΗ ΟΤΑΝ ΕΝΑ ΒΡΑΔΥ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΕΙΧΕ ΚΑΤΕΒΕΙ ΠΟΛΥ ΧΑΜΗΛΑ(ΕΤΣΙ ΦΑΙΝΟΤΑΝ ΔΗΛΑΔΗ)ΠΗΓΑΝ ΟΙ ΓΙΑΝΝΙΩΤΕΣ ΣΤΗΝ ΛΙΜΝΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΓΟΥΡΙΑ ΚΑΙΑΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΒΓΑΖΟΥΝ ΚΑΙ ΚΑΛΑ ΤΟ ΝΕΡΟ,ΟΤΑΝ ΤΟΥΣ ΠΛΗΣΙΑΣΑΝ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΤΟΥΣ ΡΩΤΗΣΑΝ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΙΠΑΝ ΠΩΣ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΝΑ ΠΙΑΣΟΥΝ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΚΑΙ ΠΩΣ ΑΝ ΤΟ ΠΙΑΣΟΥΝ ΑΥΤΟΙ ΤΟΤΕ ΤΟ ΦΕΓΓΑΡΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟ ΤΟΥΣ!ΕΤΣΙ ΟΤΑΝ ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΑΔΙΑΖΑΝ ΤΗΝ ΛΙΜΝΗ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΩΡΙΚΑΝ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΕΤΑΓΑΝ ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΠΝΙΓΑΝ!!!ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΑΓΟΥΡΑΔΩΝ….
Μιχάλης Νικολάου said
#17.
Τιπού, ενδιαφέρον, το «περδικλώθηκε» (πηδικλώθηκε για την ακρίβεια) το έλεγαν και οι θείοι μου πολύ συχνά στην Αχαΐα: «Τήρα μην πηδικλωθείς και πέσεις χάμω» (Κοίτα μην μπερδευτείς/σκοντάψεις…)
Μαρία said
Ενώ εμείς Μιχάλη λέμε πεδικλώθηκα, όπως και στο λεξικό.
Κώστας Αδαμόπουλος said
Η γιαγιά μου η Μανιάτισσα το έλεγε μπερδικλώθηκα
Voulagx said
Και στη θεσσαλια το λενε μπιρδικλωθκα, με το μπ ενρινο.
Μπουκανιέρος said
Εννοείται ότι κανένας σας δεν μπουρδουκλώνεται;
Μπουκανιέρος said
παρόραμα: Εννοείτε
Μαρία said
Πώς. Μόνο στη φράση τα μουρδούκλωσα, που την έμαθα σε μεγάλη ηλικία. Ποτέ κυριολεκτικά.
Μπουκανιέρος said
Τα «μπουρδουκλώνω» και «μπουρδούκλωμα» τάχει ο Χυτήρης (κοίταξα τώρα).
Δεν ξέρω, εγώ τα θεωρούσα πανελλήνια.
Αλλ’ αν συνεχίσουμε έτσι, θα καληνυχτιζόμαστε αποδώ κι αποκεί μέχρι αύριο.
Δύτης των νιπτήρων said
Μπουκάν, εγώ πάντως μπουρδουκλώνομαι (ευτυχώς σπάνια).
Νικόλαος Ψάιλας said
Σάν Κερκυραίος πού είμαι πληροφορώ τού ενδιαφερόμενους γιά τό κερκυραϊκό ιδίωμα τής κορφιάτικης διαλέκτου τά εξής¨1) Μπακοτσιάνος καί όχι μπακοτσάνος όπως αναφέρεται πιό πάνω,σημαίνει ο γουβιός, κατ επέκταση ο ψαρόμυαλος.Ο Ολυμπος είναι ποδοσφαιρική ομάδα τής Γαρίτσας τής Κέρκυρας, η οποία είναι παραθαλάσια καί οι κάτοικοι ασχολούνται καί μέ τό ψάρεμα.Τό χόμπυ τους είναι όταν δέν έχουν δουλειά παίρνουν τήν πετονιά τους καί κάθονται στό κράσπεδο τής παραλίας τού κόλπου τής Γαρίτσας καί προσπαθούν νά πιάσουν κανένα γουβιό, μπακοτσιάνο όπως τούς λένε κορφιάτικα.2) παγανέλι ή παγανέλια, σωστά είναι μπραγανέλια ή μπραγανέλι, προέρχεται από τό μπραγάνι, ανάμεικτα ψάρια τής τράτας, τά μικρόψαρα τά λένε μπραγανέλι προερχόμενο από τό μπραγάνι.Ιοι ψαράδες τά λένε καί παγανέλια παραφθορά τής λέξης μπραγανέλια.Ιδίωμα τής κορφιάτικης διαλέκτου καί αυτό.Αν καί φαίνονται παράξενα δέν είναι καθόλου παράξενα, ο κάθε τόπος έχει τήν διάλεκτό του.Περισσότερα στό ttp://users.otenet.gr/~psailasn/index10.html τι γράφεται εκεί είναι αποδεδειγμένο από κερκυραίο πού ασχολήθηκε μέ αυτό τό θέμα καί είναι γνώστης, τό δέ λεξιλόγιο τό οποίο έγραψε είναι αυθεντικό κορφιάτικο, διότι εγύρισε στά χωριά τής Κέρκυρας καί εμάζεψε όλα σχεδόν τά λίματα τής κορφιάτικης διαλέκτου από τούς παλιούς κορφιάτες.
Γρηγόρης Κοτορτσινός said
Νομίζω ότι οι Γιαννιώτες ονομάστηκαν παγουράδες γιατί κυκλοφορούσαν μονίμως με ένα παγούρι με το οποίο έπιναν νερό από τη λίμνη (πριν γεμίσει σκατά εννοείται), αφού αυτή ήταν η κύρια πηγή ύδρευσης της πόλης.
Οι χωρίκοι όμως γύρω από τα Γιάννενα τους έλεγαν «σκωταράδες» (το έχω ακούσει με τα αυτιά μου), πιθανόν επειδή έτρωγαν συκωταριές ( υπερβολικά, ή μαγειρεμένες με ιδιαίτερο τρόπο ίσως; ).
Ελευθερία said
Εχω ακούσει οτι Λαζοί είναι οί Έλληνες Ποντιοι άπό Τουρκία καί στήν περίοδο γενοκτονίας τών Ποντίων άπό τούς Τούρκους,φώναζαν Ελλαςζει=Λαζοί
Ντίνος said
117#
Ε, πάλι καλά που δεν φώναζαν «Ελλάς-γη» γιατί τότε αντί για Λαζούς θα τους έλεγαν Λαγούς…
Με τρώει πάντως η περιέργεια να ρωτήσω που το ακούσατε.
http://pontiakiistoria.blogspot.com/2011/01/blog-post_24.html
sarant said
118: Κι εγώ το έχω ακούσει, στο σχολείο, παλιά -μάλιστα, τούς έκοψαν τη γλώσσα, οπότε δεν μπορούσαν να πουν «Η Ελλάς ζει» κι έλεγαν Λα-ζι. Αλλά στη δική μου βερσιόν αυτό δεν έγινε «στην περίοδο γενοκτονίας των Ποντίων», διότι όταν πήγα εγώ σχολείο δεν είχε εφευρεθεί η γενοκτονία. Έγινε τότε που πρωτοήρθαν οι Τούρκοι.
ppan said
119: ούτε οι σφαγές των Ποντίων είχαν «εφευρεθεί» κατά πώς λες; Άλλο να λέμε ότι ο όρος εφευρέθηκε κι άλλο να αφήνεις να εννοηθεί ότι οι σφαγές των Ποντίων ήταν εφεύρεση. Φαντάζομαι κι ελπίζω ότι δεν είναι αυτή η πρόθεσή σου αλλά αυτό βγαίνει ως νόημα κι είναι λίγο βαρύ.
sarant said
Πώς αφήνω να εννοηθεί οτιδήποτε για σφαγές τη στιγμή που δεν έγινε καμιά συζήτηση για σφαγές, δεν το ξέρω. Πιστεύω ότι δεν έγινε γενοκτονία στον Πόντο, αν και με τον τρέχοντα -ευρύτατο- ορισμό της γενοκτονίας ασφαλώς έγινε, όπως και πολλές άλλες γενοκτονίες στη Μικρασία το 1919-1922.
Σφαγές έγιναν και όχι μόνο από τη μία πλευρά.
ppan said
Όταν λες ότι η ντεμέκ ετυμολόγηση του Λαζός από το «Ελλάς ζει» δεν αναφερόταν στα γεγονότα του 20ού αιώνα «επειδή τότε δεν είχε εφευρεθεί η γενοκτονία των Ποντίων» εγώ αυτό κατάλαβα σε πρώτη ματιά. Λάθος θα κατάλαβα. Από την άλλη αν δέχεσαι ότι έγιεν γενοκτονία στον Πόντο, με την «διευρυμένη» έννοια της γενοκτονίας, αυτό με την εφεύρεση έτσι κι αλλιώς δεν το καταλαβαίνω. ΉΘελες να πεις ίσως «εφεύρεση της γενοκτονίας με την στενή έννοια»;
Γελάω με το «κι από τις δύο πλευρές» που πλέον αποτελεί παρασύνθημα πολιτικής ορθότητας, μην μας πάρουν για εθνίκια. Μικρός είναι ο κίνδυνος εδώ μέσα, μην το φοβάσαι :).
Στον Πόντο αλήθεια έγιναν πολλές σφαγές «από την άλλη πλευρα»; Αλήθεια ρωτώ, δεν το γνωρίζω.
Immortalité said
Μπουκάν, κι εδώ κάτω μπουρδουκλωνόμαστε 🙂
Πετσί, πέτσαρος και πέτσακας (νεότερο φρούτο) δεν είναι ο Κρητικός γενικά αλλά ο άνθρωπος που είναι σκληρός και ακατέργαστος σαν πετσί και άρα αγροίκος.
Οι Κρητικοί λένε πετσιά συνήθως τους μαυροπουκαμισάδες κάγκουρες όπως λέει και ο Νικολιέρι στο 14. Αλλά μια χαρά σε λένε πετσί αν είσαι πετσί και ξενομπάτης.
«Τι περιμένεις από αυτόν, αφού είναι πετσί δε βλέπεις;»
Σβούροι είναι οι μπάμπουρες που λέει και ο Δύτης @31 αλλά και τα μπάσταρδα με τα μηχανάκια που αλλάζουν εξατμίσεις και δεν αφήνουν άνθρωπο να ησυχάσει τις νύχτες.
Αλλά και κατ’ επέκταση ο νέος συνήθως άντρας που γυρίζει και δεν είναι να του δίνεις μπέσα.
Εμείς οι μπουρζουάδες, τους Μεσαρίτες τους λέμε κασογόνατους (όχι ότι δεν είναι δηλαδή στην πλειοψηφία τους 🙂 )
(κάλιο αργά παρά ποτέ…)
sarant said
122: Κυρίως ήθελα να πω την επίσημη ψήφιση της «γενοκτονίας» από τη Βουλή. Τον διευρυμένον ορισμό προσωπικά δεν τον δέχομαι.
Ναι, σφαγές (αμάχων) έγιναν και από τη δική μας πλευρά και στον Πόντο, αν και όχι από μόνιμο στρατό (που δεν υπήρχε) αλλά από αντάρτες. Τις αναφέρουν και βιβλία ποντίων συγγραφέων.
Ντίνος said
119#
Αχά! Ώστε τους κόψανε λοιπόν την γλώσσα και έτσι βγήκε το όνομα.
Πριν τους κόψουν την γλώσσα φαντάζομαι πως θα τους έλεγαν Ίνκας.
Από εκεί πρέπει να πήραν και το όνομα τους οι πολυθρόνες La z boy, από κάποιον Έλληνα-Λαζο μετανάστη στο Αμέρικα, δηλαδή όπως και τα αυτοκίνητα Pontiac, κατασκευασμένα από τον Ελληνοπόντιο οδηγό αγώνων Γιωρίκα Σωφερίδη.
(Τα Ποντιακά αυτοκίνητα έγιναν γνωστά σε όλο τον πλανήτη από την δημοφιλή σειρά «ο ιππότης της ασφάλτου» που πρωταγωνιστούσε ο Ποντιακής καταγωγής Ελληνοαμερικανός Ντέιβιντ Χάσελχοφ.)
λαικό τραύμα said
Τους σλαβόφωνους της Δυτ. Μακεδονίας-Εορδαίας, τους προσφωνούν «Γάλλους¨ ή (σπανιότερα) «Γκάλλους» λόγω της βαριάς προφοράς του λάμδα και ότι και καλά αυτοί είναι πολιτισμένοι και «εκ των Παρισίων». Υπάρχει μάλιστα και χωριό με αμιγώς «ντόπιο» πληθυσμό, το οποίο, είναι γνωστό ως «μικρό Παρίσι»(αν δεν κάνω λάθος το χωριό αυτό είναι η Ερμακιά). Περιττό να πω πως αυτός ο όρος εφευρέθηκε και χρησιμοποιείται από τους πρόσφυγες που ήρθαν στην περιοχή.
sarant said
Πολύ ενδιαφέρον!
Γ-Κ said
Νομίζω ότι λείπουν σημαντικά κάμποσα εδώ.
«Απέκης» είναι ο «απ’ έκει απ’ τ’ Αυλάκι». Ο λοιπός Έλληνας και όχι απαραίτητα ο Ρουμελιώτης.
Σύμφωνα με τον Καμπούρογλου (μη μου ζητήσετε όμως να το βρω), γκάγκαρο έλεγαν οι Αθηναίοι το(ν) μάνταλο, που πράγματι κάνει δύο «γκαπ» όταν πέφτει.
Το παραδοσιακό αθηναϊκό σπίτι έχει ψηλή μάντρα και εσωτερική αυλή. Είναι τελείως κλειστό στον δρόμο. (Σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τα μοραϊτικα, που είναι ανοιχτά στον δρόμο.)
Γκάγκαρος επομένως είναι αυτός που σου κλείνει την πόρτα και ρίχνει και το γκάγκαρο. Ο ψυλομύτης, ο αφιλόξενος κλπ.
(Με επιφύλαξη:) Γκάτζος είναι ο γάιδαρος στα θρακιώτικα;;;
–
Οι καταλήξεις -ία (Γκατζολία, Γκασμαδία) δείχνουν ότι οι λέξεις είναι πρόσφατες. Και μόνο έλλειψη συνήζισης δείχνει ότι έχουν πλαστεί αναλογικά με τα Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία.
Γ-Κ said
Πλάκα-πλάκα, αυτό το «μουσουλμανική γλώσσα» θυμίζει τα ανέκδοτα του Μίσιρκοφ περί «μακεδονικής γλώσσας». Μόνο που αυτός την αμηχανία του την έκανε ιδεολόγημα, ενώ η δημοσιγράφα δεν είχε τέτοιες… μεγαλόπνοες προσδοκίες… :-))))))))))))))))
Γ-Κ said
Δεν ξέρω αν είναι σχετικό με το θέμα…
Υπάρχει και η έκφραση «Γεια σου, Αμαλιάδα, με τα ηλεκτρικά σου», αγνώστων λοιπών στοιχείων. Κανείς δεν ξέρει αν σκωπτική ή τιμητική, αν την έβγαλαν οι Αμαλιαδαίοι για τον εαυτό τους ή αν τους την έβγαλαν οι γείτονές τους. Οι Αμαλιαδαίοι πάντως τη λένε με καμάρι, θεωρούν ότι δείχνει την ανάπτυξη της πόλης τους.
Γ-Κ said
Μού ‘ρθε έμπνευση…
Ο Παπαντωνίου σε κάποιο θεατρικό του έργο μιλάει για ένα ζευγάρι που θα ετοιμαζόταν να παντρευτεί (καλοστεκούμενο οικονομικά).
Λέει ο γαμπρός:
_ Στην Αθήνα που θα πάμε για τον μήνα του μέλητος…
Λέει η «θεια»:
_ Αχουουού, στην Αθήνα θα φτάσετε;
_ Πού θες να πάμε, ρε θεια, για τον μήνα ττου μέλητος; Στη Δρετσελεπή (Αμαλιάδα);
(Εκείνη την εποχή, ο μήνας του μέλητος συνδυαζόταν με τα ψώνια του νέου σπιτικού.)
Οι Ζακυνθινοί πήγαιναν τακτικά στη Δρετσελεπή για μεροκάματα. Φυσικά οι φτωχότεροι. Οι Μοραϊτες τους έλεγαν «ξεβράκωτους», είτε λόγω της διαφορετικής ενδυμασίας τους, είτε λόγω της φτώχιας τους. Καμιά φορά που κυκλοφορούσα στο σπίτι χωρίς παντελόνι, η μάνα μου (Αμαλιαδαία) έλεγε «Ωχ, πλακώσανε οι ξεβράκωτοι Ζακυνθινοί!»
Γ-Κ said
Κι ένα μυτιληναίικο ανέκδοτο: (Αν θεωρείται ότι δεν είναι πρέπον, ας διαγραφεί.)
Ένα ζευγάρι από την Αγιάσο είχε πάει για μήνα του μέλητος στην πόλη της Μυτιλήνης. Τω καιρώ εκείνω τα ενοικιαζόμενα δωμάτια ήταν πράγματι ενοικιαζόμενα δωμάτια. Δηλαδή, νοίκιαζαν ένα από τα δωμάτια του σπιτιού, ενώ στα υπόλοιπα έμεναν κανονικά οι νοικοκυραίοι.
Όλη νύχτα ακουγόταν από το δωμάτιο του ζευγαριού:
_ Ι μπαλού, έλεγε η γυναίκα.
_ Οπίμπι ίμπι, έλεγε ο άντρας.
Ι μπαλού – Οπίμπι ίμπι – Ι μπαλού – Οπίμπι ίμπι, όλη νύχτα…Τι γίνεται, αναρωτιόντουσαν οι (κουτσομπόληδες) νοικοκυραίοι…
Το ανέκδοτο κοροϊδεύει την προφορά των Αγιασωτών.
_ Ήμπ(ηκε) αλλού.
_ Όπ’ ήμπη, ήμπη (όπου μπήκε, μπήκε).
sarant said
130 Εγώ ξέρω ένα ανεκδοτο (που το έλεγε ο παππους μου) για κάποιον ξενιτεμένο Αμαλιαδίτη, που επιστρέφει με το τρένο στην Αμαλιάδα ύστερα από χρόνια απουσίας αλλα τον παίρνει ο ύπνος κι όταν ξυπνάει έχουν φτασει στον Πύργο. Καθώς είναι από τον ύπνο, κατεβαίνει νομίζοντας πως είναι στην Αμαλιάδα οπότε βλέποντας την πόλη φωνάζει με θαυμασμο «Μπράβο Αμαλιάς!»
Γ-Κ said
Λέγεται και αυτή η εκδοχή, αλλά ποιος μπορεί να πει ότι ισχύει.
spiridione said
Μπράβο Αμαλιάς!
Πάντως, το 1910 βλέπω ότι ήταν ήδη πολυθρύλητο
http://efimeris.nlg.gr/ns/pdfwin_ftr.asp?c=123&pageid=-1&id=14308&s=0&STEMTYPE=0&STEM_WORD_PHONETIC_IDS=ARoASYASZASEASKASXAAgARdASUASJASTASRASEASa&CropPDF=0
sarant said
135 Μπράβο Σπυρο!
Γ-Κ said
Δηλαδή η φράση εμφανίζεται και χωρίς την «ουρά» της, που μπορεί να προστέθηκε σε άλλη φάση…
Μπράβο, Σπύρο! Μπράβο, Αμαλιάς!