Το μάταιον των ομιλιών (Μποστ πριν από 44 χρόνια)

Αυτό το άρθρο είχα σκοπό να το παρουσιάσω πριν από μερικές μέρες, που έπεφτε ακριβώς στην επέτειο, αλλά τελικά κάτι έτυχε και άργησα, οπότε το ανεβάζω τώρα.

Ο Ρόμπερτ (Μπομπ) Κένεντι, ο μικρότερος αδελφός του δολοφονημένου προέδρου των ΗΠΑ Τζον Κένεντι είχε επισκεφτεί την Ελλάδα στις 17 Ιουνίου 1966. Ήταν μια επίσκεψη-αστραπή που κράτησε όχι περισσότερο από 24 ώρες, αλλά έκανε αίσθηση -και έδωσε στον Μποστ την αφορμή για το σκίτσο που θα δούμε σήμερα, που μπορούμε να το πούμε προφητικό. Το σκίτσο δημοσιεύτηκε στην Αυγή στις 19 Ιουνίου 1966.

Ο Κένεντι επέστρεφε από περιοδεία του στην Αφρική, στην οποία είχε κάνει πολλές πετυχημένες δημόσιες ομιλίες, απευθυνόμενος ειδικά προς νέους, οπότε είχε θεωρηθεί ότι θα μιλούσε και προς Έλληνες φοιτητές, αλλά αυτό διαψεύστηκε.

Η αναφορά του Μποστ στην κάτω αριστερά γωνία του σκίτσου δεν είναι εφεύρημα δικό του. Ο Κένεντι συνοδευόταν από την Έθελ, τη σύζυγό του, και πράγματι γιόρτασαν την επέτειο του γάμου τους στην Αθήνα. Ανέβηκαν στην Ακρόπολη, ύστερα παρακολούθησαν παράσταση μπαλέτου στο Ηρώδειο (κατά σύμπτωση το πρόγραμμα ήταν εκλεκτό: Νουρέγιεφ και Μαργκότ Φοντέιν στον «Ρωμαίο και Ιουλιέτα» του Προκόφιεφ) όπου εκτάκτως παραβρέθηκε και ο Κοκός, και έκλεισαν τη βραδιά σε ταβέρνα της Πλάκας. Φυσικά, ο Κένεντι τιμήθηκε και από τον δήμαρχο Αθηναίων με το αργυρό κλειδί της πόλης (ίσως έγινε και δεύτερη βράβευση, γι’ αυτό υπάρχουν δυο κλειδιά στο σκίτσο), και φυσικά έκανε δηλώσεις, αν και απέφυγε να αναφερθεί στο Κυπριακό, επειδή, όπως είπε, η επίσκεψή του ήταν ιδιωτική.

Ο Μποστ φαίνεται να πιστεύει ότι ο ίδιος ο Κένεντι ήθελε να κάνει την ομιλία και μεταπείστηκε από στελέχη της αμερικανικής Πρεσβείας, ή τουλάχιστον αυτό δείχνει στο σκίτσο του, όπου παρουσιάζει ανώνυμο σύμβουλο (που όμως μοιάζει πολύ με τον Αμερικανό πρεσβευτή Τάλμποτ) να συμβουλεύει πατρικά τον Ρόμπερτ να περιοριστεί σε ανώδυνα θέματα και να μην επιμείνει στην ιδέα της ομιλίας γιατί θα του γίνουν δύσκολες ερωτήσεις. Το μποστικό απόφθεγμα «ο ομιλών αφήνει την σύζυγόν του χήραν» αναπόφευκτα παίρνει προφητική χροιά όταν το ξαναδιαβάζουμε σήμερα.

Ο χορός βατούσι, ξεχασμένος προ πολλού, ήταν μια παροδική μόδα της εποχής, ενώ το Μουσείο Πασσά εκείνες τις μέρες απασχολούσε πολύ τον Τύπο διότι ο Ιω. Πασσάς είχε αποσύρει τη δωρεά της μεγάλης συλλογής του, λόγω των αντιδράσεων του δημάρχου, πολλών φορέων και των κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι διαφωνούσαν με τη δωρεά οικοπέδου 10 στρεμμάτων για να ανεγερθεί εκεί το Μουσείο (το οποίο τελικά άρχισε να χτίζεται επί χούντας, απέναντι στην τότε Σχολή Ευελπίδων, έμεινε γιαπί και κατεδαφίστηκε μετά τη μεταπολίτευση). Ο Ιωάννης Πασσάς, εκδότης της Εγκυκλοπαίδειας του Ηλίου είχε κάνει και έναν σχετικό μακροσκελή καβγά με τον Ψαθά από τις στήλες των Νέων. Δεν νομίζω ότι ενδιαφέρθηκε ο Κένεντι για το Μουσείο Πασσά, απλώς ο Μποστ εννοεί την ενασχόληση με ανώδυνα θέματα, πολιτιστικά.

Ο Μπομπ Κένεντι εθεωρείτο τότε ότι θα κατεβεί σίγουρα στις εκλογές για Πρόεδρος των ΗΠΑ, αν και όχι το 1968 αλλά το 1972. Και πράγματι, όταν ξεκίνησαν οι προκριματικές εκλογές για το χρίσμα του Δημοκρατικού κόμματος  ενόψει των εκλογών του 1968, ο Κένεντι δεν συμμετείχε, θεωρώντας πανίσχυρο τον απερχόμενο πρόεδρο Τζόνσον. Βλέποντας όμως ότι ο Τζόνσον δυσκολευόταν στις προκριματικές, o Κένεντι ανακοίνωσε στα μέσα Μαρτίου ότι κατεβαίνει στην κούρσα, και δυο εβδομάδες αργότερα ο Τζόνσον αποσύρθηκε. Ο Κένεντι νίκησε στις περισσότερες προκριματικές και ήταν φαβορί για να πάρει το χρίσμα, αλλά στις 6 Αυγούστου 1968, το βράδι της νίκης του στις προκριματικές της Καλιφόρνιας, δολοφονήθηκε από τον χριστιανό Παλαιστίνιο Σιρχάν Σιρχάν, υποτίθεται λόγω της στάσης του κατά τον πόλεμο των 6 Ημερών. Έτσι, πέρασε στην αθανασία. (Η γιαγιά μου, θυμάμαι, είχε ένα ιδιότυπο εικονοστάσι με φωτογραφίες κομμένες από εφημερίδα, τους δυο Κένεντι και τον Μπόμπι Σαντς).

Ο Μπομπ Κένεντι, ίσως επειδή ήταν πιστός καθολικός και είχε μεγάλο σπίτι, έκανε ούτε λίγο ούτε πολύ 11 παιδιά σε 18 χρόνια γάμου (όταν επισκέφτηκε την Αθήνα είχε εννιά). Η Έθελ έχει πια περάσει τα 80 και φαντάζομαι ότι θα χαίρεται πολύ να μετράει γενέθλια και γιορτές παιδιών, εγγονιών και δισεγγόνων. Ο Σιρχάν είναι σήμερα 66 χρονών και κάθε 5 χρόνια υποβάλλει αίτηση αποφυλάκισης που απορρίπτεται.

Ο Κένεντι επέστρεφε από περιοδεία του στην Αφρική, στην οποία είχε κάνει πολλές πετυχημένες δημόσιες ομιλίες, απευθυνόμενος ειδικά προς τους νέους, οπότε είχε θεωρηθεί ότι θα μιλούσε και προς Έλληνες φοιτητές, αλλά αυτό διαψεύστηκε.