Ο ρέκτης δεν χαϊδεύει

Πριν από λίγο καιρό είχαμε συζητήσει στο ιστολογιο τη λέξη «ρέκτης», που την ειχε χρησιμοποιησει σε αγόρευσή του στη Βουλή ο Ευάγγ. Βενιζέλος κατα τρόπο που δεν αποτυπώνεται και τόσο στα λεξικά, αλλά κατοχυρώνεται στη χρήση. Σύμφωνα με τα λεξικά, ρέκτης είναι ο δραστήριος, ο ενεργητικός άνθρωπος -είναι λέξη λόγια, που η ετυμολογία της (που θα τη δούμε πιο κατω) κάθε αλλο παρά σαφής είναι, κι έτσι πολλοι την έχουν παρασυνδέσει με το ορέγομαι (με το οποίο δεν συνδέεται κανονικά) και τη χρησιμοποιούν με τη σημασία «οπαδος, γνώστης, φίλος» ακολουθούμενη με γενικη, π.χ. ρέκτης του κρασιού, ρέκτης του Σαίξπηρ, ρέκτες των θεωριών συνωμοσίας, ρέκτης της νομικής επιστήμης -αυτό ειχε πει και ο Βενιζελος. Τα νεότερα λεξικά περιλαμβάνουν και τέτοιες φράσεις, οπότε η επέκταση αυτή της σημασίας είναι απολύτως αποδεκτή.

Μερικές μέρες αργότερα, εμφανίστηκε στο ιστολόγιο ένα σχόλιο που φέρεται να υπογράφεται απο τον δημοσιογράφο κ. Κώστα Δούκα, του οποίου τα σεμινάρια στην ΕΣΗΕΑ είχα επικρίνει σε σχετικά πρόσφατο άρθρο. Χρησιμοποιώ αυτή την προσεκτική διατύπωση επειδή κάποια στοιχεία μας έκαναν να υποψιαστούμε, εννοώ εμένα και πολλούς άλλους σχολιαστές, ότι στην πραγματικότητα συντάκτης του σχολίου μπορει να είναι ο καλικάντζαρος του ιστολογίου, ένας παλαιός σχολιαστής που έχει αποκλειστεί από το ιστολόγιο και που αλλάζει προσωπεία συχνότερα από πουκάμισα προσπαθώντας να σχολιάσει ξανά.

Ωστόσο, αυτό δεν ενδιαφέρει. Είτε αυθεντικό το σχόλιο είτε όχι, περιέχει μια ετυμολογική πρόταση την οποία πράγματι έχει διατυπώσει ενυπόγραφα σε άλλο αρθρο του ο κ. Δουκας και που έχουν υποστηρίξει κι άλλοι ελληνοκεντρικοί ερευνητές (ανοίξτε το τσουβάλι με τα εισαγωγικά και βάζετε αβέρτα) οπότε δεν είναι άσκοπο να απαντήσω στην άποψη χωρίς να με ενδιαφέρει από πού εκπορεύεται. Στο εξης, θεωρώ ότι το σχόλιο πραγματι γράφτηκε από τον κ. Κώστα Δούκα.

Όπως λέει ο κ. Δούκας:

Έμαθα ότι οι σχολιαστές του πράγματι ενδιαφέροντος ιστολογίου σας σάς αποκαλούν «ρέκτη» και συχνά διερωτώνται τί σημαίνει η αρχαιότατη αυτή ελληνική λέξη. Επιτρέψτε μου να σάς αποστείλω την ετυμολόγησή της (προϊόν πολυετούς προσωπικής ερεύνης), την οποία εδίδαξα σήμερα το πρωΐ στο σεμινάριο της ΕΣΗΕΑ. Θα ήθελα να σάς ερωτήσω σε ποιό ακριβώς σημείο διαφωνείτε ή εντοπίζετε παρετυμολόγηση, ώστε να σάς απαντήσω καταλλήλως, μέσω των πηγών…

Η πρόταση του κ. Δούκα είναι η εξής:

Tην έχω βάλει σε εικόνα, όπως μας την έστειλε ο κ. Δούκας, αλλά εχει κάμποσα λαθάκια στο τέλος, στις ξένες λέξεις. Πάντως, την ίδια ετυμολογική πρόταση εχει διατυπωσει ο κ. Δούκας και σε δημοσιευμένο άρθρο του, και το σχετικό απόσπασμα το μεταφέρω εδώ για λόγους πληρότητας:

Ὁ Ὃμηρος λέει «καταρρέζω». Εἶναι σύνθετη λέξη, ἀπό τήν πρόθεση «κατά» καί τό ρῆμα «ρέζω»=πράττω. Σήμερα λέμε ὃτι ὁ δεῖνα εἶναι ρέκτης, δηλαδή πράκτης.
Τό «καταρρέζω» σημαίνει στήν κυριολεξία «πράττω κάτι πρός τά κάτω», ἢτοι θωπεύω, χαϊδεύω, διότι θωπεύουμε ἐκ τῶν ἂνω πρός τά κάτω καί ὂχι ἀντιστρόφως. Χάριν τοῦ μέτρου ὁ Ὃμηρος ἀφαιρεῖ καί ἐδῶ μία συλλαβή, καί τό «καταρρέζω» γίνεται «καρρέζω».

Καί πῶς λένε οἱ Γάλλοι τό «θωπεύω»;
Caresser.
Πῶς λένε οἱ Ἂγγλοι τό «σέ φροντίζω», «σ᾽ ἀγαπῶ»;
I care you.
Πῶς λένε οἱ Ἰταλοί τό «ἀγάπη μου»;
Cara mia. Καί τό πολυαγαπημένε carissimo.
Κατά τά ἂλλα ὁμιλοῦν τήν μητρική τους γλῶσσα.