Λογοκρισία στο protagon.gr και άλλα μεζεδάκια

Σάββατο σήμερα, μέρα για μεζεδάκια, ένα από τα οποία το προαναγγέλλω στον τίτλο. Χτες εκτάκτως είχαμε δύο άρθρα, αλλά δεν θα μπορούσα να μην βάλω σήμερα άρθρο, γιατί τα μεζεδάκια δεν περιμένουν, μπαγιατεύουν. Ίσως δεν βάλω κυριακάτικο, δεν προλαβαίνω να μεταγράψω ένα διήγημα (του Θ. Φραγκόπουλου για τον ξάδερφό του Θ. Φραγκόπουλο) στο οποίο είχαμε αναφερθεί τις προάλλες. Ή μάλλον, μου ήρθε μια ιδέα. Το διήγημα είναι έντεκα σελίδες, σε πολυτονικό, καλή γραμματοσειρά αλλά φωτογραφία κι όχι σκαναρισμένο, κι έτσι αν το περάσω από οσιάρ η φακή θα φάει το λάδι, εννοώ ότι δεν θα κερδίσω πολύ χρόνο -οπότε αν βρεθούν ένας ή δυο-τρεις εθελοντές που θα πληκτρολογήσουν τις 11 σελίδες σήμερα, προλαβαίνω να κάνω το χτένισμα και να το παρουσιάσω αύριο. Οπότε, στα σχόλια, δηλώστε αριθμό σελίδων (και στείλτε και μέιλ στο sarantπαπάκιpt.lu να σας στείλω τις σελίδες).

Ένα ευκολάκι για αρχή, από το ηλεΒήμα, αν και το βρίσκω και στην Καθημερινή και σε δεκάδες άλλους ιστότοπους: Η Σκωτία αναμένεται να διεξάγει εκλογές το 2014 για την ανεξαρτητοποίησή της. Επειδή προφανώς δεν θα κάνουν εκλογές όλη τη χρονιά, αλλά μία μέρα, το «να διεξάγει» είναι λάθος -το σωστό είναι «να διεξαγάγει», και για να το δούμε αυτό αρκεί να αλλάξουμε το ρήμα, να το κάνουμε, έστω, «διοργανώνω», οπότε βέβαια θα πούμε ότι η Σκωτία «θα διοργανώσει εκλογές το 2014». Ο τύπος «θα διεξαγάγει» ενοχλεί, ίσως, και από την άλλη ο αναλογικός τύπος (στο πρότυπο του «να παράξει») που θα έλυνε το πρόβλημα, «να διεξάξει», δεν συνηθίζεται ακόμα. Βέβαια, ο Κοραής κι ο Κούμας κι άλλοι του 19ου αιώνα τον χρησιμοποιούσαν, ενώ και στην Κύπρο χρησιμοποιείται αρκετά, οι κουμπάροι είναι πρωτοπόροι σε αρκετά πράγματα, οπότε ίσως μας έρθει το φως από νοτιοανατολικά.

Στην Αυγή διάβασα μια εκτενή κριτική στο τελευταίο βιβλίο του Krugman. Για κάποιο λόγο, ο συντάκτης επιμένει να γράφει Γκρούγκμαν το όνομα του συγγραφέα, και δεν είναι τυπογραφικό λάθος γιατί το γράφει έτσι καμιά δεκαριά φορές· δεν είναι σοβαρό, αλλά είναι ανεξήγητο. Από την άλλη, κάτι μάλλον σοβαρότερο γιατί είναι ένδειξη μιας υπαρκτής τάσης στη μεταγραφή ξένων ονομάτων. Ο Κασιμάτης, σε πρόσφατο άρθρο στην Καθημερινή, μας διηγείται για τον 25ο πρόεδρο των ΗΠΑ, τον William McKinley, τον οποίο μεταγράφει «Μακίνλι», κάτι που το βρίσκω άστοχο. Είναι καινούργια μόδα αυτή, τα αγγλικά επώνυμα σε -ey να μεταγράφονται σε -ι, όπως φαίνεται και με τον Τζορτζ Κλούνεϊ, που οι περισσότεροι τον γράφουν Κλούνι. Δεν θα πω πολλά, γιατί με καλύπτει παλιότερο άρθρο του Γιάννη Χάρη, ο οποίος αποκαλεί «αλεξηκωσταλισμό» την εμμονή σε μεταγραφές που δήθεν αποτυπώνουν σωστότερα την προφορά και αναρωτιέται αν θα γράψουμε και Έλβις Πρίσλι ή Χάρλι Ντάβιντσον. Πάντως, δεδομένου ότι το ey δεν προφέρεται ούτε ακριβώς -ι ούτε ακριβώς -εϊ, καλύτερα είναι να γράφουμε Πρίσλεϊ, Ρόμνεϊ, Μακίνλεϊ, που ειναι και πιο κοντά στην οπτική εικόνα της λέξης. Και εδώ που τα λέμε, αν αναζητήσουμε στο forvo.com την προφορά του William McKinley, θα διαπιστώσουμε ότι το προφέρουν (οι περισσότεροι) σαφώς Μακίνλεϊ.

Γιατί είπα για λογοκρισία στο protagon.gr; Επειδή, όπως θα καταλάβατε, μου κόψανε ένα σχόλιο. Σιγά τα λάχανα, θα πείτε -και δεν θα διαφωνήσω. Επειδή όμως πρόκειται και για μεζεδάκι, ας το αφηγηθούμε. Το πιο πρόσφατο άρθρο του Τάκη Μίχα ξεκινάει ως εξής: Αν επισκεφθεί κανείς τα γραφεία της Αστυνομικής Διεύθυνσης στην Μπανγκόγκ δύσκολα να χάσει μία μεγάλη φωτογραφία πού στολίζει το γραφείο του διευθυντή. Ίσως είμαι αυστηρός, αλλά το θεωρώ (και όχι μόνο εγώ) ενοχλητικόν αγγλισμό, σαν κακή μετάφραση από το you can’t miss ή κάτι τέτοιο. Πώς θα χάσει τη φωτογραφία; Στην τσέπη του την έχει και θα του πέσει; Σε καλά ελληνικά, λέμε «δύσκολο να μην προσέξει/να μην δει/ να του ξεφύγει μια μεγάλη φωτογραφία». Βέβαια, το λένε κι άλλοι -αλλά εξακολουθώ να το θεωρώ αποδοκιμαστέο, αν το έβρισκα σε μετάφραση θα το διόρθωνα.

Λοιπόν, έγραψα ένα ενυπόγραφο σχόλιο, ειρωνικό το παραδέχομαι, στο οποίο έλεγα περίπου (δεν το έχω κρατήσει) ότι το άρθρο του κ. Μίχα έχει μεταφραστικά λάθη, διότι το it’s difficult to miss στα ελληνικά δεν μεταφράζεται «δύσκολα να χάσει» αλλά «είναι δύσκολο να μην προσέξει» ή κάτι ανάλογο, και παρακαλείται το protagon.gr στο εξής να προσέχει τις μεταφράσεις του. Πήρα το τυποποιημένο μήνυμα, ότι το σχόλιό μου θα ελεγχθεί από τον διαχειριστή του ιστοτόπου, αλλά το σχόλιο δεν δημοσιεύτηκε. Έχω πάντως καλή παρέα, διότι πριν από καναδυό βδομάδες είχε κοπεί αιχμηρό σχόλιο του Γ. Χάρη κατά του Απ. Διαμαντή. Επομένως, από το protagon.gr δεν κόβονται μόνο τα υβριστικά κτλ. σχόλια, καλό είναι να το ξέρουμε.

Ωραίο μαργαριτάρι στο περιθώριο της συζήτησης για την ενέργεια της Χρυσής Αυγής να ζητήσει στατιστικά στοιχεία για τη φιλοξενία μεταναστόπαιδων σε παιδικούς σταθμούς ώστε να ξέρουν τα τάγματα εφόδου σε ποιους παιδικούς σταθμούς να κάνουν έφοδο. Λοιπόν, στο ρεπορτάζ του Έθνους, διαβάζω: «Τα παιδιά των νόμιμων μεταναστών έχουν δικαίωμα συμμετοχής στην ελληνική παιδεία», απάντησε σε έντονο ύφος ο κ. Στυλιανίδης, επικαλούμενος τη ρήση του Μεγάλου Αλεξάνδρου ότι «Ελλην είναι ο μετέχων της ελληνικής παιδείας», κάτι που προκάλεσε την έντονη αντίδραση των βουλευτών της Χρυσής Αυγής.

Φυσικά, η ρήση είναι του Ισοκράτη. Από τη διατύπωση το μαργαριτάρι φαίνεται να χρεώνεται στους δημοσιογράφους της εφημερίδας, αλλά επειδή κι ο κ. Στυλιανίδης κατά καιρούς φιλοτεχνεί εξαιρετικά μαργαριτάρια (θυμάστε ίσως την ετυμολογία του εντέρου, από τον αέρα που ρέει εντός) ποτέ δεν ξέρει κανείς.

Δεν άκουσα ολόκληρη την κατάθεση Βενιζέλου στην Επιτροπή Διαφάνειας της Βουλής για τη λίστα Λαγκάρντ, μου έκανε όμως εντύπωση ότι ενώ στην αρχή είχε πει ότι δεν είδε καθόλου το υλικό που βρισκόταν στο στικάκι, τώρα θυμήθηκε πως είχε ρίξει μια ματιά σε κάτι εκτυπωμένες σελίδες, και μάλιστα θυμήθηκε ακόμη πως τρία από τα ονόματα ήταν εβραϊκά -τόσο ποταπός ο επιφανής νομικός, και μετά μας φταίει ο Παναγιώταρος.

Κατά τα άλλα, σε κάποιο σημείο, ο Βενιζέλος χτύπησε το χέρι στο έδρανο, και η Κωνσταντοπούλου του είπε: «Έχετε καταστρέψει τη χώρα και δεν δικαιούστε να χτυπάτε το χέρι.»

Και τότε συνειδητοποίησα ότι η Ζωή Κωνσταντοπούλου, πολύ νεότερη στην ηλικία, δεν έχει διαβάσει Μποστ, διότι έχασε την ευκαιρία για μιαν ωραία ατάκα. Συγκεκριμένα, στην Αλληλογραφία με τον Κόστα(σικ, βεβαίως) που γράφτηκε την περίοδο των εκλογών του 1963 (που τις έχασε η ΕΡΕ), ο Μποστ έδινε, υποτίθεται, συμβουλές στον Καραμανλή. Σε ένα σημείο, γράφει: Κόστα, επειδή σε αγαπό, θέλο να σε παρακαλέσο κάτι. Όταν τελειόνης την ομιλία σου, μην κτυπάς το χέρι εις το αφτοκίνητον φονάζων «απετώ σεβασμόν διότη σας κυβερνώ μίαν οκταετίαν». … Δεν είναι ορθόν να φέρεσαι τοιουτοτρόπος. Διότη οι αναρχοκουμουνισταί προθύμως θα διαδόσουν «Βούλιαξε την Ελλάδα, βουλιάζει τόρα και το καπό». Πρόσεξέ τα αφτά και ας φένονται λεπτομέρειαι ασήμαντοι.

Θα μπορούσε λοιπίν και η Κωνσταντοπούλου να πει: «Καταστρέψατε τη χώρα, δεν θα καταστρέψετε τώρα και το έδρανο».