Καλή χρονιά και κουράγιο! (πάλι)

Μπορεί να με κατηγορήσετε για έλλειψη πρωτοτυπίας, διότι το σημερινό πρωτοχρονιάτικο άρθρο είναι αντίγραφο, θα έλεγε κανείς, του περυσινού -σε σημείο που έχει και τον ίδιο περίπου τίτλο. Βρίσκω όμως ότι ο περυσινός τίτλος («Καλή χρονιά και κουράγιο») ταιριάζει και για φέτος, και μάλιστα επαυξημένος.

Και το θέμα του άρθρου θα είναι το ίδιο. Δεν έχω σκοπό, χρονιάρα μέρα, να σας σκοτίσω με ετυμολογικά άρθρα ή περισπούδαστες αναλύσεις. Θα σας παρουσιάσω λοιπόν μερικές πρωτοχρονιάτικες γελοιογραφίες από προηγούμενα χρόνια -και μια και φέτος αλλάζουμε δεκαετία, θα δούμε γελοιογραφίες από την πρώτη μέρα προηγούμενων δεκαετιών.

Ξεκινάμε από το 1961. Εφημερίδα το Βήμα, γελοιογραφία του Φωκίωνα Δημητριάδη. Ήταν έθιμο την πρωτοχρονιά διάφοροι έμποροι να αφήνουν δώρα στο βαρέλι του τροχονόμου που ρύθμιζε την κυκλοφορία στο Σύνταγμα -ή ίσως και σε άλλα σημεία κι αυτό είναι το θέμα της γελοιογραφίας:

Τροχονόμος είναι ο Κ. Καραμανλής, πρωθυπουργός τότε, και τον περιτριγυρίζουν προσωπικότητες της τότε πολιτικής σκηνής αφήνοντας τα δώρα τους -που δεν είναι όλα ευπρόσδεκτα. Βλέπουμε αριστερά τον Γρίβα, που τότε ήταν αρχηγός ενός εφήμερου περίπου κεντρώου κόμματος, με ένα αυτοκίνητο -είχε δημιουργηθεί ζήτημα με μια χαριστική παραχώρηση αυτοκινήτου στον Γρίβα.  Δεξιά βλέπουμε τον Γ. Παπανδρέου με τις αγροτικές ασφαλίσεις, τον Κωστάκη Τσάτσο μ’ ένα χειράμαξο γεμάτο διαψεύσεις, τον Κανελλόπουλο να ανεμίζει τα σονέτα του, τέρμα δεξιά τον Ευάγγελο Αβέρωφ, υπουργό εξωτερικών, με μια αρμαθιά διπλωματικές επιτυχίες κι ένα κουβά γιαούρτι Μετσόβου. Ομολογώ ότι δεν ξέρω ποιος είναι ο δεύτερος και ο τρίτος αριστερά (αυτός με τα καπνά θα μπορούσε να είναι ο Πασαλίδης, ο ηγέτης της ΕΔΑ, αν και η ΕΔΑ, παρόλο που ήταν αξιωματική αντιπολίτευση, ήταν σχεδόν αποκλεισμένη από τις γελοιογραφίες), ούτε ποιος είναι ο κύριος δεξιά που με κόπο απιθώνει το βαρύ φορτίο της Πεσινέ ή ο άλλος που μόλις διακρίνεται ανάμεσα στον Αβέρωφ και τον Τσάτσο. Όποιοι ξέρουν, ας πουν.

Κατά σύμπτωση, πολιτικούς ηγέτες απεικονίζει και η επόμενη γελοιογραφία μας, του 1971. Μόνο που επειδή έχουμε χούντα, οι ηγέτες είναι της διεθνούς πολιτικής σκηνής, όχι της γυψοφορεμένης εγχώριας (επί χούντας, οι γελοιογράφοι είχαν στραφεί στη διεθνή πολιτική, όπου ήταν επιτρεπτό να σχολιάζουν με κάποια τόλμη). Σκιτσάρει ο Κ. Μητρόπουλος στα Νέα:

Ο νέος χρόνος είναι σοφέρ στο Λεωφορείον ο Κόσμος, που μεταφέρει στριμωγμένους τους ηγέτες όλων των χωρών του κόσμου. Πρώτος από αριστερά είναι (νομίζω) ο Έντουαρντ Χιθ, ο βρετανός, μετά ο Μπρέζνιεφ και δίπλα του ο Νίξον. Στη δεύτερη σειρά ο Καντάφι (νομίζω -αν είναι έτσι, είναι ο μόνος που βρίσκεται ακόμα στην εξουσία), ο Βίλι Μπραντ και ο Μάο. Ο τυπάκος με τα φρύδια είναι ο Πομπιντού, πιο πίσω βλέπουμε τον Φιντέλ Κάστρο -που κι αυτός είναι στη ζωή αν και όχι πια στην εξουσία- και τελευταίον τον Μακάριο. Νομίζω πως τα άλλα πρόσωπα που διακρίνονται είναι τυπικές φιγούρες και δεν απεικονίζουν συγκεκριμένα πρόσωπα (ακόμα και ο μαύρος), αλλά μπορεί να κάνω λάθος.

Προχωράμε στην επόμενη δεκαετία. Πρωτοχρονιά 1981, η μέρα που η Ελλάδα γίνεται μέλος της τότε ΕΟΚ. Δυο γελοιογραφίες θα δούμε από τη χρονιά αυτή.

Ο Καμένος στην Ελευθεροτυπία βλέπει την Ελλάδα να προσπαθεί να προσγειωθεί ομαλά, παρά το ελαττωματικό αλεξίπτωτο στην Ευρώπη των 9 (τώρα έχουν γίνει 27).

Ο Μητρόπουλος στα Νέα βλέπει την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας να σπρώχνει την ανέτοιμη ή απρόθυμη Ελλάδα για να διαβεί τη μεγάλη πόρτα.

Για την επόμενη δεκαετία, του 1991, διάλεξα ένα ακόμα σκίτσο του Κ. Μητρόπουλου, που παρουσιάζει τον τυπικό Έλληνα να βγαίνει από τη μια στενωπό (να μια τυπική λέξη της περιόδου 1985 και μετά!) και να μπαίνει στην άλλη.

Και θα κλείσουμε με το 2001, που είναι πρώτη μέρα όχι μόνο δεκαετίας αλλά και αιώνα και χιλιετίας -βέβαια, οι περισσότεροι είχαν θεωρήσει ότι το κοντέρ αρχίζει να μετράει το 2000. Πάντως, το σκίτσο του Μητρόπουλου στα Νέα διαλέγει άλλο θέμα, το ευρώ που εκτοπίζει τη δραχμή:

Επειδή η μνήμη (τουλάχιστον η δική μου) δεν συγκρατεί αυτά τα πράγματα με απόλυτη ακρίβεια, βλέποντας το σκίτσο είχα σκεφτεί ότι η 1/1/2001 ήταν η πρώτη μέρα κυκλοφορίας των νομισμάτων του ευρώ, αλλά ύστερα από ώριμη σκέψη γκούγκλισμα θυμήθηκα ότι τα ευρώ κυκλοφόρησαν πρωτοχρονιά του 2002.

Εδώ είχα σκοπό να κλείσω το ποστ, αλλά βρήκα στα ηλεσυρτάρια μου και μια ακόμα γελοιογραφία πρωτοχρονιάτικη, εκτός σειράς όμως -του 1988. Είναι του Γιάννη Ιωάννου, από μια καλή εφημερίδα που δεν υπάρχει πια, την Πρώτη -και θα μπορούσε να αναφέρεται και σε άλλες χρονιές, όχι μόνο στο 1988.

Μέσα στην ομίχλη, ο Αντρέας Παπανδρέου ρωτάει τον Μένιο Κουτσόγιωργα και το υπόλοιπο επιτελείο (που δεν φαίνονται) αν μπήκαν στο 1988.

Κάπου εδώ τελειώνει η γελοιογραφική αναδρομή σε περασμένες πρωτοχρονιές. Η χρονιά που έρχεται, είμαι βέβαιος, θα δώσει άφθονο υλικό σε ευθυμογράφους και γελοιογράφους -και όχι μόνο, ελπίζω.

Λοιπόν, καλή σας χρονιά -και, όπως είπαμε, κουράγιο!