Πρέπει τάχα να ξεχάσουμε τις γερμανικές αποζημιώσεις;

Κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στην Ελλάδα, ο αντικαγκελάριος της Γερμανίας, ο Φίλιπ Ρέσλερ, χαρακτήρισε «πρόσκομμα», εμπόδιο δηλαδή, την υπόθεση των γερμανικών αποζημιώσεων, όταν ρωτήθηκε από δημοσιογράφο πώς αντιμετωπίζει η γερμανική πλευρά το θέμα. Βέβαια, ο τίτλος πολλών εντύπων, «Ξεχάστε τις αποζημιώσεις», βάζει στο στόμα του κ. Ρέσλερ λόγια που ο ίδιος δεν είπε, αλλά η απάντησή του, αν και κάπως μπερδεμένη (να φταίει τάχα η διερμηνεία;) ήταν σαφώς αρνητική:

Σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν γνωρίζει πότε θα καταβληθούν αυτές οι αποζημιώσεις ή αν θεωρεί ότι έχουν παραγραφεί και δεν θα πρέπει να καταβληθούν στους Έλληνες πολίτες, απάντησε: «Αν έχω την ιδέα είπατε, έχω τη βεβαιότητα ότι αυτή η συζήτηση στη βάση της δύσκολης κατάστασης στην οποία βρισκόμαστε, θα αποτελέσει ένα πρόσκομμα. Γι’ αυτό λοιπόν καλό θα είναι να συγκεντρωθούμε, να επικεντρώσουμε στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας, να καταπολεμήσουμε την κρίση και τα προβλήματα εδώ και όλα τα άλλα θα επακολουθήσουν».

Δεν έχουν όλοι οι Γερμανοί την ίδια γνώμη. Για παράδειγμα, κυκλοφορεί πολύ στο Διαδίκτυο μια συνέντευξη που έδωσε το καλοκαίρι στο Σπίγκελ ο ιστορικός της οικονομίας Άλμπρεχτ Ριτσλ (Ritschl), ο οποίος αφήνει να εννοηθεί ότι οι Έλληνες έχουν ισχυρή βάση για τις διεκδικήσεις τους. Η συνέντευξη αυτή είναι κάπως γλαφυρά μεταφρασμένη, όχι άσχημα, αλλά η φράση «οι Έλληνες αν θέλουν μας παίρνουν και τα σώβρακα», που συνήθως μπαίνει και για τίτλος, δεν είναι ακριβώς αυτό που είπε ο Ριτσλ. Το γερμανικό κείμενο της συνέντευξης είναι εδώ και ο Ριτσλ λέει ότι αν εξαιτίας των εχθρικών προς την Ελλάδα άρθρων του γερμανικού Τύπου, αλλάξει η διάθεση στη χώρα (την Ελλάδα) και τεθούν παλιές διεκδικήσεις για αποζημιώσεις, και από άλλα ευρωπαϊκά κράτη, και αν η Γερμανία αναγκαστεί να τις πληρώσει όλες, θα μείνουμε όλοι μας (οι Γερμανοί, εννοεί) με το πουκάμισο -ή, θα πληρώσουμε τα μαλλιά της κεφαλής μας.

(Wenn die Stimmung im Land umschlägt, alte Forderungen nach Reparationszahlungen laut und auch von anderen europäischen Staaten erhoben werden und Deutschland diese je einlösen muss, werden wir alle bis aufs Hemd ausgezogen).

Μοιραία, η συζήτηση των γερμανικών αποζημιώσεων σήμερα, χρωματίζεται από το γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας και εκλιπαρεί για τα δανεικά των Ευρωπαίων εταίρων μας, δηλαδή κατά πρώτο λόγο των Γερμανών. Οι επαίτες δεν μπορεί να έχουν απαιτήσεις, λέει η αγγλική παροιμία. Όμως, τα δυο ζητήματα δεν είναι ανάγκη να συνδέονται· αν οι αποζημιώσεις συζητιούνται σήμερα, αυτό οφείλεται στο ότι το θέμα δεν έχει επιλυθεί, τόσα χρόνια μετά το 1959 ή μετά το 1991 που έγινε η επανένωση της Γερμανίας (διότι ένα επιχείρημα της γερμανικής πλευράς ήταν ότι η διαιρεμένη Γερμανία δεν μπορούσε να πληρώσει για την ενιαία). Και αν η γερμανική πλευρά, εύλογα από τη μεριά της έκανε ό,τι μπορούσε για να μην αναγκαστεί να πληρώσει περισσότερα από τα 115 εκατομμύρια μάρκα του 1960, οι ελληνικές κυβερνήσεις όλην αυτή την περίοδο έδειξαν υπερβολικά ανεκτική στάση, καλπάζουσα αμνησικακία τη χαρακτήρισε ο Ηλίας Τσιριμώκος· και όχι μόνο οι προδικτατορικές κυβερνήσεις της ΕΡΕ, αλλά και η κυβέρνηση της «ισχυρής Ελλάδας» του Κ. Σημίτη, η οποία από το 1997 και μετά κατέβαλε κάθε προσπάθεια για να μην εκτελεστούν οι δικαστικές αποφάσεις που διέταζαν αποζημιώσεις στα θύματα του Διστόμου.

Θέλω να πω, αν τελικά δεν καταβληθούν οι αποζημιώσεις, ο πρώτος υπαίτιος θα είναι οι ελληνικές κυβερνήσεις και εμείς που τις αναδείξαμε. Μάλιστα, δεν ξέρω αν αυτή η παράδοξη «αμνησικακία» των κυβερνήσεων Καραμανλή προδικτατορικά οφειλόταν απλώς σε υπερβολική προσήλωση στον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας ή αν έκρυβε και ένοχα μυστικά -την ύπαρξη δοσιλόγων και συνεργατών των Γερμανών στις τάξεις αυτών των κυβερνήσεων· διότι, ακόμα και για τον ίδιο τον Κ. Καραμανλή έχουν διατυπωθεί κατηγορίες ότι ήταν άνθρωπος των Γερμανών και πλούτισε από τις εβραϊκές περιουσίες. Βέβαια, τις κατηγορίες αυτές τις διατύπωσε ένας εγκληματίας πολέμου, ο Μαξ Μέρτεν, ο χασάπης των εβραίων της Θεσσαλονίκης, και δεν τις τεκμηρίωσε ατράνταχτα, οπότε θα τις θεωρήσουμε αναπόδεικτες, αλλά μια και το θίξαμε πρέπει να πούμε επίσης ότι αποζημίωση, ηθική ή άλλη, οφείλει και το σημερινό ελληνικό κράτος στην εβραϊκή κοινότητα, διότι στη λεηλασία της περιουσίας των Εβραίων της Θεσσαλονίκης πήραν μέρος δυστυχώς και πολλοί, πάρα πολλοί Έλληνες. Τα καταπατημένα εβραϊκά νεκροταφεία στη Θεσσαλονίκη (τώρα ΑΠΘ) και στα Χανιά θα είναι στίγμα εσαεί, όσο δεν ζητηθεί συγνώμη.

Για τις γερμανικές αποζημιώσεις έχουμε ξανασυζητήσει στο ιστολόγιο, ενώ ειδικά για το κατοχικό αναγκαστικό δάνειο είναι κατατοπιστικό το άρθρο του Αντώνη Μπρεδήμα στην Αυγή.

Αν υπάρχει άλλος ενδιαφέρων σύνδεσμος, μπορείτε να τον προσθέσετε στα σχόλια, όπου περιμένω και τις απόψεις σας ως προς το ερώτημα του τίτλου, αν πρέπει δηλαδή να ξεχάσουμε τις γερμανικές αποζημιώσεις. Βέβαια, θα έλεγε κανείς ότι οι αποζημιώσεις δεν είναι κατανάγκη πρόσκομμα στο να μας βοηθήσει η Γερμανία με το χρέος μας· αφού οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, θα μπορούσε η γερμανική κυβέρνηση να αναγνωρίσει τώρα το δικό της χρέος· αλλά γι’ αυτό θα χρειαζόταν, μάλλον, μια διαφορετική γερμανική κυβέρνηση.