Η Μεγάλη εποχή της Νάντιας Βαλαβάνη

Την Πέμπτη (5/11) το βράδυ παρουσιάστηκε στη Στοά του Βιβλίου η ποιητική συλλογή «Η μεγάλη εποχή» της Νάντιας Βαλαβάνη, ποιήτριας, μελετήτριας του Μπρεχτ και αγωνίστριας της Αριστεράς. Η συλλογή, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ταξιδευτής, περιέχει ποιήματα που είχαν ήδη δημοσιευτεί σε δυο προηγούμενες συλλογές τής ΝΒ καθώς και μερικά αδημοσίευτα. Συνοδεύεται από κολλάζ της ίδιας, σαν κι αυτό του εξωφύλλου. Τα ποιήματα είναι χωρισμένα σε δυο ενότητες, Πριν και Μετά, όπου το ορόσημο είναι το 1989, η χρονιά της κατάρρευσης των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη και της αποχώρησης της ΝΒ από το ΚΚΕ σε διαφωνία για τη συγκυβέρνηση Τζανετάκη.

Το βιβλίο παρουσιάστηκε από τους εξής (με τη σειρά που μίλησαν): τον συνθέτη Διονύση Τσακνή, τον ζωγράφο Δημ. Σεβαστάκη, τον καθηγητή του Πανεπ. Αθηνών Γιώργο Μανιάτη, την ιστορικό Έλενα Πατρικίου και τον Αλέκο Αλαβάνο. Στο τέλος, η Νάντια Βαλαβάνη και η ηθοποιός Κάτια Γέρου απάγγειλαν πολλά ποιήματα του βιβλίου.

Βρήκα ενδιαφέρουσες όλες τις ομιλίες, αλλά, αναπόφευκτα ίσως, την παράσταση έκλεψε η ομιλία του Αλέκου Αλαβάνου. Κάπου διάβασα μάλιστα ότι επρόκειτο για την πρώτη του δημόσια εμφάνιση μετά τις εκλογές. Σε παλιότερο άρθρο είχα γράψει για την μεγάλη εξοικείωση του Αλαβάνου με την ποίηση και χτες αυτό επιβεβαιώθηκε. Οι σκέψεις του για τον ρόλο και τη λειτουργία του μεμονωμένου στίχου, του αποσπάσματος, με παραδείγματα από τον Τυρταίο και τον Αρχίλοχο, ήταν πολύ διεισδυτικές. Και παίρνοντας αφορμή από στίχους της Ν.Β., έκανε επισημάνσεις και για την πολιτική κατάσταση, και για την κατάσταση στον Σύριζα (χαρακτήρισε μάλιστα ήττα το εκλογικό αποτέλεσμα αν και το ποσοστό του κόμματος ήταν ικανοποιητικό). Στο τέλος, παραπονέθηκε επειδή στην πρόσκληση της εκδήλωσης όλοι οι άλλοι ομιλητές συνοδεύονταν από τις ιδιότητές του (βλ. παραπάνω) εκτός από τον ίδιο. «Δηλαδή, τι; είμαι ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες του Μούζιλ;» αναρωτήθηκε. «Οπότε», συνέχισε, «αν κάποιος από εσάς γράψει ένα βιβλίο, μια ποιητική συλλογή, και μου ζητήσει να το παρουσιάσω, σας παρακαλώ στην πρόσκληση να γράψετε ‘Αλέκος Αλαβάνος, μέλος του Σύριζα'».

Βέβαια, έτσι αδικώ τις άλλες ομιλίες, που επίσης ήταν πολύ αξιόλογες, αλλά δεν κρατούσα σημειώσεις. Θα κλείσω με ένα ποίημα -ή μάλλον πρόκειται για ζευγάρι ποιημάτων- που σχολιάστηκε από τους περισσότερους ομιλητές. Είναι από τα αδημοσίευτα.

ΔΥΟ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟΝ ΜΠΡΕΧΤ
ΜΕ ΘΕΜΑ ΤΗΝ ΕΥΓΈΝΕΙΑ

Στον υπέργειο σιδηρόδρομο
στην στάση Bellevue του Βερολίνου
μες στο βαγόνι
με προσπέρασε ένας άνεργος και άστεγος
που σιωπηλά πουλούσε το περιοδικό τους
Αν και παγωνιά, όλο-όλο ένα μπουφάν φορούσε
Καθώς το τρένο εκείνη τη στιγμή
στη στάση σταματούσε, του έδωσα
ό,τι βρισκόταν πρόχειρο στην τσέπη
του παλτού μου –
ένα μάρκο, χωρίς να πάρω το περιοδικό που κόστιζε δυο –
επιπροσθέτως μετατρέποντάς τον σε ζητιάνο
Το πήρε
Την ώρα όμως που του βαγονιού την πόρτα
προσπάθησα ν’ ανοίξω
με πρόλαβε και μου την άνοιξε εκείνος
πάντα σιωπηλός
κλίνοντας μ’ ευγένεια το κεφάλι

Αυτή του η χειρονομία
μ’ έκανε να περπατήσω
χωρίς να βλέπω
κάτω απ’ το χιόνι
όλο το δρόμο μέχρι την Ακαδημία των Τεχνών
και την έκθεση της για τον Μπέρτολτ Μπρεχτ
Ντρεπόμουνα που υπήρχα
Η κατάσταση του κι η δική μου
είναι το κύκνειο άσμα της χιλιετίας, βέβαια
Και δεν εννοώ το μάλλινο παλτό
ή το μπουφάν στο χιόνι.

II

Καθισμένος στο Café Bauer
με σιγανή μουσική δωματίου
να χαϊδεύει τ’ αυτιά
πίνοντας ζεστή σοκολάτα
και γράφοντας ποιήματα
εύκολο είναι να είσαι άνθρωπος
ευγενικός: όπως εγώ
Δύσκολο είναι να είσαι
περπατώντας μ’ ένα μπουφάν
στο σούρουπο του χιονιού
με άδεια κοιλιά και δίχως
ένα καταφύγιο για τη νύχτα

Πρέπει να είσαι;

Βερολίνο, Café Bauer, 9.3.1998