Ολυμπιακά μεζεδάκια

Η Ολυμπιάδα του Λονδίνου άρχισε χτες, λογικό είναι τα σημερινά μεζεδάκια να ονομαστούν ολυμπιακά, όσο κι αν στο μεγαλύτερο μέρος τους δεν αφορούν τους Ολυμπιακούς αγώνες, δεν είναι δηλαδή μαργαριτάρια από ζωντανές μεταδόσεις (που άλλωστε μόλις άρχισαν) ή από άρθρα για τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ο τίτλος περισσότερο χρονολογικά προσδιορίζει τα μεζεδάκια. Ωστόσο, επειδή στο χτεσινό άρθρο ασχολήθηκα με το (οριακά) ρατσιστικό τιτίβισμα και όχι με δυο γλωσσικά των Ολυμπιακών αγώνων, έχω σκοπό να τα παρουσιάσω εδώ, γιατί αλλιώς θα μπαγιατέψουν.

Και το πρώτο ολυμπιακό μας μεζεδάκι είναι ακριβώς η λέξη «Ολυμπιάδα». Υπάρχουν κάποιοι που λένε πως ολυμπιάδα σημαίνει αποκλειστικά το διάστημα των τεσσάρων ετών ανάμεσα σε δυο διαδοχικές διοργανώσεις, και ότι είναι λάθος να τη χρησιμοποιούμε για την ίδια τη διοργάνωση, να λέμε Ολυμπιάδα του Λονδίνου. Ωστόσο, η άποψη αυτή δεν στηρίζεται κάπου. Αν δείτε όλα τα νεοελληνικά λεξικά, η λ. Ολυμπιάδα έχει δύο σημασίες, αφενός τη διοργάνωση και αφετέρου το διάστημα, την τετραετία. Πρωταρχική είναι η σημασία της διοργάνωσης. Για παράδειγμα, στο ΛΚΝ (τα ίδια περίπου λέει και ο Μπαμπινιώτης, αλλά το ΛΚΝ υπάρχει ονλάιν): ολυμπιάδα η [olimbiáδa] : 1. η τέλεση των ολυμπιακών αγώνων: H πρώτη ~, που τοποθετείται στα 776 π.X. H πρώτη ~ μετά την αναβίωση των ολυμπιακών αγώνων έγινε στην Aθήνα το 1896. H εικοστή τρίτη ~ του Λος Άντζελες. H χρυσή ~. H Aθήνα ανέλαβε τη διοργάνωση της ολυμπιάδας του 2004. || (επέκτ.): ~ σκακιού / τραγουδιού. 2. το χρονικό διάστημα των τεσσάρων ετών που παρεμβαλλόταν ανάμεσα σε δύο ολυμπιάδες κατά την ελληνική αρχαιότητα, ως χρονολογική μονάδα: Tο δεύτερο έτος της πρώτης ολυμπιάδας, το 775 π.X. 

Όχι μόνο υπάρχουν καθιερωμένες χρήσεις όπως Ολυμπιάδα σκακιού, ολυμπιάδα τραγουδιού, χρυσή ολυμπιάδα,αλλά επίσης η σημασία Ολυμπιάδα = η τέλεση των αγώνων είναι ήδη αρχαία (το Λίντελ Σκοτ δίνει πρώτη αυτή τη σημασία!), π.χ. ο Πίνδαρος, όταν γράφει πύκτας δ΄ ἐν Ὀλυμπιάδι νικῶν, σαφώς εννοεί τη διοργάνωση, όχι το τετραετές διάστημα! Πριν από τέσσερα χρόνια, ο Βηματοδότης είχε ειρωνευτεί κάποιους δημοσιογράφους που είχαν χρησιμοποιήσει τη λέξη Ολυμπιάδα σαν συνώνυμο των Ολυμπιακών αγώνων και είχα γράψει (τότε δεν είχα ιστολόγιο) το εξής σημείωμα που ξαναγίνεται επίκαιρο. Προσωπικά, τη σημασία «ολυμπιάδα=τετραετές διάστημα» θυμάμαι να την έχω χρησιμοποιήσει μόνο στα αστεία, όταν φοιτητές πειραζόμασταν, ότι έτσι που πάμε δεν θα πάρουμε πτυχίο ούτε σε τρεις ολυμπιάδες. Επομένως, αν κάποιος σας πει ότι κακώς λέτε «Ολυμπιάδα του Λονδίνου», μην τον πιστέψετε.

Και πάμε τώρα στα κανονικά (μη ολυμπιακά) μεζεδάκια, που μαζεύτηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, και ξεκινάμε με ένα νέο θύμα της σιλικόνης. Κάθε τόσο κάποιος επιφανής (και συχνά καβαλημένος) κάλαμος πέφτει θύμα της σιλικόνης, και δεν εννοώ (όπως είμαι βέβαιος ότι σκεφτήκατε) τα ενθέματα στήθους, αλλά το μεταφραστικό μαργαριτάρι να μεταφράζουν σιλικόνη το silicon, που είναι το πυρίτιο, ενώ η σιλικόνη είναι silicone και αυτό το γραμματάκι κάνει όλη τη διαφορά.

Το νέο θύμα της σιλικόνης είναι κάποιος που πολύ του αρέσει να βρίσκει λάθη σε άλλους, ο Στέφ. Κασιμάτης, ο οποίος έγραψε τις προάλλες στην Καθημερινή για κάποιον ότι «ως διοικητής της στρατιωτικής ακαδημίας του Γουέστ Πόιντ το 1855 απέβαλε διά παντός από τη σχολή έναν μπουμπούνα ονόματι Τζέιμς Μακνίλ Χουίστλερ, επειδή σε διαγώνισμα στη Χημεία έγραψε ο αθεόφοβος ότι η σιλικόνη είναι αέριο, και έτσι, χωρίς να το ξέρει, ο Λι άνοιξε τον δρόμο για να αποκτήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τον πρώτο σημαντικό ζωγράφο τους«. Αν όμως είναι μπουμπούνας όποιος γράφει ότι το πυρίτιο είναι αέριο, αναρωτιέμαι τι είναι όποιος μεταφράζει το silicon ως σιλικόνη και δεν του περνάει από το μυαλό ότι το 1855 δεν υπήρχε ούτε η λέξη silicone ούτε βέβαια η σιλικόνη η ίδια (ένας χημικός θα έλεγε ότι πρόκειται όχι για μια ένωση αλλά για οικογένεια πολυμερών συνθετικών ενώσεων).

Και παρεμπιπτόντως, τον… μπουμπούνα τον ζωγράφο μπορούμε να συζητήσουμε αν θα τον πούμε Χουίσλερ, Γουίσλερ ή Ουίσλερ, αλλά αυτό το ρημάδι το t δεν προφέρεται!

Ο υλατζής του skai.gr έχει προβλήματα με τη γεωγραφία -φταίνε όμως κι οι πυρκαγιές που πάνε και ανάβουν στα κατσάβραχα και σε άγνωστα μέρη. Έτσι, τις προάλλες που ξέσπασε πυρκαγιά στον Μέρωνα του Ρεθύμνου, ο τίτλος φοράει φουστάνια στο τοπωνύμιο: Πυρκαγιά στη Μέρωνα του Ρεθύμνου. Και την άλλη μέρα που έπιασε μια πυρκαγιά στην στον Αλισσό Αχαΐας και άλλη μια στα Δεμοιριάνικα Λακωνίας, ο τίτλος πραγματοποιεί… συγχώνευση για λόγους οικονομίας: Μαίνεται η φωτιά στα Δεμοιριάνικα Αχαΐας! Και βέβαια, η φωτογραφία (αρχείου) είναι η ίδια.

Γράφτηκε στο protagon.gr: Η ιστορία θυμίζει τον μύθο του Σισύφου. Οι «κριτές των νεκρών» τον καταδίκασαν να κουβαλάει ένα βράχο στην κορυφή ενός βουνού. Φτάνοντας στην κορυφή, η πέτρα δεν σταθεροποιείτο και έπεφτε από την άλλη, εκείνος τον κουβαλούσε ξανά ενώ ένας γύπας του έτρωγε τα σωθικά. Αυτό βέβαια είναι δανεικό από τον Προμηθέα -ίσως εφαρμόζεται, λόγω κρίσης, πρόγραμμα συγχώνευσης και στη μυθολογία. Πάλι καλά που δεν συνέχισε γράφοντας ότι, ξερωγώ, ενώ ο Σίσυφος έσκυβε να πιει νερό εκείνο χανόταν ή πως ό,τι έπιανε γινόταν χρυσάφι.

Και πάμε στο δεύτερο ολυμπιακό μας μεζεδάκι, τη λέξη «τριπλούν» που ήρθε πρόωρα στην επιφάνεια μετά το άκυρο άλμα της αθλήτριας του τριπλούν. Πολλοί λένε ότι αυτό που μόλις έγραψα είναι σολοικισμός, διότι έπρεπε να λέμε «αθλήτρια του τριπλού». Όμως, τα νεότερα λεξικά δέχονται ότι η λέξη είναι άκλιτη, οπότε μπορούμε άφοβα να συνεχίσουμε να το λέμε «αθλητής του τριπλούν», «ρεκόρ του τριπλούν», «τελικός του τριπλούν» όπως όλος ο κόσμος. Κι αν ήθελαν να το κλίνουμε, ας το έλεγαν «τριπλό άλμα».

Το επόμενο το ψάρεψαν στη Λεξιλογία και έχει πλάκα. Σε ένα άρθρο των Νέων γράφτηκε, ανορθόγραφα βέβαια, «ομοφυλοφύλων«. Σε ένα άλλο άρθρο, πάλι στα Νέα, η συμμετρική ανορθογραφία: ομοφιλόφιλος. Προφανώς, ο ένας συντάκτης είχε πάρει όλα τα ύψιλον και ο άλλος όλα τα γιώτα!

Ιδιότυπη σύνταξη, δυο φορές στην ίδια πρόταση, στο skai.gr: «τα ελικόπτερα συνεχίζουν να επί αρκετή ώρα υπερίπτανται πάνω από τους λόφους όπου έλαβε χώρα η συμπλοκή, αποζητώντας και επιτιθέμενα στους λιγοστούς αντάρτες που έχουν απομείνει». Και προφανώς ύστερα αποτελειώνουν τους λιγοστούς αναγνώστες που έχουν απομείνει.

Την τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας την είδα και μου άρεσε πολύ. Δεν την είδα σε ελληνικό κανάλι, αλλά μια φίλη στο Φέισμπουκ ψάρεψε το σχεδόν αναπόφευκτο «η αυτού μεγαλειότης η βασίλισσα Ελισάβετ» και το γενικομανές «το ελικόπτερο ίπταται του σταδίου».  Πολύ πιθανό να ειπώθηκαν και άλλα, δεν είναι εύκολο να αποφύγεις τα μαργαριτάρια σε τέτοιες μεταδόσεις.

Και εδώ κάπου τελείωσαν τα ολυμπιακά μας μεζεδάκια, εκτός αν συμπληρώσετε τα δικά σας!