Τελευταία προεκλογικά μεζεδάκια

Η τρίτη δόση από «μεζεδάκια», δηλαδή μικρά σχόλια κυρίως για μαργαριτάρια γλωσσικά ή μεταφραστικά, σερβίρεται ενώ τελειώνει η προεκλογική περίοδος και αύριο πάμε στις κάλπες -ή στις κάλτσες όπως είπε κάποιος πολιτικός αρχηγός. (Αυτό το τελευταίο το αναφέρω για να διευκρινίσω ότι τα μεζεδάκια δεν ασχολούνται με σαρδάμ).

Ελληνικά και ευπρεπιστικά

Βέβαια, η έννοια «προεκλογικά» είναι κυρίως ημερολογιακή, αλλά έχω και δύο μαργαριτάρια, σχετικά φρέσκα, που είναι και ακραιφνώς προεκλογικά, δηλαδή τα διέπραξαν πολιτικοί στην προεκλογική εκστρατεία, όπως τα είδα στην Ελληνοφρένεια της Πέμπτης 4/6. Έτσι, ο Γ. Παπανδρέου είπε σε συνέντευξη «εγώ είχα ζητήσει και ζητώ πλήρης διαφάνεια» και στη συνέχεια κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι «απολύει μύδρους λασπολογίας» (Κύμα απολύσεων ήταν ο ευφυέστατος τίτλος που έβαλαν στο στιγμιότυπο). Και μετά, η Ντόρα Μπακογιάννη ξεκίνησε λέγοντας ότι «ουδείς περισσότερο από την ίδια την κυβέρνηση…» αλλά μετά αναφέρθηκε σε κάτι άλλο, ξεχάστηκε, κι όταν ξανάπιασε τον ειρμό του λόγου της συνέχισε στα ελληνικά:«δεν θα ήθελε τον κύριο Κ. στην Ελλάδα». Δυο αρνήσεις κάνουν μια κατάφαση, ήταν το αναπόφευκτο σχόλιο της εκπομπής. Για να μην παρεξηγηθώ, ξέρω τι άτιμο πράγμα είναι ο προφορικός λόγος, έστω και σε σχετικά ελεγχόμενες συνθήκες (σε συνεντεύξεις, όχι σε παράθυρο) και γι’ αυτό δεν νομίζω πως βγαίνει κάποιο συμπέρασμα από τα λαθάκια, αλλά, ειδικά στην δεύτερη περίπτωση, τα πράγματα θα ήταν πολύ απλούστερα αν η ομιλήτρια ξεκινούσε την πρότασή της στα ελληνικά και όχι στα ευπρεπιστικά, δηλαδή με το «κανένας» και όχι με το «ουδείς».

Προεκλογική ακλισιά

Ως γνωστόν, στη γραμματική του ευπρεπισμού τα γυναικεία ονόματα ή μένουν άκλιτα (της Νταϊάνα, της Μαρία Κάλλας) ή κλίνονται αρχαιόπρεπα (της Μαντούς, της Αργυρούς, της Μυρτούς). Το όνομα Διαμάντω φαίνεται πως  ανήκει στην πρώτη κατηγορία, διότι διάβασα τις προάλλες στον Ριζοσπάστη για «Περιοδεία της Διαμάντω Μανωλάκου, μέλους της ΚΕ και βουλευτή Α’ Πειραιά και Νήσων του ΚΚΕ…» (Με χαρά διαπιστώνω ότι η ακλισιά σταματάει εδώ, διότι σε προχωρημένο στάδιο θα έγραφε: ‘της Διαμάντω Μανωλάκου, μέλος της ΚΕ και βουλευτής’).

Βέβαια, ακλισιά υπάρχει και ανεξάρτητα από τις εκλογές κι ένα μη εκλογικό παράδειγμα ψάρεψα στην Ημερησία: Εκκλησία και υπουργείο Παιδείας έχουν συμφωνήσει στη διάσπαση της μητρόπολης Αττικής σε δύο τμήματα, της Κηφισιάς και του Ίλιον. Πώς λέγαμε Άκρον Ίλιον Κρυστάλ, έτσι!

Ιντερμέδιο: Το καλό να λέγεται

Για να μη λέτε ότι όλο βρίσκω ψεγάδια, ένας έπαινος από πρόσφατο σχόλιο του Ηλεφού.

Το καλό να λέγεται! Το Κανάλι της Βουλής μού έχει δώσει στο παρελθόν πάμπολλες αφορμές να θυμώνω για χασάπικες μεταφράσεις, καμιά φορά και σε ταινίες που δεν το άξιζαν καθόλου (Ροσελίνι, Σαμπρόλ) αλλά θα ήθελα να συγχαρώ τη Φωτεινή Σταματίου που είδα ότι ήταν υπεύθυνη υποτιτλισμού σε ένα ντοκιμαντέρ για το βρετανικό κινηματογράφο.

Συνήθως μένει κανείς ευχαριστημένος από μια μεταφραστική δουλειά όταν δεν εντοπίζει λάθη που να του βγάζουν το μάτι. Πέραν τούτου όμως αυτό που χάρηκα εν προκειμένω είναι ότι κάθε ταινία που αναφερόταν (και δεν ήσαν και λίγες) δινόταν στους υποτίτλους όπως είχε γνωστή στο ελληνικό κοινό, δεν σκάρωνε δηλαδή η υποτιτλίστρια μια μετάφραση επί τόπου και κατά βούληση, π.χ. «Room at the top» = «Ανεμοστρόβιλος των Παθών»,  «In Which We Serve» = «Ναύαγιο στα Νερά της Κρήτης».  Μπράβο της! Υπάρχουν κι αυτοί που παίρνουν τη δουλειά στα σοβαρά!

Βουλευτίνες ή βουλεύτριες;

Και πάλι παραμένοντας στις εκλογές, ελπίζω να επαληθευτούν τα προγνωστικά μου και να ενισχυθεί σημαντικά ο Σύριζα, έτσι ώστε να βγει με άνεση ευρωβουλευτίνα η Ελένη Σωτηρίου. Και σε σχέση με αυτό, πρόσεξα τις προάλλες στην Αυγή άρθρο της Σίσσυς Βωβού, με τίτλο «Για τις υποψήφιες ευρωβουλεύτριες του Σύριζα». Ο τίτλος αξίζει να προσεχτεί από όσους ενοχλούνται από τα μουστάκια της Τζοκόντας (εννοώ όσους είναι υπέρ των έμφυλων και όχι των επίκοινων τύπων, υπέρ του τύπου η βουλευτίνα ή έστω η βουλεύτρια και όχι η βουλευτής). Καταρχάς, η Σ.Β. προτιμάει τον ορθότερο ίσως και κομψότερο αλλά σπανιότερο τύπο «βουλεύτρια/ ευρωβουλεύτρια», ενώ εγώ πιο πρακτικά προτιμώ το «βουλευτίνα / ευρωβουλευτίνα», κι ας έχει δυσκολότερη γενική πληθυντικού, κι ας λέει ο σ. Κοροβέσης για τη βοϊβοντίνα που πεθαίνει από την πείνα. Για περισσότερη ανάπτυξη του θέματος, σας παραπέμπω στο παλιότερό μου σημείωμα.

Δεύτερον, προσέξτε ότι ο επίκοινος τύπος («η ευρωβουλευτής») στέκεται μεν καλά στον ενικό και όταν το ουσιαστικό είναι μόνο του, αλλά τρεκλίζει επικίνδυνα στον πληθυντικό, ιδίως σε συνδυασμό με επίθετο ή αριθμητικό. Διότι βέβαια το «τρεις βουλευτές» δεν στέκει καθόλου, θέλει «τρεις γυναίκες βουλευτές», ενώ το «τις βουλευτές» μόλις είναι ανεκτό. Κι αν θέλαμε να βάλουμε στα επίκοινα τον τίτλο του άρθρου της Σ.Β. το αποτέλεσμα μου φαίνεται κωμικό: «Για τις υποψήφιες ευρωβουλευτές»!!

Δυο νέα κρούσματα γενικομανίας

Το ένα το ψάρεψε ο Τιπούκειτος εδώ και σχεδόν ένα μήνα, αλλά δεν το είχα ξαναδεί, οπότε το προσθέτω στον κατάλογο των γενικοπαθών ρημάτων. Από τα Νέα, «δεν υπερνίκησαν της δύναμης», για περισσότερα δείτε το σημείωμα του συνιστολόγου.

Το άλλο το βρήκα εγώ: Η κυβέρνηση ωστόσο, δια του εκπροσώπου της, επιχείρησε και χθες να αποστασιωποιηθεί πλήρως της εξαφάνισης Χριστοφοράκου. Προφανώς, επειδή μια γενική μόνη της δεν φάνηκε αρκετά αρχοντική, ο συντάκτης ή η συντάκτρια κόλλησε κι ένα ευτροφικό ωμέγα, που όσο και να πεις είναι μέγα. Λέω «ο συντάκτης ή η συντάκτρια» διότι εγώ το βρήκα στην Ελευθεροτυπία σε ρεπορτάζ της Αριστέας Μπουγάτσου, αλλά το ίδιο άρθρο υπάρχει κοπυπαστηδόν και στην Ημερησία, οπότε ίσως τα εύσημα να πρέπει να δοθούν αλλού.

Άλλο βάσανος κι άλλο βάσανα

Και κλείνω μ’ ένα γουστόζικο. Σε διαδικτυακό φόρουμ ρώτησε κάποιος πώς θα αποδώσει το pathos of exile, και του απαντάει ο διαχειριστής του φόρουμ: Η βάσανος/οδύνη της εξορίας. Μόνο που «η βάσανος» στα ελληνικά σημαίνει τον εξαντλητικό έλεγχο για εξακρίβωση της αλήθειας, όχι το βάσανο ή την οδύνη! (Βέβαια, η βάσανος είναι ομόρριζη με τα βάσανα και η ιστορία της λέξης έχει τρομερό ενδιαφέρον και υπόσχομαι να τη γράψω εν καιρώ). Για να προστατέψω τους αθώους, όπως λένε οι αγγλοσάξονες, σπεύδω να διευκρινίσω ότι το μαργαριτάρι δεν έγινε στο φόρουμ της Λεξιλογίας όπου κάθε ερώτημα βρίσκει έγκυρη απάντηση.